Soạn bài Hình ảnh hoa sen trong ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” - Ngữ văn 7 Chân trời sáng tạo

Để hỗ trợ học sinh lớp 7 chuẩn bị bài học hiệu quả trước khi đến lớp, chúng tôi xin giới thiệu tài liệu tham khảo chi tiết và bổ ích.

Tài liệu Soạn văn 7: Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”, thuộc sách Chân trời sáng tạo, tập 1. Mời các bạn cùng khám phá nội dung chi tiết ngay sau đây.

1. Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen ngắn gọn

Câu 1. (trang 61 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn và ý kiến nhỏ trong văn bản dựa trên sơ đồ sau:

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến lớn 1: Vẻ đẹp của hoa sen được miêu tả một cách tinh tế và nghệ thuật.

• Ý kiến nhỏ 1: Vẻ đẹp tổng thể của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 2: Vẻ đẹp chi tiết từng bộ phận của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 3: Nhấn mạnh vẻ đẹp của từng bộ phận và sự chuyển tiếp ý tưởng

- Ý kiến lớn 2: Ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người.

Câu 2. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ các ý kiến trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Lí lẽ 1: “Trong đầm gì đẹp bằng sen”; Bằng chứng: “Tác giả bài ca dao đã sử dụng ngôn từ tinh tế để miêu tả vẻ đẹp của hoa sen một cách thuyết phục.”
• Lí lẽ 2: “Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng”; Bằng chứng: “Từ “lá xanh” đến “bông trắng” và “nhị vàng”, bài ca dao đã khắc họa chi tiết vẻ đẹp của hoa sen.”
• Lí lẽ 3: “Nhị vàng, bông trắng, lá xanh”; Bằng chứng: “Bài ca dao đã tạo nên một bức tranh sống động về hoa sen, từ đó làm nổi bật vẻ đẹp thanh cao của loài hoa này.”
• Lí lẽ 4: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”; Bằng chứng: “Hoa sen, dù mọc lên từ bùn lầy, vẫn giữ được vẻ đẹp thanh khiết và trong sạch.”

Câu 3. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Hãy xác định nội dung chính của văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Mục đích: Khẳng định vẻ đẹp và ý nghĩa biểu tượng của hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”.
• Nội dung chính: Khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa sâu sắc của bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”.

Câu 4. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, liệu có thể thay đổi trật tự của các ý kiến lớn và ý kiến nhỏ trong văn bản không? Cách sắp xếp này có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

Hướng dẫn giải:

• Ý kiến: Không thể thay đổi trật tự các ý kiến.
• Tác dụng: Giúp làm rõ và nhấn mạnh vấn đề trọng tâm cần bàn luận.

Câu 5. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản trên là một văn bản nghị luận phân tích tác phẩm văn học?

Hướng dẫn giải:

• Dấu hiệu: Luận điểm rõ ràng, lí lẽ logic, và dẫn chứng thuyết phục.
• Các từ nối: “Trước hết”, “Bên cạnh đó”,… giúp liên kết các ý tưởng một cách mạch lạc.

Câu 6. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em.

Hướng dẫn giải:

- Dẫn dắt, giới thiệu về bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”.

- Ý nghĩa về nội dung và nghệ thuật của bài ca dao.

- Lời khuyên và thông điệp sâu sắc được gửi gắm qua bài ca dao.

2. Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen - Phân tích chi tiết

Chuẩn bị đọc

Câu 1. (trang 59 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy sưu tầm và giới thiệu với các bạn một số bài ca dao về hình ảnh hoa sen.

Hướng dẫn giải:

Một số bài ca dao về hình ảnh hoa sen:
Cổ tay em trắng như ngà
Con mắt em liếc như là dao cau
Miệng cười như thể hoa ngâu,
Cái nón đội đầu như thể hoa sen.

*

Thân chị như cánh hoa sen,
Chúng em như bèo bọt chẳng chen được vào.
Lạy trời cho cả mưa rào,
Cho sấm, cho chớp, cho bão to gió lớn,
Cho sen chìm xuống, bèo trèo lên trên!

Câu 2. (trang 59 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy thực hiện một sản phẩm sáng tạo (bức tranh, đoạn văn...) để chia sẻ cảm nhận của em về bài ca dao:

Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.

Hướng dẫn giải:

Bài ca dao trên đã đem đến cho người đọc nhiều cảm nhận sâu sắc. Trước hết, bài ca dao mang ý nghĩa tả thực vẻ đẹp của hoa sen. Mở đầu là câu hỏi tu từ “Trong đầm gì đẹp bằng sen” như một lời khẳng định rằng dù có nhiều loài hoa rực rỡ, nhưng không có bất cứ loài hoa nào có thể sánh được với hoa sen. Tiếp theo, vẻ đẹp của hoa sen được khắc họa qua “lá xanh, bông trắng, nhị vàng”. Cách sử dụng điệp ngữ “nhị vàng”, “bông trắng” và “lá xanh” gợi ra hình ảnh những cánh hoa sen xếp thành từng tầng từng lớp. Môi trường sống của hoa sen là ở đầm lầy, có nhiều bùn. Mà đặc tính của bùn là có mùi hôi tanh, rất khó chịu. Nhưng dù vậy, hoa sen vẫn có mùi thơm ngát dịu dàng. Từ hình ảnh hoa sen, bài ca dao đề cao phẩm chất tốt đẹp của những con người không chịu ảnh hưởng của môi trường xung quanh.

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. (trang 60 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy chỉ ra những từ ngữ, câu văn thể hiện ý kiến, lí lẽ và bằng chứng trong đoạn bàn luận về câu ca dao thứ hai.

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến: Tác giả dân gian đã khéo léo miêu tả vẻ đẹp của từng bộ phận cụ thể trong cây sen.

- Lí lẽ: Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng.

- Dẫn chứng:

• Từ “lá xanh” qua “bông trắng” đến “nhị vàng” thể hiện sự quan sát từ ngoài vào trong một cách tự nhiên và hợp lí.
• Từ “lại” được sử dụng rất tinh tế…
• Từ “chen” làm nổi bật sự…

Câu 2. (trang 61 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em biết gì về hình ảnh hoa sen trong những bài ca dao khác?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh hoa sen thường được dùng để tượng trưng cho vẻ đẹp và phẩm chất cao quý của con người Việt Nam.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. (trang 61 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Em hãy xác định mối quan hệ giữa các ý kiến lớn và ý kiến nhỏ trong văn bản dựa trên sơ đồ sau:

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến lớn 1: Vẻ đẹp của hoa sen được miêu tả một cách tinh tế và nghệ thuật.

• Ý kiến nhỏ 1: Khẳng định vẻ đẹp tổng thể của hoa sen
• Ý kiến nhỏ 2: Miêu tả chi tiết vẻ đẹp của từng bộ phận hoa sen
• Ý kiến nhỏ 3: Nhấn mạnh lại vẻ đẹp của từng bộ phận và sự chuyển tiếp ý tưởng

- Ý kiến lớn 2: Bài học về ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người.

Câu 2. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra các lí lẽ và bằng chứng được sử dụng để làm sáng tỏ các ý kiến trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Lí lẽ 1: “Trong đầm gì đẹp bằng sen”; Bằng chứng: “Tác giả bài ca dao đã khéo léo trình bày sự khẳng định… trở nên thuyết phục và có tính logic cao.”

- Lí lẽ 2: “Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng”; Bằng chứng: “Từ “lá xanh” đến “bông trắng” và “nhị vàng”, bài ca dao đã khắc họa chi tiết vẻ đẹp của hoa sen.”

- Lí lẽ 3: “Nhị vàng, bông trắng, lá xanh”; Bằng chứng: “Bài ca dao đã tạo nên một bức tranh sống động về hoa sen, từ đó làm nổi bật vẻ đẹp thanh cao của loài hoa này.”

- Lí lẽ 4: “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”; Bằng chứng: “Hoa sen, dù mọc lên từ bùn lầy, vẫn giữ được vẻ đẹp thanh khiết và trong sạch, tượng trưng cho phẩm chất cao quý của con người.”

Câu 3. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

  Văn bản được viết ra nhằm mục đích gì? Xác định nội dung chính của văn bản.

Hướng dẫn giải:

• Mục đích: Bàn luận về vẻ đẹp của hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm…”
• Nội dung chính: Khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn sâu sắc của bài ca dao.

Câu 4. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, có thể thay đổi trật tự các ý kiến lớn và ý kiến nhỏ trong văn bản không? Cách sắp xếp này có tác dụng gì trong việc thực hiện mục đích của văn bản?

• Ý kiến: Không thể thay đổi trật tự các ý kiến.
• Cách sắp xếp trật tự ý kiến đã hợp lí, giúp làm rõ vấn đề trọng tâm cần bàn luận.

Câu 5. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản trên là một văn bản nghị luận phân tích tác phẩm văn học?

Hướng dẫn giải:

• Văn bản có luận điểm rõ ràng, lí lẽ logic, và dẫn chứng thuyết phục.
• Các từ ngữ như: “Trước hết”, “Bên cạnh đó”… giúp liên kết các ý tưởng một cách mạch lạc.

Câu 6. (trang 62 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Văn bản đã giúp em hiểu thêm điều gì về bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em.

Hướng dẫn giải:

Mẫu 1

Bài viết “Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” của tác giả Hoàng Tiến Tựu đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về bài ca dao này. Trước hết, tác giả cho rằng, bài ca dao đã miêu tả vẻ đẹp của hoa sen một cách tinh tế và nghệ thuật. Các lí lẽ và dẫn chứng được nhà văn đưa ra đều được phân tích rõ ràng và chi tiết. Bài ca dao mở đầu bằng lời khẳng định rằng trong đầm chẳng có gì đẹp bằng sen. Từng bộ phận của hoa sen như lá xanh, bông trắng, nhị vàng được quan sát từ ngoài vào trong một cách hợp lí. Không chỉ vậy, tác giả còn làm nổi bật ý nghĩa sâu sắc mà bài ca dao muốn gửi gắm. Hoa sen sống trong môi trường bùn lầy hôi tanh, nhưng vẫn giữ được hương thơm ngát. Điều này tượng trưng cho con người sống trong môi trường xấu xa nhưng vẫn giữ được phẩm chất trong sạch. Qua đó, bài ca dao gửi gắm bài học về việc giữ gìn phẩm chất cao quý. Tóm lại, bài viết tuy ngắn gọn nhưng đã giúp người đọc hiểu rõ hơn về giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn của bài ca dao.

Mẫu 2

Văn bản “Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen” đã giúp người đọc hiểu sâu hơn về vẻ đẹp và ý nghĩa của bài ca dao. Trước hết, tác giả khẳng định vẻ đẹp của hoa sen được miêu tả một cách tinh tế và nghệ thuật. Những lí lẽ và dẫn chứng cụ thể được đưa ra đã làm sáng tỏ nhận định này. Vẻ đẹp của hoa sen được thể hiện qua từng bộ phận: lá xanh, bông trắng, nhị vàng. Tiếp theo, tác giả còn làm nổi bật ý nghĩa sâu xa mà bài ca dao muốn truyền tải. Đó là bài học về ảnh hưởng của môi trường đến nhân cách con người. Hoa sen, dù sống gần bùn lầy, vẫn tỏa hương thơm ngát. Tương tự, con người dù sống trong môi trường không thuận lợi vẫn có thể giữ được phẩm chất cao đẹp. Qua đó, văn bản đã khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn sâu sắc của bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”.