Soạn bài Về thăm mẹ - Ngữ văn lớp 6 trang 39 sách Cánh Diều tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Bài thơ Về thăm mẹ của Đinh Nam Khương là một tác phẩm nổi bật trong chương trình Ngữ Văn lớp 6, mang đến những cảm xúc sâu lắng và bài học ý nghĩa về tình mẫu tử.

EduTOPS mang đến Soạn văn 6: Về thăm mẹ, thuộc bộ sách Cánh Diều, tập 1. Hãy cùng khám phá chi tiết ngay sau đây để hiểu sâu hơn về tác phẩm này.

1. Soạn bài Về thăm mẹ siêu ngắn

Câu 1. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào? (Hãy đối chiếu với dự đoán ban đầu của em để xác nhận hoặc điều chỉnh).

Hướng dẫn giải:

Bài thơ là lời của người con, thể hiện cảm xúc nhớ thương, bồi hồi khi nghĩ về mẹ.

Câu 2. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ hiện lên qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy giúp tác giả thể hiện tình cảm gì?

Hướng dẫn giải:

- Hình ảnh gần gũi, quen thuộc: bếp chưa lên khói, chum tương đã đậy, áo tơi lủn củn, nón mê ngồi dầm mưa, đàn gà, cái nơm hỏng vành, trái na cuối vụ.

- Những hình ảnh này giúp thể hiện tình cảm nhớ thương, trân trọng dành cho mẹ.

Câu 3. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Xác định biện pháp tu từ trong khổ thơ thứ hai và nêu tác dụng của biện pháp ấy.

Hướng dẫn giải:

- Biện pháp tu từ: ẩn dụ (nón mê, áo tơi - chỉ người mẹ).

- Tác dụng: thể hiện sự vất vả, lam lũ của người mẹ.

Câu 4. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Điều gì khiến người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn...”?

Hướng dẫn giải:

Điều khiến người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn” chính là những điều giản dị, thường ngày của cuộc sống.

Câu 5. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nhận xét về cách gieo vần lục bát trong câu: “Áo tơi qua buổi cày bừa/Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm”.

Hướng dẫn giải:

- Cách gieo vần: không tuân theo quy tắc truyền thống.

- Tác dụng: thể hiện sự sáng tạo của nhà thơ, gửi gắm ý nghĩa về sự thay đổi của cảnh vật và thời gian.

Câu 6. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy hình dung và tái hiện lại cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ trong bài thơ bằng cách vẽ tranh minh họa hoặc miêu tả bằng lời văn.

Hướng dẫn giải:

- Hình dung:

• Ngôi nhà như thế nào?
• Những sự vật xung quanh ngôi nhà?
• Hình ảnh của người mẹ?

2. Soạn bài Về thăm mẹ: Hướng dẫn chi tiết và đầy đủ nhất

2.1 Chuẩn bị

- Khi đọc bài thơ lục bát, cần lưu ý:

• Bài thơ được chia thành 4 khổ. Khổ 1, 2 và 3 có 4 dòng, riêng khổ 4 có 2 dòng.
• Vần: Khổ 2 dòng, chữ thứ 6 của câu đầu vần với chữ thứ 6 của câu sau (hơn - đơn). Khổ 4 dòng, tiếng thứ 6 của câu 6 vần với tiếng thứ 6 của câu 8, tiếng thứ 8 của câu 8 vần với tiếng thứ 6 của câu 6 tiếp theo (ví dụ: đông - không, nhà - ra...).
• Các dòng thơ được ngắt nhịp: 4/2 hoặc 4/4 (câu 6 - câu 8).
• Bài thơ thể hiện cảm xúc của người con khi trở về thăm mẹ.
• Biện pháp tu từ được sử dụng: Ẩn dụ (nón mê, áo tơi).
• Từ ngữ giàu tính tượng hình và tượng thanh.
• Biện pháp nghệ thuật góp phần thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc.
• Người bày tỏ cảm xúc trong bài thơ là người con, thể hiện nỗi nhớ thương, yêu mến dành cho mẹ.

- Tác giả Đinh Nam Khương (1948 - 2018), quê ở Hà Nội.

- Hãy tưởng tượng em đang trên đường trở về nhà để gặp lại người thân sau một chuyến đi xa. Cảm xúc, suy nghĩ trong em lúc đó: hồi hộp, mong chờ được gặp lại người thân.

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Từ nhan đề bài thơ và tranh minh họa, hãy đoán xem người trong tranh là ai. Tâm trạng của người đó như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Người trong tranh là người con. Tâm trạng của người đó: bồi hồi, xúc động khi ngồi ngắm nhìn lại ngôi nhà sau một thời gian xa cách.

Câu 2. (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Chú ý thể thơ, chỉ ra vần, nhịp và hình ảnh trong bài thơ.

Hướng dẫn giải:

- Thể thơ lục bát.

- Vần:

• Khổ có 2 dòng thơ: chữ thứ 6 của câu đầu sẽ vần với chữ thứ 6 câu sau (hơn - đơn).
• Khổ có 4 dòng thơ: Tiếng thứ 6 của câu 6 vần với tiếng thứ 6 của câu 8, tiếng thứ 8 của câu 8 vần với tiếng thứ 6 của câu 6 tiếp theo (ví dụ: đông - không, nhà - ra...).

- Các dòng thơ được ngắt nhịp: 4/2 hoặc 4/4 (câu 6 - câu 8).

- Hình ảnh gần gũi, giản dị: bếp lửa, chum tương, nón mê, áo tơi, đàn gà, trái na.

Câu 3. (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Dấu ba chấm trong dòng thơ ở khổ cuối có tác dụng gì?

Hướng dẫn giải:

Dấu ba chấm gợi lên cảm xúc nghẹn ngào, khó nói thành lời của nhân vật trữ tình trong bài thơ.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào? (Hãy đối chiếu với dự đoán ban đầu của em để xác nhận hoặc điều chỉnh).

Hướng dẫn giải:

- Bài thơ là lời của người con.

- Thể hiện cảm xúc với mẹ.

- Cảm xúc: bồi hồi, nhớ thương khi về thăm mẹ.

Câu 2. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ hiện lên với những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy đã giúp tác giả thể hiện được tình cảm gì?

Hướng dẫn giải:

- Hình ảnh gần gũi, quen thuộc:

• bếp chưa lên khói
• chum tương đã đậy
• áo tơi lủn củn
• nón mê ngồi dầm mưa
• đàn gà, cái nơm hỏng vành
• trái na cuối vụ

- Những hình ảnh đó giúp tác giả thể hiện tình cảm yêu thương dành cho ngôi nhà, hay chính là cho người mẹ tần tảo của mình.

Câu 3. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Xác định biện pháp tu từ ở khổ thơ thứ hai và chỉ ra tác dụng của biện pháp ấy.

Hướng dẫn giải:

• Biện pháp tu từ: ẩn dụ (nón mê, áo tơi - chỉ người mẹ)
• Tác dụng: những hình ảnh ẩn dụ trên góp phần thể hiện sự vất vả, lam lũ của người mẹ.

Câu 4. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Điều gì làm người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn...”?

Hướng dẫn giải:

Điều làm người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn” đó là những chuyện giản đơn thường ngày - ngôi nhà do mẹ một tay vun vén, sự hy sinh mẹ dành cho con.

Câu 5. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Nhận xét cách gieo vần lục bát trong câu: “Áo tơi qua buổi cày bừa/Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm”.

Hướng dẫn giải:

- Cách gieo vần: không tuân theo quy tắc của thể thơ.

- Qua đó góp phần thể hiện sự sáng tạo của nhà thơ, gửi gắm ý nghĩa về sự thay đổi của cảnh vật khi nhân vật trữ tình đã xa nhà quá lâu.

Câu 6. (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hình dung và tái hiện lại cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ trong bài thơ bằng cách vẽ tranh minh họa hoặc miêu tả bằng lời văn.

Hướng dẫn giải:

- Mẫu 1: Một chiều đông nọ, tôi về thăm mẹ. Đã gần trưa, nhưng tôi thấy bếp vẫn chưa lên khói, có lẽ mẹ không ở nhà. Nên tôi ngồi thơ thẩn ngoài hiên ngắm nhìn cảnh vật xung quanh. Bỗng nhiên trời đổ cơn mưa. Cạnh gian bếp, chum tương đã được mẹ đậy kín. Mưa rơi làm ướt chiếc nón treo trước cửa bếp của mẹ. Cả chiếc áo tơi vẫn còn đang ở trên người rơm. Đàn gà con chắc là mới nở đang ra vào quanh một cái nơm. Trong vườn, cây na cuối vụ vẫn còn một quả đã chín. Tôi nghẹn ngào cảm thấy thương mẹ thật nhiều.

- Mẫu 2: Vào một buổi chiều mùa đông, tôi trở về nhà thăm mẹ. Khi đến nhà thì đã gần trưa, nhưng căn bếp chưa lên khói, có lẽ mẹ không ở nhà. Tôi ngồi thơ thẩn ngoài hiên, cảnh vật trong nhà vẫn quen thuộc như vậy. Trời mưa khiến tôi thêm nhớ mẹ nhiều hơn. Cạnh gian bếp, chum tương đã được mẹ đậy kín. Mưa rơi làm ướt chiếc nón treo trước cửa bếp của mẹ. Đàn gà con chắc là mới nở đang ra vào quanh một cái nơm. Còn trong vườn, cây na cuối vụ vẫn còn một quả đã chín. Mọi thứ làm tôi thấy thương mẹ nhiều hơn.

3. Soạn bài Về thăm mẹ: Hướng dẫn ngắn gọn và súc tích

3.1 Tác giả

Tác giả Đinh Nam Khương (1948 - 2018), quê ở Hà Nội.

3.2 Tác phẩm

a. Hình ảnh người mẹ

- Hình ảnh người mẹ gắn liền với bếp lửa: “Bếp chưa lên khói, mẹ không có nhà” thể hiện sự tần tảo của người phụ nữ Việt Nam.

- Tình yêu thương của mẹ gắn với những sự vật bình thường:

• chum tương đã đậy.
• áo tơi lủn củn.
• nón mê ngồi dầm mưa.
• đàn gà, cái nơm hỏng vành.
• trái na cuối vụ

=> Những sự vật gần gũi, quen thuộc với nhân vật trong bài thơ, thể hiện sự vất vả, lam lũ và hy sinh của người mẹ dành cho đứa con.

b. Tình yêu thương của con dành cho mẹ

- Hoàn cảnh: về thăm mẹ vào một chiều đông, nhưng mẹ không có nhà.

- Hành động “mình con thơ thẩn vào ra”: bồi hồi khi nhìn thấy những đồ vật quen thuộc mẹ vẫn thường dùng, mong ngóng mẹ trở về.

- Cảm xúc “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn/Rưng rưng từ chuyện giản đơn thường ngày”: xúc động khi biết được nỗi nhọc nhằn, sự hy sinh của mẹ.

=> Tình cảm yêu thương sâu sắc, sự thấu hiểu của người con với mẹ.

4. Dàn ý bài Về thăm mẹ

(I). Mở bài

Giới thiệu khái quát về tác giả Đinh Nam Khương và bài thơ Về thăm mẹ.

(II). Thân bài

1. Hình ảnh người mẹ

- Hình ảnh người mẹ gắn liền với bếp lửa: “Bếp chưa lên khói, mẹ không có nhà” thể hiện sự tần tảo của người phụ nữ Việt Nam.

- Tình yêu thương của mẹ gắn với những sự vật bình thường:

• chum tương đã đậy.
• áo tơi lủn củn.
• nón mê ngồi dầm mưa.
• đàn gà, cái nơm hỏng vành.
• trái na cuối vụ

=> Những sự vật gần gũi, quen thuộc với nhân vật trong bài thơ, thể hiện sự vất vả, lam lũ và hy sinh của người mẹ dành cho đứa con.

2. Tình yêu thương của con dành cho mẹ

- Hoàn cảnh: về thăm mẹ vào một chiều đông, nhưng mẹ không có nhà.

- Hành động “mình con thơ thẩn vào ra”: bồi hồi khi nhìn thấy những đồ vật quen thuộc mẹ vẫn thường dùng, mong ngóng mẹ trở về.

- Cảm xúc “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn/Rưng rưng từ chuyện giản đơn thường ngày": xúc động khi biết được nỗi nhọc nhằn, sự hy sinh của mẹ.

=> Tình cảm yêu thương sâu sắc, sự thấu hiểu của người con với mẹ.

(III). Kết bài

Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Về thăm mẹ.