Bài thơ Khi con tu hú - Sáng tác vào tháng 7 năm 1939 bởi nhà thơ Tố Hữu, tác phẩm này là một trong những bài thơ tiêu biểu của ông, phản ánh tình yêu thiên nhiên và khát vọng tự do mãnh liệt.

Khi con tu hú - một tác phẩm xuất sắc của nhà thơ Tố Hữu, được sáng tác vào tháng 7 năm 1939 trong thời gian ông bị giam cầm tại nhà lao Thừa Phủ. Bài thơ không chỉ là tiếng lòng của một người chiến sĩ cách mạng mà còn là bức tranh sống động về khát vọng tự do và tình yêu cuộc sống mãnh liệt giữa cảnh ngục tù tăm tối.

EduTOPS mang đến những kiến thức nền tảng về nhà thơ Tố Hữu và phân tích sâu sắc nội dung bài thơ Khi con tu hú. Hãy cùng khám phá để hiểu rõ hơn về thông điệp và giá trị nghệ thuật của tác phẩm này.

Khi con tu hú - một tác phẩm thơ ca đầy cảm xúc, khắc họa khát vọng tự do và tình yêu thiên nhiên mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh lao tù.

Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần
Vườn râm rộn tiếng ve ngân
Bắp rây vàng hạt, sân ngập nắng đào
Trời xanh càng rộng, càng cao
Đôi con diều sáo lượn nhào giữa không...

Ta nghe hè dậy bên lòng
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi.
Ngột ngạt làm sao, chết uất thôi
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!

I. Đôi nét về tác giả Tố Hữu

- Tố Hữu (1920 - 2002), tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành.

- Quê hương của ông thuộc làng Phù Lai, nay là xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

- Ông từng đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trong bộ máy chính trị của Việt Nam.

- Tố Hữu là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam, đồng thời là một nhà cách mạng lão thành.

- Năm 1996, ông vinh dự được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Các tác phẩm chính của ông bao gồm:

• Từ ấy (1937 - 1946)
• Việt Bắc (1947 - 1954)
• Gó lộng (1955 - 1961)
• Ra trận (1962 - 1971)
• Xây dựng một nền văn nghệ lớn xứng đáng với nhân dân ta, thời đại ta (tiểu luận, 1973)
• Máu và hoa (1972 - 1977)
• Cuộc sống cách mạng và văn học nghệ thuật (tiểu luận, 1981)
• Một tiếng đờn (1978 - 1992)
• Ta với ta (1992 - 1999)
• Nhớ lại một thời (hồi ký, 2000)

II. Giới thiệu về bài thơ Khi con tu hú - một tác phẩm tiêu biểu của Tố Hữu, phản ánh khát vọng tự do và tình yêu cuộc sống.

1. Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ ra đời vào tháng 7 năm 1939, trong thời gian tác giả bị giam cầm tại nhà lao Thừa Phủ.

2. Thể thơ

Bài thơ Khi con tu hú được viết theo thể thơ lục bát truyền thống.

3. Bố cục

Bài thơ được chia thành hai phần chính:

• Phần 1. Từ đầu đến “Đôi con diều sáo lộn nhào từng không”: Khắc họa bức tranh thiên nhiên mùa hè rực rỡ và tràn đầy sức sống.
• Phần 2. Phần còn lại: Thể hiện tâm trạng đau đớn, uất ức và khát vọng tự do cháy bỏng của người tù cách mạng.

4. Nhan đề

- Nhan đề Khi con tu hú mang ý nghĩa chỉ thời gian, nhưng ẩn chứa nhiều tầng lớp sâu sắc hơn.

- Tiếng tu hú gọi bầy báo hiệu mùa hè đến, đồng thời khơi dậy trong lòng người tù cách mạng một khát vọng tự do mãnh liệt.

=> Tiếng tu hú không chỉ là âm thanh của thiên nhiên mà còn là tiếng gọi thôi thúc, đối lập với không gian ngục tù chật hẹp, ngột ngạt.

5. Nội dung

Bài thơ khắc họa tình yêu cuộc sống thiết tha và khát vọng tự do mãnh liệt của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh lao tù ngột ngạt.

6. Nghệ thuật

Sử dụng thể thơ lục bát truyền thống, hình ảnh giàu sức gợi, giọng thơ tha thiết và đầy cảm xúc.

III. Dàn ý phân tích bài thơ Khi con tu hú

(1) Mở bài

Giới thiệu khái quát về bài thơ Khi con tu hú của Tố Hữu, một tác phẩm tiêu biểu thể hiện khát vọng tự do và tình yêu cuộc sống.

(2) Thân bài

a. Bức tranh thiên nhiên mùa hè

- Âm thanh: Tiếng chim tu hú, tiếng ve ngân, tiếng sáo diều tạo nên một không gian sống động, tràn đầy sức sống.

- Màu sắc: Màu vàng của bắp rây, màu đỏ của trái chín, màu hồng của nắng đào, và màu xanh của trời cao gợi lên một mùa hè rực rỡ và tươi mới.

- Hương vị: Vị ngọt của trái cây chín, hương thơm của mùa hè khiến lòng người thêm thiết tha.

=> Bức tranh thiên nhiên mùa hè hiện lên với âm thanh rộn rã, màu sắc rực rỡ và hương vị ngọt ngào, đối lập hoàn toàn với cảnh ngục tù.

b. Tâm trạng của người tù chiến sĩ cách mạng

- Người tù cảm thấy ngột ngạt, bức bối trong cảnh giam cầm:

• Động từ mạnh: “đạp”, “ngột”, “chết uất” thể hiện sự dồn nén, bức xúc.
• Các từ cảm thán: “ôi”, “làm sao”, “thôi”... diễn tả nỗi đau đớn, uất ức.

- Tiếng chim tu hú xuất hiện ở đầu và cuối bài thơ: Không chỉ là âm thanh của thiên nhiên mà còn là tiếng gọi của tự do, thôi thúc người chiến sĩ vượt thoát khỏi ngục tù, hướng tới một đất nước độc lập, tự do.

(3) Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung sâu sắc và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Khi con tu hú, một tác phẩm tiêu biểu của Tố Hữu và nền thơ ca cách mạng Việt Nam.