Soạn bài: Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu - Chân trời sáng tạo Ngữ văn lớp 8, trang 62, tập 1

Văn bản Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 8, giúp học sinh khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên và cảm xúc con người khi thu sang.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 8: Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu. Dưới đây là nội dung chi tiết để học sinh tham khảo và nắm vững kiến thức.

Hướng dẫn soạn bài: Thiên nhiên và hồn người lúc sang thu

Chuẩn bị đọc

Hãy ghi lại những cảm nhận ban đầu của em khi đọc bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh (Ngữ văn 7, tập một, bộ sách Chân trời sáng tạo) trước khi khám phá sâu hơn qua bài văn này.

Hướng dẫn giải:

Qua bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh, người đọc được dẫn dắt vào một hành trình cảm nhận sự chuyển mình tinh tế của đất trời từ hạ sang thu. Hai khổ thơ đầu tiên khắc họa bức tranh thiên nhiên lúc giao mùa, nơi mỗi sự vật được nhà thơ gắn cho những hành động mang đậm tính người. Thiên nhiên không còn vô tri mà trở nên sống động, có hồn. Khi thu sang, nhịp sống như chậm lại, mang đến cảm giác thư thái, nhẹ nhàng. Nếu hai khổ đầu là những rung cảm trước vẻ đẹp thiên nhiên, thì khổ cuối lại chứa đựng những suy tư sâu sắc về triết lý nhân sinh. Qua khung cảnh giao mùa, nhà thơ gửi gắm những chiêm nghiệm về cuộc đời: khi bước qua tuổi thanh xuân, con người trở nên vững vàng, bình tĩnh đón nhận mọi thử thách. Những hình ảnh như “nắng”, “mưa”, “sấm” tượng trưng cho những biến cố trong đời, còn “hàng cây đứng tuổi” là biểu tượng của những người từng trải. Sang thu là một trong những tác phẩm xuất sắc viết về mùa thu, để lại nhiều dư âm sâu lắng trong lòng người đọc.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Việc sử dụng ba câu hỏi liên tiếp mang lại hiệu quả gì?

Hướng dẫn giải:

Việc đặt ba câu hỏi liên tiếp giúp nhấn mạnh sự bất ngờ và đột ngột trong cảm xúc của tác giả.

Câu 2. Em hiểu như thế nào về nhận định “khổ thơ thứ ba là cái gốc của cây thơ đó”?

Hướng dẫn giải:

Khổ thơ thứ ba chính là nơi chứa đựng tình cảm và tư tưởng sâu sắc nhất của tác giả, giống như cái gốc nuôi dưỡng cả bài thơ.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Luận điểm 1: Mùa thu đến một cách đột ngột, bất ngờ và không báo trước.

- Lí lẽ và bằng chứng 1:

• Bắt đầu bằng hương ổi thơm nồng nàn
• Gió thu hào phóng mang hương thu lan tỏa
• Sương thu “chùng chình” qua ngõ

- Luận điểm 2: Cảm giác sang thu có thực hay chỉ là ảo giác?

- Lí lẽ và bằng chứng:

• Thiên nhiên được quan sát trong không gian rộng lớn hơn
• Dòng sông trôi êm đềm, thong thả
• Những cánh chim vội vã bay đi
• Đám mây chuyển mình nhẹ nhàng

- Luận điểm 3: Ý nghĩa sâu sắc trong khổ thơ thứ ba

- Lí lẽ và bằng chứng 3:

• Mùa thu được cảm nhận qua kinh nghiệm và sự quan sát tinh tế
• Sự thay đổi bất thường của mưa, nắng, sấm, chớp
• Thiên nhiên và con người trở nên bình lặng, điềm tĩnh hơn

Câu 2. Nêu luận đề của văn bản. Dựa vào đâu em xác định được điều đó?

Hướng dẫn giải:

• Luận đề: Thiên nhiên và tâm hồn con người khi thu sang.
• Cơ sở: Nhan đề của văn bản và luận đề đã phản ánh trọn vẹn nội dung chính của tác phẩm.

Câu 3. Tìm câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn văn sau:

Hướng dẫn giải:

Đối với các nhà thơ, mùa thu để lại dấu ấn riêng trong những vần thơ trong trẻo và đặc sắc: Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu, Huy Cận, Lưu Trọng Lư, Tế Hanh, Nguyễn Đình Thi,... đều có những tác phẩm tuyệt vời về mùa thu. Hữu Thỉnh cũng góp phần mang đến một hương sắc mới cho mùa thu qua thơ của mình.

Câu 4. Em có đồng ý với nhận định: “Nhan đề Sang Thu vừa bao trùm lại vừa thấm vào từng từ ngữ, cảnh vật” hay không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến: đồng tình

- Giải thích:

Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ đảo ngữ, thay vì “Thu sang” theo ngữ pháp thông thường. Điều này nhấn mạnh khoảnh khắc giao mùa, khi mùa thu đến với những dấu hiệu đặc trưng. Nhan đề không chỉ bao quát toàn bộ nội dung bài thơ mà còn thấm đẫm trong từng câu chữ và hình ảnh.

Câu 5. Viết từ bốn đến năm câu để trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp của thiên nhiên lúc giao mùa.

Hướng dẫn giải: 

Mẫu 1

Thiên nhiên lúc giao mùa mang đến những cảm xúc tinh tế và đẹp đẽ. Đối với tôi, khoảnh khắc chuyển từ hạ sang thu luôn để lại ấn tượng sâu sắc. Ánh nắng dịu dàng hơn, không còn chói chang như những ngày hè oi ả. Gió thu se lạnh thoảng qua, bầu trời trong xanh và cao vời vợi. Những chiếc lá bắt đầu chuyển màu, hương hoa sữa nhẹ nhàng lan tỏa khắp phố phường. Mùa thu mang đến một nhịp sống chậm rãi, bình yên và đầy chất thơ.

Mẫu 2

Thiên nhiên lúc giao mùa là khoảnh khắc kỳ diệu, đem lại cảm giác bình yên và lãng mạn. Tôi đặc biệt yêu thích khoảnh khắc chuyển từ hạ sang thu, khi ánh nắng trở nên dịu nhẹ, không còn gay gắt. Gió thu mát mẻ, bầu trời trong xanh với những đám mây lững lờ trôi. Những chiếc lá vàng rơi nhẹ nhàng, hương hoa sữa thoang thoảng trong không gian. Mùa thu như một bản nhạc nhẹ nhàng, khiến lòng người trở nên thư thái và bình yên hơn.