Văn mẫu lớp 10: Phân tích bài thơ Nắng mới của Lưu Trọng Lư - Dàn ý chi tiết cùng 6 bài văn mẫu đặc sắc

Văn mẫu lớp 10: Phân tích bài thơ Nắng mới của Lưu Trọng Lư - Tuyển chọn 6 bài văn mẫu xuất sắc, đạt điểm cao từ học sinh giỏi. Thông qua các bài phân tích Nắng mới, các bạn sẽ có thêm nguồn tài liệu tham khảo phong phú, giúp trau dồi kỹ năng viết và cảm nhận thơ văn một cách sâu sắc.

Phân tích bài thơ Nắng mới không chỉ là nguồn tài liệu học tập quý giá mà còn giúp người đọc cảm nhận sâu sắc những ký ức đẹp đẽ của tác giả về người mẹ kính yêu. Qua đó, chúng ta càng thấm thía hơn giá trị thiêng liêng của tình mẫu tử. Dưới đây là 6 bài phân tích Nắng mới xuất sắc, đạt điểm cao, mời các bạn cùng khám phá. Ngoài ra, các bạn có thể tham khảo thêm bài viết về cảm nhận bài thơ Nắng mới để có cái nhìn toàn diện hơn.

Dàn ý phân tích bài Nắng mới

a. Mở bài:

- Giới thiệu bài thơ Nắng mới của Lưu Trọng Lư, một tác phẩm nổi bật trong nền thơ ca Việt Nam, khắc họa hình ảnh người mẹ với tình yêu thương vô bờ.

b. Thân bài:

- Khổ 1: Bức tranh thiên nhiên Nắng mới

• Nắng mới: Ánh nắng đầu xuân dịu dàng, mang theo sự ấm áp và hy vọng.
• Khung cảnh yên bình nhưng thoáng chút buồn, gợi nhớ về quá khứ.

=> Đưa tác giả trở về với những ký ức xưa, nơi hình ảnh người mẹ hiện lên rõ nét.

- Khổ 2 và 3: Nỗi nhớ và tình yêu dành cho mẹ của tác giả

• Tác giả bày tỏ nỗi nhớ mẹ một cách chân thành và sâu sắc.
• Hình ảnh người mẹ: Thường mặc chiếc áo màu đỏ; mỗi khi nắng mới về lại mang đồ ra phơi, tạo nên mùi thơm dịu nhẹ; luôn tất bật chăm lo cho tổ ấm; dịu dàng, kín đáo với nụ cười đen nhánh.

=> Người mẹ hiện lên là biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam truyền thống: dịu dàng, đảm đang, luôn hy sinh vì con cái.

c. Kết bài:

- Khái quát lại giá trị của tác phẩm Nắng mới, một bài thơ giàu cảm xúc, khắc họa hình ảnh người mẹ với tình yêu thương vô bờ và sự hy sinh thầm lặng.

Phân tích bài thơ Nắng mới ngắn gọn

Lưu Trọng Lư, một nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới, xuất thân từ gia đình quan lại có truyền thống Nho học tại Quảng Bình. Một trong những tác phẩm nổi bật của ông là bài thơ Nắng mới, được vinh dự xuất hiện trong tuyển tập “Thi nhân Việt Nam” của Hoài Thanh và Hoài Chân. Bài thơ này là đại diện tiêu biểu cho phong cách thơ Lưu Trọng Lư: đậm chất sầu và mộng.

Nhan đề “Nắng mới” không chỉ là điểm khởi nguồn mà còn là hình ảnh xuyên suốt bài thơ, gợi lên những cảm xúc sâu lắng.

Thông thường, nắng mới mang đến cảm giác ấm áp, tươi vui, nhưng trong bài thơ này, nắng mới lại gợi lên nỗi buồn man mác. Mỗi lần nắng mới lên, nhân vật trữ tình lại nhớ về người mẹ đã khuất của mình.

Bài thơ gồm ba khổ, mỗi khổ đều xoay quanh hai hình ảnh chính: nắng mới và mẹ. Ở khổ đầu, nắng mới trong hiện tại gợi nhớ về quá khứ. Khổ hai, ký ức về mẹ hiện lên rõ nét qua hình ảnh chiếc áo đỏ phơi ngoài dậu. Khổ ba, hình ảnh mẹ vẫn sống động trong tâm trí tác giả, với nụ cười đen nhánh tỏa nắng.

Ngay từ khổ đầu, tác giả đã bộc lộ nỗi buồn khi nhìn thấy nắng mới: “Mỗi lần nắng mới hắt bên song”, lòng lại “rượi buồn theo thời dĩ vãng”. Nắng mới trở thành cầu nối đưa tác giả trở về với ký ức về mẹ.

Khổ thơ đầu tập trung miêu tả không gian và thời gian, tạo nền cho những ký ức về mẹ sống dậy. Không gian mở ra với ánh nắng hắt bên song cửa, gợi cảm giác hiu hắt. Thời gian là buổi trưa hè, với tiếng gà trưa gáy não nùng, khiến cảm xúc thơ trở nên trầm lắng.

Khổ thơ thứ hai đưa người đọc vào ký ức của tác giả về mẹ: “Tôi nhớ me tôi thuở thiếu thời - Lúc người còn sống tôi lên mười”. Hình ảnh mẹ hiện lên rõ nét cùng với nắng mới reo ngoài nội và chiếc áo đỏ phơi ngoài dậu. Màu vàng của nắng và màu đỏ của áo tạo nên hình ảnh rực rỡ, khác biệt với nắng mới trong hiện tại.

Khổ thơ thứ ba, nhân vật trữ tình trực tiếp bộc lộ cảm xúc về mẹ: “Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ - Vẫn còn mường tượng lúc vào ra”. Hình ảnh mẹ vẫn sống động trong ký ức, với nụ cười đen nhánh tỏa nắng trong ánh trưa hè. Nụ cười ấy trở thành biểu tượng đẹp đẽ, in sâu trong tâm trí tác giả.

Bài thơ kết thúc với lời khẳng định nỗi nhớ dành cho mẹ. Hình ảnh mẹ sẽ mãi sống trong trái tim tác giả, dù là cậu bé Lư năm mười tuổi hay nhà thơ Lưu Trọng Lư.

Bài thơ được viết theo thể thơ bảy chữ, gieo vần chân. Sự liền mạch của vần điệu giúp tác giả diễn tả dòng ký ức về mẹ một cách tự nhiên, êm đềm.

Hình ảnh thơ tập trung vào hai hình ảnh chính: nắng mới và mẹ. Sự gắn kết giữa hai hình ảnh này giúp tác giả dẫn dắt cảm xúc thơ từ hiện tại về quá khứ một cách mượt mà.

Bài thơ sử dụng biện pháp ẩn dụ trong hình ảnh “nét cười đen nhánh sau tay áo”, tạo nên nét đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam. Nụ cười ấy trở thành biểu tượng vĩnh cửu trong ký ức của tác giả.

Trong phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư nổi bật với tiếng thơ sầu và mộng. Nỗi sầu của ông không phải là nỗi sầu vũ trụ mà là nỗi sầu cá nhân, gắn liền với ký ức về mẹ. Chất mộng trong thơ ông mang đậm tính huyền ảo, lãng mạn.

Hình ảnh nắng mới trong thơ Lưu Trọng Lư mang một nét riêng biệt. Khác với nắng mới trong thơ của các thi nhân khác, nắng mới của Lưu Trọng Lư gợi lên nỗi buồn và ký ức về “những ngày không”. Đó chính là dấu ấn riêng trong thế giới nghệ thuật của ông.

Lưu Trọng Lư là một trong những thi nhân xuất sắc được vinh danh trong tuyển tập “Thi nhân Việt Nam” của Hoài Thanh và Hoài Chân. Chỉ với một số tác phẩm như “Tiếng thu” và “Nắng mới”, ông đã khẳng định vị thế của mình trong làng thơ ca. Đặc biệt, bài thơ “Nắng mới” đã chạm đến trái tim người đọc bởi nó khơi gợi một cảm xúc phổ quát: tình mẫu tử. Lời thơ giản dị, không cầu kỳ nhưng vẫn đủ sức lay động tâm hồn. Đóng trang thơ lại, người đọc vẫn cảm thấy bồi hồi với những cảm xúc mà thi sĩ đã gửi gắm.

Phân tích Nắng mới Lưu Trọng Lư

Trong giai đoạn 1932 - 1945, phong trào Thơ mới đã mang đến một làn gió tươi mát cho nền văn học nước nhà, đánh thức một nền thơ ca đang chìm trong tĩnh lặng. Lưu Trọng Lư là một trong những nhà thơ tiên phong, góp phần tạo nên thành công lớn của phong trào này. Năm 1939, ông cho ra mắt tập thơ đầu tay “Tiếng thu”, gây tiếng vang lớn với những vần thơ đầy cảm xúc về ký ức tuổi thơ, quê hương, dòng sông và cánh diều. Trong đó, “Nắng mới” nổi bật như một thi phẩm xuất sắc, đại diện cho phong cách thơ của Lưu Trọng Lư.

Bài thơ là dòng hồi tưởng của tác giả về người mẹ thân yêu, một đề tài không mới nhưng vẫn chạm đến trái tim người đọc nhờ sự chân thành trong cảm xúc và nghệ thuật thơ tinh tế.

Với tình yêu cái đẹp và tâm hồn nhạy cảm, Lưu Trọng Lư luôn tìm kiếm và nâng niu những vẻ đẹp từ thanh cao đến giản dị. Thiên nhiên trong thơ ông luôn mang một vẻ đẹp lãng mạn và đầy thi vị. Mở đầu bài thơ là hình ảnh quê hương trong ánh nắng mới:

“Mỗi lần nắng mới hắt bên song
Xao xác gà trưa gáy não nùng”

Nắng trong thơ Lưu Trọng Lư không rực rỡ như trong thơ Hàn Mặc Tử: “Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên”. “Nắng mới” ở đây là sự giao thoa giữa ấm áp và lạnh lẽo, giữa quá khứ và hiện tại. Không gian chuyển mình thành thời gian, và thời gian lại lấp lánh qua ánh nắng hắt bên song cửa - ranh giới giữa trong nhà và ngoài trời, giữa cá nhân và vũ trụ. Tiếng gà trưa xao xác, não nùng càng làm tăng thêm nỗi buồn man mác.

Nhà thơ chìm đắm trong ký ức tươi đẹp về người mẹ trong những ngày nắng mới:

“Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng
Chập chờn sống lại những ngày không”.

Nhớ về “thời dĩ vãng” là nhớ về quá khứ, dù tươi đẹp nhưng đã mãi mãi lùi vào dĩ vãng. “Những ngày không” có lẽ là những ngày thơ ấu, khi tác giả còn được sống bên mẹ, chưa phải lo toan hay vướng bận điều gì.

Từ nỗi nhớ về tuổi thơ, hình ảnh người mẹ hiền dịu dần hiện lên rõ nét:

“Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.”

Người mẹ đã không còn, chỉ còn lại những ký ức mờ nhạt trong tâm trí đứa trẻ lên mười. Cũng là “nắng mới”, nhưng trong quá khứ, nắng không “hắt bên song” mà tràn đầy sức sống, niềm vui “reo ngoài nội” vì đó là ánh nắng của những ngày còn mẹ. Từ “reo” như một nốt nhạc vui tươi, lấp lánh giữa bản nhạc buồn. Hình ảnh mẹ thấp thoáng sau chiếc áo đỏ phơi trước giậu, trở thành ký ức đẹp đẽ nhất trong tâm trí người con.

Hình ảnh người mẹ hiền lành, người đã trải qua bao khó nhọc trong cuộc đời, hiện lên qua những vần thơ nhẹ nhàng mà sâu lắng. Chi tiết miêu tả ngoại hình của mẹ chỉ xuất hiện trong hai câu thơ cuối, nhưng đó là hình ảnh đẹp nhất:

“Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè, trước giậu thưa”

Buổi trưa là khoảnh khắc thời gian như ngưng đọng. Lưu Trọng Lư đã đi xa về quá khứ để nhớ lại hình ảnh người mẹ đưa áo ra phơi mỗi khi nắng mới. Ánh nắng trong ký ức này tươi vui, rực rỡ vì gắn liền với tuổi thơ và người mẹ trẻ đẹp, dịu dàng. Không gian đầy màu sắc của nắng và áo đỏ trở thành điểm nhấn trong nỗi nhớ về mẹ. Bài thơ khép lại với hình ảnh “nét cười đen nhánh”, để lại trong lòng người đọc cảm xúc lắng đọng, khó phai. Không phải “nụ cười” hay “miệng cười”, mà chỉ là “nét cười” - sự kín đáo, nhẹ nhàng, thoáng qua nhưng đủ để khắc sâu vào tâm trí. Hình ảnh này gợi nhớ đến những cô hàng xén trong thơ Hoàng Cầm:

“Những cô hàng xén răng đen
Cười như mùa thu tỏa nắng”

(Bên kia sông Đuống)

Bài thơ không chỉ thu hút người đọc bởi tình cảm chân thành, sâu lắng và nỗi nhớ da diết của người con dành cho người mẹ tảo tần mà còn bởi nghệ thuật tinh tế của Lưu Trọng Lư. Nghệ thuật đảo ngữ được sử dụng khéo léo, làm tăng khả năng biểu đạt của ngôn ngữ thơ. Giọng thơ giãi bày, bộc lộ những tâm tư sâu kín, với chủ thể “tôi” trực tiếp thể hiện cảm xúc chân thực, lay động lòng người. Ngôn ngữ thơ giản dị, tự nhiên, gần gũi với độc giả,...

Đọc bài thơ, ta càng thấm thía hơn về tình mẫu tử - thứ tình cảm thiêng liêng và cao quý trong mỗi con người. Bên cạnh những dòng thơ đầy cảm xúc về người mẹ tần tảo, hi sinh, người đọc còn cảm nhận được sự tinh tế và tâm hồn nhạy cảm của Lưu Trọng Lư trước thiên nhiên và đất trời. Chính vì thế, dù nhiều năm đã trôi qua, sức sống của bài thơ vẫn mãi trường tồn, để lại những ấn tượng sâu sắc và nhẹ nhàng trong lòng độc giả.

Phân tích bài thơ Nắng mới của Lưu Trọng Lư

Bài thơ "Nắng mới" của Lưu Trọng Lư là một tác phẩm tiêu biểu của phong trào Thơ mới, nổi bật với cách diễn đạt tinh tế và sâu sắc về tình cảm gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử. Nhà thơ không sử dụng ngôn ngữ hoa mỹ, mà thay vào đó, ông chọn lựa từ ngữ giản dị nhưng đầy cảm xúc để truyền tải tâm tư. Bài thơ khắc họa cảm xúc qua hình ảnh tiếng gà trưa và nắng mới. Tiếng gà trưa như một dấu hiệu thời gian, gợi nhớ về quê hương, còn nắng mới là nguồn sáng tạo nên những bức tranh ký ức tuổi thơ. Cảnh quê, tuổi thơ, và ánh nắng ấm áp đều được miêu tả chân thực và tươi sáng, nhưng ẩn sau đó là nỗi buồn và sự lạc lõng trong quá khứ.

Hình ảnh người mẹ, dù được miêu tả qua những chi tiết giản dị, lại chứa đựng một nỗi buồn sâu lắng. Người mẹ trở thành biểu tượng của quê hương, của những kỷ niệm đẹp nhưng cũng đầy xót xa. Cảm xúc được truyền tải một cách tinh tế, không cần diễn đạt quá rõ ràng. Bài thơ không chỉ là lời nhắn gửi về quê hương và tình mẹ, mà còn là sự tìm kiếm bản chất của thời gian và ký ức. Lưu Trọng Lư đưa độc giả qua những khung cảnh tĩnh lặng của quê hương, đồng thời làm nổi bật những cảm xúc sâu sắc, tạo nên một tác phẩm thơ mới, tinh tế và đầy ý nghĩa.

"Mỗi lần nắng mới hắt lên song
Xao xác gà trưa gáy não nùng
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng
Chập chờn sống lại những ngày không".

Bài thơ "Nắng mới" của Lưu Trọng Lư không chỉ là bức tranh về quê hương, mà còn là tâm sự về một quá khứ ngọt ngào nhưng đầy nỗi buồn. Tác giả không dùng từ ngữ cầu kỳ, nhưng những từ láy "xao xác" và "não nùng" lại mang đến cho độc giả cảm xúc sâu sắc, khiến nỗi buồn trở nên nặng trĩu và đặc biệt.

Lưu Trọng Lư sử dụng ngôn ngữ giản dị và tự nhiên, nhưng chính sự giản dị ấy lại tạo nên vẻ đẹp chân thực và đầy tâm tư. Cảnh quê hương, tiếng gà trưa, và nắng mới không chỉ là hình ảnh mà còn là biểu tượng của quá khứ. Cảm xúc "ùa về" như một dòng chảy không ngừng, đong đầy ký ức và tình cảm.

Nhà thơ không ngần ngại nhắc đến "những ngày không," một thời kỳ trong quá khứ, không chỉ là kỷ niệm về quê hương mà còn là những khoảnh khắc hồn nhiên của tuổi thơ. Có vẻ như những ngày ấy đã khắc sâu trong lòng tác giả một nỗi nhớ mẹ khôn nguôi, giữ cho ký ức đó không bao giờ phai nhạt.

Dù câu chuyện về mẹ chỉ là một phần nhỏ, nhưng nó chứa đựng nhiều tình cảm sâu sắc. Đây không chỉ là nỗi nhớ về quê hương xa xôi, mà còn là sự nhớ về những ngày thơ ấu, những giây phút hạnh phúc và bình yên. Bài thơ chứng minh rằng, đôi khi, sự giản dị và chân thật lại là chìa khóa mở cánh cửa của ký ức và tình cảm.

"Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội
Áo đỏ Người đưa trước giậu phơi".

Trong bức tranh thơ "Nắng mới" của Lưu Trọng Lư, hình ảnh người mẹ như một tia nắng nhỏ, vương vấn qua từng chiếc lá, mảnh ghép của ký ức tưởng như đã phai nhòa. Tác giả chọn góc nhìn nhẹ nhàng và từ ngữ giản dị nhưng đầy nghệ thuật để khắc họa hình ảnh tình cảm, giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và hiện thực.

Người mẹ xuất hiện trong bức tranh với hình ảnh nhẹ nhàng, phơi áo trước giậu, với chiếc áo đỏ như một mảnh ghép tượng trưng cho tình mẫu tử ấm áp. Dù không xuất hiện trực tiếp, người mẹ vẫn là nguồn cảm hứng đầy ấm áp và thơ mộng. Lưu Trọng Lư dùng từ ngữ tinh tế như "hình ảnh," "đẹp đẽ," "trìu mến" để miêu tả, làm nổi bật vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc của người mẹ.

Ký ức về người mẹ trở nên quý giá khi tác giả nhớ lại khoảnh khắc tuổi thơ. Cảm xúc dâng trào khi tác giả miêu tả "niềm thương nhớ" và hình ảnh mẹ đã khuất, chỉ còn lại "kỷ niệm nhạt nhòa" nhưng vẫn đọng mãi trong tâm hồn "non nớt" và "ngây thơ" của đứa trẻ lên mười. Những từ ngữ như "chút," "đọng lại," "non nớt," "ngây thơ" tạo nên một tâm trạng nhẹ nhàng, buồn bã nhưng ấm áp và yên bình.

"Hình dáng mẹ tôi chửa xóa mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa".

Bức tranh tình cảm trong bài thơ "Nắng mới" kết thúc bằng hình ảnh tinh tế và sâu sắc - “nét cười đen nhánh”. Đây không phải là nụ cười rạng rỡ, mà là một "nét cười" nhẹ nhàng, thanh thoát, như ánh sáng lướt qua, chỉ tồn tại trong thoáng chốc. Tác giả dùng từ "đen nhánh" để miêu tả, tạo nên hình ảnh độc đáo và đầy màu sắc. Từ này không chỉ mang ý nghĩa màu sắc mà còn chứa đựng sự kỳ bí và nhẹ nhàng, như chính nụ cười ấy. Dù chỉ là một đường cong trên mặt, nó lại mang đến cảm giác về một nụ cười ẩn chứa cảm xúc sâu sắc. Tình cảm thương mẹ, nỗi nhớ nhà, và ký ức tuổi thơ hiện diện trong từng góc nhìn của bức tranh, tưởng nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa sự giàu có và phong phú của tâm hồn.

Hình ảnh “nét cười đen nhánh” không chỉ là điểm kết thúc của bài thơ mà còn là điểm nhấn cuối cùng, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. Nó như nốt nhạc cuối cùng của bản tình ca, vang vọng mãi, khiến độc giả suy ngẫm về vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc của tình mẫu tử và ký ức tuổi thơ.

"Những cô hàng xén răng đen
Cười như mùa thu tỏa nắng".

Hình ảnh người mẹ quá cố trong bài thơ được khắc họa qua ba chi tiết đặc sắc: "nắng mới", "áo đỏ", và "nét cười". Mỗi chi tiết, dù đơn giản, lại ẩn chứa ý nghĩa sâu sắc, trở thành biểu tượng của tình yêu thương và sự tần tảo của người mẹ Việt Nam. Nắng mới, như một hiện tượng tự nhiên, không chỉ mang đến vẻ tươi mới cho cảnh vật mà còn là biểu tượng của tình mẹ - một tình yêu luôn lan tỏa và tươi mới như ánh nắng ban mai. Bức tranh về người mẹ càng trở nên sống động hơn khi ánh nắng mới chiếu rọi lên vẻ đẹp tâm hồn của bà. Chiếc "áo đỏ" không chỉ là một mảnh vải màu sắc, mà còn là biểu tượng của lòng dũng cảm và tình yêu thương vô bờ. Màu đỏ trong tác phẩm có thể đại diện cho sự hy sinh, lòng mẹ và hình ảnh người phụ nữ Việt Nam với tâm hồn kiên cường. "Nét cười" của người mẹ, dù chỉ được nhắc đến nhẹ nhàng, lại mang theo sự hồn nhiên, làm bừng sáng không khí trong bài thơ. Đó là biểu tượng của sự lạc quan và niềm vui, là nét đẹp trong sự chịu đựng và hi sinh.

Nghệ thuật của bài thơ thể hiện qua giọng điệu nhẹ nhàng, da diết, cùng cách gieo vần liền và vần chân tạo nên giai điệu dịu dàng cho từng câu thơ. Ngôn ngữ giản dị, mang đậm chất đồng bằng Bắc Bộ, khiến bài thơ trở nên gần gũi, thân thuộc, đưa độc giả vào một không gian ấm áp và quen thuộc. Cuối cùng, tác giả không chỉ miêu tả về người mẹ mà còn đưa độc giả đắm chìm trong cảm xúc và suy ngẫm của mình. Qua việc nhấn mạnh rằng thơ Lưu Trọng Lư không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn là tiếng lòng chân thành, tác giả đã tạo nên một tác phẩm không chỉ đẹp về hình thức mà còn sâu sắc về nghệ thuật và tâm hồn.

Phân tích Nắng mới

Trong dòng chảy sôi động của phong trào "Thơ mới", Lưu Trọng Lư không thoát lên tiên như Thế Lữ, không điên cuồng như Hàn Mặc Tử, cũng không say đắm như Xuân Diệu. Ông lặng lẽ trở về với quá khứ, cảm nhận những điều sâu lắng trong tâm hồn. Bài thơ "Nắng mới" mang đậm dư vị man mác, thấm đẫm tình cảm về hình ảnh người mẹ.

Bài thơ trải dài theo mạch cảm xúc đan xen giữa quá khứ và hiện tại về người mẹ thân yêu của nhà thơ. Trong tiếng gà trưa xao xác, ánh nắng mang theo bao kỷ niệm xưa chợt ùa về bên song cửa, mang theo nỗi buồn man mác, thiết tha:

"Mỗi lần nắng mới hắt lên song
Xao xác gà trưa gáy não nùng
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng
Chập chờn sống lại những ngày không".

"Nắng mới" về nhưng lại nặng trĩu một nỗi buồn qua hai từ láy gợi nhiều hơn tả: “xao xác”, “não nùng”. Lời thơ giản dị, tự nhiên, không chút cầu kỳ nhưng có sức lay động sâu sắc vào tiềm thức nhà thơ. Kỷ niệm xưa ùa về, khơi dậy trong tâm hồn nhà thơ cả một thời dĩ vãng tưởng đã nhạt nhòa. Cái "mới" dần nhường chỗ cho cái "cũ", “những ngày không” liệu có phải là những ngày thơ ấu hồn nhiên, vô tư của tác giả, hay là quá khứ đã cháy lên trong lòng nhà thơ nỗi nhớ mẹ khôn nguôi.

Mạch thơ đưa ta trở về quá khứ xa xôi, về "thuở thiếu thời" với mẹ:

"Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội
Áo đỏ Người đưa trước giậu phơi".

Hình ảnh người mẹ hiện lên qua việc đón nắng để phơi áo trước giậu, không xuất hiện trực tiếp mà chỉ thấp thoáng sau màu áo đỏ. Đó có lẽ là hình ảnh đẹp đẽ nhất, trìu mến và thương yêu nhất mà nhà thơ còn lưu giữ, khắc sâu trong tâm trí. Niềm thương nhớ dâng trào, mẹ không còn nữa, chỉ còn lại những kỷ niệm nhạt nhòa đọng lại trong tâm hồn non nớt, ngây thơ của đứa trẻ lên mười.

"Hình dáng mẹ tôi chửa xóa mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa".

Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh “nét cười đen nhánh”, như một nốt nhạc ngân vang mãi không dứt. Không phải là “nụ cười” mà là “nét cười” vì cái cười ấy rất nhanh, rất nhẹ, rất kín đáo, dường như chỉ thoáng qua trên khuôn mặt chứ chưa kịp đọng lại thành một nụ cười. Nhưng cũng vì thế mà nó trở nên duyên dáng, như:

"Những cô hàng xén răng đen
Cười như mùa thu tỏa nắng".

Hình ảnh người mẹ quá cố của nhà thơ từ đầu đến cuối chỉ được phác họa qua ba chi tiết: “nắng mới”, “áo đỏ” và “nét cười”. Nghe có vẻ đơn giản nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc, đó là hình ảnh của những người mẹ Việt Nam giàu lòng yêu thương, chịu thương chịu khó.
Về nghệ thuật, bài thơ mang giọng điệu nhẹ nhàng, da diết, cách gieo vần liền và vần chân tạo nên tính nhạc cho những câu thơ. Ngôn ngữ thơ giản dị, mang nét đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ, tạo nên sự gần gũi, thân thuộc.

"Nắng mới" cũng thể hiện những cung bậc cảm xúc trong tâm hồn nhà thơ, đó là lòng yêu thương, biết ơn sâu sắc với đấng sinh thành, khơi gợi bao cảm xúc trong lòng độc giả yêu thơ: “Thơ Lưu Trọng Lư không phải là một bài thơ, nghĩa là không phải là một công trình nghệ thuật mà là tiếng lòng thổn thức hòa theo tiếng thổn thức của lòng ta”.

Phân tích bài Nắng mới

Lưu Trọng Lư là một trong những nhà thơ tiên phong của phong trào Thơ mới. Thơ ông thiên về cảm xúc, mang đậm màu sắc truyền thống. Với chủ đề tình cảm gia đình, ông đã thể hiện một cách tinh tế và sâu sắc nỗi nhớ thương mẹ qua bài thơ "Nắng mới". Mạch thơ trải dài với dòng hồi tưởng, đan xen giữa quá khứ và hiện tại.

Ở khổ đầu tiên, hình ảnh "nắng mới" đã khơi nguồn cảm xúc về ký ức của nhân vật trữ tình. "Nắng mới", "gà trưa" là những hình ảnh quen thuộc gắn liền với làng quê Việt Nam. Nắng mới là ánh nắng của một ngày mới, mang vẻ đẹp tinh khôi, mong manh. Tuy nhiên, động từ "hắt" gợi lên hình ảnh những tia nắng xuyên qua song cửa, khiến khung cảnh trở nên ảm đạm, hiu hắt. Nhịp thơ thay đổi từ 4/3 sang 2/2/3, thể hiện cảm xúc trầm buồn, nhớ thương của nhân vật trữ tình. Tiếng gà trưa trong thơ Xuân Quỳnh gợi nhớ kỷ niệm đẹp bên bà, còn trong "Nắng mới", tiếng gà lại mang cảm giác não nùng, buồn bã. Trong không gian vắng lặng của buổi trưa, tiếng gà vang lên "xao xác", "não nùng", khơi dậy trong nhân vật trữ tình dòng ký ức về thời xa xưa. Mỗi lần nhìn thấy nắng mới, nghe tiếng gà trưa, "tôi" lại nhớ về những kỷ niệm thời thơ ấu: "Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng/ Chập chờn sống lại những ngày không". Từ láy "chập chờn" diễn tả sự khắc khoải của nhân vật khi ký ức ùa về, lúc ẩn lúc hiện, làm sống lại cả một thời dĩ vãng.

Đến khổ thứ hai, nhân vật "tôi" trực tiếp bày tỏ nỗi nhớ thương về mẹ:

"Tôi nhớ me tôi thuở thiếu thời,
Lúc người còn sống, tôi lên mười;".

Mỗi lần thấy "nắng mới hắt bên song", nhân vật trữ tình lại "Chập chờn sống lại những ngày không" bởi "mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,/ Áo đỏ người đưa trước dậu phơi". Hình ảnh mẹ phơi áo trước giậu vào những ngày nắng mới đã trở thành ký ức khó phai trong tâm trí "tôi". Chính vì thế, mỗi lần nhìn thấy ánh nắng, nhân vật lại tràn đầy nỗi nhớ về mẹ thuở xưa.

Câu thơ "Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ" là lời khẳng định chắc chắn của "tôi" khi hình ảnh mẹ vẫn in sâu trong tâm trí. Nhân vật trữ tình nhớ về mẹ với "Nét cười đen nhánh sau tay áo,/ Trong ánh trưa hè, trước dậu thưa". Mẹ hiện lên với vẻ đẹp duyên dáng, hiền từ của người phụ nữ Việt Nam. Ánh nắng chói chang của trưa hè làm bật lên nụ cười đen nhánh của mẹ, một nụ cười đã theo "tôi" từ thuở ấu thơ đến hiện tại.

Nỗi nhớ da diết, lắng đọng của nhân vật "tôi" chính là tình cảm chân thành mà con dành cho mẹ. Bằng ngôn từ giản dị, mộc mạc, giàu sức gợi hình, gợi cảm, cùng giọng điệu nhẹ nhàng, tha thiết, Lưu Trọng Lư đã bày tỏ tình yêu thương mãnh liệt của mình đối với mẹ. Qua đó, ông thể hiện giá trị đạo đức cao đẹp của người Việt Nam - tình cảm gia đình thiêng liêng và sâu sắc.

Đúng như nhận định của Hoài Thanh: "Tôi chỉ biết, dầu có ưa thơ người này hay người khác, mỗi lúc buồn đến, tôi lại trở về với Lưu Trọng Lư". Thơ Lưu Trọng Lư luôn có sức hút đặc biệt, là lời ca chan chứa về tình mẫu tử thiêng liêng.

Phân tích bài thơ Nắng mới

Đi khắp thế gian, không ai tốt bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời, không ai khổ bằng cha.
Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ
Mây trời lồng lộng không phủ kín lòng cha
Tần tảo sớm hôm mẹ nuôi con khôn lớn
Mang cả tấm thân gầy cha che chở đời con
Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc
Đừng để buồn lên mắt mẹ nghe con.
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.”

Tình mẫu tử là thứ tình cảm thiêng liêng nhất trên đời. Mẹ là người sinh thành, yêu thương và chăm sóc chúng ta vô điều kiện. Chính vì thế, tình mẫu tử từ lâu đã trở thành đề tài bất tận trong văn học và nghệ thuật. Trong số những tác phẩm viết về mẹ, bài thơ "Nắng mới" của Lưu Trọng Lư, trích từ tập "Tiếng thu", là một tác phẩm xuất sắc, thể hiện nỗi nhớ mẹ và tình yêu tha thiết của một người con chỉ còn có thể gặp mẹ trong giấc mơ.

Ngay từ đầu bài thơ, tác giả đã đề dòng chữ “Tặng hương hồn mẹ”. Mẹ của Lưu Trọng Lư không còn trên cõi đời này, nhưng tình yêu mẹ vẫn mãi đọng lại trong trái tim ông. Những kỷ niệm về mẹ vẫn theo ông đến hết cuộc đời. Khổ đầu tiên của bài thơ là bức tranh thiên nhiên với “nắng mới”, gợi nhớ những ký ức xưa:

“Mỗi lần nắng mới hắt bên song,
Xao xác, gà trưa gáy não nùng,
Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng,
Chập chờn sống lại những ngày không.”

Nắng mới là nắng đầu xuân, dịu nhẹ và ấm áp, xua tan cái lạnh và ẩm ướt của mùa đông. Nắng hắt “bên song” cửa, cùng tiếng gà trưa gáy não nùng, tạo nên một khung cảnh bình yên nhưng cô liêu. Khung cảnh ấy khiến tác giả “lòng rượi buồn”, đưa tâm hồn ông trở về với miền ký ức xưa, nơi những kỷ niệm “chập chờn” sống lại.

Trở về với ký ức xưa, lòng tác giả tràn đầy nỗi nhớ về người mẹ đã khuất:

“Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời
Lúc người còn sống, tôi lên mười;
Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội,
Áo đỏ người đưa trước giậu phơi.
Hình dáng mẹ tôi chửa xoá mờ
Hãy còn mường tượng lúc vào ra:
Nét cười đen nhánh sau tay áo
Trong ánh trưa hè trước giậu thưa.”

Lưu Trọng Lư bộc lộ nỗi nhớ mẹ một cách trực tiếp: “Tôi nhớ mẹ tôi, thuở thiếu thời”. Ông vẫn nhớ rõ ràng, khi mẹ còn sống, ông “lên mười”. Mỗi khi nắng mới về, mẹ trong tà áo đỏ quen thuộc sẽ mang quần áo ra phơi, để con mặc chiếc áo thơm mùi nắng. Nắng khi đó còn “reo ngoài nội”, bởi vì còn có mẹ, hương đồng cỏ nội và tác giả đều tràn đầy hạnh phúc. Hình ảnh mẹ hiện lên rõ nét hơn trong khổ thơ tiếp theo. Lưu Trọng Lư khẳng định rằng hình dáng mẹ chưa “xóa mờ” trong tâm trí ông, vẫn rõ nét và luôn tồn tại. Ông vẫn “mường tượng” được hình ảnh mẹ xung quanh, lúc vào, lúc ra, bận rộn chăm lo cho gia đình. Trong bài thơ, không có lời nhận xét cụ thể về mẹ, nhưng chắc chắn mẹ là một người phụ nữ đẹp và hiền dịu. Mẹ có “nét cười đen nhánh”, nhẹ nhàng và thoáng qua, đó là điều nhà thơ nhớ nhất về mẹ. Dù là nắng đầu xuân hay nắng gắt trưa hè, trong ký ức của Lưu Trọng Lư, mẹ vẫn “đứng trước giậu phơi”, làm công việc bình dị nhưng mãi là hình ảnh ấm áp và an ủi tâm hồn ông.

Bài thơ "Nắng mới" của Lưu Trọng Lư sử dụng ngôn từ giản dị nhưng đậm chất gợi hình, gợi cảm, thể hiện thành công nỗi nhớ và tình yêu tha thiết dành cho người mẹ đã khuất. Qua đó, chúng ta thấy được vẻ đẹp của mẹ - một người phụ nữ Việt Nam truyền thống, dịu dàng, chu đáo và luôn yêu thương gia đình. Bài thơ gửi gắm thông điệp ý nghĩa: “Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc, đừng để buồn lên mắt mẹ nghe không?”.