Soạn bài Thánh Gióng - biểu tượng bất hủ của tinh thần yêu nước - Ngữ văn lớp 6 trang 80 sách Cánh Diều tập 1

Văn bản Thánh Gióng - biểu tượng bất tử của tinh thần yêu nước - là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 6, giúp học sinh khám phá giá trị văn hóa và lịch sử dân tộc.

EduTOPS Soạn văn 6: Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước. Khám phá chi tiết bài học ngay sau đây để hiểu sâu hơn về ý nghĩa và giá trị của tác phẩm.

1. Thánh Gióng - biểu tượng bất diệt của tinh thần yêu nước (tóm tắt ngắn gọn)

Câu 1. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước đề cập đến vấn đề gì? Vấn đề này được khái quát ở phần nào? Qua văn bản, em hiểu truyền thuyết Thánh Gióng mang ý nghĩa như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Vấn đề: Thánh Gióng chính là biểu tượng vĩnh cửu của lòng yêu nước.

- Vấn đề được khái quát ở phần (1).

- Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần yêu nước mãnh liệt của nhân dân ta.

Câu 2. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Các mục 2 - Gióng ra đời kì lạ; 3 - Gióng lớn lên cũng kì lạ; 4 - Gióng vươn vai ra trận đánh giặc; 5 - Gióng bay lên trời và dấu tích còn lại đều dựa vào trình tự sự kiện trong truyện Thánh Gióng. Tuy nhiên, tác giả không kể lại sự kiện mà chủ yếu nêu lên nội dung gì?

Hướng dẫn giải:

Nội dung: Chứng minh Thánh Gióng là biểu tượng vĩnh cửu của lòng yêu nước.

Câu 3. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tại sao văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước được xem là văn bản nghị luận văn học? Hãy chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả đưa ra trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Luận điểm và lí lẽ tiêu biểu

- Dẫn chứng được trình bày rõ ràng, logic và có sức thuyết phục cao.

Câu 4. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 4 - 5 dòng) về hình tượng Thánh Gióng, trong đó sử dụng thành ngữ “độc nhất vô nhị” hoặc “có một không hai” để làm nổi bật đặc điểm của nhân vật.

Hướng dẫn giải:

Hình tượng Thánh Gióng không chỉ mang tính biểu tượng sâu sắc mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa lớn lao, thể hiện tinh thần bất khuất và lòng yêu nước của dân tộc.

2. Thánh Gióng - biểu tượng bất diệt của tinh thần yêu nước (phân tích chi tiết)

2.1 Chuẩn bị

- Văn bản tập trung vào chủ đề: Thánh Gióng là biểu tượng vĩnh cửu của lòng yêu nước.

- Tác giả khẳng định: Thánh Gióng chính là hiện thân của tinh thần yêu nước bất diệt trong lòng nhân dân.

- Để làm rõ luận điểm, tác giả đã đưa ra các lí lẽ và dẫn chứng thuyết phục:

• Giong lớn lên nhờ sức mạnh và tình yêu thương của nhân dân.
• Giong vươn vai ra trận, chiến đấu anh dũng để bảo vệ Tổ quốc.
• Sau khi đánh thắng giặc, Giong bay về trời, để lại dấu tích lịch sử.

- Tác giả Bùi Mạnh Nhị: sinh năm 1955, quê quán tại Nam Định.

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Ở phần (1), tác giả đã khẳng định điều gì?

Hướng dẫn giải:

Tác giả khẳng định rằng chủ đề đánh giặc cứu nước là một chủ đề lớn, cơ bản và xuyên suốt trong lịch sử văn học dân tộc.

Câu 2. (trang 80 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Sự ra đời kì lạ của Gióng mang ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

Sự ra đời kì lạ của Gióng thể hiện cách nhân dân tưởng tượng để nhân vật trở nên phi thường, đồng thời khẳng định niềm tin rằng một nhân vật kì lạ sẽ lập nên những chiến công kì diệu.

Câu 3. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Việc trích dẫn ý kiến của Lê Trí Viễn có tác dụng gì?

Hướng dẫn giải:

Trích dẫn này nhằm khẳng định rằng Gióng lớn lên từ sức mạnh và tình yêu nước mãnh liệt của nhân dân.

Câu 4. (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Ở phần (4), tác giả tập trung phân tích nội dung gì?

Hướng dẫn giải:

Nội dung được phân tích: Gióng ra trận đánh giặc.

Câu 5. (trang 81 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Câu văn nào thể hiện ý nghĩa của việc Gióng nhổ tre đánh giặc?

Hướng dẫn giải:

Câu văn: Gióng đánh giặc bằng cây cỏ của đất nước, bằng những gì có thể tiêu diệt được kẻ thù.

Câu 6. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Ở phần (5), tác giả đã nêu lên những nội dung chính nào?

Hướng dẫn giải:

Các nội dung chính được đề cập:

• Sự ra đi của Gióng
• Dấu tích xưa còn lại

Câu 7. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Tìm hiểu ý nghĩa của các từ “bất tử hóa”, “Gióng hóa”.

Hướng dẫn giải:

• “bất tử hóa”: sống mãi với thời gian
• “Gióng hóa”: Gióng trở thành một vị thánh.

Câu 8. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Những bằng chứng nào cho thấy Gióng đã để lại dấu tích?

Hướng dẫn giải:

Các bằng chứng bao gồm:

• Vết ngựa phun lửa tạo nên màu tre đằng ngà vàng óng.
• Dấu chân ngựa hình thành những ao hồ liên tiếp.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước viết về vấn đề gì? Vấn đề ấy được nêu khái quát ở phần nào? Qua văn bản, em hiểu truyền thuyết Thánh Gióng có ý nghĩa như thế nào?

- Văn bản “Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước” viết về vấn đề: Thánh Gióng chính là biểu tượng cho tinh thần yêu nước của nhân dân ta.

- Vấn đề ấy được khái quát ở phần (1).

- Qua văn bản, em hiểu rằng truyền thuyết Thánh Gióng có ý nghĩa: hiện thân cho sức mạnh của tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam.

Câu 2. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Các mục 2 Gióng ra đời kì lạ; 3 Gióng lớn lên cũng kì lạ; 4 Gióng vươn vai ra trận đánh giặc; 5 Gióng bay lên trời và dấu xưa còn lại đều dựa vào trình tự các sự kiện trong truyện Thánh Gióng nhưng tác giả không kể lại các sự kiện mà chủ yếu nêu lên nội dung gì?

Tác giả không kể lại các sự kiện mà nêu ý nghĩa của các sự kiện đó để chứng minh rằng Thánh Gióng là tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước.

Câu 3. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Vì sao văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước là văn bản nghị luận văn học? Em hãy chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng mà tác giả nêu ra trong văn bản.

- Văn bản có lí lẽ, dẫn chứng cụ thể, thuyết phục.

- Các lí lẽ và bằng chứng:

• Giong lớn lên từ sức mạnh, từ tình yêu của nhân dân ta
• Giong vươn vai ra trận để đánh giặc, bảo vệ đất nước.
• Sau khi chiến thắng, Giong bay về trời.

Câu 4. (trang 82 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Hãy viết một đoạn văn (khoảng 4 - 5 dòng) về hình tượng Thánh Gióng, trong đó có sử dụng thành ngữ “độc nhất vô nhị” (“có một không hai”).

- Mẫu 1: Hình tượng Thánh Gióng được xây dựng với nhiều ý nghĩa. Gióng được sinh ra từ một bà mẹ nông dân, được nhân dân góp gạo nuôi dưỡng. Người tráng sĩ ấy đã chiến đấu bằng tất cả tinh thần yêu nước, lòng căm thù giặc của nhân dân. Sức mạnh của Gióng không chỉ tượng trưng cho sức mạnh của tinh thần đoàn kết toàn dân, đó còn là sức mạnh của sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên, bằng cả vũ khí thô sơ (tre) và hiện đại (roi sắt). Người anh hùng Thánh Gióng đã trở thành độc nhất vô nhị trong lòng nhân dân.

- Mẫu 2: Trong truyền thuyết “Thánh Gióng”, tác giả dân gian đã xây dựng hình tượng Thánh Gióng với nhiều ý nghĩa. Trước hết, Thánh Gióng có một xuất thân kì lạ - được sinh ra từ một bà mẹ nông dân, được nhân dân góp gạo nuôi dưỡng. Điều đó cho thấy rằng sức mạnh của Gióng được kết tinh từ sức mạnh của nhân dân. Cùng với đó, Thánh Gióng được xây dựng với sự lớn lên phi thường - cơm ăn mấy cũng chẳng no, áo mặc mấy cũng chẳng vừa, bỗng chốc vươn vai thành tráng sĩ. Điều đó thể hiện ước muốn của nhân dân về người anh hùng - phải có sức mạnh, tầm vóc phi thường. Sự ra đi của Thánh Gióng cũng thật đặc biệt: “Thánh Gióng một mình một ngựa, lên đỉnh núi, cởi áo giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa bay lên trời”. Đó là mong muốn bất tử hóa người anh hùng của nhân dân ta. Đồng thời thể hiện niềm tôn kính dành cho một con người có công với đất nước. Có thể thấy, hình tượng Thánh Gióng trở thành độc nhất vô nhị trong lòng nhân dân.

3. Thánh Gióng - biểu tượng bất diệt của tinh thần yêu nước (tóm tắt ngắn gọn)

3.1 Kiến thức chung

- Tác giả Bùi Mạnh Nhị: sinh năm 1955, quê quán tại Nam Định.

- Văn bản “Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước” thuộc phần Phân tích tác giả dân gian trong nhà trường. Nhan đề do người biên soạn đặt.

- Tóm tắt văn bản Thánh Gióng - tượng đài vĩnh cửu của lòng yêu nước:

Thánh Gióng là tác phẩm tập trung vào chủ đề đánh giặc cứu nước. Mẹ Gióng mang thai một cách kì lạ khi ướm chân vào vết chân khổng lồ và mang thai suốt mười hai tháng. Sự ra đời thần kì này thường xuất hiện trong truyện dân gian. Ba năm đầu đời, Gióng không nói, không cười, chỉ nằm im lặng. Tiếng nói đầu tiên của cậu là lời đòi đi đánh giặc. Sức mạnh của Gióng được nuôi dưỡng từ những điều giản dị, bình thường. Khi giặc đến, cậu bé vươn vai thành tráng sĩ, đánh tan quân thù. Gióng chiến đấu bằng cả cỏ cây, đất nước. Nhân dân yêu mến đã để Gióng trở thành bất tử, hòa vào non sông, đất nước. Chiến công của Gióng để lại nhiều dấu tích, như muốn khẳng định câu chuyện có thật, củng cố niềm tin vào truyền thống giữ nước của dân tộc.

3.2 Đọc hiểu

a. Nêu vấn đề

- Chủ đề yêu nước là chủ đề lớn, cơ bản, xuyên suốt lịch sử văn học Việt Nam.

- Tác phẩm Thánh Gióng thể hiện tập trung chủ đề đánh giặc cứu nước, thuộc loại tác phẩm hay nhất cho chủ đề này.

b. Gióng ra đời kì lạ

- Mẹ Gióng có thai không bình thường: ướm vào vết chân khổng lồ, mang thai 12 tháng.

- Nêu ra cách ra đời kì lạ trong các truyện dân gian khác.

- Ý nghĩa của sự ra đời kì lạ: để nhân vật trở nên phi thường.

c. Gióng lớn lên kì lạ

- Ba năm không nói không cười, tiếng nói đầu tiên là tiếng nói yêu nước, cứu nước.

- Lớn nhanh như thổi, bằng thức ăn thức mặc của nhân dân.

=> Gióng tiêu biểu cho sức mạnh của toàn dân.

d. Gióng vươn vai ra trận đánh giặc

- Sự vươn vai của Gióng là mô típ truyền thống: người anh hùng phải có tầm vóc, sức mạnh phi thường.

- Quang cảnh ra trận hùng vĩ, hoành tráng. Đó là sức mạnh của ý chí cộng đồng, thành tựu lao động, văn hóa.

e. Gióng bay lên trời và dấu tích còn lại

• Sự ra đi phi thường thể hiện khát vọng về người anh hùng được bất tử hóa.
• Chiến công để lại: chứng tích địa danh, sản vật…