Soạn bài Tiếng Việt lớp trẻ hiện đại - Cánh diều: Ngữ văn lớp 11 trang 112, sách Cánh diều tập 1

Trong chương trình Ngữ văn lớp 11, học sinh sẽ được khám phá văn bản 'Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ', một tác phẩm phân tích sâu sắc về cách lớp trẻ sử dụng ngôn ngữ trong bối cảnh xã hội hiện đại. Bài học này không chỉ giúp các em hiểu rõ hơn về sự biến đổi ngôn ngữ mà còn khơi gợi suy ngẫm về văn hóa và giao tiếp đương đại.

EduTOPS mang đến bài viết Soạn văn 11: Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ, cung cấp tài liệu tham khảo chi tiết và hữu ích dành cho học sinh. Các em có thể tìm hiểu ngay để nắm vững kiến thức và chuẩn bị tốt cho bài học.

Hướng dẫn soạn bài Tiếng Việt lớp trẻ hiện đại

1. Chuẩn bị

- Bài viết 'Sự giàu đẹp của tiếng Việt' là một đoạn trích từ công trình nghiên cứu 'Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc', được xuất bản lần đầu vào năm 1967 và sau đó được bổ sung, đưa vào Tuyển tập Đặng Thai Mai, tập II. Tác giả đã khẳng định tiếng Việt không chỉ đẹp mà còn giàu sức biểu cảm, thể hiện rõ nét tinh thần dân tộc.

- Ví dụ về hiện tượng sử dụng tiếng Việt thiếu trong sáng:

• Các thần tượng thích sử dụng điện thoại di động cao cấp.
• Tôi cảm thấy ghen tị với anh ấy.

2. Đọc hiểu

Câu 1. Việc trích dẫn bài viết của Giâu có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

Nhằm chứng minh rằng một bộ phận giới trẻ đang làm mờ đi các quy tắc chuẩn mực về chính tả.

Câu 2. Bức tranh minh họa liên quan đến nội dung nào?

Hướng dẫn giải:

Minh họa cho hiện tượng vi phạm các quy tắc chính tả.

Câu 3. Tại sao đây lại là vấn đề đáng quan tâm?

Hướng dẫn giải:

Vì đây là hiện tượng phổ biến và đang diễn ra rộng rãi trong xã hội hiện nay.

Câu 4. Phân biệt giữa “đa dạng” và “hỗn tạp”.

• Đa dạng: tạo nên sự phong phú và giàu có.
• Hỗn tạp: dẫn đến sự lộn xộn và thiếu trật tự.

Câu 5. Tác giả đặt ra vấn đề gì ở phần kết luận?

Hướng dẫn giải:

Tác giả nhấn mạnh việc giới trẻ cần chú trọng trau dồi và học hỏi tiếng mẹ đẻ một cách nghiêm túc.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Văn bản 'Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ' đề cập đến vấn đề gì và liên quan đến đối tượng nào?

Hướng dẫn giải:

• Văn bản 'Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ' bàn về cách sử dụng tiếng Việt của giới trẻ hiện nay.
• Đối tượng: Giới trẻ trong xã hội hiện đại.

Câu 2. Bài viết được triển khai qua mấy phần, mỗi phần được thể hiện bằng hình thức nào? Em có nhận xét gì về các ví dụ mà tác giả đưa ra trong bài?

Hướng dẫn giải:

- Bài viết được triển khai qua 4 phần:

• Phần 1. Đặt vấn đề và giới thiệu nội dung chính của văn bản.
• Phần 2. Hiện tượng phá vỡ các chuẩn mực chính tả.
• Phần 3. Sự thay đổi và lệch chuẩn trong ngôn từ.
• Phần 4. Phân tích từ góc độ ngôn ngữ học về việc 'sáng tạo' ngôn ngữ của giới trẻ.

- Các ví dụ được tác giả đưa ra đều xuất phát từ thực tế, mang tính thuyết phục và phù hợp với nội dung bài viết.

Câu 3. Phân tích ý nghĩa của vấn đề mà văn bản đề cập.

Hướng dẫn giải:

Vấn đề mà văn bản nêu lên có ý nghĩa vô cùng quan trọng và thiết thực trong bối cảnh hiện nay. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và mạng xã hội, việc giới trẻ 'sáng tạo' ngôn ngữ riêng đang dần làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt.

Câu 4. Thái độ của tác giả được thể hiện như thế nào trong văn bản? Hãy phân tích thái độ ấy qua một số câu văn cụ thể.

Hướng dẫn giải:

- Thái độ của tác giả: bình tĩnh, khách quan, và mang tính phân tích sâu sắc.

- Ví dụ như đoạn trích sau: “Tiếng Việt của giới trẻ hiện nay đang trở nên rất phức tạp, thậm chí có thể nói là hỗn tạp. Vì sự hỗn tạp này, người nói cần phải có sự chọn lọc kỹ càng. Sẽ có những từ ngữ do giới trẻ 'sáng tạo' được cộng đồng chấp nhận và trở thành một phần của ngôn ngữ toàn dân. Tuy nhiên, cũng không ít từ ngữ 'teencode' sẽ nhanh chóng bị lãng quên, không có cơ hội tồn tại lâu dài. Bởi bản chất của chúng chỉ là một trò chơi ngôn ngữ nhất thời, không hơn không kém.”

=> Tác giả thể hiện sự tinh tế và khéo léo khi phân tích những hệ quả của việc sử dụng ngôn ngữ hỗn tạp trong giới trẻ hiện nay.

Câu 5. Văn bản 'Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ' mang lại cho em những thông tin và nhận thức bổ ích gì? Hãy nêu một số ví dụ cụ thể về việc sử dụng tiếng Việt không trong sáng mà em đã chứng kiến hoặc biết được qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Hướng dẫn giải:

• Văn bản 'Tiếng Việt lớp trẻ bây giờ' giúp em nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, đồng thời chỉ ra những hậu quả tiêu cực từ việc sáng tạo ngôn ngữ thiếu chuẩn mực.
• Ví dụ như trên mạng xã hội, nhiều bạn trẻ sử dụng ngôn ngữ không đúng chuẩn mực, gây khó hiểu và làm mất đi vẻ đẹp của tiếng Việt.

Câu 6. Hãy viết một đoạn văn (khoảng 10 - 12 dòng) giải thích vì sao cần phải giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

Hướng dẫn giải:

Mẫu 1

Mỗi người dân Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, cần có trách nhiệm giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Đây không chỉ là ngôn ngữ mẹ đẻ mà còn là biểu tượng văn hóa, là hồn cốt của dân tộc. Giới trẻ ngày nay dễ bị ảnh hưởng bởi các xu hướng ngoại lai, do đó, việc bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt càng trở nên cấp thiết. Chúng ta cần ý thức được tầm quan trọng của việc sử dụng ngôn ngữ đúng chuẩn mực, tránh những sai lệch trong cách nói và viết. Đồng thời, cần tích cực trau dồi vốn từ vựng và ngữ pháp tiếng Việt để làm phong phú thêm khả năng diễn đạt của mình. Chỉ khi mỗi người có ý thức và trách nhiệm, chúng ta mới có thể bảo vệ được sự trong sáng và giàu đẹp của tiếng Việt.

Mẫu 2

Tiếng Việt không chỉ là công cụ giao tiếp mà còn là linh hồn của dân tộc Việt Nam. Nó mang trong mình sự giàu đẹp về ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp, thể hiện qua hệ thống nguyên âm, phụ âm phong phú và khả năng diễn đạt tinh tế. Tiếng Việt đã trải qua hàng nghìn năm hình thành và phát triển, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và tinh thần của người Việt. Chính vì vậy, việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt là trách nhiệm của mỗi người, đặc biệt là thế hệ trẻ. Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi các xu hướng ngoại lai đang len lỏi vào ngôn ngữ, chúng ta càng phải nâng cao ý thức bảo vệ tiếng Việt. Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt không chỉ là bảo vệ ngôn ngữ mà còn là gìn giữ truyền thống văn hóa và bản sắc dân tộc.