Soạn bài Một chuyện đùa nho nhỏ - Ngữ văn lớp 10 trang 53 sách Kết nối tri thức tập 2: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Truyện ngắn Một chuyện đùa nho nhỏ của An-tôn Sê-khốp là một tác phẩm nổi bật trong chương trình Ngữ văn lớp 10. EduTOPS xin giới thiệu tài liệu Soạn văn 10: Một chuyện đùa nho nhỏ để hỗ trợ học sinh khám phá sâu hơn về tác phẩm này.

Tài liệu dưới đây sẽ là nguồn tham khảo hữu ích dành cho học sinh lớp 10 khi tìm hiểu và phân tích tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ. Mời các bạn cùng khám phá.

Hướng dẫn soạn bài Một chuyện đùa nho nhỏ - Tác phẩm văn học đặc sắc của An-tôn Sê-khốp

Trước khi đọc

Đôi khi, những kỉ niệm nhỏ bé từ quá khứ lại trở thành cầu nối giúp ta suy ngẫm sâu sắc về hiện tại và tương lai. Hãy chia sẻ câu chuyện ấy với bạn bè của mình.

Gợi ý: Kể về những kỉ niệm đáng nhớ với người thân, bạn bè, hoặc những khoảnh khắc ý nghĩa trong cuộc sống.

Đọc văn bản

Câu 1. Hãy chú ý đến ngôi kể. Lời kể chủ yếu xuất phát từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

• Ngôi kể thứ nhất.
• Lời kể chủ yếu xuất phát từ điểm nhìn “lúc đó”.

Câu 2. Tại sao Na-đi-a lại “không muốn tin rằng gió đã nói những lời ấy”?

Vì gió không thể nói được.

Câu 3. Hãy xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”.

Tâm trạng đầy phức tạp, mang nặng nỗi hoài niệm về quá khứ.

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Câu chuyện trong Một chuyện đùa nho nhỏ được kể theo ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là nhân vật phụ chứng kiến, người được nghe kể lại hay nhân vật tham gia hành động chính?

• Truyện được kể theo ngôi thứ nhất.
• Người kể chuyện là nhân vật tham gia hành động chính.

Câu 2. Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm và thành phần nhân vật trong mạch truyện, hãy xác định truyện ngắn gồm mấy phần. Tóm tắt nội dung từng phần.

Truyện gồm bốn phần. Nội dung từng phần như sau:

• Phần 1. Từ đầu đến “...chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình”: Lần trượt tuyết đầu tiên của “tôi” và Na-đi-a.
• Phần 2. Tiếp theo đến “cốt sao say là được”: Những lần trượt tuyết sau đó của “tôi” và Na-đi-a.
• Phần 3. Tiếp theo đến “Còn tôi trở vào nhà thu xếp đồ đạc”: Lần trượt tuyết một mình của Na-đi-a.
• Phần 4. Còn lại: Cuộc sống hiện tại của hai nhân vật.

Câu 3. Dựa vào lời kể và miêu tả của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, hãy đoán định tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Nhân vật “tôi” không có tình cảm thực sự với Na-đi-a. Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em” chỉ là một lời đùa.

Câu 4. Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói nào của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa? Vì sao có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” của mình?

- Những hành động, cử chỉ, lời nói cho thấy nhân vật “tôi” không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa:

• Đứng nhìn Na-đi-a tự leo lên những bậc thang và trượt tuyết một mình trong nỗi sợ hãi.
• Tôi sửa soạn đi Pê-téc-bua, đi rất lâu và có lẽ là suốt đời.

- Nhân vật “tôi” cũng là người mất mát sau trò đùa của mình: Anh là người bày ra trò đùa nhưng nó lại không mang đến kết quả tốt đẹp gì. Na-đi-a vẫn không biết ai là người nói câu nói ấy, và anh đã vô tình khiến một người con gái phải đau khổ.

Câu 5. Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa như thế nào đối với Na-đi-a? Vì sao bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không”?

- Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa quan trọng với Na-đi-a, khiến cô trở nên dũng cảm hơn và thường xuyên trượt tuyết để có thể nghe thấy câu nói ấy.

- Nguyên nhân: Na-đi-a muốn biết ai là người đã nói ra câu nói “Na-đi-a, anh yêu em”.

Câu 6. Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho bạn những cảm nghĩ gì về các nhân vật và cuộc đời? Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, bạn sẽ ứng xử như thế nào?

• Các nhân vật sẽ bước vào một cuộc sống mới, và cuộc đời luôn chứa đựng những cuộc chia ly không thể tránh khỏi.
• Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, tôi sẽ thẳng thắn hỏi nhân vật “tôi” về lời nói mà mình đã nghe thấy. Dù câu trả lời có ra sao, tôi cũng sẽ không trách móc hay nuối tiếc.

Câu 7. Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng như thế nào? Hãy nêu nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

• Tâm trạng của người kể chuyện mang nét phức tạp, đan xen giữa sự băn khoăn và hoài niệm về quá khứ.
• Cảm hứng chủ đạo: Tình cảm yêu mến trong sáng, hồn nhiên được thể hiện qua câu nói “anh yêu em”.

Kết nối đọc - viết

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một chuyện đùa nho nhỏ.

Gợi ý:

Trong truyện ngắn Một chuyện đùa nho nhỏ, Sê-khốp đã khéo léo xây dựng hình ảnh “hàng rào” với dụng ý nghệ thuật sâu sắc. “Hàng rào” xuất hiện trong cảnh chia tay ở đoạn cuối truyện không chỉ là một rào cản vật chất mà còn là biểu tượng của sự ngăn cách tinh thần. Tác giả miêu tả đó là một “hàng rào cao có đinh nhọn”, gợi lên sự chia ly tuyệt đối, như một lời cảnh báo về những giới hạn không thể vượt qua. Từ rào cản vật chất, nó trở thành rào cản trong tâm hồn của hai nhân vật. Sâu trong tâm trí Na-đi-a là một rào cản khiến cô không thể mở lòng. Tuy nhiên, giữa “hàng rào” ấy vẫn có những khe hở, và nhân vật “tôi” đã nhìn thấy nỗi buồn cùng khao khát của Na-đi-a. Đến phút cuối, họ vẫn không thể vượt qua hàng rào đó, nhân vật “tôi” chỉ “đứng bên hàng rào” và thì thào trong gió lời mà Na-đi-a mong nghe. “Hàng rào” là sự ngăn cách giữa hai con người, dù cùng không gian nhưng không thể chạm đến nhau. Một hình ảnh nhỏ nhưng chứa đựng ý nghĩa lớn lao.