Soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt - Khám phá vẻ đẹp văn hóa trong Ngữ văn 11, trang 90 sách Chân trời sáng tạo tập 1

Văn bản Đồ gốm gia dụng của người Việt là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 11, mang đến những kiến thức sâu sắc và giá trị văn hóa đặc sắc.

EduTOPS cung cấp tài liệu Soạn văn 11: Đồ gốm gia dụng của người Việt. Hãy khám phá chi tiết nội dung ngay dưới đây.

1. Soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt siêu ngắn

Câu 1. Hãy chỉ ra bố cục của văn bản. Theo bạn, mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Bố cục:

• Phần 1. Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có lịch sử phát triển liên tục, điển hình là cái bát ăn cơm.
• Phần 2. Đặc điểm của đồ gốm gia dụng thời Lí - Trần.

- Mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản: chặt chẽ, gắn bó

Câu 2. Xác định cách trình bày thông tin của đoạn văn dưới đây và đánh giá hiệu quả của cách trình bày ấy.

a. Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII-XIX.

b. Đồ gốm dụng thời Lý - Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế.

Hướng dẫn giải:

a. Ý chính và nội dung chi tiết

b. Ý chính kết hợp với so sánh, đối chiếu

=> Hiệu quả: thông tin cụ thể, rõ ràng

Câu 3. Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản này có gì đặc biệt? Nêu tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản.

Hướng dẫn giải:

- Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản đặc biệt: không sử dụng hệ thống đề mục để tóm tắt thông tin chính của văn bản, sử dụng duy nhất phương tiện phi ngôn ngữ là hình ảnh

- Tác dụng: khái quát thông tin chính của văn bản, giúp người đọc nắm được dễ dàng.

Câu 4. Xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn văn “Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII -XIX”. Chỉ ra mối liên hệ giữa các thông tin chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của đoạn văn.

Hướng dẫn giải:

- Thông tin cơ bản: đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có lịch sử phát triển liên tục.

- Các chi tiết: tiền thân của bát ăn cơm, sự phát triển về hình dáng qua các thời kì

- Vai trò: cung cấp thông tin chính của đoạn văn

Câu 5. Tác giả thể hiện thái độ như thế nào qua đoạn văn: “Đồ gốm gia dụng thời Lý... Trần quá thanh nhã.... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế”? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?

Hướng dẫn giải:

- Thái độ của tác giả: ngạc nhiên pha lẫn thích thú,...

- Căn cứ: từ ngữ trực tiếp, lựa chọn chi tiết, sử dụng từ ngữ, câu văn trung hòa,...

Câu 6. Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho bạn (những) suy nghĩ gì về văn hóa dân tộc.

Hướng dẫn giải:

• Văn học dân tộc Việt Nam rất phong phú, đa dạng và đặc sắc trong mọi lĩnh vực.
• Nhiều sản phẩm chứa đựng hồn cốt của dân tộc, cần được giữ gìn và phát triển,...

2. Hướng dẫn soạn bài Đồ gốm gia dụng của người Việt chi tiết và đầy đủ

2.1 Trước khi đọc

Hãy kể tên một số đồ gốm gia dụng trong gia đình bạn. Theo bạn, những đồ gốm ấy có thể “kể” cho bạn nghe về điều gì?

- Một số đồ gốm như: lọ hoa, bát, cốc…

- Những đồ gốm có thể “kể” cho bạn về sự tinh tế của nghệ nhân, lịch sử phát triển, và những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc…

2.2 Đọc văn bản

Câu 1. Hãy tìm trong đoạn văn ít nhất hai ý kiến/quan điểm của tác giả và hai dữ liệu cụ thể.

- Ý kiến:

• Đồ gốm sứ… không thay đổi.
• Chỉ riêng cái bát ăn cơm… khác nhau.

- Dữ liệu:

• Tiền thân của cái bát… ra đời.
• Cái bát thuyền… chiếc thuyền thúng.

Câu 2. Đoạn văn này đề cập đến một xu hướng riêng của đồ gốm gia dụng trong xã hội Việt Nam từ sau thế kỉ XV. Theo bạn, đó là xu hướng gì?

Xu hướng sử dụng đồ gốm Trung Hoa và nội phủ.

2.3 Sau khi đọc

Câu 1. Hãy chỉ ra bố cục của văn bản. Theo bạn, mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản như thế nào?

- Bố cục gồm 2 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “thế kỉ XVIII - XIX”: Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có lịch sử phát triển liên tục, điển hình là cái bát ăn cơm.
• Phần 2. Còn lại: Đặc điểm của đồ gốm gia dụng thời Lí - Trần.

- Mối quan hệ giữa bố cục và nhan đề của văn bản: Bố cục thể hiện rõ sự chi tiết hóa nội dung được gợi ra từ nhan đề.

Câu 2. Xác định cách trình bày thông tin của đoạn văn dưới đây và đánh giá hiệu quả của cách trình bày ấy.

a. Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII-XIX.

b. Đồ gốm dụng thời Lý - Trần quá thanh nhã .... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế.

Gợi ý:

a. Ý chính và nội dung chi tiết - trình bày chi tiết lịch sử của bát ăn cơm, làm rõ nội dung mà đoạn văn muốn truyền tải là đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có một lịch sử phát triển liên tục.

b. Ý chính (trình bày đặc điểm của đồ gốm thời Lí - Trần; phân biệt xu hướng dùng đồ gốm sau thế kỉ XV, làm rõ nội dung đặc điểm của đồ gốm gia dụng thời Lí - Trần) kết hợp với so sánh, đối chiếu (phân biệt xu hướng sử dụng đồ gốm dân gian và triều đình, thành thị và nông thôn để cho thấy sự phong phú của thị trường gốm gia dụng).

=> Hiệu quả: Làm nổi bật thông tin được trình bày trong văn bản.

Câu 3. Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản này có gì đặc biệt? Nêu tác dụng của chúng đối với việc biểu đạt thông tin chính của văn bản.

- Cách sử dụng các yếu tố hình thức của văn bản đặc biệt:

• Không sử dụng hệ thống đề mục để tóm tắt thông tin chính của văn bản.
• Sử dụng duy nhất một loại phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ là hình ảnh và chú thích cho hình ảnh.

- Tác dụng:

• Nhan đề khái quát thông tin chính của văn bản, giúp người đọc nắm được dễ dàng.
• Hình ảnh và chú thích góp phần giúp người đọc hình dung dễ hơn, có cái nhìn trực quan cho thông tin được trình bày.

Câu 4. Xác định thông tin cơ bản và thông tin chi tiết của đoạn văn “Đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có cả một lịch sử phát triển.... cái bát chiết yêu duyên dáng thế kỉ XVIII -XIX”. Chỉ ra mối liên hệ giữa các thông tin chi tiết và vai trò của chúng trong việc thể hiện thông tin chính của đoạn văn.

- Thông tin chính của đoạn văn: đồ gốm sứ nhỏ dùng trong nhà có lịch sử phát triển liên tục.

- Các chi tiết được trình bày trong đoạn văn: các chi tiết liên quan đến lịch sử phát triển của cái bát ăn cơm (tiền thân của bát ăn cơm, sự phát triển về hình dáng qua các thời kì)

- Vai trò: cung cấp thông tin chính của đoạn văn (về lịch sử phát triển của một số đồ gốm sứ nhỏ quen thuộc, xuất hiện thường nhật trong cuộc sống sinh hoạt gia đình là cái bát ăn cơm) từ đó tạo cơ sở khách quan và thuyết phục cho việc biểu đạt thông tin chính.

Câu 5. Tác giả thể hiện thái độ như thế nào qua đoạn văn: “Đồ gốm gia dụng thời Lý... Trần quá thanh nhã.... bức tranh trừu tượng với bốn hoặc sáu ghế”? Dựa vào đâu bạn cho là như vậy?

- Thái độ của tác giả:

Ngạc nhiên pha lẫn thích thú trước đặc điểm thanh nhã của đồ gốm gia dụng thời Lí - Trần.

Khách quan khi phản ánh sự phân biệt xu hướng sử dụng đồ gốm giữa dân gian và triều đình, giữa thành thị và nông thôn để cho thấy sự phong phú của thị trường gốm gia dụng thời Lí - Trần.

- Căn cứ:

• Sử dụng từ ngữ trực tiếp, câu văn thể hiện trực tiếp thái độ của tác giả
• Lựa chọn chi tiết, sử dụng từ ngữ, câu văn trung hòa về mặt cảm xúc để phản ánh sự khác biệt trong xu hướng sử dụng đồ gốm giữa dân gian và triều đình, giữa thành thị và nông thôn ở thời Lí - Trần.

Câu 6. Những thông tin cơ bản của văn bản này gợi cho bạn (những) suy nghĩ gì về văn hóa dân tộc.

• Văn học dân tộc Việt Nam rất phong phú, đa dạng và đặc sắc trong mọi lĩnh vực.
• Nhiều sản phẩm chứa đựng hồn cốt của dân tộc, cần được giữ gìn và phát triển,...

* Bài tập sáng tạo: Thiết kế một bưu thiếp hoặc thiệp chúc Tết/chúc mừng sinh nhật, trên đó có hình vẽ một sản phẩm truyền thống của địa phương.

Học sinh tự sáng tạo và thiết kế theo ý tưởng cá nhân.