Văn Mẫu Lớp 12: Phân Tích Cái Tôi Trong 'Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông' của Hoàng Phủ Ngọc Tường (Dàn Ý + 4 Bài Mẫu)

Cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' được thể hiện qua những gợi ý viết chi tiết cùng 4 bài văn mẫu đặc sắc. Những tài liệu này không chỉ giúp củng cố kỹ năng viết văn mà còn mang đến nguồn cảm hứng phong phú cho người đọc.

TOP 4 bài phân tích về cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường do EduTOPS giới thiệu sẽ là nguồn tài liệu quý giá, hỗ trợ học sinh trong quá trình tự học và nâng cao khả năng cảm thụ văn học. Bên cạnh đó, bạn đọc có thể tham khảo thêm các bài văn mẫu như: mở bài 'Ai đã đặt tên cho dòng sông', phân tích vẻ đẹp của sông Hương ở thượng nguồn.

Dàn ý cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường

I. Mở bài

- Giới thiệu về Hoàng Phủ Ngọc Tường và tác phẩm "Ai đã đặt tên cho dòng sông", đồng thời nêu bật cái tôi trữ tình của tác giả trong tác phẩm.

II. Thân bài

a. Giải thích cái tôi trữ tình và khái quát cái tôi trữ tình của nhà văn

- Cái tôi trữ tình là một khái niệm thuộc lĩnh vực Lý luận Văn học, thể hiện tâm trạng, cảm xúc và cách cảm nhận của tác giả trước hiện thực khách quan. Qua đó, người đọc có thể thấu hiểu tư tưởng, quan niệm và tâm hồn riêng của tác giả.

- Trong "Ai đã đặt tên cho dòng sông", cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường hiện lên qua sự mê đắm, tài hoa, uyên bác và tình yêu sâu sắc dành cho quê hương, đặc biệt là Huế và dòng sông Hương.

b. Cái tôi mê đắm và tài hoa

- Miêu tả vẻ đẹp của sông Hương từ góc nhìn địa lý.

• Từng câu chữ được chắt lọc kỹ lưỡng, đầy tinh tế và tràn đầy tình cảm, khắc họa dòng chảy của sông Hương từ thượng nguồn đến đồng bằng.
• Dẫn chứng: "bản trường ca của rừng già", "cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại", "người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở", "người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại", "điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế"...

=> Những câu văn miêu tả sông Hương đều mang vẻ đẹp kỳ diệu và đầy cảm xúc.

- Góc nhìn lịch sử về dòng sông.

• Trong mắt nhà văn, sông Hương là "dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc".
• Với Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương không chỉ là một dòng chảy tự nhiên mà còn là một sinh thể có tâm hồn, biết yêu nước trong những thời khắc lịch sử hào hùng của dân tộc.

- Cái tôi tài hoa và mê đắm của tác giả không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp thuần túy của dòng sông mà còn khám phá ra nhiều khía cạnh phong phú khác, mang đến cho người đọc những cảm xúc đa chiều.

- Tài năng trong việc sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp nghệ thuật một cách điêu luyện.

• Đoạn văn miêu tả sông Hương ở thượng lưu: "rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như những cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng".
• Lối hành văn uyển chuyển với ngôn từ đa dạng và hình ảnh phong phú.
• Đặc biệt, sử dụng thành công nghệ thuật nhân hóa, so sánh, gợi hình ảnh dòng sông sinh động như con người, lúc "rầm rộ" và "mãnh liệt", lúc "dịu dàng" và "say đắm"; khi lại "vui tươi hẳn lên".

=> Trí tưởng tượng phong phú cùng những liên tưởng táo bạo đã giúp tác giả nêu bật những cảm nhận đa dạng về sông Hương. Cuộc hành trình tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi "Ai đã đặt tên cho dòng sông" trở nên đầy say mê và hào hứng.

c. Cái tôi uyên bác và giàu vốn hiểu biết

- Miêu tả sông Hương, nhà văn dường như thông thuộc từng bước đi, ngã rẽ, dòng chảy. Không chỉ biết chỗ nào cuộn xoáy, chỗ nào yên ả...

- Ông thậm chí phát hiện được những điều mà ngay cả người Huế cũng không nghĩ đến: sông Hương giống như "người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở".

- Cái tôi uyên bác của nhà văn đã khám phá và phát hiện những đặc điểm văn hóa thú vị của sông Hương.

• Vẻ trầm mặc như triết lí, như cổ thi của con sông khi chảy bên những lăng tẩm đền đài của các đời vua chúa triều Nguyễn... Hay còn là dòng sông thi ca, cội nguồn cảm hứng cho biết bao nghệ sĩ.
• Giai thoại tuyệt đẹp về nguồn gốc tên gọi của sông Hương: "Tôi thích nhất một huyền thoại kể rằng vì yêu quý con sông xinh đẹp của quê hương, con người ở hai bờ đã nấu nước của trăm loại hoa đổ xuống dòng sông để làn nước thơm tho mãi mãi".

=> Hoàng Phủ Ngọc Tường nhờ đó đã mang đến cho người đọc nhiều tri thức về sông Hương nói riêng và Huế nói chung.

d. Cái tôi yêu tha thiết quê hương, xứ sở, Huế và sông Hương

- Nếu chỉ là cảm xúc rung động nhất thời trước vẻ đẹp của con sông, của xứ Huế, Hoàng Phủ Ngọc Tường sẽ không thể viết lên được những trang văn mê đắm và rất đỗi tài hoa như thế.

- Yêu Huế, yêu Hương giang, nhà văn mới có được những rung cảm mãnh liệt.

- Tình cảm đặc biệt ấy hóa thành những dòng chảy trong tâm hồn nhà văn để rồi tạo nên cả cái tôi mê đắm, tài hoa và uyên bác.

- Tình yêu Hoàng Phủ Ngọc Tường dành cho Hương giang thực ra chính là tình yêu tha thiết, mãnh liệt dành cho đất nước.

III. Kết bài

- Đánh giá lại cái tôi trữ tình và phong cách tác giả, giá trị tác phẩm.

Phân tích cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường - Mẫu 1

“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một trong những thiên tùy bút xuất sắc nhất của Hoàng Phủ Ngọc Tường, không chỉ riêng trong sự nghiệp của ông mà còn là một tác phẩm tiêu biểu của thể loại bút ký, tùy bút trong nền văn học Việt Nam. Nhà văn Nguyên Ngọc từng nhận xét ông là “một trong mấy nhà văn viết ký hay nhất của văn học ta hiện nay”. Sức hấp dẫn của tác phẩm không chỉ nằm ở những ghi chép tỉ mỉ, tri thức phong phú mà còn ở cái “tôi” trữ tình đầy duyên dáng của tác giả. Trong tác phẩm này, Hoàng Phủ Ngọc Tường hiện lên như một nghệ sĩ tài hoa, một nhà khoa học uyên bác, và trên hết là một nhà thơ viết văn xuôi với tâm hồn thi sĩ. Sự kết hợp độc đáo này đã tạo nên một cái “tôi” đầy sức hút, góp phần làm nên thành công vang dội của tác phẩm.

“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một bài ký đặc sắc về dòng sông Hương của xứ Huế. Đọc tác phẩm, độc giả dễ dàng nhận ra tình yêu và sự say mê mà Hoàng Phủ Ngọc Tường dành cho dòng sông này. Ông đã dồn hết tâm huyết, thậm chí cả tinh hoa của một đời văn để khám phá và miêu tả vẻ đẹp của Hương giang. Từ thượng nguồn đến khi đổ ra biển, sông Hương hiện lên qua ngòi bút của ông như một bản trường ca hùng vĩ, một cô gái Di-gan phóng khoáng, một người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở, và cả một người tình dịu dàng, đắm say. Mỗi câu chữ đều được chắt lọc kỹ lưỡng, thể hiện tình yêu sâu sắc và sự am hiểu tường tận của tác giả về dòng sông.

Không chỉ dừng lại ở góc nhìn địa lý, Hoàng Phủ Ngọc Tường còn khám phá sông Hương từ góc độ lịch sử. Trong mắt ông, sông Hương là “dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc”. Trong chiến tranh, nó “biết cách tự hiến đời mình làm một chiến công”, nhưng khi trở về đời thường, nó lại trở thành “người con gái dịu dàng của đất nước”. Sông Hương không còn là một dòng chảy đơn thuần mà trở thành một sinh thể có tâm hồn, một người dân Việt Nam yêu nước, mang trong mình vẻ đẹp truyền thống và bản sắc văn hóa dân tộc.

Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa

(Nguyễn Đình Thi)

Sống vững trãi bốn nghìn năm sừng sững
Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa
Trong và thực sáng hai bờ suy tưởng
Sống hiên ngang mà nhân ái chan hòa

(Huy Cận)

Bằng tình yêu và tài năng của mình, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khám phá và khẳng định những vẻ đẹp đa dạng của sông Hương. Hành trình chữ nghĩa của ông không chỉ thể hiện tình yêu say đắm với dòng sông mà còn cho thấy sự tài hoa, lãng mạn và trí tưởng tượng phong phú của một nhà văn có tâm hồn thi sĩ.

Sự tài hoa của Hoàng Phủ Ngọc Tường được thể hiện rõ nét qua cách ông nhìn nhận và miêu tả vẻ đẹp của sông Hương. Dòng sông hiện lên trong tác phẩm không chỉ với một vẻ đẹp đơn thuần mà là sự kết hợp của nhiều vẻ đẹp khác nhau, mỗi vẻ đẹp lại mang đến một cảm nhận riêng biệt. Sông Hương được ví như một cô gái Di-gan phóng khoáng, một người tình dịu dàng, một người con gái đẹp nằm mơ màng giữa cánh đồng hoa dại, hay một người tài nữ đánh đàn trong đêm khuya. Những hình ảnh so sánh độc đáo này đã làm nổi bật vẻ đẹp đa chiều của dòng sông, đồng thời thể hiện sự tinh tế và tài năng nghệ thuật của tác giả.

Trí tưởng tượng phong phú và những liên tưởng mạnh mẽ đã giúp Hoàng Phủ Ngọc Tường khám phá ra nhiều góc nhìn khác nhau về sông Hương. Ông không chỉ miêu tả dòng sông như một thực thể địa lý mà còn như một sinh thể có tâm hồn, có cảm xúc. Đặc biệt, ông thường liên tưởng sông Hương với những hình ảnh trong truyện Kiều của Nguyễn Du, tạo nên sự giao thoa giữa vẻ đẹp thiên nhiên và vẻ đẹp văn chương. Những liên tưởng này không chỉ làm giàu thêm ý nghĩa của tác phẩm mà còn khẳng định tình yêu và sự am hiểu sâu sắc của tác giả đối với văn hóa và lịch sử dân tộc.

Cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường - Mẫu 2

Một buổi chiều thu xưa cũ, tôi ngồi lắng nghe lại giai điệu “Diễm xưa” của Trịnh Công Sơn:

“Xin hãy cho mưa qua miền đất rộng
Ngày sau sỏi đá cũng cần có nhau”.

Đã bao thập kỷ trôi qua, nhưng nhạc Trịnh vẫn khiến lòng người say đắm. Điều gì đã tạo nên giá trị vĩnh cửu của một tác phẩm nghệ thuật? Tôi cho rằng đó là trái tim, tài năng và cái “tôi” của người nghệ sĩ. Không có Trịnh, sẽ chẳng có “Diễm xưa”, sẽ chẳng có những lời ca khiến lòng người xao xuyến. Chính tài năng và cái “tôi” của Trịnh đã tạo nên thứ nghệ thuật vượt thời gian. Không chỉ âm nhạc, sáng tạo nghệ thuật là câu chuyện của muôn đời, muôn thời, muôn người nghệ sĩ. Phải trải nghiệm, phải gắn bó với đời nghệ sĩ “uống mặn nồng nhưng chỉ thấy chua cay”, phải thấu hiểu nỗi đau của kiếp người, yêu thương vạn vật, xót xa cho những gì đã mất, và hoài niệm về quá khứ, người nghệ sĩ mới có đủ trải nghiệm để viết nên những áng văn bất hủ. Đi nhiều, nghĩ nhiều, sống nhiều, người nghệ sĩ mới khám phá và thể hiện cái “tôi” riêng trong tác phẩm. Hoàng Phủ Ngọc Tường với “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” đã thể hiện rõ cái “tôi” của một đời văn nhân.

Sáng tạo nghệ thuật là biểu hiện rực rỡ của cái chủ quan, cái cá biệt, cái đặc thù, cái không lặp lại trong tài năng của nghệ sĩ. Cá tính sáng tạo thể hiện qua cách nhìn độc đáo, qua cảm nhận của nhà văn, qua khả năng đề xuất nguyên tắc và biện pháp nghệ thuật mới, tạo nên ngôn ngữ nghệ thuật riêng để biểu đạt nội dung mới của đời sống và tư tưởng. Nếu cá tính sáng tạo của nhà văn mờ nhạt, không tạo được tiếng nói riêng, đó chính là sự tự sát trong văn học. Bởi “tự tử đối với người nghệ sĩ không phải là phát súng hay dây thừng mà là khi ngồi vào bàn viết, anh ta không viết được điều gì mới mẻ”. Vì vậy, các nhà văn, nhà thơ đều ý thức rằng “làm người thì không nên có cái tôi, nhưng làm thơ thì không thể không có cái tôi”. Cái “tôi” là nét riêng, điểm khác biệt của mỗi cá nhân. Trong nghệ thuật, cái “tôi” không chỉ thể hiện con người mà còn thể hiện phong cách nghệ thuật của tác giả. Chính cái “tôi” đó giúp người nghệ sĩ tạo dấu ấn riêng trên văn đàn, để mỗi tác phẩm như một chiếc lá, trôi theo dòng thời gian.

“Ai đã đặt tên cho dòng sông?” là một trong những thiên tùy bút của Hoàng Phủ Ngọc Tường và của thể loại bút kí, tùy bút trong nền văn học nước ta. Không phải ngẫu nhiên mà Tô Hoài nhận xét: “Hoàng Phủ Ngọc Tường trầm cả tâm hồn trong khuôn mặt cuộc đời cùng với đất trời, sông nước của Huế”. Ông đã lắng nghe, ghi tạc sâu sắc những khoảnh khắc tưởng chừng đơn giản của dòng Hương giang, để khi cảm xúc dâng tràn, ngòi bút ông viết nên những dòng văn đẹp đẽ và sâu sắc. Ông viết về sông Hương như viết thư tình cho người con gái mình yêu, giản dị mà chân thành. Chính vì thế, những áng văn về sông Hương của ông được chắp nên từ cái “tôi” tài hoa, uyên bác và nặng lòng với quê hương.

Dù “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” thiên về tùy bút, chất trữ tình và phóng khoáng, nhưng cốt lõi của nó không vì thế mà mất đi. Bản chất của kí là ghi chép, và người viết là “thư kí trung thành của thời đại”. Hoàng Phủ Ngọc Tường là một “thư kí” xuất sắc của dòng Hương giang. Ông am hiểu sông Hương trên mọi phương diện: lịch sử, văn hóa, địa lí. Ở góc độ địa lí, ông tìm hiểu sông Hương từ thượng nguồn, khám phá nhiều vẻ đẹp khác nhau của dòng sông. Đây là dòng sông có mối quan hệ mật thiết với dãy Trường Sơn, mang dáng dấp của bản trường ca rừng già với tiết tấu hùng tráng. Ông không chỉ hiểu từng khúc uốn, từng đường cong của dòng sông mà còn am tường cả chiều dài lịch sử bốn nghìn năm của đất nước. Trong cái nhìn về địa lí và lịch sử, ông không chỉ nắm vững kiến thức từ tư liệu mà còn thấu hiểu những điều ít người biết đến. Sông Hương là “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”. Dưới ngòi bút của ông, Hương giang hiện lên với vẻ đẹp dịu dàng, toàn bích, nuôi dưỡng những đứa con xứ Huế, bồi đắp nền văn hóa hai bên bờ sông.

Nhưng thú vị nhất là những khám phá, phát hiện và miêu tả của nhà văn về sông Hương dưới góc độ văn hóa. Dấu tích văn hóa hiện diện trên và hai bên bờ sông. Đó là vẻ đẹp trầm mặc như triết lí, như cổ thi khi sông Hương chảy qua lăng tẩm của các vua chúa triều Nguyễn; là cái nôi của nền âm nhạc cố đô. Sông Hương còn là dòng sông thi ca, khơi nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ văn nghệ sĩ. Cao Bá Quát từng nhìn sông Hương mà thốt lên: “Trường Giang như kiếm lập thanh thiên”. Hàn Mặc Tử đứng trước dòng sông mà bồi hồi: “Thuyền ai đậu bến sông trăng đó / Có chở trăng về kịp tối nay”. Thu Bồn nhìn điệu chảy lững lờ của sông Hương mà băn khoăn: “Con sông dùng dằng, con sông không chảy / Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”. Sông Hương còn là nguồn cảm hứng trong thơ của Bà Huyện Thanh Quan và Tố Hữu. Quả thật, sông Hương là mảnh đất màu mỡ, luôn hiến dâng những giá trị quý báu cho nghệ thuật.

Với kiến thức phong phú, nhà văn đã cung cấp cho người đọc lượng thông tin lớn về địa lí, lịch sử, văn hóa Huế và sông Hương. Kiến thức sâu rộng đó là kết quả của nhiều chuyến đi và nghiên cứu. Nhưng quan trọng hơn, những trang văn về Hương giang được tưới tắm bằng cảm xúc của tác giả, thăng hoa trong tình yêu của một đời văn nhân.

Cái “tôi” của tác giả còn là cái “tôi” nặng lòng với quê hương, xứ sở. Hoàng Phủ Ngọc Tường phải yêu, phải thương mảnh đất này lắm mới có thể lột tả dòng sông quê hương một cách xuất sắc đến vậy. Ông dành trọn tâm huyết để theo dõi thủy trình của sông Hương với vốn hiểu biết sâu rộng. Chính vì thế, những áng văn của ông luôn trong veo, ban sơ như chính dòng sông từ thuở hồng hoang. Tình cảm của ông với sông Hương là tình cảm với đất nước, là tấm lòng yêu quê hương đến nồng cháy. Nếu không xuất phát từ tình yêu chân thành đó, làm sao con chữ của ông có thể chạm đến trái tim bao thế hệ? Văn của ông ẩn chứa dưới lớp ngôn từ dịu nhẹ, một vùng ánh sáng lấp lánh mà chỉ ai trân quý cái đẹp, trân quý dòng Hương giang và quê hương mới có thể cảm nhận được.

Cái “tôi” tinh tế, lãng mạn với trí tưởng tượng phong phú là điều giúp Hoàng Phủ Ngọc Tường khẳng định vị trí trên văn đàn Việt Nam hiện đại. Nghệ thuật là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan. Hiện thực cuộc sống là kho đề tài vô tận để người nghệ sĩ khám phá. Nhưng với mỗi cây bút, nó được chiếu rọi dưới ánh sáng riêng. Nghệ sĩ chân chính là người biết khai thác ấn tượng riêng và làm cho ấn tượng ấy có hình thức độc đáo. Ý thức được sự lặp lại là cái chết của nghệ thuật, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tìm cho mình “giọng nói riêng không thể tìm thấy ở bất kì cuống họng nào khác”. Ông viết về sông Hương như viết về người tình với mối lương duyên tự ngàn xưa. Sông Hương dưới ngòi bút của ông hiện lên với nhiều nét tính cách và vẻ đẹp phong phú. Khi sống giữa lòng Trường Sơn, sông Hương mang dòng máu của “cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”. Nhưng khi ra khỏi rừng đại ngàn, nó chuyển mình, mang vẻ đẹp dịu dàng, đắm say. Sông Hương còn được so sánh như “người con gái đẹp” với nhiều dáng vẻ, nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Sáng tạo nghệ thuật là hành trình “tự rủ mình vào cửa khó”, nhưng Hoàng Phủ Ngọc Tường đã không ngần ngại “vật lộn với con chữ” để viết nên những áng văn chương độc đáo.

Với Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương đã hóa thành máu thịt, tâm hồn, thể xác ông. Dù trong những trang văn, dấu chân lữ hành của ông đã lang thang qua sông Seine của Pháp hay dòng Volga nước Nga; đi suốt những dòng sông Việt từ sông Hồng, sông Đuống, sông Lô đến dòng Hiền Lương, Thạch Hãn quê nhà hay yêu đến tận tụy dòng Thu Bồn xứ Quảng, sông Côn đất võ, những dòng sông phương Nam đỏ nặng phù sa… thì cuối cùng, còn lại với Hoàng Phủ Ngọc Tường vẫn là những nhịp yêu thương dành cho sông Hương. Văn chương của ông bước ra từ tình cảm ấp iu, nồng đượm đó nên cái “tôi” của ông trên từng con chữ rất tự nhiên, ban sơ đến nghẹn ngào. Cái “tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường là sự hội tụ của tài năng, tâm huyết và tình yêu quê hương.

Bút kí “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” đã làm rõ cái “tôi” của Hoàng Phủ Ngọc Tường và khẳng định tên tuổi ông trên văn đàn. Làm nhà văn không dễ dàng vì họ không chỉ cần nhân cách và tâm hồn thẩm mĩ mà còn phải nắm bắt được sự phong phú, đa dạng của cuộc sống. Họ phải sống sâu để cảm nhận được hết những “phong phú và đa dạng ấy”. Bên cạnh đó, họ còn phải là “con người lớn” và am hiểu mọi “bếp núc” của văn chương. Cái “tôi” lớn của một đời lăn lộn với chữ nghĩa chính là nhân tố quyết định cho sức sống của một tác phẩm vĩ đại, một nhà văn vĩ đại!

Phân tích cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường - Mẫu 3

Tác phẩm là nơi thể hiện con người và phong cách sáng tác độc đáo của mỗi tác giả. Vậy cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường trong “Ai đã đặt tên cho dòng sông” đã được thể hiện như thế nào? Hãy cùng phân tích cái tôi của tác giả để hiểu rõ hơn về phong cách văn chương đặc sắc của nhà văn tài hoa này.

Một người trí thức yêu nước, vừa bước ra từ khói lửa chiến tranh, vừa mang trong mình khí thế hào hùng chống giặc ngoại xâm, vừa say sưa ngợi ca chủ nghĩa anh hùng. Ông mang tư thế tự do, tự tin và tự hào khi nhìn vào dòng chảy lịch sử dân tộc, khẳng định sức sống và sức mạnh bền bỉ của nó.

Một nghệ sĩ giàu cảm xúc và lãng mạn, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã chọn một điểm nhìn độc đáo về dòng sông. Chất lãng mạn được thể hiện qua việc ông chọn thời gian mùa thu và không gian khu vườn cổ kính, nơi hoa nở quanh năm và trái chín ngọt lành, nhưng vẫn toát lên vẻ yên tĩnh và khoáng đạt, như một sự tự do nội tâm. Trong không gian ấy, tâm hồn nhà văn trở nên thư thái, tự do để cảm nhận tinh tế và sâu sắc về đối tượng. Sự thư thái được thể hiện qua những hành động như thưởng thức trái hồng ngọt thanh, đọc “Truyện Kiều” để đắm mình trong thế giới thơ ca. Sống giữa cõi thực và cõi mộng, nhà văn đã khám phá mối liên hệ giữa những câu Kiều với âm hưởng sâu thẳm của Huế: “dòng sông đáy nước in trời, những nội cỏ thơm, nắng vàng khói biếc, nỗi u hoài của dương liễu và sắc đẹp nồng nàn của hoa trà mi...” Quan trọng hơn, ông nhận ra sông Hương và thành phố Huế như một vang bóng của thời gian, giống như hình tượng cặp tình nhân lý tưởng trong “Truyện Kiều”: “tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đam mê, thi ca và âm nhạc”. Đó là tâm thế phù hợp để bộc lộ tình yêu sâu đậm của nhà văn với dòng sông xứ Huế.

Niềm say mê tìm kiếm và khẳng định vẻ đẹp riêng, sức hút quyến rũ của dòng sông xứ Huế qua không gian, thời gian, lịch sử và văn hóa. Toàn bộ bài tùy bút là hành trình tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi đầy ám ảnh: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Cuộc tìm kiếm này không chỉ khám phá vẻ đẹp hình hài mà còn đi sâu vào tâm hồn và cảm xúc. Sông Hương hiện lên không chỉ là một dòng sông địa lý mà là một sinh thể, một con người: “Sông Hương quả thực là Kiều, rất Kiều” – vừa xinh đẹp, tài hoa, vừa thăng trầm cùng lịch sử, vừa đằm thắm với nền văn hóa riêng.

Cảm xúc của tác giả vô cùng phong phú. Đôi khi nó được bộc lộ trực tiếp qua trạng thái nội tâm: vừa thích thú, vừa lơ đãng trước vẻ đẹp không ngừng biến đổi của dòng sông; nhớ da diết điệu chảy lững lờ của sông Hương khi qua thành phố, như một điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; thất vọng khi nghe nhạc Huế giữa ban ngày, bởi hiểu rằng nền âm nhạc ấy chỉ thực sự sống động khi vang lên giữa đêm khuya, trên mặt nước sông Hương. Đôi khi, tình yêu với Huế được bộc lộ gián tiếp qua hành trình khám phá: từ việc chứng kiến nghệ nhân già nhận ra khúc nhạc Huế trong “Truyện Kiều”, đến việc phát hiện điểm tương đồng giữa dòng sông và con người trong “nỗi vương vấn và chút lẳng lơ kín đáo của tình yêu”. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dành trọn tình yêu và cảm xúc để viết nên những dòng văn như những nốt nhạc trong bản đàn lòng, tôn vinh vẻ đẹp của sông Hương.

Kiến thức trong bài tùy bút vô cùng phong phú và sâu sắc. Hoàng Phủ Ngọc Tường đã huy động vốn hiểu biết tổng hợp về sông Hương từ địa lý, lịch sử, văn hóa, văn chương, đời sống, tự nhiên đến khảo cổ. Qua bài viết, ta thấy được sự nghiên cứu công phu của nhà văn: từ quan sát diện mạo dòng sông trong từng không gian, nghiên cứu mối liên hệ giữa địa lý và dòng chảy, tìm hiểu lịch sử, đến việc thâm nhập thực tế để cảm nhận hương vị riêng của cỏ cây, hoa trái, đất đai. Đặc biệt, kiến thức địa lý, lịch sử và văn hóa được hòa quyện, tạo nền tảng vững chắc cho ngòi bút miêu tả dòng sông xứ Huế.

Toàn bộ bài tùy bút là hành trình say mê và cẩn trọng để tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi: “Ai đã đặt tên cho dòng sông?”. Câu hỏi tưởng chừng bâng quơ nhưng lại chứa đựng ý nghĩa sâu xa. Nó không chỉ là cách xác lập mối quan hệ giữa dòng sông và con người mà còn là cách nhìn nhận, cảm nhận về dòng sông. Trong quá trình tìm hiểu, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã bộc lộ mình không chỉ là một người giàu hiểu biết, ham học hỏi mà còn là một người vô cùng tinh tế và sâu sắc trong việc khám phá chiều sâu văn hóa, tâm hồn của sông Hương và con người xứ Huế.

Phân tích cái tôi của Hoàng Phủ Ngọc Tường - Mẫu 4

Văn chương là hành trình từ trái tim đến trái tim thông qua ngòi bút của người sáng tác. Khi những trang văn khép lại, điều đọng lại trong lòng người đọc chính là cái tôi trữ tình của tác giả. Nhắc đến cái tôi trữ tình trong văn học Việt Nam, không thể không nhắc đến Hoàng Phủ Ngọc Tường với bút ký "Ai đã đặt tên cho dòng sông". Cái tôi trữ tình của ông trong tác phẩm là sự kết hợp giữa sự lãng mạn, tài hoa, uyên bác và tình yêu say đắm dành cho quê hương, xứ Huế, để lại nhiều ấn tượng sâu sắc.

Cái tôi trữ tình là một khái niệm thuộc lĩnh vực Lý luận Văn học, chỉ tâm trạng, cảm xúc và cách cảm nhận của tác giả trước hiện thực khách quan. Nó chính là thế giới nội tâm, là tâm hồn riêng của tác giả. Thông qua cái tôi trữ tình, người đọc có thể thấu hiểu những suy nghĩ, tư tưởng và quan niệm của tác giả về cuộc đời. Cái tôi trữ tình là yếu tố quan trọng góp phần hình thành phong cách nghệ thuật độc đáo của mỗi nhà văn.

Hoàng Phủ Ngọc Tường là một cây bút nổi tiếng trong nền văn học Việt Nam hiện đại, đặc biệt ở thể loại ký. "Ai đã đặt tên cho dòng sông" là tác phẩm tiêu biểu nhất cho phong cách nghệ thuật của ông, đồng thời thể hiện rõ nét cái tôi trữ tình của tác giả. Qua tác phẩm, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khéo léo thể hiện cái tôi lãng mạn, tài hoa, uyên bác và tình yêu mãnh liệt dành cho quê hương, đặc biệt là xứ Huế và dòng sông Hương.

Đến với "Ai đã đặt tên cho dòng sông", điều đầu tiên gây ấn tượng mạnh với độc giả là cái tôi tài hoa, lãng mạn và đầy cảm xúc của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Ông đã dành trọn tâm huyết và tình yêu văn chương để khám phá và miêu tả vẻ đẹp của sông Hương từ góc nhìn địa lý. Ngay từ những dòng đầu tiên, nhà văn đã tỉ mỉ và kỳ công chọn lọc từng câu chữ tinh tế, đầy ưu ái. Ở thượng nguồn, sông Hương hiện lên như "bản trường ca của rừng già", "cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại", hay "người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở". Khi về đến đồng bằng, nó lại giống như "người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại, chờ người tình đến đánh thức". Khi chảy qua thành phố, sông Hương trở thành "điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế", "người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya". Trước khi chia tay, nó như nàng Kiều trở về tìm Kim Trọng để nói lời thề trước khi đi xa. Những câu văn miêu tả sông Hương đều đẹp một cách lạ lùng, không chỉ thể hiện vẻ đẹp của dòng sông mà còn phản ánh tư duy sắc bén và cảm xúc đam mê của tác giả.

Cái tôi tài hoa và lãng mạn của Hoàng Phủ Ngọc Tường còn được thể hiện qua góc nhìn lịch sử về sông Hương. Trong mắt ông, sông Hương là "dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc". Trong những năm tháng chiến tranh, nó "biết cách hiến đời mình làm một chiến công". Khi trở về đời thường, nó lại khiêm nhường, lặng lẽ như "người con gái dịu dàng của đất nước". Với Hoàng Phủ Ngọc Tường, sông Hương không chỉ là một dòng chảy địa lý, mà đã trở thành một sinh thể có tâm hồn, biết yêu nước trong những tháng ngày gian khổ của dân tộc.

Hoàng Phủ Ngọc Tường đã tinh tế khám phá ra nhiều vẻ đẹp độc đáo của sông Hương. Cái tôi tài hoa của ông cảm nhận được không chỉ một vẻ đẹp thuần nhất mà còn nhiều khía cạnh phong phú khác. Mỗi vẻ đẹp lại mang đến một cảm nhận riêng cho người đọc. Chỉ riêng việc miêu tả sông Hương như một người con gái, tác giả đã sử dụng nhiều cách diễn đạt khác nhau: khi là "cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại", khi là "người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya", lúc lại giống như "nàng Kiều trong đêm tình tự", hay "người con gái dịu dàng của đất nước".

Không chỉ tài hoa trong cách cảm nhận, Hoàng Phủ Ngọc Tường còn xuất sắc trong việc sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp nghệ thuật. Trong tác phẩm, mỗi góc nhìn về sông Hương đều được thể hiện bằng một phong cách ngôn từ riêng. Ví dụ như đoạn miêu tả sông Hương ở thượng nguồn: "rầm rộ giữa những bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như những cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc dịu dàng, say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng". Hay đoạn miêu tả sông Hương chảy qua điện Hòn Chén: "nó chuyển hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ xuôi dần về Huế...".

Lối hành văn uyển chuyển với ngôn từ đa dạng và hình ảnh phong phú đã làm nổi bật tài năng của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Từng câu chữ đều mang đậm hơi thở nghệ thuật. Tác giả còn sử dụng thành công các biện pháp nhân hóa, so sánh, khiến dòng sông hiện lên sinh động như một con người: lúc "rầm rộ" và "mãnh liệt", lúc "dịu dàng" và "say đắm". Những hình ảnh so sánh như "đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng 'vâng' không nói ra của tình yêu" hay "chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vành trăng non" đều vô cùng ấn tượng. Trí tưởng tượng phong phú và những liên tưởng táo bạo đã giúp tác giả khắc họa sông Hương một cách đa chiều, khiến cuộc hành trình tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi "Ai đã đặt tên cho dòng sông" trở nên đầy say mê.

Bên cạnh cái tôi tài hoa và lãng mạn, người đọc còn cảm nhận được cái tôi uyên bác, giàu tri thức về lịch sử, địa lý và văn hóa Huế. Miêu tả sông Hương, Hoàng Phủ Ngọc Tường dường như thông thuộc từng bước đi, ngã rẽ và dòng chảy của nó. Không chỉ biết chỗ nào cuộn xoáy, chỗ nào yên ả, ông còn am hiểu sâu sắc lịch sử của dòng sông. Ngoài kiến thức địa lý và lịch sử, ông còn phát hiện những điều mà ngay cả người Huế cũng không nghĩ đến, như vai trò của sông Hương - "người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ sở".

Cái tôi uyên bác của Hoàng Phủ Ngọc Tường còn thể hiện qua việc khám phá những đặc điểm văn hóa độc đáo của sông Hương. Đó là vẻ trầm mặc như triết lý, như cổ thi khi sông chảy qua những lăng tẩm của các vua chúa triều Nguyễn; là nền âm nhạc cổ điển được sinh thành trên mặt nước của dòng sông. Sông Hương còn là nguồn cảm hứng thi ca, khơi gợi sáng tạo cho nhiều nghệ sĩ. Đặc biệt, tác giả còn kể lại giai thoại về nguồn gốc tên gọi của sông Hương: "Tôi thích nhất một huyền thoại kể rằng vì yêu quý con sông xinh đẹp của quê hương, người dân hai bờ đã nấu nước trăm loại hoa đổ xuống dòng sông để làn nước thơm tho mãi mãi". Nhờ Hoàng Phủ Ngọc Tường, nhiều người mới biết đến giai thoại này, và nó trở thành một thông tin hấp dẫn trong tác phẩm, khẳng định cái tôi uyên bác của nhà văn.

"Ai đã đặt tên cho dòng sông" còn thể hiện cái tôi trữ tình của Hoàng Phủ Ngọc Tường với tình yêu say đắm và sự gắn bó sâu sắc với quê hương, xứ Huế và dòng sông Hương. Nếu chỉ là cảm xúc nhất thời, ông sẽ không thể viết nên những trang văn đầy mê đắm và tài hoa như thế. Tình yêu dành cho Huế và sông Hương đã khiến trái tim ông rung động mãnh liệt, biến sông Hương không chỉ là cảnh đẹp mà còn là một phần tâm hồn của ông.

Tình yêu ấy đã hóa thành dòng chảy trong tâm hồn nhà văn, tạo nên cái tôi lãng mạn, tài hoa và uyên bác. Vì yêu, ông say sưa khám phá vẻ đẹp của sông Hương, am hiểu sâu sắc về nó, và dành trọn tài năng để miêu tả một cách trọn vẹn. Sông Hương là một phần của Huế, và cũng là một dòng chảy trong muôn vàn dòng chảy của đất nước. Tình yêu của Hoàng Phủ Ngọc Tường dành cho sông Hương chính là tình yêu tha thiết dành cho quê hương, đất nước.

Xuyên suốt tác phẩm "Ai đã đặt tên cho dòng sông", Hoàng Phủ Ngọc Tường đã dẫn dắt người đọc qua dòng cảm xúc đầy ấn tượng. Cái tôi lãng mạn, tài hoa, uyên bác và tình yêu sâu sắc dành cho quê hương đã hòa quyện vào nhau, kết hợp với nghệ thuật ngôn từ và các thủ pháp nghệ thuật đặc sắc. Từ đó, tác phẩm không chỉ vẽ nên bức tranh tuyệt đẹp về sông Hương và xứ Huế mộng mơ, mà còn khẳng định phong cách nghệ thuật độc đáo của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tác giả và tác phẩm đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử văn học dân tộc, và sẽ mãi chảy trong tâm hồn độc giả, như dòng sông Hương không bao giờ ngừng lại.