Soạn bài Củng cố và Mở rộng trang 59 - Ngữ văn lớp 11, sách Kết nối tri thức tập 2

Hôm nay, EduTOPS mang đến cho bạn tài liệu Soạn văn 11: Củng cố và Mở rộng trang 59, nằm trong bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tập 2. Tài liệu này sẽ là người bạn đồng hành không thể thiếu trên hành trình chinh phục môn Ngữ văn của các bạn học sinh.

Bài soạn này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, giúp học sinh lớp 11 chuẩn bị bài học một cách nhanh chóng và hiệu quả. Hãy cùng khám phá nội dung đầy đủ ngay dưới đây để nắm vững kiến thức và áp dụng vào bài học của mình.

Soạn bài Củng cố và Mở rộng trang 59

Câu 1. Hãy nêu những dấu hiệu giúp nhận biết các yếu tố trữ tình trong ba văn bản: Ai đã đặt tên cho dòng sông?, “Và tôi vẫn muốn mẹ…”, và Cà Mau quê xứ.

- Ai đã đặt tên cho dòng sông?: Những cảm xúc sâu lắng được thể hiện qua vốn hiểu biết phong phú về văn hóa, lịch sử, và văn chương, cùng với văn phong tao nhã, hướng nội, tinh tế và tài hoa.

- “Và tôi vẫn muốn mẹ”: Tình cảm mẫu tử mãnh liệt được bộc lộ qua khao khát có mẹ của nhân vật “tôi”, từ thuở nhỏ phải xa mẹ vì chiến tranh, đến khi trưởng thành, dù đã năm mươi mốt tuổi và có hai con, vẫn luôn mong mẹ bên cạnh.

- Cà Mau quê xứ: Tình yêu và niềm tự hào sâu sắc về mảnh đất Cà Mau được thể hiện qua từng câu chữ.

Câu 2. Đề bài:

Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường nhận định rằng dòng sông Hương “không bao giờ tự lập mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ”. Hãy phân tích sự độc đáo trong cảm hứng của tác giả về sông Hương qua đoạn trích Ai đã đặt tên cho dòng sông?.

a. Lập dàn ý cho bài viết.

b. Chọn hai ý chính và triển khai thành hai đoạn văn có sự liên kết chặt chẽ.

Gợi ý:

a.

(1) Mở bài

Giới thiệu về tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường và tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông?.

(2) Thân bài

* Sông Hương ở thượng nguồn: Vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ và bí ẩn của dòng sông.

- Vẻ hùng vĩ được thể hiện qua hình ảnh dòng sông “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt vượt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc…”.

- Vẻ đẹp thơ mộng và trữ tình khiến người ta say mê, được miêu tả qua “vẻ dịu dàng, say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”.

- Dáng vẻ của một người con gái Di-gan “phóng khoáng và hoang dại”, vừa quyến rũ vừa bí ẩn, cùng với “bản lĩnh gan dạ, tâm hồn tự do và trong sáng”.

- Khi rời khỏi rừng già, sông Hương trở thành “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”: Từ bỏ cá tính mạnh mẽ, hoang dại để hóa thân thành một người phụ nữ dịu dàng, một người mẹ bao dung.

=> Đặc sắc trong lối viết kí của tác giả: Những liên tưởng và so sánh độc đáo, sáng tạo.

* Sông Hương khi chảy về đồng bằng và ngoại vi thành phố

- Sự quan sát tỉ mỉ và tinh tế trong việc miêu tả hành trình của sông Hương: “Sông Hương đã chuyển dòng một cách liên tục, vòng qua những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong mềm mại…”.

- Những so sánh và liên tưởng độc đáo: “Như một người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại”...

=> Hiệu quả thẩm mĩ: Vừa làm nổi bật vẻ đẹp đa chiều (trí tuệ, thơ mộng, trầm mặc) của sông Hương, vừa thể hiện tình yêu tha thiết và sự am hiểu sâu sắc của tác giả về dòng sông.

* Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế:

- “Vui tươi hẳn lên”:

• Khi gặp thành Huế, sông Hương uốn mình thành một cánh cung nhẹ nhàng đến Cồn Hến, đường cong ấy khiến dòng sông trở nên mềm mại, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu;
• Dòng chảy chậm rãi, như điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; dòng chảy ngập ngừng, như muốn đi muốn ở… thể hiện sự vấn vương của một nỗi lòng;
• Khi rời khỏi kinh thành, sông Hương vẫn quyến luyến, quay trở lại gặp thành phố một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh.

- Phát hiện của tác giả về nét riêng biệt của sông Hương cho thấy sự gắn bó và am hiểu sâu sắc về dòng sông và xứ Huế.

(3) Kết bài

Khẳng định nét độc đáo trong cách cảm nhận về sông Hương của Hoàng Phủ Ngọc Tường.

b.

- Đoạn 1: Sông Hương ở thượng nguồn được Hoàng Phủ Ngọc Tường miêu tả với hai nét đẹp đối lập: vừa mãnh liệt, hoang dại, vừa dịu dàng, say đắm. Hành trình của dòng sông bắt đầu từ thượng nguồn, nơi mà nhà văn ví như “bản trường ca của rừng già”. Gắn liền với dãy Trường Sơn hùng vĩ, sông Hương mang vẻ đẹp mạnh mẽ, nguyên sơ: “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào đáy vực bí ẩn”. Phép so sánh kết hợp với động từ mạnh và điệp cấu trúc đã khắc họa dòng sông như một bản nhạc đa sắc của thiên nhiên. Nhưng bản trường ca ấy không chỉ hào hùng mà còn trữ tình, sâu lắng. Sau những “rầm rộ”, “cuộn xoáy”, dòng sông trở nên “dịu dàng”, đằm thắm, làm say đắm lòng người giữa “những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”.

- Đoạn 2: Nét đặc sắc nhất là vẻ đẹp nguyên sơ, hoang dã của sông Hương, được nhà văn so sánh như “một cô gái Di-gan phóng khoáng và man dại”. Những cô gái Di-gan, với cuộc sống tự do, yêu ca hát và vẻ đẹp quyến rũ, đã trở thành hình ảnh ẩn dụ hoàn hảo cho dòng sông. Qua cách so sánh này, Hoàng Phủ Ngọc Tường đã khắc sâu vào tâm trí người đọc vẻ đẹp vừa hoang dại, vừa thiếu nữ, vừa tình tứ của sông Hương. Đó là vẻ đẹp của sự tự do, phóng khoáng và đầy sức hút.

Câu 3. Đề tài:

Để thành công, nhất định phải dựa vào nội lực, không cần sự hỗ trợ từ bên ngoài.

a. Chuẩn bị nội dung thảo luận và tranh luận về đề tài trên.

b. Tổ chức buổi thảo luận và tranh luận dựa trên nội dung đã chuẩn bị.

Học sinh tự thảo luận.

Câu 4. Chọn ba văn bản thuộc các thể loại tùy bút, tản văn, truyện kí mà bạn yêu thích; đọc, chỉ ra và phân tích những nét đặc sắc về nghệ thuật của từng văn bản.

- Tùy bút Người lái đò sông Đà (Nguyễn Tuân): Ngôn ngữ uyên bác, phong phú, kết hợp thành công giữa tùy bút và bút ký.

- Tản văn Cõi lá (Đỗ Phấn): Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố tự sự và trữ tình, khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên một cách tinh tế.