Văn mẫu lớp 10: Dàn ý phân tích và cảm nhận sâu sắc về bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi

Cảm nhận về bài thơ Cảnh ngày hè mang đến cái nhìn chân thực về bức tranh thiên nhiên rực rỡ, tràn đầy sức sống. Qua đó, tác phẩm thể hiện tình yêu thiên nhiên, đất nước cùng khát vọng mãnh liệt của Nguyễn Trãi về một cuộc sống bình yên, no đủ cho nhân dân. Dưới đây là hai dàn ý chi tiết giúp bạn cảm nhận sâu sắc hơn về bài thơ.

Dàn ý Cảm nhận về bài thơ Cảnh ngày hè

1. Mở bài

- Giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyễn Trãi

+ Nguyễn Trãi (1380 - 1442) là một nhà chính trị, nhà văn, nhà quân sự kiệt xuất, danh nhân văn hóa thế giới, có đóng góp to lớn cho sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam.

- Giới thiệu về bài thơ Cảnh ngày hè.

+ Bài thơ Cảnh ngày hè là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi, thể hiện vẻ đẹp độc đáo của bức tranh thiên nhiên ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, đất nước, con người của nhà thơ.

2. Thân bài

a) Khái quát về bài thơ Cảnh ngày hè

- Hoàn cảnh sáng tác:

• Bài thơ được viết trong thời gian Nguyễn Trãi lui về ở ẩn, không còn được vua tin dùng như trước.
• Bài thơ Cảnh ngày hè là bài số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới (gương báu răn mình), thuộc phần vô đề của Quốc âm thi tập.

b) Phân tích, cảm nhận về bài thơ

+) Bức tranh thiên nhiên và con người vào ngày hè

- Bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống, cảnh vật tươi tắn, rực rỡ

• "hoa hòe, thạch lựu, hồng liên" -> Hình ảnh thơ bình dị, gần gũi, quen thuộc.
• Màu sắc: màu xanh của cây hòe, màu đỏ của cây thạch lựu, màu hồng của hồng liên -> những màu sắc tươi tắn, rực rỡ, căng tràn nhựa sống.
• Các động từ mạnh: đùn đùn, giương, phun, tiễn -> Thể hiện trạng thái của cảnh vật: dù là cuối ngày nhưng sức sống căng tràn, bên trong sự vật tuôn trào ra ngoài không dứt.

=> Tác giả sử dụng những hình ảnh thơ gần gũi, quen thuộc, độc đáo và có sự phá cách, khác hẳn với những hình ảnh thơ mang tính ước lệ, tượng trưng vốn thường được sử dụng trong Đường thi.

- Bức tranh cuộc sống con người sôi động, náo nhiệt

+ Âm thanh:

Tiếng ve dắng dỏi -> tiếng đàn.

Tiếng chợ cá lao xao -> Âm thanh của cuộc sống thanh bình.

=> Âm thanh sôi động, dân dã gắn với cuộc sống đời thường thể hiện được nhịp sống ấm no hạnh phúc của nhân dân

+ Hình ảnh: chợ cá làng ngư phủ, lầu tịch dương

=> Bức tranh cảnh ngày hè có sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc và âm thanh, giữa cảnh vật và con người:

• Cảnh vật ngày hè ngập tràn màu sắc, sự kết hợp màu độc đáo giữa màu đỏ của hoa lựu trước hiên với cây hòe xanh rợp bóng cùng với âm thanh của tiếng ve, của chợ cá khiến không gian tràn đầy sức sống.
• Trong không gian cảnh hè ấy, hình ảnh con người hiện lên với sự sung túc, hạnh phúc trong lao động.

+) Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ

- Tình yêu thiên nhiên say đắm:

• Cảm nhận qua thị giác với: những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy và bóng người kéo lưới buổi chiều tà.
• Cảm nhận qua thính giác: tiếng ve kêu ran cả khoảng không gian, tiếng lao xao đông đúc của chợ cá.
• Cảm nhận qua khứu giác với hương sen thoảng theo gió.

=> Tác giả đắm chìm trong vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè. Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được hòa vào thiên nhiên, nói lên được tác giả là người rất yêu đời, yêu cuộc sống.

- Ước nguyện của tác giả và tình yêu nước, thương dân sâu sắc:

“Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ, khắp đòi phương”

+ Ung dung, tự tại, không muốn vướng bận đến chuyện quan trường nhưng vẫn luôn nghĩ về dân, về nước.

-> Tác giả khao khát đem tài trí của mình cống hiến cho đất nước, cho dân tộc

+ Tác giả mong có cây đàn của vua Ngu Thuấn để hát lên khúc ca mong muốn mang lại cuộc sống ấm no, sung túc, yên vui cho nhân dân khắp nơi.

-> Tấm lòng yêu thương nhân dân. Ước mong, khát vọng cao đẹp về một cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho muôn dân

=> Lúc nào, Nguyễn Trãi cũng khao khát mang lại cuộc sống hạnh phúc ấm no cho dân. Đó là tình yêu cuộc sống, yêu con người và trách nhiệm đối với dân với nước.

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ.

• Nội dung: Thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và khát vọng xã hội phồn vinh, nhân dân no đủ, đất nước thịnh vượng của người nghệ sĩ hết lòng vì nước, vì dân.
• Đặc sắc nghệ thuật: Vận dụng sáng tạo thể thơ Đường luật, đan xen câu 6 chữ và câu 7 chữ; ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày; bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc trưng của văn học trung đại.

- Nêu cảm nhận của em về bài thơ.

Dàn ý cảm nhận về bài thơ Cảnh ngày hè

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm:

• Nguyễn Trãi - một nhà thơ, nhà văn tài năng kiệt xuất của dân tộc, đã có nhiều đóng góp lớn cho nền văn học nước nhà.
• Cảnh ngày hè là bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, thể hiện tấm lòng yêu nước thương dân của tác giả.

2. Thân bài

- Bức tranh cảnh ngày hè hiện lên với vẻ đẹp rực rỡ của thiên nhiên:

• Cây hòe với sức sống mãnh liệt, tán lá xanh rợp bóng cả khoảng không gian.
• Sắc đỏ của cây thạch lựu tô điểm thêm cho khung cảnh ngày hè.
• Hương hoa sen thoang thoảng bay theo làn gió.

=> Cảnh vật ngày hè tươi tắn, tràn đầy sức sống.

- Nghệ thuật ngôn từ được sử dụng:

• Từ láy: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi... -> Khung cảnh ngày hè xôn xao, náo nức, không khí nhộn nhịp.
• Động từ: rợp, đùn, tiễn đưa -> Gợi cảm giác sức sống mãnh liệt của cảnh vật mùa hè.

- Nhà thơ cảm nhận vẻ đẹp tinh tế, thú vị của ngày hè qua thị giác và thính giác:

• Nhà thơ quan sát những tán lá xanh của cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, tiếng ve kêu ran khắp không gian, và hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy, bóng người kéo lưới buổi chiều tà.
• Ngày hè còn được cảm nhận qua thính giác với hương sen thoảng theo gió.

=> Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi hòa vào thiên nhiên, thể hiện tình yêu đời, yêu cuộc sống sâu sắc.

- Tình yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi:

• Phong thái ung dung tự tại của nhà thơ khi về ở ẩn, không muốn vướng bận chuyện quan trường.
• Trong thâm tâm, ông luôn nghĩ về dân, lo cho dân, lo cho nước, khao khát nhân dân được hưởng cuộc sống thái bình, no đủ.
• Ca ngợi các đời vua anh minh mang đến cuộc sống hạnh phúc, ấm no.

3. Kết bài

Nhấn mạnh tình yêu thiên nhiên của tác giả và ca ngợi đức tính cao đẹp của bậc thi nhân, dù cáo quan về ẩn dật nhưng vẫn một lòng lo cho sự nghiệp chung của đất nước.