Hướng dẫn Soạn bài Yêu và đồng cảm - Ngữ văn lớp 10 trang 77 sách Kết nối tri thức tập 1

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 10: Yêu và đồng cảm, một nguồn tham khảo quý giá giúp học sinh chuẩn bị bài học một cách hiệu quả và sâu sắc.

Nội dung chính của tài liệu sẽ được trình bày chi tiết, giúp các bạn học sinh lớp 10 nắm bắt kiến thức một cách trọn vẹn. Hãy cùng khám phá ngay sau đây.

1. Hướng dẫn chi tiết Soạn bài Yêu và đồng cảm

1.1 Trước khi đọc

Câu 1. Bạn hiểu thế nào về sự đồng cảm trong cuộc sống? Khi bày tỏ sự đồng cảm với người khác hoặc khi nhận được sự đồng cảm của ai đó, bạn có tâm trạng như thế nào?

Hướng dẫn giải: 

• Đồng cảm trong cuộc sống là khả năng thấu hiểu, sẻ chia và lan tỏa yêu thương đến những người xung quanh.
• Tâm trạng khi bày tỏ hoặc nhận được sự đồng cảm: tràn đầy niềm vui và cảm giác ấm áp.

Câu 2. Bạn thường có cảm xúc gì mỗi lần tiếp xúc với một tác phẩm nghệ thuật (văn học, hội họa, âm nhạc...)? Thử lý giải vì sao bạn có cảm xúc ấy?

Hướng dẫn giải:

• Cảm xúc khi tiếp xúc với tác phẩm nghệ thuật: Phụ thuộc vào thông điệp và cảm xúc mà tác phẩm truyền tải, có thể là xúc động, ngưỡng mộ hoặc suy tư.
• Lí do: Cảm nhận được chiều sâu và ý nghĩa ẩn chứa trong từng tác phẩm nghệ thuật.

1.2 Trong khi đọc

Câu 1. Tác giả mở đầu bài viết bằng một câu chuyện, điều đó gây được ấn tượng gì với bạn?

Hướng dẫn giải:

Tạo sự hứng thú và khơi gợi tính tò mò cho người đọc.

Câu 2. Tác giả phục chú bé vì sự chăm chỉ hay vì điều gì khác?

Hướng dẫn giải:

Tác giả khâm phục chú bé vì tấm lòng đồng cảm sâu sắc.

Câu 3. Góc nhìn riêng về sự vật được thể hiện thế nào ở những người có nghề nghiệp khác nhau?

Hướng dẫn giải:

Cùng một gốc cây:

• Nhà khoa học nhìn thấy tính chất và trạng thái của gốc cây.
• Bác làm vườn lại nhìn về sức sống của cây.
• Còn chú thợ mộc lại thấy được chất liệu tốt hoặc kém của gốc cây.
• Anh họa sĩ nhìn về dáng vẻ của cây, chỉ đơn thuần thưởng thức dáng vẻ của cây, không còn mục đích gì khác.

Câu 4. Phải chăng sự đồng cảm là một phẩm chất không thể thiếu của người nghệ sĩ?

Hướng dẫn giải:

Sự đồng cảm là một phẩm chất không thể thiếu của người nghệ sĩ.

Câu 5. Trong sáng tạo nghệ thuật, sự đồng cảm được biểu hiện như thế nào?

Hướng dẫn giải:

• Sự đồng cảm được biểu hiện trong sáng tạo nghệ thuật ở:
• Người nghệ sĩ biết đồng cảm với mọi vật xung quanh.

Câu 6. Người sáng tạo nghệ thuật học được ở trẻ em những điều gì?

Hướng dẫn giải:

Người sáng tạo nghệ thuật học được ở trẻ em: sự hồn nhiên, sự chân thành, lòng đồng cảm với mọi vật. Bản chất của trẻ thơ là nghệ thuật, chúng thường để ý đến những việc mà người lớn không chú tâm đến và khám phá được nhiều điều thú vị.

1.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tìm trong văn bản những đoạn, những câu nói về trẻ em và tuổi thơ. Vì sao tác giả lại nhắc nhiều đến trẻ em và tuổi thơ như vậy?

Hướng dẫn giải:

- Những đoạn, những câu nói về trẻ em và tuổi thơ:

• Đoạn 1: “Một đứa bé vào phòng tôi… nó bắc ghế trèo lên giấu vào trong hộ”; “Tôi phục sát đất tấm lòng đồng cảm phong phú của chú bé này”.
• Đoạn 3: “Họa sĩ đưa tấm lòng mình về trạng thái hồn nhiên như trẻ nhỏ để miêu tả trẻ em, đồng thời cũng đã đặt lòng mình vào biểu cảm đau khổ của người ăn mày để khắc hoạc ăn mày”.
• Đoạn 5: “Về mặt này, chúng ta không thể không ca tụng các em bé… Bởi vậy bản chất của trẻ thơ là nghệ thuật”.
• Đoạn 6: “Tuổi thơ quả là thời hoàng kim… nhân ái và hòa bình ấy”.

- Nguyên nhân: Những sáng tác của ông thường nhắc đến trẻ thơ nhằm nhấn mạnh nghệ thuật qua cái nhìn của trẻ em là nghệ thuật chân thật, chân chính nhất và tuổi thơ là lúc chúng ta có thể dễ dàng cảm nhận tư vị của cái đẹp.

Câu 2. Mặc dù không ít lần nói tới danh xưng “họa sĩ”, nhưng trên thực tế, điều tác giả muốn bàn luận không chỉ bó hẹp trong phạm vi hội họa. Những từ ngữ nào trong văn bản đã giúp bạn nhận ra điều đó?

Hướng dẫn giải:

Những từ ngữ gồm: nghệ thuật, nhà khoa học, bác làm vườn, chú thợ mộc, Chân - Thiện - Mĩ, nhà phê bình nghệ thuật, tâm lí nghệ thuật…

Câu 3. Xác định nội dung trọng tâm của từng phần đã được đánh số trong văn bản và đánh giá sự liên kết giữa các phần.

Hướng dẫn giải:

Nội dung trọng tâm của từng phần đã được đánh số trong văn bản:

• Đoạn (1): Câu chuyện về chú bé với tấm lòng đồng cảm.
• Đoạn (2): Góc nhìn của người họa sĩ với mọi vật.
• Đoạn (3): Đồng cảm là một phẩm chất quan trọng của người nghệ sĩ.
• Đoạn (4): Biểu hiện của tấm lòng đồng cảm trong sáng tác nghệ thuật
• Đoạn (5): Bản chất của trẻ em là nghệ thuật.
• Đoạn (6): Giá trị của tuổi thơ.

=> Các đoạn văn có sự liên kết về nội dung.

Câu 4. Tác giả đã nêu lên những lí lẽ, bằng chứng nào để khẳng định tầm quan trọng của sự đồng cảm trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật?

Hướng dẫn giải:

- Lí lẽ: Nếu không có tấm lòng đồng cảm bao la như thế mà chăm chăm vào kĩ thuật vẽ thì chắc chắn không thể trở thành hoạ sĩ thực sự. Dù có vẽ được thì tối đa cũng chỉ là thợ vẽ mà thôi.

- Bằng chứng: Hoạ sĩ đưa tấm lòng mình về trạng thái hồn nhiên như trẻ nhỏ để miêu tả trẻ em, đồng thời cũng đặt lòng mình vào biểu cảm đau khổ của người ăn mày để khắc hoạ ăn mày.

- Lí lẽ: Nhờ có tấm lòng đồng cảm bao la như thế nên hoạ sĩ cũng đồng thời có được sức mạnh tinh thần phong phú mà dư dật.

- Dẫn chứng: Nếu nó không đủ khoáng đạt để đồng điệu với anh hùng thì không thể mô tả được anh hùng, nếu nó không đủ dịu dàng để hoà nhập cùng thiếu nữ thì không khắc hoạ được thiếu nữ.

Câu 5. Tác giả đã phát hiện ra những điều tương đồng gì giữa trẻ em và người nghệ sĩ? Sự khâm phục, trân trọng trẻ em của tác giả được hình thành trên cơ sở nào?

Hướng dẫn giải:

- Nét tương đồng giữa trẻ em và người nghệ sĩ: lòng đồng cảm.

- Sự khâm phục, trân trọng trẻ em của tác giả được hình thành trên cơ sở: Tác giả đã phát hiện ra bản chất của trẻ thơ là nghệ thuật.

Câu 6. Theo bạn, nếu không có đoạn kể về chú bé giúp tác giả sắp xếp đồ đạc ở phần 1, sức hấp dẫn, thuyết phục của văn bản Yêu và đồng cảm sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Người đọc sẽ không hiểu được sự liên hệ giữa trẻ em và nghệ thuật. Sự hấp dẫn, thuyết phục của văn bản sẽ giảm đi.

Câu 7. Nhà thơ Xuân Diệu từng viết: “Hãy nhìn đời bằng đôi mắt xanh non” (Đôi mắt xanh non, trong tập Riêng chung, NXB Văn học, Hà Nội, 1960). Dựa vào nội dung văn bản Yêu và đồng cảm, hãy thử nêu lý do khiến nhà thơ Xuân Diệu đề nghị như vậy.

Hướng dẫn giải:

• “Đôi mắt xanh non”: Sự trong sáng, hồn nhiên và tràn đầy sức sống.
• Trong sáng tác nghệ thuật: Người nghệ sĩ phải luôn biết đổi mới, cảm nhận thế giới dưới nhiều góc độ khác nhau.

1.4 Kết nối đọc - viết

Sự đồng cảm tạo nên vẻ đẹp gắn kết của thế giới. Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề này.

Hướng dẫn giải:

Sự đồng cảm tạo nên vẻ đẹp gắn kết của thế giới. Trước hết, đồng cảm hiểu đơn giản là biết rung cảm trước những vui buồn của người khác, đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để hiểu và cảm thông với họ. Thế giới rộng lớn, mỗi người đều có một hoàn cảnh khác nhau. Không phải ai cũng được sống trong hạnh phúc, sung sướng. Nhờ có sự đồng cảm con người sẽ xích lại gần nhau hơn. Hơn hết, tình thương của nhân loại càng trở nên khăng khít hơn. Khi trao đi yêu thương, đó sẽ là một con người hoàn thiện về nhân cách, được mọi người xung quanh yêu mến, kính trọng. Và khi ta biết sẻ chia cuộc sống của chúng ta ngày càng tốt đẹp, bình yên và thanh thản. Thực tế cuộc sống đã chứng minh, có vô vàn tấm gương về những người mang trong mình đức tính tốt đẹp này. Những thanh niên tình nguyện, tuy còn trẻ nhưng họ luôn sẵn sàng đưa bước chân đến những vùng miền xa xôi của tổ quốc để giúp đỡ những người khó khăn. Nhưng người nghệ sĩ giàu có tấm lòng thường xuyên đi làm từ thiện... Sự đồng cảm giúp con người trở nên gắn kết hơn, thế giới cũng từ đó mà đẹp đẽ hơn.

2. Hướng dẫn Soạn bài Yêu và đồng cảm ngắn gọn

2.1 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tìm trong văn bản những đoạn, những câu nói về trẻ em và tuổi thơ. Vì sao tác giả lại nhắc nhiều đến trẻ em và tuổi thơ như vậy?

Hướng dẫn giải:

- Những đoạn, những câu nói về trẻ em và tuổi thơ: đoạn 1, 3, 5 và 6

- Nguyên nhân: nhấn mạnh nghệ thuật qua cái nhìn của trẻ em là nghệ thuật chân thật, chân chính nhất

Câu 2. Mặc dù không ít lần nói tới danh xưng “họa sĩ”, nhưng trên thực tế, điều tác giả muốn bàn luận không chỉ bó hẹp trong phạm vi hội họa. Những từ ngữ nào trong văn bản đã giúp bạn nhận ra điều đó?

Hướng dẫn giải:

Những từ ngữ gồm: nghệ thuật, nhà khoa học, bác làm vườn, chú thợ mộc, Chân - Thiện - Mĩ, nhà phê bình nghệ thuật, tâm lí nghệ thuật…

Câu 3. Xác định nội dung trọng tâm của từng phần đã được đánh số trong văn bản và đánh giá sự liên kết giữa các phần.

Hướng dẫn giải:

Nội dung:

• Đoạn (1): câu chuyện về chú bé với tấm lòng đồng cảm.
• Đoạn (2): góc nhìn của người họa sĩ với mọi vật.
• Đoạn (3): đồng cảm là một phẩm chất quan trọng của người nghệ sĩ.
• Đoạn (4): biểu hiện của tấm lòng đồng cảm trong sáng tác nghệ thuật
• Đoạn (5): bản chất của trẻ em là nghệ thuật.
• Đoạn (6): giá trị của tuổi thơ.

Câu 4. Tác giả đã nêu lên những lí lẽ, bằng chứng nào để khẳng định tầm quan trọng của sự đồng cảm trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật?

Hướng dẫn giải:

- Lí lẽ: nếu không có tấm lòng đồng cảm bao la như thế mà chăm chăm vào kĩ thuật vẽ thì chắc chắn không thể trở thành hoạ sĩ thực sự. Dù có vẽ được thì tối đa cũng chỉ là thợ vẽ mà thôi.

- Bằng chứng: hoạ sĩ đưa tấm lòng mình về trạng thái hồn nhiên như trẻ nhỏ để miêu tả trẻ em, đồng thời cũng đặt lòng mình vào biểu cảm đau khổ của người ăn mày để khắc hoạ ăn mày.

- Lí lẽ: nhờ có tấm lòng đồng cảm bao la như thế nên hoạ sĩ cũng đồng thời có được sức mạnh tinh thần phong phú mà dư dật.

- Dẫn chứng: nếu nó không đủ khoáng đạt để đồng điệu với anh hùng thì không thể mô tả được anh hùng, nếu nó không đủ dịu dàng để hoà nhập cùng thiếu nữ thì không khắc hoạ được thiếu nữ.

Câu 5. Tác giả đã phát hiện ra những điều tương đồng gì giữa trẻ em và người nghệ sĩ? Sự khâm phục, trân trọng trẻ em của tác giả được hình thành trên cơ sở nào?

- Tương đồng: lòng đồng cảm.

- Cơ sở: bản chất của trẻ thơ là nghệ thuật.

Câu 6. Theo bạn, nếu không có đoạn kể về chú bé giúp tác giả sắp xếp đồ đạc ở phần 1, sức hấp dẫn, thuyết phục của văn bản Yêu và đồng cảm sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Văn bản kém hấp dẫn, thuyết phục hơn.

Câu 7. Nhà thơ Xuân Diệu từng viết: “Hãy nhìn đời bằng đôi mắt xanh non” (Đôi mắt xanh non, trong tập Riêng chung, NXB Văn học, Hà Nội, 1960). Dựa vào nội dung văn bản Yêu và đồng cảm, hãy thử nêu lý do khiến nhà thơ Xuân Diệu đề nghị như vậy.

Hướng dẫn giải:

• “Đôi mắt xanh non”: cách nhìn ngây thơ, trong sáng
• Trong sáng tác nghệ thuật: người nghệ sĩ phải luôn biết đổi mới, cảm nhận thế giới dưới nhiều góc độ khác nhau.

2.2 Kết nối đọc - viết

Sự đồng cảm tạo nên vẻ đẹp gắn kết của thế giới. Hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề này.

Hướng dẫn giải:

- Nêu câu chủ đề: sự đồng cảm tạo nên vẻ đẹp gắn kết của thế giới.

- Nội dung:

• Đồng cảm là gì?
• Đồng cảm tạo nên vẻ đẹp gắn kết thế giới như thế nào?
• …