Văn mẫu lớp 10: Phân tích nhân vật Xúy Vân trong đoạn trích 'Xúy Vân giả dại' - Khám phá sâu sắc tâm lý và hành động của nhân vật

Phân tích nhân vật Xúy Vân không chỉ giúp học sinh lớp 10 có thêm tư liệu ôn tập phong phú mà còn rèn luyện kỹ năng phân tích, giải quyết vấn đề một cách sâu sắc. Qua đó, các em có thể tự tin viết những bài văn mạch lạc, đầy đủ ý tưởng. Dưới đây là bài văn mẫu phân tích nhân vật Xúy Vân chi tiết và ấn tượng nhất, mời các bạn cùng tham khảo. Bên cạnh đó, đừng bỏ lỡ bài phân tích đoạn trích 'Xúy Vân giả dại' để có cái nhìn toàn diện hơn.

Phân tích nhân vật Xúy Vân - Tác phẩm xuất sắc nhất

Chèo, một loại hình nghệ thuật sân khấu dân gian, kết hợp hài hòa giữa hát, múa và diễn xuất. Các làn điệu chèo đa dạng, phong phú, với lời ca thấm đẫm tinh thần ca dao, dân ca một cách tài tình. Đây là một nét đẹp văn hóa lâu đời của dân tộc Việt Nam.

Những vở chèo nổi tiếng như “Quan Âm Thị Kính”, “Trương Viên”, “Chu Mãi Thần”, “Kim Nhan”… đã trở thành niềm yêu thích của nhiều thế hệ. Sau mỗi mùa gặt bội thu hay dịp đầu xuân, tiếng trống chèo vang lên khắp làng quê, mang theo bao cảm xúc dạt dào:

“Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay
Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy
Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ
Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay… ”

(Nguyễn Bính)

Chèo là loại hình nghệ thuật kết hợp tinh tế giữa hát, múa và diễn xuất. Các làn điệu chèo phong phú, đa dạng, với lời ca thấm đẫm chất liệu dân gian, tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt.

Những trích đoạn như “Thị Mầu lên chùa”, “Xuý Vân giả dại”, “Thị Phương dắt mẹ chồng chạy giặc”, “Tuần Ty gặp đào Huế”… luôn được khán giả yêu thích, xem mãi không chán.

Trích đoạn “Xuý Vân giả dại” thuộc phần hai của vở chèo “Kim Nhan”. Xa chồng lâu ngày, Xuý Vân nảy sinh tình cảm với Trần Phương. Bị dụ dỗ, nàng giả điên giả dại để thoát khỏi cuộc hôn nhân với Kim Nhan. Với ánh mắt đầy lửa, giọng hát đắm say, cùng những bước đi uyển chuyển, Xuý Vân đã để lại ấn tượng sâu sắc về bi kịch tình yêu trong lòng khán giả. Nhiều nghệ sĩ chèo đã thành danh nhờ vai diễn này.

Mở đầu trích đoạn, Xuý Vân xuất hiện trong trạng thái nửa tỉnh nửa điên, nửa ngây nửa dại. Nàng cất tiếng than trách bà Nguyệt, rồi réo gọi cô đồng, sau đó hát về con đò tình duyên của một cô gái chờ chồng:

“Tôi là đò, đò nhỏ có thưa
Tôi càng chờ, càng đợi, càng trưa chuyển dò”.

Nàng buồn và lo lắng vì tuổi xuân đang trôi qua, như kẻ đứng bên bến vắng chờ đò “càng trưa chuyến đò”. Những câu hát tiếp theo, với thể thơ lục bát biến thể, thể hiện tâm trạng đầy bi kịch của người phụ nữ đã có chồng, nhưng muốn thoát khỏi mối duyên cũ:

Chẳng nên gia thất thì về
Ở làm chi nữa chúng chê bạn cười”

Không cần úp mở, Xuý Vân thẳng thắn bày tỏ tình cảm “gió giăng” của mình, với niềm tin rằng nàng và người tình sẽ sống trọn đời bên nhau:

“Gió giăng thì mặc gió giăng
Đôi ta chỉ quyết đạo hằng với nhau”

Tâm trạng “nổi loạn” của Xuý Vân đến nay vẫn khiến nhiều khán giả ngỡ ngàng. Phải chăng đó là sự phản kháng lại lễ giáo phong kiến, một hành động “bứt phá” của người phụ nữ trong xã hội cũ?

Sau tiếng hỏi của vai diễn và tiếng đế hô ứng của khán giả, Xúy Vân mới xưng danh:

“Chẳng giấu gì: tôi tên gọi Xuý Vân
Lấy Kim Nhan nhà khó gian truân
Chồng học vắng thầy ngày mong mỏi
Tôi ngồi từ tối Đợi khách tha nhang
Gái phải nằm hàng
Nghề dại dột… nhưng tài cao vô giá
Thiên hạ đồn tôi hát hay đã lạ"

Ai cũng gọi là cô ả Xuý Vân Phụ Kim Nhan say đắm Trần Phương Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại… ”

Rồi Xuý Vân cất điệu “hát con gà rừng” thể hiện một duyên phận trớ trêu, khác nào “Con gà rừng ăn lẫn với công”, vô duyên lấy phải anh chồng vai u thịt bắp, sống cuộc đời lam lũ: “Để anh đi gặt lúa, để cô nàng mang cơm”. Xuý Vân tự cho mình là con quan, cao môn lệnh tộc, còn Kim Nhan là con nhà nghèo hèn, cục mịch tầm thường.

Rồi nàng lại chuyển sang “hát xe chỉ” diễn tả tâm trạng mong nhớ “đợi chờ tình nhân”, ước ao khát khao muốn được cùng Trần Phương sống trong tình yêu hạnh phúc “Áo giải làm chiếu, chăn quây làm mùng”. Hát rồi nói, bộc lộ một tâm trạng cô đơn của cô gái đa tình:

“Tôi thương nhân ngãi
Tôi nhớ nhân tình
Đêm năm canh trằn trọc hoà năm
Than rằng nhân ngãi cựu tình đi đâu”?

Đoạn “hát ngược ” đã thể hiện tâm trạng trăm mối tơ vò của một cô gái giả dại mà ngọn lửa tình ngùn ngụt, mà nỗi khao khát dục tình cháy bỏng khôn nguôi. Giả dại, giả điên hay hóa cuồng? Ngược đời trong tự nhiên cũng là nghịch lí trong tâm trạng người con gái đa tình mà thất tình: “Muỗi ấp cánh dơi… Cái trứng gà mày tha con quạ lên ngồi trên cây…”

Rồi Xuý Vân như chợt bừng tỉnh, giải thích rõ cái dại, cái rồ, cái điên của mình:

“Rồi này ai bán thì mua
Dại này ai thấy không mơ mẩn tình
Lúc thì giả cách làm thinh
Lúc thì giả dại ra hình làm điên
Lúc thì tưởng đến nhân duyên
Cho nên đến nỗi phát điên, phát rồ”.

Trần Phương đã qua mụ quán xúi Xuý Vân giả dại để thoả tình giăng gió, gió giăng. Phải xem chèo và nghe chèo mới cảm thấy cái hay màn chèo “Xuý Vân giả dại”. Trích đoạn này đã làm nổi bật tâm trạng đau khổ của một cô gái đa tình mà thất tình, muốn dứt bỏ, đập phá mối quan hệ vợ chồng với Kim Nhan để chạy theo mối tình mới với Trần Phương – một Sở khanh mà nàng đâu biết.

Nỗi khát khao về tình yêu hạnh phúc lứa đôi, nỗi buồn cô đơn của người vợ trẻ trong cảnh ngộ “thiếp trong cánh cửa, chàng ngoài chân mây” của Xuý Vân là điều có thể cảm thông và thương cảm. Xuý Vân giả dại là khởi đầu của một sự trượt dốc để không bao lâu thân tàn ma dại trở thành hành khất, rồi bị điên, rồi tự tử. Cái kết cục bi thảm đó đã làm cho cảm hứng nhân đạo thấm sâu vai chèo, màn chèo. Cái bánh vẽ tình yêu mà Trần Phương trao cho Xuý Vân, nàng tưởng là ngọt ngào nhưng vô cùng cay đắng.

Màn chèo Xuý Vân giả dại đã thể hiện sâu sắc quan niệm của nhân dân về tình yêu lứa đôi, về sự đau khô dại khờ trong tình yêu lứa đôi. Câu hỏi được đặt ra: “Thế nào là tình yêu hạnh phúc gia đình chân chính?” cứ xoáy sâu mãi vào những người yêu thích chèo Kim Nham.