Bài thơ Đập đá ở Côn Lôn - Một tác phẩm xuất sắc được sáng tác trong nhà tù Côn Đảo, thể hiện tinh thần bất khuất và ý chí kiên cường của tác giả.

Trong tác phẩm Đập đá ở Côn Lôn, Phan Châu Trinh đã khắc họa một hình tượng người anh hùng kiên cường, bất khuất, dù đối mặt với hiểm nguy vẫn giữ vững ý chí sắt đá. Tác phẩm này là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn, mang đến những bài học sâu sắc về lòng yêu nước và tinh thần bất khuất.

EduTOPS xin giới thiệu đến quý độc giả tài liệu chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ Phan Châu Trinh, cùng với phân tích sâu sắc về bài thơ Đập đá ở Côn Lôn. Hãy cùng khám phá những giá trị văn học và ý nghĩa nhân văn ẩn chứa trong tác phẩm này.

Đập đá ở Côn Lôn

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn,
Lừng lẫy làm cho lở núi non.
Xách búa đánh tan năm bảy đống,
Ra tay đập bể mấy trăm hòn.
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể sự con con.

I. Đôi nét về tác giả Phan Châu Trinh

- Phan Châu Trinh (1872 - 1926), hiệu là Tây Hồ, biệt hiệu là Hi Mã.

- Quê ở làng Tây Lộc, huyện Hà Đông (nay là thôn Tây Hồ, xã Tam Phước, thị xã Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam).

- Ông xuất thân trong một gia đình Nho học, đỗ Phó bảng và được bổ dụng làm quan nhưng chỉ trong một thời gian ngắn đã từ bỏ để chuyên tâm vào sự nghiệp cứu nước.

- Trong những năm đầu của thế kỷ XX, Phan Châu Trinh là người đưa ra khái niệm dân chủ sớm nhất ở Việt Nam.

- Ông là một trong những chí sĩ yêu nước nổi tiếng của cách mạng Việt Nam những năm đầu thế kỉ XX.

- Một số tác phẩm chính: Tây Hồ thi tập, Tỉnh quốc hồn ca, Xăng-tê thi tập, Giai nhân kỳ ngộ…

II. Khám phá bài thơ Đập đá ở Côn Lôn: Hành trình của ý chí và nghị lực

1. Hoàn cảnh sáng tác

Năm 1908, Phan Châu Trinh bị chính quyền thực dân buộc tội kích động nhân dân trong phong trào chống thuế tại Trung Kì và bị đày ra Côn Đảo. Đến tháng 6 năm 1910, nhờ sự can thiệp của Hội nhân quyền (Pháp), ông được trả tự do. Bài thơ ra đời trong thời gian ông cùng các tù nhân khác phải lao động khổ sai, phản ánh tinh thần bất khuất và ý chí kiên cường.

2. Thể thơ

• Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
• Hình ảnh thơ giàu tính biểu tượng, sâu sắc.
• Ngôn ngữ và giọng điệu mang đậm khí phách hào hùng, mạnh mẽ.

3. Bố cục

Bài thơ được chia thành hai phần chính:

• Phần 1. Bốn câu thơ đầu: Khắc họa hình ảnh hiên ngang, bất khuất của người anh hùng giữa chốn lao tù.
• Phần 2. Bốn câu thơ cuối: Thể hiện tinh thần kiên cường, ý chí sắt đá của người anh hùng trước nghịch cảnh.

4. Nội dung

Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” khắc họa hình tượng người anh hùng lẫm liệt, hiên ngang giữa cảnh ngục tù, dù gặp nghịch cảnh nhưng vẫn giữ vững ý chí kiên cường, không nao núng tinh thần.

5. Nghệ thuật

Bút pháp lãng mạn kết hợp với giọng điệu hào hùng, mạnh mẽ…

III. Dàn ý phân tích Đập đá ở Côn Lôn

(1) Mở bài

Giới thiệu và dẫn dắt vào bài thơ Đập đá ở Côn Lôn, một tác phẩm nổi bật trong văn học cách mạng.

(2) Thân bài

a. Hình ảnh hiên ngang của người anh hùng trước cảnh ngục tù

- Tư thế của đấng nam nhi giữa đất trời: “Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn/Lừng lẫy làm cho lở núi non” - tư thế lồng lộng giữa càn khôn nhật nguyệt, vượt khỏi sự tù túng của hoàn cảnh.

- “Xách búa đánh tan năm bảy đống/Ra tay đập bể mấy trăm hòn”: Công việc lao động khổ sai của người tù cách mạng khắc họa được tầm vóc của con người.

• hành động “xách búa”, “đập bể”: sức khỏe mạnh, cường tráng của người tù.
• “năm bảy đống”, “mấy trăm hòn”: hình ảnh mang tính tượng trưng - kỳ vĩ, to lớn.

=> Hình ảnh người chí sĩ cách mạng trong tư thế ngạo nghễ, vươn cao ngang tầm vũ trụ, biến công cuộc lao động khổ sai thành cuộc chinh phục dũng mãnh của một con người có sức mạnh thần kì.

b. Tinh thần kiên cường của người anh hùng trước cảnh ngục tù

- Tháng ngày bao quản thân sành sỏi/Mưa nắng càng bền dạ sắt son: tháng ngày gian khổ chỉ càng làm tôi luyện thêm sức chịu đựng bền bỉ, dẻo dai.

- Những kẻ vá trời khi lỡ bước/Gian nan chi kể sự con con: Những người có gan làm chuyện lớn thì việc chịu cảnh tù đày chỉ là chuyện nhỏ, tự hào về công việc của mình.

=> Tinh thần bất khuất, kiên cường trước gian nguy.

(3) Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Đập đá ở Côn Lôn.