Văn mẫu lớp 10: Dàn ý phân tích bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi

Dàn ý phân tích bức tranh thiên nhiên trong Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi bao gồm 3 mẫu dàn ý chi tiết và đầy đủ nhất. Thông qua đó, học sinh có thể nắm vững kiến thức, biết cách xây dựng bài văn sáng tạo, logic và phân bổ thời gian hợp lý để hoàn thành bài viết một cách hiệu quả.

Bức tranh thiên nhiên trong Cảnh ngày hè được Nguyễn Trãi khắc họa qua những hình ảnh sinh động và màu sắc đặc trưng của mùa hè. Màu xanh của lá hòe tạo nên bóng mát rộng lớn, gợi lên cảm giác dịu mát và thanh bình. Dưới đây là 3 mẫu dàn ý chi tiết, mời các bạn cùng tham khảo.

Dàn ý phân tích bức tranh thiên nhiên trong Cảnh ngày hè

I. Mở bài

- Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi và bài thơ Cảnh ngày hè: Nguyễn Trãi không chỉ là anh hùng dân tộc mà còn là nhà văn, nhà thơ xuất sắc với nhiều tác phẩm cả chữ Hán và chữ Nôm. Cảnh ngày hè là một trong những bài thơ tiêu biểu, thể hiện tình yêu thiên nhiên sâu sắc của ông.

- Khái quát về bức tranh thiên nhiên trong bài thơ: Đây là hình ảnh trung tâm, mang đậm sức sống và vẻ đẹp sinh động, tràn đầy năng lượng.

II. Thân bài

1. Tâm thế ngắm cảnh của thi nhân

- Nhịp thơ 1-2-3, ngắt nhịp tự do, cách diễn đạt tự nhiên, phóng khoáng như lời nói thường ngày.

- “Rồi”: thể hiện sự nhàn rỗi, thư thái.

- “Hóng mát thuở ngày trường”: Hoạt động thư giãn, tao nhã trong những ngày hè dài.

→ Tâm thế an nhiên, thảnh thơi, hòa hợp với thiên nhiên. Chính tâm thế này đã làm nổi bật vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên.

2. Bức tranh cảnh vật

- Những hình ảnh quen thuộc của mùa hè: cây hòe, thạch lựu, hoa sen.

→ Cảnh vật gần gũi, bình dị, mang đậm hương vị mùa hè của làng quê Việt Nam.

- Cách miêu tả cảnh vật:

+ Màu sắc: xanh lục, đỏ, hồng - Gam màu nóng, rực rỡ, tạo nên sức sống mãnh liệt.

+ Hình khối:

Phun – Sự sinh sôi mạnh mẽ, bung tỏa ra bên ngoài.

Đùn đùn – Sức sống mãnh liệt, cuộn trào không ngừng.

Tiễn – Sự lưu luyến trước sự thay đổi của cảnh vật, gợi nỗi niềm hoài cảm.

+ Mùi hương: Hương thơm nồng nàn của hoa sen cuối hạ, đậm đà và quyến rũ.

→ Bức tranh mùa hè cuối hạ không hề gợi cảm giác tàn lụi, mà tràn đầy sức sống.

→ Đó là bức tranh thiên nhiên rực rỡ, căng tràn nhựa sống, thể hiện sự sinh sôi nảy nở từ bên trong cảnh vật.

- So sánh với bức tranh mùa hè của đại thi hào Nguyễn Du:

“Dưới trăng quyên đã gọi hè/Đầu tường lửa lựu lập lòe đương bông”

→ Cùng miêu tả vẻ đẹp rực rỡ của mùa hè, nhưng Nguyễn Trãi còn khám phá được sức sống tiềm tàng bên trong cảnh vật.

→ Chỉ một tâm hồn yêu thiên nhiên sâu sắc như Nguyễn Trãi mới có thể cảm nhận được những vẻ đẹp tinh tế đến vậy.

3. Bức tranh cuộc sống

- Các hình ảnh: ngư phủ, cầm ve, lầu tịch dương

→ Những hình ảnh quen thuộc, giản dị, mang đậm hồn quê.

- Âm thanh cuộc sống:

+ Lao xao chợ cá: Âm thanh náo nhiệt, sôi động của phiên chợ cá, phản ánh không khí vui tươi, nhộn nhịp của cuộc sống người dân làng chài.

+ Dắng dỏi cầm ve: Âm thanh đặc trưng của mùa hè, rộn rã, sôi động và tràn đầy sức sống.

- Cách sử dụng từ ngữ và cú pháp:

• Các từ láy tượng thanh “lao xao”, “dắng dỏi”: Diễn tả chính xác và sinh động âm thanh.
• Phép đảo cấu trúc câu: Đặt vị ngữ lên trước để nhấn mạnh âm thanh, tạo hiệu ứng nghệ thuật độc đáo.

→ Bức tranh cuộc sống làng quê hiện lên tấp nập, sôi động và tràn đầy sức sống.

→ Nguyễn Trãi, với tình yêu cuộc sống và sự gắn bó với người dân quê, đã khéo léo nắm bắt và miêu tả những âm thanh, hình ảnh ấy một cách tinh tế.

♦Tổng kết:

- Nội dung:

• Bức tranh thiên nhiên mùa hè với cảnh vật đa dạng, màu sắc rực rỡ, âm thanh rộn rã, tràn đầy sức sống. Bức tranh cuộc sống hiện lên sung túc, nhộn nhịp.
• Tâm hồn yêu thiên nhiên, tinh tế, nhạy cảm và tha thiết với cuộc sống của tác giả.

- Nghệ thuật:

• Kết hợp hài hòa giữa từ Hán Việt và thuần Việt, tạo nên bức tranh vừa giản dị, gần gũi, vừa trang trọng, cổ kính.
• Sử dụng từ láy, từ tượng thanh và phép đảo cấu trúc câu một cách tinh tế.
• Giọng điệu trữ tình sâu lắng, bút pháp miêu tả sinh động, giàu hình ảnh.

III. Kết bài

- Khái quát lại vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên trong Cảnh ngày hè.

- Thể hiện suy nghĩ của bản thân: Đây là một bức tranh đẹp, tinh tế, qua đó thể hiện tâm hồn yêu thiên nhiên và cuộc sống của tác giả. Như Xuân Diệu từng nói: “Lòng yêu thiên nhiên tạo vật là một thước đo để đánh giá tâm hồn.”

Dàn ý phân tích bức tranh thiên nhiên trong Cảnh ngày hè

I. Mở bài

Giới thiệu về tác giả Nguyễn Trãi và bài thơ Cảnh ngày hè. Bức tranh thiên nhiên mùa hè hiện lên đầy màu sắc và tràn đầy sức sống.

II. Thân bài

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Phân tích từng câu thơ để làm nổi bật bức tranh thiên nhiên mùa hè.

- Cây hoa trước sân với lá xanh đùn đùn, tán rộng giương ra, cây lựu trước hiên nhà vẫn không ngừng trổ những bông hoa đỏ thắm, sen hồng ngoài ao tỏa hương thơm ngát.

- Cách sử dụng các động từ mạnh như “đùn đùn, rợp, giương, phun, tiễn” thể hiện sức sống mãnh liệt, căng tràn trong từng cảnh vật.

- Các tính từ chỉ màu sắc đã tạo nên bức tranh mùa hè sống động và rực rỡ.

- Tác giả cảm nhận mùa hè qua hình ảnh, màu sắc và hương thơm, tất cả đều toát lên sức sống bất tận và vẻ đẹp rực rỡ.

III. Kết bài

Khẳng định lại vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên và tài năng nghệ thuật của Nguyễn Trãi.

Dàn ý phân tích bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Cảnh ngày hè

1. Mở bài

- Nguyễn Trãi, một nhà thơ, nhà văn kiệt xuất của dân tộc, đã có nhiều đóng góp to lớn cho nền văn học nước nhà.

- “Cảnh ngày hè” là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, đồng thời thể hiện tấm lòng yêu nước thương dân sâu sắc của tác giả.

2. Thân bài

- Bức tranh thiên nhiên ngày hè hiện lên rực rỡ và tràn đầy sức sống:

• Cây hòe với sức sống mãnh liệt, tán lá xanh rợp cả khoảng không gian.
• Sắc đỏ rực rỡ của cây thạch lựu tô điểm thêm cho khung cảnh mùa hè.
• Hương sen thoang thoảng bay theo làn gió nhẹ.

=> Cảnh vật ngày hè hiện lên tươi tắn, tràn đầy nhựa sống.

- Nghệ thuật ngôn từ được sử dụng tài tình:

• Từ láy “đùn đùn, lao xao, dắng dỏi”: gợi lên không khí náo nhiệt, sôi động của ngày hè.
• Động từ “rợp, đùn, tiễn”: thể hiện sức sống mãnh liệt, cuộn trào trong từng cảnh vật.

- Nhà thơ cảm nhận vẻ đẹp tinh tế của ngày hè qua thị giác và thính giác:

• Nhà thơ quan sát tán lá xanh của cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, tiếng ve kêu râm ran khắp không gian, cùng hình ảnh người dân làng chài buổi sớm và chiều tà.
• Ngày hè còn được cảm nhận qua hương sen thoảng trong gió.

=> Tâm hồn Nguyễn Trãi hòa quyện với thiên nhiên, thể hiện tình yêu cuộc sống và sự gắn bó sâu sắc với đời.

- Tình yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi:

• Phong thái ung dung, tự tại của nhà thơ khi lui về ở ẩn, không màng danh lợi.
• Trong thâm tâm, ông luôn đau đáu nỗi lo cho dân, cho nước, khao khát nhân dân được sống trong cảnh thái bình, no ấm.
• Ông ca ngợi những vị vua anh minh, mang lại cuộc sống hạnh phúc cho muôn dân.

3. Kết bài

Khẳng định lại tình yêu thiên nhiên sâu sắc của tác giả, đồng thời ca ngợi đức tính cao đẹp của bậc thi nhân dù đã cáo quan về ở ẩn nhưng vẫn luôn một lòng lo cho vận mệnh đất nước.