Soạn bài Người thầy đầu tiên - Kết nối tri thức 7: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 7 trang 65 tập 1

EduTOPS mang đến cho các bạn học sinh tài liệu tham khảo Soạn văn 7: Người thầy đầu tiên, một nguồn tri thức quý giá để nâng cao kỹ năng học tập.

Tài liệu này sẽ là người bạn đồng hành không thể thiếu cho học sinh lớp 7 trong quá trình chuẩn bị bài. Hãy khám phá nội dung chi tiết và ý nghĩa sâu sắc ngay sau đây.

1. Hướng dẫn soạn bài Người thầy đầu tiên chi tiết và đầy đủ nhất

1.1 Trước khi đọc: Khám phá cảm xúc và ký ức về người thầy đáng kính

Hãy chia sẻ ngắn gọn về một thầy hoặc cô giáo mà em luôn dành tình cảm yêu quý đặc biệt.

Gợi ý:

Em luôn dành tình cảm sâu sắc cho cô Nhật Hạ, người giáo viên chủ nhiệm tận tâm của lớp em. Năm nay cô ba mươi sáu tuổi, mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng và ấm áp. Giọng nói nhẹ nhàng của cô như dòng suối mát, khiến mỗi giờ học trở nên lôi cuốn và đầy cảm hứng. Cô không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn luôn quan tâm, chia sẻ với từng học sinh, khiến chúng em cảm nhận được tình yêu thương vô bờ từ trái tim người giáo viên.

1.2 Đọc văn bản: Khám phá nội dung và phân tích chi tiết

Câu 1. (trang 65 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Nhân vật nào đóng vai trò người kể chuyện trong đoạn văn này?

Hướng dẫn giải:

Người kể chuyện chính là người họa sĩ.

Câu 2. (trang 70 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Ai là người kể chuyện trong phần (4) của văn bản?

Hướng dẫn giải:

Người kể chuyện vẫn là người họa sĩ.

Câu 3. (trang 70 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Người kể chuyện đang băn khoăn và trăn trở về điều gì?

Hướng dẫn giải:

Người kể chuyện lo lắng về bức tranh của mình sẽ trở nên dang dở và không hoàn thiện.

1.3 Sau khi đọc: Phân tích và suy ngẫm về nội dung văn bản

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy xác định người kể chuyện và ngôi kể trong từng phần của đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

• Phần (1): Ngôi kể thứ nhất - người họa sĩ.
• Phần (2): Ngôi kể thứ nhất - bà An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va.
• Phần (3): Ngôi kể thứ nhất - bà An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va.
• Phần (4): Ngôi kể thứ nhất - người họa sĩ.

Câu 2. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Mối quan hệ giữa các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích là gì?

Hướng dẫn giải:

Người họa sĩ và bà An-tư-nai là những người đồng hương.

Câu 3. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Qua cuộc trò chuyện giữa các bạn nhỏ và thầy Đuy-sen ở phần (2), em hãy hình dung về hoàn cảnh sống của An-tư-nai.

Hướng dẫn giải:

Hoàn cảnh sống của An-tư-nai vô cùng khó khăn: Cô bé mồ côi cha mẹ, sống cùng chú thím, thiếu thốn cả về vật chất lẫn tình thương.

Câu 4. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy đọc kỹ phần (3) của đoạn trích và trả lời các câu hỏi dưới đây:

a. Hình ảnh thầy Đuy-sen được thể hiện qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật nào?

b. Những chi tiết nổi bật nào được tác giả sử dụng để miêu tả nhân vật thầy Đuy-sen?

c. Hãy khái quát đặc điểm tính cách của nhân vật thầy Đuy-sen.

Hướng dẫn giải:

a. Hình ảnh thầy Đuy-sen được thể hiện qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật An-tư-nai.

b. Những chi tiết tác giả sử dụng để khắc họa nhân vật thầy Đuy-sen:

• Thầy bế hoặc cõng các em nhỏ qua suối.
• Thầy lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ nhỏ trên lòng suối để bước qua mà không bị ướt chân.
• Khi An-tư-nai bị ngã ở suối, thầy đỡ cô lên, đưa lên bờ, lót chiếc áo choàng cho cô ngồi và chăm sóc, sau đó một mình hoàn thành việc lấy đá và đất cỏ đắp thành các ụ.

…

c. Tính cách nhân vật thầy Đuy-sen: nhân hậu, kiên nhẫn, và tràn đầy tình yêu thương.

Câu 5. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

An-tư-nai đã dành cho thầy Đuy-sen tình cảm như thế nào? Nhờ “người thầy đầu tiên” ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi ra sao?

Hướng dẫn giải:

• An-tư-nai dành cho thầy Đuy-sen sự yêu mến và kính trọng sâu sắc.
• Nhờ “người thầy đầu tiên” ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi: cô nỗ lực học tập và trở thành một viện sĩ.

Câu 6. Ở phần (4), nhân vật họa sĩ đã có những ý tưởng gì cho bức tranh vẽ thầy Đuy-sen? Em ủng hộ ý tưởng nào của họa sĩ?

- Ý tưởng:

• Vẽ hai cây phong của Đuy-sen và An-tư-nai.
• Vẽ một đứa bé đi chân không, da rám nắng.
• Vẽ thầy Đuy-sen bế trẻ con qua con suối, bên cạnh là những con ngựa no nê hung dữ và những người đần độn, đội mũ lông cáo đỏ, đang chế giễu ông.
• Vẽ người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh.

- Mỗi ý tưởng đều mang nét độc đáo riêng, nhưng tôi ủng hộ nhất là ý tưởng vẽ người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh.

Câu 7. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, việc nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng gì?

Hướng dẫn giải:

Việc thay đổi người kể chuyện giúp câu chuyện có điểm nhìn đa chiều, tăng thêm chiều sâu và sức hấp dẫn cho tác phẩm.

Viết kết nối với đọc

Em hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại nội dung phần (1) hoặc phần (4) của văn bản Người thầy đầu tiên bằng lời kể của người kể chuyện ngôi thứ ba.

Hướng dẫn giải:

- Phần 1: Mùa thu năm ngoái, người họa sĩ nhận được một bức thư điện từ làng Ku-ku-rêu. Bà con trong làng mời ông về dự lễ khánh thành ngôi trường mới do nông trường xây dựng. Người họa sĩ quyết định trở về làng. Ông dự định sẽ dạo quanh, ngắm cảnh và vẽ vài bức ký họa. Trong số những người được mời có bà viện sĩ An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va. Bà về làng một hai ngày rồi lên thẳng Mát-xcơ-va. Bà đã viết cho ông một bức thư khi ông trở về thành phố. Bà An-tư-nai nhờ người họa sĩ kể lại câu chuyện cuộc đời mình cho mọi người. Và ông đã quyết định kể lại câu chuyện đó.

- Phần 4: Người họa sĩ mở tung cửa sổ. Một luồng gió mát lùa vào phòng. Trên bàn là những bản vẽ còn dang dở. Ông đã nhiều lần vẽ đi vẽ lại từ đầu. Mỗi lần, ông đều nhận ra bức tranh của mình mới chỉ là một ý đồ. Nhiều ý tưởng để vẽ bức tranh “Người thầy đầu tiên” hiện lên trong tâm trí ông. Ông có thể vẽ hai cây phong của Đuy-sen và An-tư-nai, hoặc vẽ một đứa bé đi chân không, da rám nắng, hay cảnh thầy Đuy-sen bế trẻ con qua suối, bên cạnh là những con ngựa no nê hung dữ và những người đần độn đang chế giễu ông, hoặc vẽ cảnh người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh.

2. Soạn bài Người thầy đầu tiên siêu ngắn

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Xác định người kể chuyện và ngôi kể trong từng phần của đoạn trích.

Hướng dẫn giải:

• Phần (1), (4): người họa sĩ và ngôi kể thứ nhất
• Phần (2), (3): bà An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va và ngôi kể thứ nhất

Câu 2. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích có mối quan hệ như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Mối quan hệ: đồng hương của nhau

Câu 3. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Qua cuộc trò chuyện giữa các bạn nhỏ và thầy Đuy-sen ở phần (2), em hình dung như thế nào về hoàn cảnh sống của An-tư-nai?

Hướng dẫn giải:

Hoàn cảnh sống của An-tư-nai rất khó khăn.

Câu 4. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy đọc kỹ phần (3) của đoạn trích và trả lời các câu hỏi sau:

a. Hình ảnh thầy Đuy-sen được thể hiện qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật nào?

b. Những chi tiết nổi bật nào được tác giả sử dụng để miêu tả nhân vật thầy Đuy-sen?

c. Hãy khái quát đặc điểm tính cách của nhân vật thầy Đuy-sen.

Hướng dẫn giải:

a. Nhân vật An-tư-nai

b. Những chi tiết tác giả sử dụng để khắc họa nhân vật thầy Đuy-sen: thầy bế hoặc cõng các em nhỏ qua suối; thầy lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ nhỏ trên lòng suối để bước qua mà không bị ướt chân; khi An-tư-nai bị ngã ở suối, thầy đỡ cô lên, đưa lên bờ, lót chiếc áo choàng cho cô ngồi và chăm sóc, sau đó một mình hoàn thành việc lấy đá và đất cỏ đắp thành các ụ.

c. Tính cách nhân vật thầy Đuy-sen: nhân hậu, kiên nhẫn, và tràn đầy tình yêu thương.

Câu 5. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

An-tư-nai đã dành cho thầy Đuy-sen tình cảm như thế nào? Nhờ “người thầy đầu tiên” ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi ra sao?

Hướng dẫn giải:

• Tình cảm: yêu mến, kính trọng
• Cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi: cô trở thành một viện sĩ

Câu 6. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Ở phần (4), nhân vật họa sĩ đã có những ý tưởng gì cho bức tranh vẽ thầy Đuy-sen? Em ủng hộ ý tưởng nào của họa sĩ?

Hướng dẫn giải:

- Ý tưởng:

• Hai cây phong của Đuy-sen và An-tư-nai
• Một đứa bé đi chân không, da rám nắng
• Thầy Đuy-sen bế trẻ con qua con suối và cạnh đấy, trên những con ngựa no nê hung dữ, những con người đần độn, mũ lông cáo đỏ đi qua đang chế giễu ông
• Người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh

- Ý kiến: ý tưởng vẽ hai cây phong

Câu 7. (trang 71 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, cách nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng gì?

Hướng dẫn giải:

Tác dụng: câu chuyện trở nên khách quan và chân thực hơn

Viết kết nối với đọc

Em hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại nội dung của phần (1) hoặc phần (4) văn bản Người thầy đầu tiên bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.

Hướng dẫn giải:

- Phần (1): giới thiệu lại việc nhận được bức thư của bà viện sĩ An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va

- Phần (2): suy nghĩ của người họa sĩ về bức tranh

3. Soạn bài Người thầy đầu tiên ngắn gọn: Hướng dẫn chi tiết và súc tích

3.1 Tác giả

- Trin-ghi-dơ Ai-tơ-ma-tốp (1928 - 2008) là nhà văn người Cư-rơ-gư-dơ-xtan. Tác phẩm của ông phản ánh cuộc sống vừa khắc nghiệt vừa giàu chất thơ của quê hương mình.

- Phong cách viết của Ai-tơ-ma-tốp cô đọng, súc tích, với nhiều sáng tạo độc đáo trong nghệ thuật kể chuyện.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: Gia-mi-li-a (1958), Cây phong non trùm khăn đỏ (1961), Người thầy đầu tiên (1962), Con tàu trắng (1970)...

3.2 Tác phẩm

- Tóm tắt tác phẩm Người thầy đầu tiên: Truyện lấy bối cảnh một vùng quê lạc hậu ở Cư-rơ-gư-dơ-xtan đầu thế kỉ XX. Nhân vật chính, An-tư-nai, một cô bé mồ côi, sống trong sự tàn nhẫn của gia đình chú thím. Thầy Đuy-sen, người thầy đầu tiên, đã kiên trì dạy chữ, bảo vệ và giúp đỡ An-tư-nai để cô có cơ hội học tập ở thành phố. Dù phải xa cách, An-tư-nai luôn yêu mến và kính trọng thầy. Sau nhiều năm, cô trở thành viện sĩ và trở về thăm làng, gặp lại thầy trong hoàn cảnh éo le. Bà đã viết thư nhờ người họa sĩ kể lại câu chuyện như một cách chuộc lỗi.

- Tóm tắt đoạn trích trong SGK: Nhân vật tôi nhận được thư mời về dự lễ khánh thành trường mới. Trong số khách mời có bà viện sĩ Xu-lai-ma-nô-va. Sau khi trở về Mát-xcơ-va, nhân vật tôi nhận được thư của bà, kể về tuổi thơ bất hạnh và người thầy đầu tiên. An-tư-nai, mồ côi từ nhỏ, sống trong thiếu thốn với chú thím. Thầy Đuy-sen đã giúp cô đi học, để lại trong cô hình ảnh một người thầy nhân hậu, bao dung. Thầy bế học sinh qua suối, đắp đá và đất cỏ để các em không ướt chân. An-tư-nai ước có một người anh như thầy. Câu chuyện của bà đã thôi thúc nhân vật tôi vẽ bức tranh về “Người thầy đầu tiên”.

- Bố cục: gồm 4 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “để kể hết chuyện này”: người họa sĩ kể về bức thư của bà viện sĩ Xu-lai-ma-nô-va.
• Phần 2: Tiếp theo đến “và bước về làng”: cuộc trò chuyện giữa An-tư-nai và thầy Đuy-sen.
• Phần 3: Tiếp theo đến “nghe thầy Đuy-sen giảng bài”: sự quan tâm của thầy Đuy-sen dành cho học trò.
• Phần 4: Còn lại: người họa sĩ mong muốn vẽ bức tranh về thầy Đuy-sen và An-tư-nai.

3.3 Đọc hiểu văn bản

a. Người họa sĩ kể về bức thư của bà viện sĩ Xu-lai-ma-nô-va

- Nhân vật tôi nhận được thư mời từ dân làng về dự lễ khánh thành ngôi trường mới do nông trường xây dựng.

- Trong số khách mời có bà viện sĩ Xu-lai-ma-nô-va.

- Sau khi trở về Mát-xcơ-va, nhân vật tôi nhận được thư của bà viện sĩ.

- Trong thư, bà kể về tuổi thơ bất hạnh và người thầy đầu tiên của mình.

b. Cuộc trò chuyện của An-tư-nai và thầy Đuy-sen

- Hoàn cảnh của An-tư-nai: mồ côi cha mẹ từ nhỏ, sống với chú thím trong cảnh thiếu thốn cả vật chất lẫn tình cảm.

- Thầy Đuy-sen: yêu cầu An-tư-nai không về nhà nữa, an ủi cô không cần sợ hãi, và tìm cách giúp cô tiếp tục được đi học.

c. Sự quan tâm của thầy Đuy-sen dành cho học trò

- Thầy giúp các em học sinh có một ngôi trường để học, khơi dậy trong lòng các em niềm khao khát được đi học.

- Khi thấy học sinh phải lội qua suối giữa mùa đông lạnh giá, thầy đã bế hoặc cõng các em qua suối.

- Thầy lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ nhỏ trên lòng suối để các em bước qua mà không bị ướt chân.

- Khi An-tư-nai bị ngã ở suối, thầy đỡ cô lên, đưa lên bờ, lót chiếc áo choàng cho cô ngồi và chăm sóc, sau đó một mình hoàn thành việc lấy đá và đất cỏ đắp thành các ụ.

d. Người họa sĩ mong muốn vẽ một bức tranh về thầy Đuy-sen và An-tư-nai

- Vẽ hai cây phong của Đuy-sen và An-tư-nai, biểu tượng cho sự gắn kết và tình thầy trò sâu sắc.

- Vẽ một đứa bé đi chân không, da rám nắng, thể hiện sự hồn nhiên và khát khao học tập của trẻ em vùng quê.

- Vẽ thầy Đuy-sen bế trẻ con qua suối, với hình ảnh tương phản giữa sự nhân hậu của thầy và sự chế giễu của những người đội mũ lông cáo đỏ trên lưng ngựa.

- Vẽ người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh, khắc họa khoảnh khắc đầy xúc động và ý nghĩa trong hành trình trưởng thành của cô.