Soạn bài Muối của rừng - Ngữ văn lớp 11 | Trang 16 sách Chân trời sáng tạo tập 2

Văn bản Muối của rừng là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 11. EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 11: Muối của rừng, cung cấp những kiến thức sâu sắc và hữu ích, giúp học sinh khám phá và cảm nhận tác phẩm một cách trọn vẹn.

Học sinh lớp 11 có thể tham khảo nội dung chi tiết của tài liệu này ngay dưới đây. Tài liệu được biên soạn kỹ lưỡng, giúp các em nắm vững kiến thức và phát triển kỹ năng phân tích văn học.

1. Soạn bài Muối của rừng ngắn gọn

Câu 1. Hãy lập bảng thống kê các sự kiện chính trong từng phần của văn bản Muối của rừng. Sau đó, mô hình hóa câu chuyện bằng một sơ đồ phù hợp.

Hướng dẫn giải:

- Bảng thống kê:

- Mô hình:

Câu 2. Truyện được kể từ điểm nhìn nào? Hãy phân tích mối quan hệ giữa điểm nhìn của người kể chuyện và điểm nhìn của nhân vật.

Hướng dẫn giải:

• Điểm nhìn bên ngoài, của người kể chuyện
• Mối quan hệ: bị giới hạn trong suy nghĩ của nhân vật

Câu 3. Nguyên nhân nào khiến ông Diểu muốn đi săn? Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả như thế nào trong truyện?

Hướng dẫn giải:

- Nguyên nhân khiến ông Diểu muốn đi săn: con trai học ở nước ngoài gửi về biếu ông khẩu súng hai nòng, sau Tết Nguyên đán một tháng là thời gian thích nhất ở rừng.

- Hoạt động đi săn của ông Diểu được miêu tả qua trang phục, đồ dùng và hành động.

Câu 4. Tìm và phân tích nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh con khỉ đực.

Hướng dẫn giải:

Nguyên nhân khiến ông Diểu đi đến quyết định phóng sinh con khỉ đực:

- Ánh mắt cầu khẩn của con khỉ đực đã chạm đến trái tim nhân hậu của ông Diểu, khiến ông không thể làm ngơ.

- Ông nhận ra rằng loài vật cũng có tình cảm, và chính điều đó đã khiến ông xúc động sâu sắc.

Câu 5. Hãy thống kê và phân tích ý nghĩa của những yếu tố kì ảo trong Muối của rừng. Những chi tiết này thể hiện chủ đề nào của tác phẩm?

Hướng dẫn giải:

- Chi tiết kì ảo: tiếng kêu ai oán của khỉ mẹ, sự xuất hiện của hoa tử huyền và giấc mơ của ông Diểu.

- Chủ đề của tác phẩm: hãy biết trân trọng và bảo vệ thiên nhiên.

- Ngoài ra, yếu tố kì ảo còn tạo ra một lớp vỏ kì bí và hấp dẫn cho câu chuyện, thu hút và kích thích sự tò mò của độc giả.

Câu 6. Theo Ha-ra-ri (Harari), có một quan niệm cho rằng: “Các sinh vật không phải người không có giá trị tự thân nào cả, chúng chỉ tồn tại vì lợi ích của chúng ta mà thôi”. Đọc truyện ngắn Muối của rừng, em có tán thành quan niệm đó không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến: không đồng tình.

- Nguyên nhân: mỗi sinh vật sinh ra đều có giá trị riêng và xứng đáng được tôn trọng.

2. Soạn bài Muối của rừng - Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

2.1 Trước khi đọc

Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Hướng dẫn giải:

Nhan đề của truyện ngắn gợi liên tưởng về không gian trong truyện: một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ và bí ẩn của núi rừng.

2.2 Đọc văn bản

Câu 1. Vì sao ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn?

Hướng dẫn giải:

Ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn vì chứng kiến cảnh con khỉ rơi xuống vực. Từ dưới sâu hun hút vang lên tiếng rú thê thảm của con khỉ nhỏ. Trong kí ức của ông chưa có tiếng rú nào kinh hoàng như vậy.

Câu 2. Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu được khỉ đực không?

Hướng dẫn giải:

Dự đoán: Ông Diểu sẽ cứu được khỉ đực.

Câu 3. Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không?

Hướng dẫn giải:

Hành động có/không gây bất ngờ.

Câu 4. Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ về ý nghĩa của nhan đề truyện?

Hướng dẫn giải:

Kết truyện đã giải thích cho nhan đề “Muối của rừng”. Ông Diểu bắt gặp loài hoa tử huyền cứ ba chục năm mới nở một lần. Người ta gọi loài hoa này là muối của rừng, khi rừng kết muối, đấy là điềm báo đất nước thanh bình, mùa màng phong túc.

2.3 Sau khi đọc

Câu 1. Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành động hay nội tâm; qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện?

Hướng dẫn giải:

- Các sự kiện chính:

• Mùa xuân, ông Diểu đi săn, bắn hạ khỉ đực.
• Khỉ đực bị thương, khỉ cái chạy đến cứu.
• Khỉ con chạy đến cướp súng của ông Diểu, rơi xuống vực.
• Ông Diểu vác khỉ đực về.
• Ông Diểu động lòng, băng bó vết thương cho khỉ đực và thả nó.
• Ông Diểu trở về, bắt gặp muối của rừng.

- Trả lời:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu qua hành động hay nội tâm, qua cái nhìn của người kể chuyện, ngôi kể thứ ba.

b. Cách kể thể hiện được tính khách quan, tạo sự hấp dẫn cho câu chuyện.

Câu 2. Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Diểu?

Hướng dẫn giải:

- Mối quan hệ khăng khít, gắn bó của các thành viên trong gia đình.

- Ban đầu, ông Diểu nhìn nhận cách cư xử của gia đình khỉ còn mang tính áp đặt, chủ quan. Hành động của khỉ cái là đạo đức giả, giả dối và đáng căm ghét. Sau đó, ông kinh hoàng và hối hận khi khỉ con rơi xuống vực, ông băng bó vết thương cho khỉ đực động lòng trắc ẩn trước khỉ cái, và thả khỉ đực về. Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện tính cách: giàu lòng trắc ẩn, yêu thương.

Câu 3. Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ… lừa ông sao được?”, liệt kê các câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):

Câu 4. Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Hướng dẫn giải:

- “Muối của rừng” là hình ảnh hoa tử huyền 30 năm mới nở một lần, biểu tượng cho sự ấm no, hạnh phúc.

- Trong tác phẩm, “muối của rừng” còn được thể hiện qua cảm xúc của ông Diểu khi ông nhận ra “một nỗi buồn tê tái đến tận đáy lòng” và hiểu rằng “trách nhiệm đè lên từng sinh vật quả thật nặng nề”.

=> “Muối của rừng” chính là kết tinh của quá trình đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, thể hiện sự chiến thắng của lòng nhân ái trong mọi hoàn cảnh.

Câu 5. Theo bạn, truyện ngắn “Muối của rừng” hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Câu chuyện có kết cấu đơn giản, xoay quanh cuộc đối đầu giữa con người và thiên nhiên. Ông Diểu đại diện cho thế giới văn minh, được trang bị đầy đủ, trong khi vợ chồng khỉ đại diện cho thiên nhiên hoang dã. Sự hấp dẫn của truyện nằm ở quá trình biến đổi tính cách của ông Diểu, từ ý định phá hủy thiên nhiên đến việc quay về với lòng nhân ái, hòa hợp với thiên nhiên.

Câu 6. Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986) và Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng và khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác và bối cảnh văn hóa - xã hội của mỗi truyện, hãy lí giải sự tương đồng và khác biệt ấy?

Hướng dẫn giải:

- Tương đồng: cả hai truyện đều khai thác mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

- Khác biệt:

• Muối của rừng: đối tượng là rừng núi; con người chủ động tấn công thiên nhiên, ban đầu áp đặt suy nghĩ lên tự nhiên, sau đó được cảm hóa và quay về với bản chất lương thiện, hòa hợp với thiên nhiên.
• Chiều sương: đối tượng là biển cả; thiên nhiên tấn công con người; con người từ sợ hãi đến chai lì, quen thuộc với tự nhiên, xem thiên nhiên là nguồn sống.