Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 99 - Kết nối tri thức 6: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 6 tập 1

Nhằm hỗ trợ học sinh có thêm nguồn tài liệu tham khảo chất lượng, EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 6: Thực hành tiếng Việt (trang 99).

Học sinh lớp 6 có thể tham khảo để nắm vững kiến thức bài học. Nội dung chi tiết sẽ được cập nhật ngay sau đây.

Hướng dẫn Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 99 - Kết nối tri thức 6

Nhận biết hoán dụ

Đọc hai câu thơ sau, chú ý đến ý nghĩa của từ 'áo chàm':

Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.

(Tố Hữu, Việt Bắc)

- Trong trường hợp này, 'áo chàm' được sử dụng như một hình thức hoán dụ, ám chỉ người dân Việt Bắc với trang phục truyền thống là áo chàm.

- Mối quan hệ giữa trang phục và người mặc được xem là mối quan hệ tương cận (gần gũi). Ngoài ra, mối quan hệ tương cận có thể là toàn thể - bộ phận, vật chứa - vật được chứa, sự vật - chất liệu…

Biện pháp tu từ

1. Các từ ngữ in đậm trong những câu sau mang ý nghĩa hoán dụ. Em hãy giải thích nghĩa của các từ ngữ đó:

a. Suốt một đời người, từ thuở lọt lòng trong chiếc nôi tre, đến khi nhắm mắt xuôi tay, nằm trên chiếc giường tre, tre với mình sống có nhau, chết có nhau, chung thủy.

- Nhắm mắt xuôi tay: ám chỉ sự ra đi thanh thản, nhẹ nhàng.

b. Tre giữ làng giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.

- mái nhà tranh: tượng trưng cho gia đình và tổ ấm.

- đồng lúa chín: biểu tượng cho thành quả lao động của người nông dân.

c. Thị thơm thì giấu người thơm/Chăm làm thì được áo cơm cửa nhà.

- áo cơm cửa nhà: thể hiện cuộc sống ấm no, đủ đầy.

2. Chỉ ra các biện pháp tu từ được sử dụng trong những câu sau và nêu tác dụng của chúng:

a. Đời cha ông với đời tôi/Như con sông với chân trời đã xa

- Biện pháp tu từ: so sánh.

- Tác dụng: Khắc họa sự cách biệt giữa thế hệ cha ông và thế hệ hiện tại.

b. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng đại bác.

- Điệp ngữ: tre

- Tác dụng: Nhấn mạnh vai trò của tre trong công cuộc bảo vệ đất nước.

3. Những dòng thơ “Đẽo cày theo ý người ta/Sẽ thành khúc gỗ chẳng ra việc gì” gợi ý cho em liên tưởng đến thành ngữ nào? Giải thích ý nghĩa ngắn gọn của từ ngữ đó.

- Thành ngữ: Đẽo cày giữa đường.

- Ý nghĩa: Không có chính kiến, làm việc theo ý người khác nên thường bỏ dở giữa chừng, không đạt kết quả.

4. Tre già măng mọc là một thành ngữ quen thuộc. Dựa vào bài Cây tre Việt Nam, hãy nêu cách hiểu của em về thành ngữ này.

Ý nghĩa: Ví lớp người trước già đi thì có lớp người sau kế tục, thay thế (lớp này tiếp nối lớp khác, không bao giờ hết).

* Bài tập ôn luyện thêm:

1. Giải thích nghĩa của các từ sau: hoài niệm, thuyền chài, mãnh liệt, nhũn nhặn, chinh phục.

2. Xác định biện pháp tu từ trong các câu sau:

a.

Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười mong một người

(Tương tư, Nguyễn Bính)

b.

“Mai sau,
Mai sau,
Mai sau…
Đất xanh tre mãi xanh màu tre xanh”

(Tre Việt Nam, Nguyễn Duy)

c.

Ông trời
Mặc áo giáp đen

(Mưa, Trần Đăng Khoa)

d.

Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

(Ca dao)

3. Viết một đoạn văn có sử dụng biện pháp tu từ.

Gợi ý:

a.

• hoài niệm: tưởng nhớ về những gì đã qua từ lâu.
• thuyền chài: thuyền nhỏ dùng để đánh cá chủ yếu bằng chài.
• mãnh liệt: mạnh mẽ, dữ dội.
• nhũn nhặn: thái độ khiêm tốn, nhún nhường.
• chinh phục: dùng sức mạnh để bắt phải phục tùng.

b.

a. hoán dụ

b. điệp ngữ

c. nhân hóa

d. so sánh

3.

Thiên nhiên mang đến cho con người những cảnh sắc tuyệt vời. Em đặc biệt yêu thích khung cảnh quê hương khi hoàng hôn buông xuống. Sau một ngày hè nắng gắt, cái nóng dần dịu đi rồi tan biến. Không gian làng quê được bao phủ bởi ánh hoàng hôn. Những cơn gió nhẹ thổi qua, xua tan đi cái oi bức của mùa hè. Lũy tre làng in bóng trên nền trời thật bình yên. Phía Tây, bầu trời đỏ rực như ngọn lửa. Ông mặt trời giống như một quả cầu khổng lồ, từ từ lặn xuống dưới chân trời, như đang mệt mỏi sau một ngày dài làm việc. Trên cao, những đám mây lớn lững lờ trôi, như lười biếng vì ngày sắp tàn. Dưới cánh đồng, những bông lúa trĩu nặng đung đưa theo làn gió mát. Hương lúa chín thơm ngát, mang hơi thở của quê hương khiến ai cũng say đắm. Trời đã sẩm tối, nhưng các bác nông dân vẫn miệt mài hoàn thành công việc dang dở. Ngắm nhìn cánh diều bay lượn trên cao, lòng em tràn ngập niềm hạnh phúc.

Biện pháp tu từ so sánh kết hợp với nhân hóa: Ông mặt trời giống như một quả cầu khổng lồ, từ từ lặn xuống dưới chân trời, như đang mệt mỏi sau một ngày dài làm việc.