Văn mẫu lớp 9: Cảm nhận sâu sắc về bài thơ Nói với con của Y Phương (Kèm sơ đồ tư duy) - 4 Dàn ý chi tiết & 15 bài phân tích đặc sắc

15 bài cảm nhận sâu sắc về bài thơ Nói với con, kèm theo 4 dàn ý chi tiết và sơ đồ tư duy, giúp học sinh thấu hiểu tình cảm thiêng liêng, sâu nặng mà người cha dành cho con qua từng câu chữ.

Bài thơ Nói với con khắc họa tình yêu quê hương, niềm tự hào về người đồng mình và những giá trị văn hóa truyền thống. Qua lời thơ của Y Phương, độc giả cảm nhận được tình cảm chân thành, sâu lắng. Cùng EduTOPS khám phá bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn và học tốt môn Văn 9.

Đề bài: Cảm nhận của em về bài thơ Nói với con của Y Phương. Bài thơ gợi cho em những suy nghĩ gì về trách nhiệm của người làm con?

Cảm nhận sâu sắc về bài thơ Nói với con của Y Phương

• Sơ đồ tư duy Cảm nhận bài thơ Nói với con
• Dàn ý chi tiết cảm nhận bài thơ Nói với con (4 mẫu)
• Cảm nhận bài thơ Nói với con của Y Phương (14 mẫu)
• Cảm nhận của em về bài thơ Nói với con

Sơ đồ tư duy Cảm nhận bài thơ Nói với con

Dàn ý chi tiết cảm nhận bài thơ Nói với con

1. Mở bài

• Sơ lược về tác giả và phong cách sáng tác.
• Giới thiệu tác phẩm.

2. Thân bài:

a. Lời gợi nhắc về tình cảm đùm bọc, che chở, yêu thương đầy ấm áp của gia đình, cộng đồng dân tộc và quê hương đối với mỗi con người.

* Trong gia đình “Chân phải...tiếng cười”:

• Mở ra quá trình sinh trưởng của đứa con trong vòng tay yêu thương của gia đình, gợi liên tưởng đến một mái ấm vô cùng hạnh phúc, những niềm hạnh phúc dẫu giản đơn nhưng là quý giá vô cùng.
• Người cha còn muốn nhắn nhủ với đứa con bé bỏng của mình về công lao dưỡng dục sinh thành của cha mẹ, con cái chính là món quà vô giá mà tạo hóa đã ban cho cha mẹ, là niềm tin, niềm hy vọng để cha mẹ phấn đấu trong suốt cuộc đời.

* Trong không gian làng, bản quê hương: “Người đồng mình...cho những tấm lòng”:

• Gợi ra vẻ đẹp của “người đồng mình” trong công cuộc lao động là sự khéo léo, tài hoa; trong nền nếp văn hóa là sự yêu đời, yêu cuộc sống, chân phương giản dị, thấm đẫm trong không gian sinh hoạt làng bản.
• Gợi ra vẻ đẹp trù phú, sung túc của quê hương thông qua “Rừng cho hoa”, vẻ đẹp tình nghĩa, thấm đẫm thân tình của quê hương thông qua câu “Con đường cho những tấm lòng”.
• Nhắc nhở đứa con về vẻ đẹp, niềm hạnh phúc của một mái ấm gia đình thông qua lời nhắc về ngày cưới của cha mẹ.

=> Từ những hình ảnh thông thường của cuộc sống lao động, sinh hoạt hằng ngày của người dân tộc miền núi phía Bắc, thế nhưng khi bước vào thơ của Y Phương người ta thấy những hình ấy có một vẻ đẹp khác hẳn, rất thơ và rất đậm vẻ tự hào, yêu thương, xúc động của một người con miền núi Cao Bằng.

b. Vẻ đẹp tâm hồn của “người đồng mình”:

• Vẻ đẹp của lòng kiên trì, sức mạnh, ý chí phấn đấu khắc phục mọi điều kiện khắc nghiệt, để tạo nên một cộng đồng dân tộc giàu bản sắc.
• Thông qua niềm tự hào sâu sắc về vẻ đẹp tâm hồn của “người đồng mình”, người cha đã dặn dò, dạy bảo con bằng tất cả tấm lòng, mong con sau này lớn lên kế thừa và phát huy được những vẻ đẹp ấy, “Sống trên đá không chê đá gập ghềnh/Sống trong thung không chê thung nghèo đói/Sống như sông như suối/Lên thác xuống ghềnh/Không lo cực nhọc”.
• “Người đồng mình” còn hiện lên với vẻ đẹp tự lực, tự cường, dẫu có nghèo khó, cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn đủ đường, “thô sơ da thịt” nhưng người đồng mình chẳng có mấy ai chấp nhận, khuất phục mà họ đều tự trở nên mạnh mẽ, cường đại trong công cuộc kiến thiết và xây dựng quê hương.
• Xây dựng riêng cho mình những phong tục tập quán tốt đẹp, gìn giữ và lưu truyền biết bao đời, xây dựng lên một cộng đồng dân tộc thống nhất.

3. Kết bài:

• Nêu cảm nhận chung.

.....

Cảm nhận sâu sắc về bài thơ Nói với con của Y Phương

Cảm nhận bài thơ Nói với con - Mẫu 1

Gia đình và quê hương là cái nôi đầu đời của mỗi con người. Tình cảm gia đình, quê hương là sợi dây vô hình níu giữ bước chân của những người xa quê với cội nguồn. Với giọng điệu tâm tình nhẹ nhàng, Y Phương cho ta cảm nhận niềm hạnh phúc gia đình bình dị mà ai trong chúng ta cũng từng trải qua:

"Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười"

Ngôn ngữ thơ mộc mạc giản dị, hình ảnh thơ chân thực cùng với nhịp thơ nhanh kết hợp với điệp cấu trúc hình ảnh: 1 bước, 2 bước. Giúp dựng lên trước mắt chúng ta bức tranh gia đình với không khí đầm ấm hòa hợp quấn quýt đầy ắp niềm vui hạnh phúc. Hình ảnh trung tâm của bức tranh ấy chính là đứa trẻ đang tập đi tập nói, từng bước chân và tiếng cười của nó đều được cha mẹ nâng niu. Viết những câu thơ này, Y Phương dường như cũng đang sống với tâm thế của một người làm cha, với những niềm vui và hạnh phúc khi được đón chờ cô con gái đầu lòng. Vì vậy, 4 câu thơ đầu ông viết thay cho lời tâm sự niềm hạnh phúc lớn lao nhất của con người khi được sinh ra và lớn lên trong tình yêu thương của gia đình. Những câu thơ chính là lời nhắc nhở về cội nguồn sinh dưỡng đầu tiên của bất cứ ai, đó là gia đình.

Con người không chỉ lớn lên trong tình yêu thương gia đình mà còn có một mái ấm lớn hơn, đó là quê hương. Y Phương cũng thấu hiểu và nhắc nhớ trong ba câu thơ tiếp theo. Người đồng mình, chính là người quê hương, người vùng mình, những con người uống chung một dòng suối, đi chung một con đường. Ba tiếng "người đồng mình" gợi lên bao tình cảm thân thiết ruột thịt giữa những con người ở quê hương. Cảm xúc được bộc lộ trực tiếp qua từ "yêu lắm" cùng với cụm từ "con ơi" tạo giọng điệu lời thơ tha thiết, chan chứa tình yêu và sự trân trọng người đồng mình. Trong những lời thơ, công việc của người đồng mình là những việc đan lờ bắt cá, ken vách làm nhà qua ba động từ liên tiếp: "đan, ken, cài". Hai câu thơ làm sáng lên vẻ đẹp của cuộc sống tâm hồn mơ mộng lãng mạn. Nghệ thuật ẩn dụ: "cài nan hoa"; "ken câu hát" với đôi tay khéo léo của con người quê hương vót nan tre nan trúc để đan lờ được nhìn như đan hoa. Vách nhà không chỉ được đan bằng bùn đất rơm rạ mà còn được đan bằng những câu hát. Ý thơ xuất phát từ thực tế nhưng cũng được đúc kết từ cái nhìn đầy tinh tế của Y Phương.

Thiên nhiên quê hương còn được Y Phương vẽ nên bởi hai hình ảnh: "những cánh rừng bạt ngàn và con đường dài vô tận"

“Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời."

Hoa vốn là biểu tượng của cái đẹp tinh thần, là kết tinh của điều tinh túy mà rừng đã hào phóng mang lại cho con người những gì đẹp nhất. Hình ảnh ẩn dụ "những con đường" mở ra ý thơ thêm sâu sắc, con đường là con đường đi hằng ngày lên núi nhưng cũng là hình ảnh cho con đường đời. Trên con đường ấy, con sẽ nhận được biết bao sự giúp đỡ chân thành từ những người đồng mình. Như vậy, cả con người và thiên nhiên của quê hương đều xây dựng cho con tâm hồn và lối sống, vì vậy con phải biết trân trọng và bảo vệ quê hương. Kết thúc khổ thơ cuối, bằng giọng chân tình, cha đã kể cho con nghe về ngày cưới của cha mẹ, ngày hai tâm hồn gặp nhau mang lại cho con niềm hạnh phúc, điều tốt đẹp nhất. Mạch thơ có sự đan xen tình gia đình - tình quê hương - tình gia đình cùng nuôi dưỡng chở che tạo cho con cả hình hài và tâm hồn.

Khổ thơ tiếp theo, cha kể cho con nghe về phẩm chất của người đồng mình. Mở đầu bài thơ ấy là câu nói như thốt lên: ‘người đồng mình thương lắm con ơi’. Câu thơ như điệp lại câu thơ mở đầu nhưng từ yêu chuyển thành từ thương. Chỉ một chữ "thương" nhưng diễn tả bao cảm xúc chan chứa: cha không chỉ yêu, tự hào về người đồng mình mà còn thấy thương xót cho nỗi vất vả nhọc nhằn của con người đồng mình.

"Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn"

Câu thơ ngắn lại làm cho câu thơ như hai vế đối kháng khá chuẩn chỉnh cả về từ ngữ lẫn ý nghĩa. Đó là sự đối lập giữa hai hoàn cảnh sống và ý chí nghị lực kiên cường của người đồng mình. Nỗi buồn và trí lớn thuộc lĩnh vực tinh thần đã được Y Phương dùng cách nói cụ thể của người dân miền núi, lấy độ cao của núi để đo vất vả gian nan, lấy tầm xa của rừng để đo ý chí nghị lực. Hình ảnh ẩn dụ nuôi chí lớn gợi cảm giác sự dẻo dai bền bỉ ôm ấp khát vọng hoài bão quyết tâm vượt qua mọi khó khăn.

"Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói"

Cách điệp cấu trúc sống trên đá và sống trong thung ở đầu mỗi câu thơ gợi lên một cuộc sống nghèo đói vất vả lam lũ và đầy trắc trở của con người đồng mình. Điệp từ không chê tạo cho lời thơ vừa da diết đanh chắc như lời nhắc nhở con phải biết chấp nhận quê hương khó khăn thử thách, phải biết sống ân tình thủy chung với quê hương, đừng vì quê hương nghèo khó mà rời bỏ lãng quên. Hai câu thơ chất chứa nỗi niềm của một người làm cha, cũng là nỗi niềm của một người làm lãnh đạo và là một nhà văn hóa. Lời thơ như mang hơi thở của thời đại, Y Phương đã nhấn mạnh vấn đề nhạy cảm khi ấy: nhiều người chê đá gập ghềnh, chê quê hương èo uột mà rời bỏ quê hương để tìm đến một vùng đất mới. Y Phương sợ điều đó sẽ xảy ra với con mình, bởi lẽ khi đã rời bỏ quê hương là rời bỏ cội nguồn. Vì vậy, Y Phương đã hai lần dặn dò "không chê" để con khắc cốt ghi xương tình cảm, đừng vì quê hương nghèo khó mà quay lưng; đừng vì quê hương gập ghềnh mà phai bạc, con phải biết trân trọng quê hương.

Mạch cảm xúc như được nối dài:

"Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc"

Nghệ thuật so sánh: "sống - sông, suối" mang đậm tư duy của người miền núi, luôn gắn liền với thiên nhiên. Sống như sông như suối thể hiện lối sống phóng khoáng, thẳng thắn, hồn nhiên, mộc mạc nhưng vô cùng mạnh mẽ và dạt dào tình cảm của người đồng mình. Nghệ thuật ẩn dụ "lên thác xuống ghềnh" gợi lên cuộc sống dù khó khăn vất vả nhưng con phải biết chấp nhận, vững vàng đối mặt, không né tránh, không sợ gian lao mà vượt lên.

Những câu thơ tiếp theo lại là những câu thơ về người đồng mình. Hình ảnh "thô sơ da thịt" vừa diễn tả vẻ mộc mạc, chất phác, quê mùa, thô kệch, không hào hoa nghệ thuật trong cuộc sống. Song, tương phản với sự thô sơ mộc mạc ấy lại là sự mạnh mẽ, cao thượng. Cụm từ "đâu con" tạo cho âm điệu câu thơ vừa tha thiết, ngọt ngào. Dùng cách nói phủ định "chẳng mấy ai nhỏ bé" để nhắn nhủ con rằng người quê hương mình vô cùng mạnh mẽ, cao thượng, không tầm thường, giàu nghị lực sống và trong sạch, đầy khát vọng.

"Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương"

Câu thơ không nói đến tình yêu quê hương hay sự chất phác mộc mạc mà hình ảnh người đồng mình gắn liền với công việc lao động thường ngày: đó là công việc đục đá, dựng dậu, làm nương. Công việc vất vả nhọc nhằn nhưng lại là hình ảnh đặc trưng của người dân miền núi. Chính công việc nặng nhọc ấy đã tạo nên truyền thống cho quê hương; người đồng mình tự hào mà nêu cao truyền thống ấy. Bằng hình ảnh cụ thể "kê cao quê hương", người cha đã ngợi ca ý chí của con người đồng mình tự xây dựng mảnh đất nghèo khó, biến quê hương trở thành điểm tựa tâm hồn cho mỗi con người.

"con ơi tuy thô sơ....nghe con"

Âm điệu câu thơ da diết như tiếng gọi con để nhắn nhủ lời dặn dò trìu mến, tâm tình của người cha. Lần thứ hai, hình ảnh "thô sơ da thịt" được nhắc lại, nhưng nếu ở lần thứ nhất cha muốn con cảm nhận được vẻ đẹp của người đồng mình, thì lần này cha muốn con phải khắc cốt ghi tâm: người quê mình chân chất, mộc mạc nhưng ẩn sâu trong vẻ đẹp chân chất ấy lại là một lẽ sống cao đẹp. Vì vậy, con phải giữ vững và phát huy lẽ sống cao đẹp của con người đồng mình. Câu thơ tiếp theo đột ngột thu lại còn hai tiếng "lên đường", làm cho nhịp thơ đanh hơn, giống như một lời nhắc nhở con lên đường, cũng chính là con đang bước vào đời. Câu thơ cuối gửi gắm tâm tình cũng là mong muốn của cha dành cho con: "không bao giờ được nhỏ bé nghe con". Con phải tự tin bước trên đường đời, mạnh mẽ chấp nhận khó khăn để vươn lên, không được lùi bước, phải sống trong sạch, cao thượng, xứng đáng là con người đồng mình. Người cha lúc này giống như một người truyền lửa cho con, cha mong con sống chân thành, mộc mạc, không hèn mọn. Lời nhắn nhủ của cha dành cho con vừa kiên định lại vừa thiết tha, "nghe con" gợi lên tiếng dặn dò với bao trìu mến, thương yêu.

Bài thơ viết theo thể thơ tự do, câu ngắn dài đan xen linh hoạt; âm điệu câu thơ vừa ngọt ngào vừa cứng rắn, cùng với hình ảnh mang đậm nét tư duy của dân tộc miền núi. Bài thơ đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng với lời ca ngợi truyền thống cần cù của con người quê hương. Lời thơ vừa tha thiết nhưng cũng hết sức nghiêm khắc về một lẽ sống cao đẹp. Đó là những điều gần gũi, thiêng liêng, vừa có ý nghĩa với muôn đời và muôn người.

Cảm nhận bài thơ Nói với con - Mẫu 2

Y Phương là một nhà thơ người dân tộc Tày với phong cách sáng tác thơ cụ thể, chân thật, mạnh mẽ, trong sáng và mang đậm lối tư duy của người dân tộc miền núi. "Nói với con’’ được sáng tác năm 1980, in trong tập "Thơ Việt Nam năm 1945-1985’’. Bài thơ gợi nhắc về tình cảm gia đình đầm ấm yêu thương, về vẻ đẹp tâm hồn của người dân tộc miền núi với sức sống cần cù, mạnh mẽ và ý chí nghị lực vươn lên trong cuộc sống còn nhiều khó khăn gian khổ.

Trước hết là lời tâm tình của người cha nói với con về cội nguồn sinh dưỡng.

“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười”

Bốn câu thơ mở ra không khí của một gia đình quấn quýt, đầm ấm, ngập tràn tình thương yêu. Hình ảnh đứa con nhỏ đang độ tuổi tập đi tập nói được cha mẹ nâng niu, chăm sóc. Mỗi bước đi, tiếng nói, tiếng cười của con đều có sự đồng hành của cha mẹ. Với những hình ảnh thơ mộc mạc, cụ thể, chân thực, lời tâm tình của người cha nói với con về cội nguồn sinh dưỡng. Con đang lớn dần lên từng ngày, và gia đình là cái nôi ấm êm để con khôn lớn, trưởng thành.

“Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát”

Ba câu thơ là cuộc sống lao động cần cù, chăm chỉ nhưng nên thơ của người đồng mình. "Người đồng mình" là người làng mình, bản mình, dân tộc mình, gắn bó với cụm từ “yêu lắm con ơi” thể hiện tình cảm yêu thương gắn bó của những người trong cùng một dân tộc. Công việc hàng ngày của họ là đan lờ để đánh cá, ken vách để dựng nhà. Đó là những người dân quê chăm chỉ và cần cù. Những hình ảnh “cài nan hoa, ken câu hát” là những hình ảnh ẩn dụ độc đáo. Dưới bàn tay lao động của người thợ tài hoa, những nan nứa, nan trúc, nan tre bỗng hóa thành những nan hoa. Vách nhà không chỉ được ken bằng tre, nứa, gỗ mà còn được ken bằng những câu hát sli, hát lượn, hát then của người dân tộc, và có lẽ còn được ken cả bằng những bông hoa rừng thơm ngát.

“Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng”

Lời tâm tình tha thiết, ngọt ngào của người cha nói với con về sự ban tặng hào phóng của rừng. Điệp từ "cho" kết hợp với nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ “con đường và tấm lòng” gợi lên sự nghĩa tình, thơ mộng của thiên nhiên, ban tặng cho con người những gì đẹp đẽ, tinh túy nhất. Đó chính là con đường lên bản, con đường xuống làng, con đường đi đến khắp mọi miền Tổ quốc. Và phải chăng đó còn là con đường xây dựng quê hương, đất nước ngày một giàu đẹp, ấm no. Còn “tấm lòng” phải chăng là tâm hồn và lối sống chân chất của người đồng mình.

Những câu thơ tiếp theo là lời cha dặn con về những phẩm chất cao quý của người đồng mình.

“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn”

Người đồng mình gắn với cụm từ “thương lắm con ơi” thể hiện tình thương của những người trong cùng một dân tộc, dù cuộc sống còn muôn vàn khó khăn. Hai câu thơ tiếp theo đã đúc kết một phương châm sống, một thái độ sống bền gan vững chí trước những khó khăn của cuộc sống. Với lối tư duy hình ảnh cụ thể, mộc mạc, lấy độ cao của ngọn núi để đo nỗi buồn, lấy độ dài, độ xa của con đường để đo chí lớn, khát vọng, lời tâm tình của người cha như khẳng định giá trị cao quý của những người đồng mình.

“Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh”

Đặt từ “sống” ở đầu ba câu liên tiếp, cùng điệp cấu trúc câu, nhằm nhấn mạnh thái độ sống, phong cách sống. Điệp từ “không chê” cùng hình ảnh ẩn dụ “đá gập ghềnh - thung lũng nghèo” gợi ra cuộc sống khó khăn của người miền núi. Cha dặn con không được chê cuộc sống ấy mà phải vững lòng trước những thử thách. Phép so sánh “sống như sông như suối” cũng góp phần chỉ ra phong cách sống của người đồng mình: hồn nhiên, mạnh mẽ, phóng khoáng, giản dị như cây cỏ, sông suối. Dù cuộc sống có biết bao trắc trở, thể hiện qua thành ngữ “lên thác xuống ghềnh”, lời cha dặn con là phải kiên cường vượt qua, không được chê vì người đồng mình rất giàu ý chí và nghị lực.

“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”

Người đồng mình gắn với cụm từ “thô sơ da thịt” chỉ cốt cách giản dị, mộc mạc, thật thà, chất phác. Họ không hề sống tầm thường, nhỏ bé mà luôn ngẩng cao đầu trước thử thách khó khăn. Người đồng mình bằng bàn tay, sức lực và sự cần cù đã “kê cao quê hương” với một niềm tin và khát vọng lớn lao. Họ chính là những người sáng tạo và lưu truyền mãi những phong tục của quê hương, lấy đó làm chỗ dựa tinh thần.

Những câu thơ cuối cùng là lời tâm tình tha thiết của cha dành cho con.

“Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.”

Hai chữ "con ơi" cất lên ngọt ngào, ấm áp tình cha. Một lần nữa, cụm từ “thô sơ da thịt” được nhắc lại. Lời cha dặn con lúc trưởng thành: dù có đi đâu, làm gì cũng không bao giờ được nhỏ bé mà phải luôn ngẩng cao đầu. Hai chữ “nghe con” khép lại bài thơ, mở ra tình thương như trời biển của cha dành cho con, khiến lời dặn của cha càng thêm sâu sắc và thiêng liêng.

Bằng cách nói xúc động của riêng mình, bài thơ đã chạm đến trái tim của người đọc một cách sâu sắc.

Cảm nhận bài thơ Nói với con - Mẫu 3

Trong thành tựu của văn học hiện đại Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám, thơ ca các dân tộc anh em có những đóng góp không nhỏ. Nông Quốc Chấn, Bàn Tài Đoàn,… là lớp các nhà thơ đi trước. Y Phương là một trong những nhà thơ tiêu biểu sau này. Thơ Y Phương nói riêng và thơ các dân tộc thiểu số nói chung có những đặc điểm riêng dễ nhận ra. Đó là cách nói, cách nghĩ bằng hình ảnh, mộc mạc, cụ thể, giàu sức khái quát và cũng giàu chất thơ về gia đình, quê hương, đất nước. Tuy vậy, mỗi nhà thơ lại có một phong cách riêng, như ở Y Phương là chất suy tư giàu trải nghiệm về lẽ sống, đạo lí làm người, sự gắn bó với quê hương, đất nước. Đó là chất giọng lắng sâu, tuy thủ thỉ tâm tình nhưng đầy nội lực.

Sức thuyết phục, sự lan tỏa của thơ Y Phương cứ hồn nhiên mà tỏa rạng, không một chút kiểu cách, phô trương hay lí luận dài dòng. Kết cấu bài thơ vừa theo chiều dọc: đứa trẻ sinh ra, lớn dần lên đến lúc trưởng thành, có thể đi xa "nuôi chí lớn", vừa phát triển theo chiều ngang: đứa trẻ gắn bó trong tình thương mến của gia đình, quê hương, và đến lúc có thể đi xa, hình ảnh quê hương vẫn như bóng với hình, trở thành một thứ hành trang tinh thần vô giá. Để tiện phân tích, chúng ta tạm thời cắt ngang bài thơ, chia làm hai đoạn.

Đứa con sinh ra và suốt một thời thơ ấu của nó. Bước đi chập chững đầu tiên của một con người thật trang trọng và cảm động. Trang trọng bởi lần đầu, đứa trẻ đi bằng đôi chân của mình, còn cảm động vì nó có thể yên tâm, tin cậy trong vòng tay của mẹ, của cha. Đứa trẻ ấy sinh ra trong hạnh phúc ("Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới – Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời") và lớn lên bằng sự đùm bọc, dắt dìu:

Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ

Câu thơ tưởng như chỉ là kể, tả, nhưng lại chứa đựng biết bao trìu mến, thân thương. Tấm lòng của mẹ, của cha là cái đích để đứa con hướng tới. Sự lớn lên của đứa trẻ rất đỗi hồn nhiên, như mặt trời không bao giờ mọc từ hướng tây. Tiếng nói, tiếng cười là cái phía hướng đông rạng rỡ. Hình ảnh cụ thể mà rất giàu chất thơ là ở cách đo đếm chiều dài:

Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười

Hai thao tác tư duy không cùng trong một hệ thống, vừa ngộ nghĩnh vừa sáng tạo biết bao! Không biết đó là sáng tạo của nhà thơ, hay người Tày ở Cao Bằng xưa nay nói thế, và nếu đó là khẩu ngữ, một cách nói quen miệng dân gian mộc mạc, thì chính dân tộc Tày của tác giả vốn dĩ đã có một hồn thơ. Câu thơ có được cái ấm áp, ríu rít, ngọt ngào, một thứ âm vang mà những người làm mẹ, làm cha ai mà không bồi hồi xao xuyến. Tuy vậy, dù tấm lòng cha mẹ có độ bao dung rộng lớn đến đâu, đứa con rất cần nhưng vẫn là chưa đủ. Ở đây có một bầu sữa tinh thần thứ hai, đó là quê hương. Quê hương hiện lên bằng ba yếu tố: rừng, con đường và "người đồng mình". Rừng, con đường tuy chỉ là những hiện tượng gỗ, đá vô tri nhưng cũng biết đem cho những thứ mà đứa trẻ cần để lớn:

Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng

Cái đẹp của thiên nhiên, không chỉ là màu sắc, cái nhìn thấy mà còn cả "tấm lòng", một dạng thức vô hình, chỉ con người mới có thể cảm nhận được. Câu thơ đã đi dần vào chiều sâu và sự khái quát. Rừng thì chở che, con đường thì mở lối, nhưng có lẽ đáng yêu hơn vẫn là con người xứ sở:

Người đồng mình yêu lắm con ơi.

Vậy cái đáng "yêu lắm" đó là cái gì nếu không phải là cốt cách tài hoa và tinh thần vui sống:

Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát.

Thì ra, dưới cái dáng vẻ "thô sơ da thịt", một tâm hồn lãng mạn biết bao! Mạch thơ có sự đan xen: quê hương và gia đình cùng nuôi đứa trẻ lớn lên ở chặng đường đời đầu tiên của bé. Ý thức về nguồn cội sau này là từ cả hai chung đúc lại, giúp đứa trẻ trưởng thành, đặt chân lên con đường dài, rộng hơn kế tiếp.

Phần thứ hai của bài thơ là những lời trao gửi, dặn dò khi đứa trẻ đã "cao" hơn, dặm bước cũng "xa" hơn, xa cái mái nhà yêu thương và núi rừng quê hương. Ta bắt gặp ở đây một lần nữa cái cách nói rất khác lạ mà cũng rất hay:

Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn.

Lấy sự từng trải (buồn) để đo chiều cao, lấy chí lớn để đánh giá độ xa. Chỉ có điều, so với đoạn trước, câu thơ có phần nhọc nhằn hơn và do đó cũng rắn rỏi hơn. Đoạn thơ đặt ra những vấn đề hệ trọng hơn, vấn đề lẽ sống:

Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc

Ở đây, con người trưởng thành phải nhận ra hoàn cảnh. Những đá, những thung, những thác, những ghềnh là cái nghèo, cái khó bao vây. Đó là những thử thách rất khó vượt qua nhưng lại nhất thiết phải vượt qua bằng nghị lực. Biểu hiện trước hết của nghị lực là không được bi quan, than thở, rồi sau đó, nói như người Kinh "chân cứng đá mềm". Cách nghĩ ấy, cách sống ấy có cái cốt cách Việt Nam, được diễn đạt bằng một giọng điệu riêng nhưng không kém phần cứng cỏi. Ba từ "sống" đặt ở đầu câu nối tiếp nhau không chỉ như một lời răn dạy thông thường. Nó trở nên kính thiêng như việc giữ lửa và truyền lửa cho nhau, đó là vấn đề sống chết. Nói đến nghị lực cũng là nói đến nhân cách làm người. Nhân cách ấy là không chịu "nhỏ bé", phải ngẩng cao đầu như "Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương"… Một lần nữa, quê hương hiện lên như một nguồn tiếp sức, nhưng không phải như thời bé thơ chỉ có an ủi, vỗ về, mà là tư thế thẳng bước mà đi, nhằm thẳng mục tiêu mà tiến.

Về nghệ thuật, bài thơ cùng với cách nói, cách sáng tạo hình ảnh (như trên đã phân tích), cần bổ sung về nhịp điệu, giọng điệu, thể loại thơ và các biện pháp tu từ. Nhịp điệu thơ lúc nhanh, lúc chậm, chậm trong kể tả, nhanh đến dồn dập, thiết tha trong khát vọng làm người, khi mạch thơ chỉ còn là một mũi tên chí hướng. Đặc biệt, mật độ mau thưa không đều của câu nói về "người đồng mình" như một nốt nhấn, tạo nên một tiết tấu tự nhiên phụ thuộc vào cảm xúc và ý nghĩ của người cha trong cuộc đối thoại đơn phương (hình tượng đứa con không xuất hiện). Nếu ở phần đầu, sự dịu dàng, âu yếm là âm điệu chủ đạo, thì sau đó, phần lí trí đã được nâng lên. Nhưng dù là ngọt ngào hay nghiêm túc, ẩn chìm trong đó vẫn là một tiếng nói thiết tha, vừa thương yêu vừa hi vọng. Riêng về thể thơ, Nói với con được viết bằng một thứ thơ không gò bó, độ dài ngắn của từng câu thơ không đều nhau. Thể thơ tự do này thích hợp với phong cách trò chuyện hằng ngày, phù hợp với một lối tư duy bình dị, hồn nhiên, không cần đến sự cầu kì, đẽo gọt. Ngoài ra, cũng cần chú ý những biện pháp tu từ, ví dụ điệp từ (trong nhiều trường hợp), biện pháp đối lập nhằm làm nổi bật ý thơ như "Người đồng mình thô sơ da thịt – Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con", ở đây có sự đối lập giữa thể xác và tinh thần. Hoặc hình thức nối tiếp theo kiểu bắc cầu: "Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương – Còn quê hương thì làm phong tục". Những yếu tố về nghệ thuật ấy tự nó bổ sung cho nhau như tấm vải nhiều màu, những chiếc túi thổ cẩm xinh xinh, một thứ "túi thơ" của người miền núi.

Cảm nhận bài thơ Nói với con - Mẫu 4

"Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều".

Mỗi người đều có một quê hương, nơi đầu tiên đón nhận tiếng khóc chào đời của ta. Nghĩ về quê hương, trong lòng mỗi người lại hiện lên một hình ảnh riêng biệt, đẹp đẽ và đầy cảm xúc chân thành cùng niềm tự hào. Dù đã có nhiều người viết về quê hương, nhưng quê hương trong bài thơ Nói với con của Y Phương vẫn mang đến cho ta những rung động sâu sắc.

Có lẽ, ai cũng vậy, những gì người ta thường nhớ về quê hương là những điều giản dị, mộc mạc nhất. Nếu Đỗ Trung Quân gắn quê hương với hình ảnh "chùm khế ngọt", "đường đi học", là "con diều biếc"... thì Y Phương đã chỉ cho con:

"Người đồng mình yêu lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng".

Đó là một vùng quê núi rừng còn nhiều khó khăn, nhưng con người thì vô cùng đáng quý, miền đất giàu truyền thống văn hóa và là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, tấm lòng chất phác, thiện lương. Những người đồng mình thương lắm nhưng cũng đầy khí phách trong cả nỗi buồn và chí hướng (Cao đo nỗi buồn; Xa nuôi chí lớn). Quê hương trong Nói với con có nét riêng nhưng cũng mang đậm tính phổ quát.

Nhưng có lẽ, điều in đậm nhất trong lòng mỗi đứa con (và người đọc chúng ta) là những lời dặn dò, khuyên bảo của người cha. Đứa con trước cha, trước quê hương luôn là hình ảnh yêu thương, bé bỏng và luôn cần được che chở, dạy dỗ. Bài học của cha luôn là động lực giúp con khôn lớn, vững vàng trước cuộc sống.

Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc
Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con.

Giọng điệu của đoạn thơ đã gieo vào lòng người cảm xúc về những lời căn dặn đầy thân thương, chân thành, tha thiết. Dù hoàn cảnh sống có thế nào thì con người luôn phải vượt lên hoàn cảnh để mà sống. "Nỗi buồn" sẽ làm cho con người ta biết sống chịu đựng, ý chí sẽ rèn luyện cho con người ta luôn nỗ lực vươn tới, đi lên. "Cao đo nỗi buồn/Xa nuôi chí lớn" là những câu thơ có ý nghĩa như một lời động viên, là động lực mà người cha muốn truyền cho con, giúp con luôn vững bước, đi xa hơn với những quyết định trong cuộc sống của mình và luôn giữ bên mình niềm tin vào cuộc sống, sống ở đời sẽ không tránh được nỗi buồn, người biết sống cũng phải là người luôn "nuôi chí lớn" để làm cho cuộc đời, cuộc sống một điều gì có ý nghĩa. Đó cũng là kì vọng về tầm kích của con trong bước đường đời gian nan.

"Cha" không biết nói gì hơn, người không thể thay thế cuộc đời, bước đi của con, người chỉ biết khuyên con: "Dẫu làm sao?", dẫu trên đường đời thắng lợi hay thất bại, khó khăn, vất vả thì điều quan trọng là con phải biết chấp nhận và đừng bao giờ gục ngã. Khó khăn, thử thách là nơi để rèn luyện tâm tính. Phải "sống như sông như suối" dẫu gặp "thác, ghềnh" ngăn cản vẫn trôi chảy vượt qua. Nhưng điều quan trọng nhất mà người cha dạy con là không vong bản, không quay mặt lại với mảnh đất đã nuôi mình khôn lớn. Đoạn thơ cho ta cả cảm giác về ánh mắt nheo nheo của cha nhìn con, khuyên bảo con bằng tất cả sự ân cần, vỗ về, sẵn sàng làm chỗ dựa vững chãi nhất, là vòng tay luôn dang rộng cho con khi con cần niềm động viên, an ủi.

Quê hương dẫu là vùng rừng núi hoang sơ còn nhiều gian nan, khổ cực, đói nghèo nhưng con người - "người đồng mình" đã tự khẳng định bằng sức sống, nghị lực, ý chí và niềm tin, là chân dung dũng sĩ:

Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
...
Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.

Đi xa, sống ở đâu, hãy luôn là người đồng mình, xứng đáng là người đồng mình không bao giờ nhỏ bé.

Với lời thơ trong sáng, giản dị, hình ảnh thơ gần gũi quen thuộc và đặc biệt giọng thơ chắc nịch nhưng thiết tha khiến Nói với con vừa ân tình vừa nghĩa lí giúp cho ta bài học làm người không quên xứ sở, nguồn gốc. Bởi đó là nguồn sức mạnh của ta.

Cảm nhận bài thơ Nói với con - Mẫu 5

Y Phương, sinh năm 1948, là nhà thơ dân tộc Tày, sống tại vùng cao tỉnh Cao Bằng. Những tác phẩm của ông tựa như bức tranh thổ cẩm của miền núi rừng, mang đậm màu sắc tình cảm gia đình chân thành. “Nói với con” là một trong những bài thơ tiêu biểu, sáng tác năm 1980, thể hiện rõ phong cách của tác giả khi viết về lời nhắn nhủ đầy tình cảm của người cha dành cho con.

Những câu thơ mở đầu, tác giả khắc họa tình yêu thương của cha mẹ và sự chở che của quê hương dành cho đứa con.

“Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười”

Đứa con từ khi chào đời đã được bao bọc trong vòng tay yêu thương của cha mẹ. Từng ngày con lớn lên là từng ngày cha mẹ mong chờ. Khi con chập chững những bước đi đầu đời, cha mẹ luôn ở bên, chứng kiến và cổ vũ. Hình ảnh “chân phải”, “chân trái”, “tiếng nói”, “tiếng cười” thật bình dị mà gần gũi. Không gian ấm áp và hạnh phúc bao trùm từng nhịp thơ, hiện lên trước mắt người đọc là hình ảnh quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày, là sợi dây gắn kết gia đình.

Bốn câu thơ tiếp theo, tác giả nhắc nhở con về cội nguồn quê hương:

“Người đồng mình thương lắm con ơi
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”

“Người đồng mình” được nhắc đến với giọng điệu đầy thân thương, trìu mến. Đó là những con người dân tộc mộc mạc, chăm chỉ, khéo léo trong lao động. Từ “đan”, “cài” không chỉ thể hiện sự gắn bó mà còn khắc họa nghĩa tình sâu nặng, khó phai mờ của người dân nơi đây. Tác giả gieo vào lòng con tình yêu và lòng biết ơn với cội nguồn. Quê hương nuôi con khôn lớn, rừng cho hoa là nuôi dưỡng vẻ đẹp tâm hồn, con đường mở lối cho con cảm nhận mạch nguồn quê hương. Con phải nhớ về cội nguồn, nơi đã nuôi dưỡng con cả thể chất lẫn tâm hồn.

Hai câu thơ:

“Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.”

như lời nhắc nhở con rằng, con là kết tinh từ tình yêu của cha mẹ. Vì thế, cha mẹ luôn yêu thương và trân trọng con.

Những câu thơ tiếp theo, tác giả nêu lên những đức tính cao đẹp của người đồng mình và ước nguyện của cha dành cho con. Cụm từ “Người đồng mình” lại vang lên đầy thân thương. Với giọng điệu trầm ấm, người cha nói với con về những phẩm chất đáng quý của người dân quê hương.

“Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn “

Họ sống cuộc đời vất vả, “Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn”, nhưng họ vẫn mạnh mẽ, giàu chí khí, yêu quê hương tha thiết. Chính tình cảm sâu nặng ấy đã khiến họ “tự đục đá kê cao quê hương”. Họ xây dựng quê hương bằng sự cần cù và truyền thống tốt đẹp. Người cha ca ngợi những con người mộc mạc, giản dị nhưng giàu nghị lực và ý chí. Thiên nhiên khắc nghiệt, cuộc sống khó khăn, nhưng người đồng mình vẫn kiên cường, gắn bó và vượt qua mọi thử thách.

Từ đó, người cha nhắn nhủ con phải sống có nghĩa tình, thuỷ chung với quê hương. Con phải biết chấp nhận và can đảm vượt qua gian lao bằng ý chí và niềm tin:

“Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc.”

Lời cha nhắn nhủ với con, tuy nhẹ nhàng nhưng đầy sức mạnh, mong con sống sao cho xứng đáng với “người đồng mình”. Cha còn mong con biết yêu quê hương, đất nước như cách người đồng mình yêu thương và gắn bó với quê hương dân tộc:

“Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì làm phong tục”
Và mong ước lớn nhất của cha:
“Con ơi tuy thô sơ da thịt
Lên đường
Không bao giờ nhỏ bé được
Nghe con.”

Người đồng mình tuy nghèo khó, lạc hậu nhưng vẫn kiên cường và đáng tự hào. Con cũng là một phần của mảnh đất này. Cha mong con, khi bước đi trên con đường rộng lớn, không bao giờ phải hạ mình hay sợ hãi, mà phải mạnh mẽ, kiên cường để góp phần xây dựng quê hương, đất nước.

Bài thơ “Nói với con” của Y Phương, với giọng thơ tha thiết như lời tâm tình, cùng thể thơ tự do phù hợp với mạch cảm xúc, đã thể hiện tình yêu thương sâu sắc của cha dành cho con. Tình yêu ấy không chỉ bộc lộ niềm tự hào về phẩm chất của quê hương, dân tộc mà còn nhắc nhở con sống sao cho xứng đáng với người đồng mình, đồng thời gửi gắm những triết lý nhân sinh sâu sắc.

Cảm nhận bài thơ Nói với con - Mẫu 6

Tình mẫu tử từ lâu đã là đề tài quen thuộc trong thơ ca, nhưng những tác phẩm về tình cha con lại khá hiếm hoi. Bài thơ "Nói với con" của Y Phương là một trong những tác phẩm đặc biệt đó. Bài thơ không chỉ thể hiện tình cảm gia đình ấm áp mà còn khắc họa tình yêu quê hương tha thiết, ngợi ca truyền thống nghĩa tình và sức sống mãnh liệt của người dân tộc miền núi.

Cảm nhận đầu tiên trong lời cha nói là hình ảnh con lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc của người đồng mình và quê hương. Bài thơ mở ra với khung cảnh gia đình ấm cúng, tràn ngập tiếng cười và giọng nói:

Chân phải….
….tiếng cười.

Khung cảnh ấy hiện lên như một bức tranh sinh động: hình ảnh đứa trẻ ngây thơ chập chững những bước đi đầu đời, bi bô tập nói trong vòng tay yêu thương, chăm sóc của cha mẹ. Cha mẹ dang rộng vòng tay, nâng đỡ từng bước đi, từng tiếng cười, tiếng nói của con. Gia đình chính là cái nôi êm ái, là tổ ấm nuôi dưỡng con khôn lớn và trưởng thành trong tình yêu thương. Đó là không khí hạnh phúc thường thấy trong mỗi gia đình, nhưng cách diễn đạt của Y Phương lại mang nét độc đáo riêng của người miền núi: hình ảnh cụ thể, chân thực. Điệp ngữ "bước tới" thể hiện niềm sung sướng, tự hào của người cha khi chứng kiến con lớn lên từng ngày.

Không chỉ có gia đình, con còn lớn lên và trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong tình yêu thương của quê hương sâu nặng nghĩa tình:

Người đồng mình yêu lắm con ơi
………..tấm lòng

Cách nói "người đồng mình" thật độc đáo, mang đậm chất địa phương của dân tộc Tày. Đó là cách gọi thân thương, gần gũi, chỉ những người cùng sống trên một miền đất, cùng quê hương, cùng dân tộc. Tác giả đã khéo léo vận dụng lối diễn đạt của người miền núi để xây dựng hình ảnh thơ. Những suy nghĩ, tình cảm đều được thể hiện qua hình ảnh cụ thể: "đan lờ cài nan hoa", "vách nhà ken câu hát", "rừng cho hoa". Những động từ "đan", "cài", "ken" không chỉ miêu tả công việc lao động mà còn thể hiện sự gắn bó, đoàn kết của cộng đồng. Quê hương không chỉ nuôi dưỡng con bằng vật chất mà còn bằng tình yêu thương, sự bao bọc của những tấm lòng nhân hậu. Con đường quê hương không chỉ là nơi đi lại mà còn là nơi gửi gắm tình cảm, nghĩa tình của người đồng mình.

Cha mẹ …
….trên đời

Không chỉ nhắc nhở con về cội nguồn, người cha còn nói với con về những đức tính cao đẹp của "người đồng mình" và ước mơ của cha dành cho con. Đó là lòng yêu lao động, sự kiên cường vượt qua mọi khó khăn, gian khổ.

Người đồng mình thương lắm con ơi
………..Không lo cực nhọc

Trước hết, đó là tình yêu thương, sự đùm bọc lẫn nhau. Cách nói mộc mạc nhưng chứa đựng biết bao tình cảm sâu sắc. Tình yêu thương ấy là sức mạnh giúp "người đồng mình" vượt qua mọi thử thách. Những câu thơ ngắn, đối xứng như "cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn" đã khắc họa rõ nét chí khí của người miền núi: sống trong nghèo khó nhưng không ngừng vươn lên, luôn tự hào và gắn bó với quê hương. Người cha cũng dạy con sống phải có nghĩa tình, thủy chung với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan bằng ý chí và niềm tin. "Không chê… không chê… không lo" dù quê hương còn nghèo khó, vất vả. "Người đồng mình" sống mạnh mẽ, phóng khoáng "như sông như suối", không ngại "lên thác xuống ghềnh". Lời cha nói với con cũng là bài học đạo lý làm người, được truyền tải qua nhịp thơ linh hoạt, giàu nhạc điệu, tạo nên sức truyền cảm mạnh mẽ.

Để nhắc nhở và giáo dục con, người cha nhấn mạnh truyền thống của người đồng mình:

Người đồng mình thô sơ da thịt
…….Nghe con

Truyền thống ấy thật đáng tự hào. Dù "thô sơ da thịt", cuộc sống còn nhiều thiếu thốn, nhưng họ không hề nhỏ bé về tâm hồn và ý chí. Họ xây dựng quê hương bằng chính sức lực và sự kiên trì của mình: "tự đục đá kê cao quê hương". Họ gìn giữ và phát huy những phong tục tốt đẹp, luôn tự hào về truyền thống quê hương. Người cha dặn dò con phải sống tự tin, vững bước trên đường đời, không bao giờ được sống tầm thường, nhỏ bé. Hai tiếng "nghe con" kết thúc bài thơ với tình yêu thương, kỳ vọng và lời nhắn nhủ đầy trìu mến của người cha dành cho đứa con thân yêu.

Bài thơ mang giọng điệu nhẹ nhàng, chân thành và đậm chất riêng trong phong cách, một phong cách đặc trưng của miền núi với ngôn ngữ "thổ cẩm" độc đáo, cùng cảm xúc và tư duy rất riêng biệt. Qua đó, Y Phương đã khắc họa tình cảm gia đình ấm áp, ca ngợi truyền thống lao động cần cù và sức sống mãnh liệt của quê hương, dân tộc mình. Bài thơ không chỉ giúp người đọc hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, mà còn gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.

Cảm nhận của em về bài thơ Nói với con

Quê hương là nơi chôn rau cắt rốn, là nơi mỗi người lớn lên và trưởng thành, là nơi chứa đựng tình yêu thương vô bờ. Chính vì thế, những tác phẩm viết về quê hương luôn khiến người đọc xúc động sâu sắc. Bài thơ "Nói với con" của Y Phương là một tác phẩm như vậy. Với những hình ảnh giản dị, ngôn ngữ mộc mạc nhưng đầy cảm xúc, tác giả đã tạo nên một thi phẩm đẹp về tình cảm gia đình, tình cha con thiêng liêng.

Nhắc đến quê hương là nhắc đến những điều ý nghĩa, và ý nghĩa nhất chính là nơi đó có gia đình. Nơi mà vòng tay yêu thương của cha mẹ luôn rộng mở để chăm sóc, dìu dắt ta. Thấu hiểu điều đó, Y Phương đã dành những lời thơ đẹp nhất để viết về gia đình:

"Chân phải bước tới cha
Chân trái bước tới mẹ
Một bước chạm tiếng nói
Hai bước tới tiếng cười"

Ngay từ những bước chân đầu đời, con đã có cha mẹ bên cạnh. Khi con còn bé thơ, cha mẹ dìu dắt con từng bước đi, từng tiếng nói. Mỗi bước con đi đều được cha mẹ khích lệ, mỗi tiếng cười của con đều là niềm vui của cả gia đình. Trong vòng tay cha mẹ, con có thể yên tâm lớn lên và trưởng thành. "Tiếng nói", "tiếng cười" rộn rã trong gia đình chính là nguồn động viên, là niềm tin yêu để con vững bước trên đường đời. Bốn câu thơ giản dị nhưng chứa đựng tình yêu thương bao la của cha mẹ dành cho con.

Nếu gia đình là điểm tựa vững chắc, thì quê hương là nơi nuôi dưỡng tâm hồn và ước mơ của con. Nếu trong thơ Nguyễn Bính, quê hương hiện lên qua cánh đồng, giậu mồng tơi, cây cầu tre nhỏ, hay trong thơ Tế Hanh, quê hương là vị mặn mòi của biển và những ngư dân chài lưới, thì trong "Nói với con", quê hương là rừng núi, con đường quê và những con người chân chất, giàu nghị lực.

"Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng"

Quê hương có rừng núi bạt ngàn, điểm tô bằng những bông hoa rực rỡ. Con đường quen thuộc không chỉ là lối đi mà còn chứa đựng những tấm lòng nhân hậu, yêu thương. Rừng núi che chở, bao bọc quê hương, còn con đường mang theo tình cảm ấm áp của người dân. Những thứ tưởng chừng vô tri vô giác lại góp phần làm đẹp và giàu có thêm cho quê hương.

Lời cha nói với con không chỉ là tâm sự mà còn là niềm tự hào, là ước mong gửi gắm vào con. Cha mong con dù ở đâu, làm gì cũng luôn nhớ về quê hương, cống hiến sức mình để xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Không chỉ có rừng núi, con đường, con người quê hương cũng thật đáng quý:

"Người đồng mình yêu lắm con ơi.
Đan lờ cài nan hoa
Vách nhà ken câu hát."

Vẻ đẹp của người dân quê hương đến từ tinh thần lạc quan, yêu đời. Họ yêu những điều giản dị, gần gũi nơi quê nhà. Dù cuộc sống có khó khăn, họ vẫn luôn kiên cường, tin tưởng vào tương lai.

"Người đồng mình" không chỉ giàu tình yêu thương mà còn là những con người giàu nghị lực, biết vươn lên trước mọi khó khăn:

"Người đồng mình thương lắm con ơi
Cao đo nỗi buồn
Xa nuôi chí lớn".

Những tính từ "cao", "xa" được đặt ở đầu câu càng nhấn mạnh tinh thần vượt khó và cách sống khoáng đạt của người dân quê hương. Dù nỗi buồn có lớn, họ vẫn kiên định nuôi dưỡng chí lớn, không bao giờ lùi bước. Chính vì thế, cha càng thương yêu và khâm phục những người đồng mình hơn.

"Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương
Còn quê hương thì là phong tục"

Những người con của quê hương vẫn tiếp nối truyền thống, phong tục của cội nguồn để lớn lên và xây dựng quê hương. "Người đồng mình" tuy chân chất, "thô sơ da thịt", cuộc sống không giàu sang phú quý, nhưng họ sống bằng chính sức lao động của đôi tay mình, dù có vất vả, có lam lũ. Tầm vóc của họ không hề "nhỏ bé", họ luôn kiên cường, phấn đấu, ghi dấu ấn trên quê hương, tạo nên những phong tục đẹp và dựng xây quê hương ngày càng vững mạnh.

Cuối cùng, người cha muốn gửi đến con những lời khuyên chân thành, chứa đựng cả ước nguyện của cha về tương lai của con:

"Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh
Sống trong thung không chê thung nghèo đói
Sống như sông như suối
Lên thác xuống ghềnh
Không lo cực nhọc"

Cha mong con sống ngay thẳng, hiên ngang giữa quê hương mình. Dù có nghèo khó, có gian nan, con cũng đừng chê bai hay nản chí. Cha mong con hãy sống mạnh mẽ "như sông, như suối", vượt qua mọi thác ghềnh, không ngại khó khăn, luôn tin tưởng vào ý chí của bản thân để đạt được thành công. Hãy nuôi dưỡng những phẩm chất cao đẹp của người quê hương để hoàn thiện chính mình.

Bài thơ giản dị mà đầy tình cảm ấy đã cho ta thấy tình yêu thương vô bờ của người cha dành cho con. Đó không chỉ là tình thương mà còn là niềm tin, hy vọng cha gửi gắm vào con. Tình cảm của cha thật đáng trân trọng và ngưỡng mộ. Trọn đời, cha luôn dành cho con những điều tốt đẹp nhất và những lời khuyên quý giá.

Lời khuyên dành cho học sinh:
1. Khi phân tích bài thơ, hãy chú ý đến cách tác giả sử dụng ngôn ngữ và hình ảnh để truyền tải thông điệp.
2. Hãy liên hệ bài thơ với cuộc sống của bạn để hiểu sâu sắc hơn về tình cảm gia đình và quê hương.
3. Luyện tập viết cảm nhận bằng cách sử dụng các từ ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc.
4. Đọc kỹ và phân tích từng câu thơ để nắm bắt được ý nghĩa sâu xa mà tác giả muốn truyền đạt.