Viết bài văn nghị luận phân tích và đánh giá sâu sắc một tác phẩm truyện trong tuyển tập Những bài văn hay lớp 10 Cánh diều

Viết bài văn nghị luận phân tích và đánh giá tác phẩm truyện là một chủ đề đặc sắc trong chương trình Ngữ văn 10 Cánh diều tập 2 trang 55, mang đến cơ hội khám phá sâu sắc giá trị văn học.

Viết bài văn phân tích tác phẩm truyện là quá trình khám phá và làm nổi bật những giá trị nghệ thuật và nội dung đặc sắc của tác phẩm. Phân tích và đánh giá là hai thao tác không thể tách rời trong nghị luận văn học. Dưới đây là hai bài văn mẫu phân tích tác phẩm truyện xuất sắc do EduTOPS biên soạn, mời các bạn cùng tham khảo.

Phân tích nhân vật dì Mây trong tác phẩm 'Người ở bến sông Châu'

Nhà văn Nguyễn Minh Châu từng khẳng định: 'Văn học và nghệ thuật là hai đường tròn đồng tâm mà tâm điểm chính là con người'. Đúng vậy, giá trị đích thực của nghệ thuật nằm ở vẻ đẹp nhân văn của con người. Mỗi tác phẩm văn học như một cánh cửa mở ra để chúng ta gặp gỡ, thấu hiểu và đồng cảm với những số phận, những cuộc đời. Trong số đó, nhân vật dì Mây trong truyện ngắn 'Người ở bến sông Châu' của Sương Nguyệt Minh để lại ấn tượng sâu sắc khó phai.

Lấy bối cảnh xã hội Việt Nam thời hậu chiến, 'Người ở bến sông Châu' kể về cuộc đời của dì Mây – một người lính trở về sau cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tác phẩm không chỉ phản ánh nỗi đau và sự bất hạnh của dì mà còn khắc họa rõ nét sự tàn khốc mà chiến tranh gây ra cho con người.

Trước hết, dì Mây là biểu tượng của lòng yêu nước và sự hy sinh quên mình vì độc lập dân tộc. Là một cô gái trẻ đẹp với tình yêu đang chớm nở, dì đã dũng cảm từ bỏ tất cả để bước vào chiến trường, đối mặt với hiểm nguy. Khi trở về, dì được người dân xóm Trại đón tiếp nồng nhiệt. 'Người đưa đẩy, an ủi, kẻ cảm thông, xót xa'. Chiến tranh đã lấy đi của dì quá nhiều: một mối tình dang dở, một thanh xuân rực rỡ, và cả mái tóc đen óng mượt. Ngày trở về, dì cảm thấy lạc lõng giữa quê hương mình khi mọi thứ đã thay đổi. Người yêu của dì tưởng dì đã hy sinh nên kết hôn với người khác. Mái tóc dì giờ đây thưa thớt, xơ xác. Đôi chân dì cũng không còn nguyên vẹn, phải dùng chân giả và chống nạng gỗ. Dù vậy, dì vẫn kiên cường, lạc quan và nghị lực vươn lên.

Dì Mây còn là hiện thân của tình yêu thủy chung và lòng vị tha. Trong những ngày tháng nơi chiến trường, dì không ngừng viết tên người yêu vào nhật ký. Người con gái Trường Sơn ấy luôn mang theo nỗi nhớ thương da diết dành cho chú San. Thế nhưng, khi trở về, dì phải đối mặt với sự thật phũ phàng: chú San đã có gia đình mới. Dù đau đớn, dì vẫn từ chối lời đề nghị 'làm lại' của chú San. 'Không!', dì khẳng khái đáp. Dù còn yêu, còn thương, dì hiểu rằng hạnh phúc của mình sẽ lấy đi hạnh phúc của người khác. 'Thôi! Thôi! Lỡ rồi! Đằng nào cũng chỉ một người đàn bà khổ. Anh về đi'. Dì Mây đã chọn hy sinh bản thân vì hạnh phúc của người mình yêu – một trái tim cao thượng và đáng trân trọng.

Tác giả còn đặt dì Mây vào tình huống đầy thử thách khi để dì đỡ đẻ cho cô Thanh – vợ chú San. Trong cơn mưa tầm tã, dì Mây với đôi chân tật nguyền vẫn kiên nhẫn giúp cô Thanh vượt cạn. Dù bị thím Ba can ngăn, dì vẫn nhẹ nhàng động viên: 'Em cố lên. Hãy nghĩ đến đứa con. Nào... cố lên em...'. Ai có thể ngờ rằng đây là lời nói của một người phụ nữ dành cho người đã thay thế vị trí của mình? Khi nghe tiếng trẻ khóc, dì Mây cảm thấy 'xót xa, tủi hờn xen lẫn niềm ao ước, chờ mong, vui buồn lẫn lộn'. Dì tủi thân vì số phận lẻ bóng, xót xa vì những gì mình đã mất. Giá như không có chiến tranh, có lẽ giờ đây dì cũng đang hạnh phúc bên chồng con.

Qua nhân vật dì Mây, tác giả Sương Nguyệt Minh đã khắc họa thành công hình ảnh người phụ nữ Việt Nam kiên cường, nhân hậu và giàu đức hy sinh. Chiến tranh có thể cướp đi nhan sắc, sức khỏe và tình yêu, nhưng không thể hủy hoại tâm hồn cao đẹp của con người. Dì Mây mãi là biểu tượng của lòng vị tha và nghị lực sống phi thường.

Phân tích và đánh giá nhân vật Quận Huy trong 'Hoàng Lê nhất thống chí'

Trong đoạn trích 'Kiêu binh nổi loạn' thuộc tác phẩm 'Hoàng Lê nhất thống chí' của Ngô Gia Văn Phái, nhân vật Quận Huy hiện lên như một người lính tài ba, có tầm nhìn lãnh đạo và tâm hồn cao thượng. Ông không chỉ được đồng đội kính trọng mà còn là biểu tượng của lòng dũng cảm và sự hy sinh vì nghĩa lớn.

Quận Huy đã trở thành người lãnh đạo cuộc nổi dậy kiêu binh khi chứng kiến sự đàn áp tàn bạo của quân đội Nga. Nhận thức rõ rằng nổi dậy là con đường duy nhất để bảo vệ quyền lợi của mình và đồng đội, ông đã dũng cảm đứng lên, dẫn dắt cuộc khởi nghĩa với tài năng và sự quyết đoán hiếm có.

Không chỉ là một nhà lãnh đạo tài ba, Quận Huy còn sở hữu trái tim nhân hậu và tinh thần hy sinh cao cả. Trong đoạn trích, khi chứng kiến một người lính trẻ bị quân đội Nga đàn áp, ông đã không ngần ngại xả thân để cứu đồng đội. Hành động này cho thấy ông không chỉ là một chiến binh dũng cảm mà còn là người giàu lòng nhân ái. Tuy nhiên, dù có tài năng và tâm hồn cao thượng, Quận Huy vẫn phải đối mặt với sự thật phũ phàng. Khi nhận ra cuộc nổi dậy không mang lại lợi ích như mong đợi, ông đã quyết định giải tán lực lượng và chấp nhận hình phạt. Điều này khẳng định ông là một người trung thực, tôn trọng sự thật và luôn hành động vì lẽ phải.

Quận Huy còn thể hiện tầm nhìn chiến lược khi tuyên bố quân đội sẽ không tấn công dân thường và đề nghị kiểm soát vũ khí để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, những lời nói của ông không thuyết phục được các binh lính nổi loạn, họ vẫn tiếp tục tấn công các cơ quan chính phủ và bắt giữ quan chức địa phương.

Trước tình hình hỗn loạn, Quận Huy đã nhanh chóng đưa ra các biện pháp kiềm chế. Ông điều động binh sĩ đến các điểm nóng để kiểm soát tình hình, đồng thời ra lệnh bảo vệ các địa điểm quan trọng như nhà thờ, tòa nhà chính quyền và các quan chức. Nhờ sự kiên quyết và khéo léo, ông đã thành công trong việc ổn định trật tự và ngăn chặn cuộc nổi loạn lan rộng. Sau đó, ông còn thực hiện các cải cách trong hệ thống an ninh và chính quyền địa phương để đảm bảo ổn định lâu dài.

Qua những hành động và quyết định của Quận Huy, chúng ta thấy rõ phẩm chất lãnh đạo xuất chúng của ông. Ông là người kiên quyết, khéo léo và luôn đặt lợi ích của dân chúng lên hàng đầu. Nhờ tài năng và đạo đức, ông đã thành công trong việc kiểm soát cuộc nổi loạn và duy trì trật tự xã hội. Điều này chứng minh rằng, với một nhà lãnh đạo tài ba, mọi khủng hoảng đều có thể được giải quyết một cách hiệu quả.