Soạn bài Gió thanh lay động cành cô trúc - Ngữ văn lớp 10 trang 96 sách Cánh diều tập 2: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Hôm nay, EduTOPS xin giới thiệu đến các bạn bài Soạn văn 10: Gió thanh lay động cành cô trúc, một tác phẩm nằm trong sách Cánh diều, tập 2, mang đến những góc nhìn sâu sắc và ý nghĩa văn chương.

Kính mời các bạn học sinh lớp 10 cùng khám phá nội dung chi tiết và thú vị của bài học này ngay sau đây. Đừng bỏ lỡ những kiến thức bổ ích và hấp dẫn!

Soạn bài Gió thanh lay động cành cô trúc - Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

1. Chuẩn bị - Hướng dẫn chi tiết và đầy đủ

Tác giả Chu Văn Sơn (1962 - 2019), quê ở Thanh Hóa, một nhà văn tài hoa với nhiều đóng góp cho nền văn học nước nhà.

2. Đọc hiểu - Khám phá sâu sắc nội dung và ý nghĩa

Câu 1. Ở phần 1, tác giả đề cập đến chùm thơ nào?

Tác giả nhắc đến chùm thơ mùa thu, một tác phẩm đậm chất trữ tình và giàu cảm xúc.

Câu 2. Trong phần 2, tác giả đã nêu và muốn chứng minh với người đọc điều gì?

Tác giả muốn chứng minh rằng: Hai câu đề đã khắc họa ngay được cái thần thái độc đáo của trời thu.

Câu 3. Xác định những câu văn, cụm từ cho biết thái độ và cảm xúc của người viết trong phần 3.

• Với hai sắc độ ấy, bức tranh thu của Nguyễn Khuyến đã lan tỏa một gam xanh vừa thanh đạm vừa sâu lắng, điều mà Xuân Diệu gọi là “những điệu xanh”.
• Thực thì, khung cửa kia mùa nào chẳng thế, chẳng phải thu đến thì nó thưa hơn. Nhưng, có phải sang đến mùa thu thì cái vẻ thưa của nó mới lưu thành ấn tượng trong nhỡn quan thi sĩ như một nét song thu...
• Và vầng trăng tri kỉ chỉ thoải mái đi về cùng với thi nhân qua cái khung trời thông thoáng trữ tình ấy?

Câu 4. Hãy chỉ ra những từ ngữ có tính gợi hình, gợi cảm trong phần 4.

Những từ ngữ: một ảo giác về thời gian, một thảng thốt trước không gian, những thi vị hư huyền, một thoáng hồ nghi, một giây thảng thốt, thinh không càng tĩnh lặng, tiếng cá quẫy vọng, tiếng chim di trú rớt xuống từ không trung.

Câu 5. Những từ ngữ nào có tác dụng kết nối ý của phần 5 với các phần trước đó?

Những từ ngữ: cuối cùng, tất cả.

3. Trả lời câu hỏi - Khám phá sâu sắc nội dung và nghệ thuật

Câu 1. Em hiểu như thế nào về nhan đề Gió thanh lay động cành cô trúc?

Nhan đề “Gió thanh lay động cành cô trúc” mang đậm tính biểu tượng. Tác giả Nguyễn Khuyến đã thể hiện sự tinh tế khi cảm nhận được những làn gió nhẹ làm xao động cành trúc, tạo nên một bức tranh thu đầy thi vị.

Câu 2. Hãy chỉ ra các luận điểm của văn bản Gió thanh lay động cành cô trúc và trình tự sắp xếp các luận điểm đó.

• Giới thiệu về cái thần mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến.
• Hai câu đề: Thần thái của trời thu.
• Hai câu thực: Tả cảnh mặt nước và trời đất.
• Hai câu luận: Không gian, thời gian được mở rộng ra.
• Hai câu kết: Bức họa thật nhanh mà thật đọng.

=> Trình tự sắp xếp các luận điểm: Các luận điểm được sắp xếp theo cấu trúc của bài thơ, tạo nên một mạch logic và hài hòa.

Câu 3. Để làm rõ đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của từng cặp câu “đề, thực, luận, kết”, tác giả đã kết hợp những thao tác nghị luận nào? Hãy chỉ ra các thao tác ấy và phân tích hiệu quả phối hợp của chúng trong một đoạn cụ thể.

- Tác giả đã sử dụng thao tác nghị luận: phân tích, chứng minh và bình luận.

- Ví dụ: Ở đoạn 2:

• Chứng minh: Câu thứ nhất gợi…; Và không, tầm nhìn dịch chuyển…
• Phân tích: Chữ xanh ngắt gợi được cái sắc riêng…;
• Bình luận: Đó là những gợn gió thật mong manh… Đó chính là những gợn gió thanh…?

Câu 4. Ở đoạn văn cuối (“Tất cả những điều ấy [...] đến thế kỉ nào?”), tác giả chủ yếu sử dụng kiểu câu nào? Theo em, kiểu câu ấy có tác dụng gì trong việc thể hiện thông điệp, giọng điệu, sắc thái cảm xúc của người viết?

- Tác giả đã sử dụng kiểu câu: Nghi vấn.

- Tác dụng: Tạo ra kết thúc mở cho bài viết; Gợi mở cho người đọc những suy ngẫm về vấn đề được đặt ra.

Câu 5. Đoạn văn sau cho thấy tác giả đã huy động những kiến thức nào vào việc đọc hiểu văn bản: “Ba chữ mấy từng cao cho thấy tầm nhìn thi sĩ rộng mở cùng với các tầng trời. Nếu nền phông gợi những khoảng xa của hậu cảnh, thì ở gần tầm mắt hơn, hiện ra một tiền cảnh là cần trúc lơ phơ...Tầm nhìn dịch chuyển từ xa đến gần. Và, không phải cành trúc, ngọn trúc mà phải là cần trúc. Chữ cần là nét cong mềm mại thật hợp điệu thu. Chơ lơ phơ tả vẻ đẹp lưa thưa mà lay động. Chữ hắt hiu thật là cái hồn của gió thu.”?

Những kiến thức tác giả vận dụng vào văn bản thuộc về lĩnh vực điện ảnh như “nền phông”, “hậu cảnh”, “tầm nhìn”..., giúp làm nổi bật vẻ đẹp và ý nghĩa của bài thơ.

Câu 6. Liên hệ với bài Thu điếu đã học ở Bài 2, em hãy đề xuất một luận điểm (1 hoặc 2 câu) nêu rõ được tâm hồn và tài nghệ của Nguyễn Khuyến qua chùm thơ thu.

Đề xuất: Nguyễn Khuyến là một nhà thơ giàu tình yêu thiên nhiên, đất nước, thể hiện qua cách ông khắc họa bức tranh thu đầy tinh tế và sâu lắng.