Soạn bài Hồi trống Cổ Thành - Ngữ văn lớp 10 trang 50 sách Cánh diều tập 2: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Hồi trống Cổ Thành không chỉ khắc họa rõ nét tính cách cương trực của Trương Phi mà còn làm nổi bật tấm lòng trung nghĩa sắt son của Quan Công. Tác phẩm này sẽ được phân tích chi tiết trong chương trình Ngữ văn lớp 10, thuộc sách Cánh diều, tập 2, mang đến những bài học sâu sắc về nhân cách và đạo đức.

Tài liệu Soạn văn 10: Hồi trống Cổ Thành được biên soạn kỹ lưỡng, cung cấp những kiến thức bổ ích và cần thiết cho học sinh. Hy vọng rằng tài liệu này sẽ là nguồn tham khảo quý giá, giúp các em hiểu sâu hơn về tác phẩm và rèn luyện kỹ năng phân tích văn học.

Soạn bài Hồi trống Cổ Thành - Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

1. Chuẩn bị

a. Tác giả

- La Quán Trung (1330 - 1400?), tên thật là La Bản, hiệu Hồ Hải tản nhân, quê ở vùng Thái Nguyên thuộc tỉnh Sơn Tây cũ.

- Ông sống vào cuối thời Nguyên, đầu thời Minh, có tính cách cô độc, thích ngao du một mình khắp nơi.

- Khi Minh Thái Tổ đánh đuổi quân Mông Cổ, thống nhất đất nước, ông chuyên tâm sưu tầm và biên soạn các tác phẩm dã sử.

- La Quán Trung là người tiên phong có đóng góp lớn cho thể loại tiểu thuyết lịch sử thời Minh - Thanh tại Trung Quốc.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: Tam quốc diễn nghĩa, Tùy đường lưỡng triều chí truyện, Tấn Đường ngũ đại sử diễn nghĩa, Bình yêu truyện…

b. Tác phẩm

- Tam quốc diễn nghĩa được sáng tác vào đầu thời Minh (1368 - 1644).

- Tác phẩm gồm 120 hồi, kể về thời kỳ “cát cứ phân tranh” kéo dài gần 100 năm của Trung Quốc cổ đại (thế kỷ II, III). Đó là cuộc chiến giữa ba thế lực phong kiến quân phiệt: Ngụy - do Tào Tháo đứng đầu, chiếm giữ phía bắc từ Trường Giang trở lên; Thục - do Lưu Bị lãnh đạo, kiểm soát phía tây nam; và Ngô - do Tôn Quyền cầm đầu, chiếm giữ phía đông nam.

- Đoạn trích thuộc hồi 28 của Tam quốc diễn nghĩa.

* Tóm tắt văn bản Hồi trống Cổ Thành:

Trước đó, ba anh em Lưu Bị, Quan Vũ và Trương Phi tạm thời nương nhờ dưới trướng Tào Tháo. Nhận ra bản chất gian hùng của Tào Tháo, họ quyết định bỏ trốn. Tào Tháo sai quân truy đuổi, khiến ba người bị chia lìa mỗi người một ngả. Quan Vũ vì phải bảo vệ hai chị dâu (vợ Lưu Bị) nên tạm thời đầu hàng Tào Tháo với điều kiện chỉ hàng nhà Hán chứ không hàng Tào (vua Hán lúc đó bị Tào Tháo khống chế), và hễ biết tin Lưu Bị ở đâu sẽ lập tức lên đường. Tào Tháo tìm mọi cách thu phục Quan Vũ: ba ngày một tiệc nhỏ, năm ngày một tiệc lớn, ban thưởng chức tước, vàng bạc, mỹ nữ… Nhưng Quan Vũ vẫn một lòng hướng về Lưu Bị. Khi nghe tin Lưu Bị đang ở với Viên Thiệu, Quan Vũ lập tức trả lại ấn tín, vàng bạc, lên ngựa đi tìm anh. Trên đường đi, bị các tướng Tào ngăn cản, Quan Vũ dùng long đao chém sáu tướng, vượt năm cửa ải. Đến Cổ Thành, gặp lại Trương Phi, Quan Vũ vui mừng khôn xiết. Nhưng Trương Phi hiểu lầm việc Quan Vũ hàng Tào là phản bội, liền đòi giết Quan Vũ. Để chứng minh lòng trung thành, Quan Vũ nhận lời thách thức của Trương Phi: phải lấy đầu Sái Dương (tướng của Tào Tháo) trong ba hồi trống. Chưa đầy một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất. Trương Phi khi ấy mới hiểu được tấm lòng trung nghĩa của Quan Vũ.

2. Đọc hiểu

Câu 1. Thái độ của Trương Phi và Quan Công được thể hiện như thế nào?

- Trương Phi: Không nói một lời, lập tức mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn theo một nghìn quân, đi thẳng ra cửa Bắc; mắt trợn tròn, râu dựng ngược, hét lớn như sấm, múa xà mâu xông thẳng đến đâm Quan Công.

- Thái độ của Quan Công: Khi nhìn thấy Trương Phi, Quan Công vô cùng vui mừng, trao long đao cho Châu Thương cầm, rồi thúc ngựa tiến lại gần.

Câu 2. Tại sao Quan Công nhắc đến “nghĩa vườn đào”?

Quan Công ngạc nhiên trước thái độ của Trương Phi, cho rằng Phi đã quên đi lời thề kết nghĩa anh em năm xưa.

Câu 3. Vì sao cách xưng hô của Trương Phi và Quan Công lại đối lập nhau?

Trương Phi đang trong cơn tức giận, cho rằng Quan Công đã phản bội tình huynh đệ.

Câu 4. Em có cảm thấy bất ngờ với tình huống này không? Vì sao?

Tình huống này không gây bất ngờ, vì Trương Phi vẫn kiên quyết tin rằng Quan Công là kẻ phản bội.

Câu 5. Khí phách và tài nghệ của Quan Công được thể hiện như thế nào?

Quan Công hiên ngang, khẳng khái: Chấp nhận thử thách của Trương Phi, chưa đầy một hồi trống đã chém đầu Sái Dương.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nêu các sự kiện chính của văn bản Hồi trống Cổ Thành. Lí do dẫn đến sự hiểu lầm của Trương Phi đối với Quan Công?

- Sự kiện chính: Trương Phi hiểu lầm, cho rằng Quan Công hàng Tào là phản bội, liền đòi giết Quan Công. Để chứng minh lòng trung thành, Quan Công nhận lời thách thức của Trương Phi: phải lấy đầu Sái Dương (tướng của Tào Tháo) trong ba hồi trống. Chưa đầy một hồi, đầu Sái Dương đã lăn dưới đất. Lúc này, Trương Phi mới hiểu được tấm lòng trung nghĩa của Quan Công.

- Lí do: Quan Công vì phải bảo vệ hai chị dâu (vợ Lưu Bị) nên tạm thời đầu hàng Tào Tháo với điều kiện chỉ hàng nhà Hán chứ không hàng Tào (vua Hán lúc đó bị Tào Tháo khống chế). Tào Tháo tìm mọi cách thu phục Quan Công: ba ngày một tiệc nhỏ, năm ngày một tiệc lớn, ban thưởng chức tước, vàng bạc, mỹ nữ…

Câu 2. Người kể chuyện đã khắc họa tính cách của Trương Phi và Quan Công thông qua những chi tiết, sự việc, tình huống nào?

- Trương Phi:

• Khi nghe xong lời của Tôn Càn: không nói năng gì, lập tức mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn một nghìn quân, đi thẳng ra cửa Bắc.
• Hành động: hét lớn như sấm, múa xà mâu xông thẳng đến đâm Quan Công, xưng hô “mày - tao”, buộc tội Quan Công bất chấp lời giải thích.
• Khi nghe hai chị và Tôn Càn thanh minh: càng thêm tức giận, cho rằng Quan Công là kẻ phản bội, lừa dối cả hai chị.
• Yêu cầu Quan Công chém chết tướng giặc để chứng minh lòng thành, thẳng tay đánh trống thách thức Quan Công.
• Khi hiểu rõ sự tình, lập tức quỳ lạy Quan Công.

=> Trương Phi là người nóng nảy, cương trực và giản dị.

- Quan Công:

• Gọi Trương Phi là “hiền đệ”, “em” và dùng lời lẽ nhẹ nhàng, nhờ hai chị dâu giải thích giúp.
• Chấp nhận thử thách, giết chết Sái Dương khi chưa đầy một hồi trống.

=> Quan Công là người điềm tĩnh, trung nghĩa và tài trí hơn người.

Câu 3. Phân tích và đánh giá ý nghĩa câu chuyện được kể trong văn bản Hồi trống Cổ Thành.

Câu chuyện được kể trong Hồi trống Cổ Thành:

• Hồi trống thách thức, minh oan, đoàn tụ của các anh hùng.
• Làm nổi bật tính cách cương trực, thẳng thắn của Trương Phi.
• Ca ngợi lòng trung nghĩa và tài năng của Quan Công.

Câu 4. Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng) so sánh tính cách của hai nhân vật Trương Phi và Quan Công được thể hiện qua đoạn trích Hồi trống Cổ Thành.

Trong đoạn trích Hồi trống Cổ Thành, nhân vật Quan Công và Trương Phi được khắc họa với những tính cách đối lập rõ nét. Trước hết, Trương Phi là người ngay thẳng, trọng tình nghĩa nhưng nóng nảy và giản dị. Khi nghe Tôn Càn báo tin, Phi không nói năng gì, lập tức mặc áo giáp, vác mâu lên ngựa, dẫn một nghìn quân đi thẳng ra cửa Bắc. Không tin lời thanh minh của Quan Công, Trương Phi đưa ra thử thách: trong ba hồi trống, Quan Công phải lấy được đầu Sái Dương để chứng minh lòng trung thành. Khi hiểu rõ sự tình, Trương Phi lập tức quỳ lạy Quan Công, thể hiện sự biết nhận lỗi và tình cảm sâu sắc. Ngược lại, Quan Công là người điềm tĩnh, tài trí và trung nghĩa. Dù bị Trương Phi hiểu lầm, Quan Công không tức giận mà dùng lời lẽ nhẹ nhàng để giải thích, chấp nhận thử thách và chém đầu Sái Dương chưa đầy một hồi trống, chứng minh lòng trung thành của mình.

Câu 5. Với em, bài học sâu sắc nhất sau khi học văn bản Hồi trống Cổ Thành là gì?

Bài học sâu sắc nhất mà em rút ra từ văn bản Hồi trống Cổ Thành là giá trị của tình nghĩa huynh đệ, một thứ tình cảm đáng trân trọng và ngưỡng mộ.