Truyện Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng - Tác phẩm tiêu biểu của văn học trung đại Việt Nam

Dưới đây là tài liệu phân tích chi tiết về tác phẩm, mời bạn đọc cùng khám phá để hiểu sâu hơn về giá trị nhân văn và bài học đạo đức được gửi gắm qua câu chuyện.

I. Nội dung truyện Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng

Nghe đọc tác phẩm:

Cụ tổ bên ngoại của Trừng, thuộc dòng họ Phạm, tên húy là Bân, kế thừa nghề y gia truyền, giữ chức Thái y lệnh phụng sự dưới triều Trần Anh Vương.

Ngài dùng hết tài sản trong nhà để mua thuốc tốt và tích trữ lương thực. Gặp người bệnh nghèo khó, ngài cho họ ở lại, cung cấp cơm cháo và chữa trị tận tình. Dù bệnh nhân có máu mủ dính đầy, ngài cũng không ngần ngại. Bệnh nhân được chữa khỏi rồi mới ra đi. Nhờ vậy, nhà ngài lúc nào cũng đông người tới lui.

Năm đó, trời hạn hán, dịch bệnh hoành hành, ngài dựng thêm nhà để chứa những người nghèo khổ, đói khát và bệnh tật, cứu sống hơn ngàn người. Ngài được mọi người thời ấy kính trọng.

Một hôm, có người gõ cửa cầu cứu khẩn cấp:

- Nhà tôi có người đàn bà đột nhiên nguy kịch, máu chảy ồ ạt, mặt mày tái mét.

Nghe xong, ngài lập tức đi theo. Nhưng vừa ra đến cửa thì gặp sứ giả của vương sai đến, truyền lệnh:

- Trong cung có quý nhân bị sốt, vương triệu ngài vào khám ngay.

Ngài bình tĩnh đáp:

- Bệnh đó không nguy cấp. Hiện giờ, mạng sống của người nhà này chỉ trong tích tắc. Tôi sẽ cứu họ trước, lát nữa sẽ vào cung.

Quan Trung sứ tức giận nói:

- Làm bề tôi, sao dám làm trái lệnh vương? Ông định cứu người mà không nghĩ đến tính mạng của mình sao?

Ngài đáp lại:

- Nếu tôi có phạm tội, cũng đành chịu. Nhưng nếu không cứu người này, họ sẽ chết ngay lập tức, không còn hy vọng gì. Tội tôi xin nhận.

Nói xong, ngài lập tức đi cứu người bệnh. Nhờ vậy, người đó được cứu sống. Sau đó, ngài vào cung yết kiến vương, bị quở trách. Ngài cởi mũ, cúi đầu tạ tội, giãi bày tấm lòng thành của mình.

Vương vui mừng nói:

- Ngươi quả là bậc lương y chân chính, vừa giỏi nghề lại giàu lòng nhân ái, biết thương xót dân chúng của ta, thật đúng như lòng ta mong đợi.

Về sau, con cháu của ngài tiếp tục làm quan trong ngành y, đạt đến chức vị cao như ngũ phẩm, tứ phẩm, có đến hai ba người. Người đời đều khen ngợi họ đã giữ vững và phát huy truyền thống gia đình.

II. Một vài nét về thể loại: Truyện trung đại Việt Nam

- Trung đại là thuật ngữ mang tính quy ước, dùng để chỉ giai đoạn lịch sử kéo dài từ thế kỉ X đến cuối thế kỉ XIX.

- Truyện trung đại thuộc thể loại truyện nói chung nhưng mang những nét đặc trưng riêng. Nó bao gồm cả truyện hư cấu (tưởng tượng nghệ thuật) và truyện gần với ký (ghi chép sự việc) hoặc sử (ghi chép chuyện thật). Cốt truyện thường đơn giản, nhân vật được khắc họa chủ yếu qua lời kể trực tiếp của người kể chuyện, hành động và đối thoại. Yếu tố phân tích nội tâm hay độc thoại của nhân vật rất ít xuất hiện.

III. Khám phá giá trị nhân văn trong 'Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng'

1. Tóm tắt

Phạm Bân, vốn xuất thân từ gia đình có nghề y truyền thống, giữ chức Thái y lệnh phụng sự Trần Anh Vương. Ông thường dùng hết tài sản của mình để mua thuốc tốt và tích trữ lương thực. Gặp người nghèo khổ, bệnh tật, ông đều cho họ ở lại nhà mình, cung cấp cơm cháo và chữa trị tận tình, khiến ai cũng kính trọng.

Một lần, có người đến nhờ ông chữa trị cho một người đàn bà đang nguy kịch. Ông lập tức đồng ý đi ngay. Nhưng vừa ra đến cửa thì gặp sứ giả của vương đến triệu ông vào cung chữa bệnh cho một quý nhân bị sốt. Phạm Bân khẳng định bệnh của quý nhân không nguy cấp, còn mạng sống của người đàn bà kia chỉ trong tích tắc, nên ông quyết định cứu họ trước rồi mới vào cung. Quan Trung sứ tức giận nói: “Ông định cứu người mà không nghĩ đến tính mạng của mình sao?”. Phạm Bân kiên quyết chịu tội rồi đi cứu người bệnh. Sau đó, ông vào cung yết kiến, bị vương quở trách, liền cởi mũ tạ tội. Vương vui mừng khen ngợi ông là vị lương y vừa giỏi nghề lại giàu lòng nhân ái.

2. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “người đương thời trọng vọng”. Giới thiệu xuất thân, nghề nghiệp, và địa vị của vị lương y tài đức.
• Phần 2. Tiếp theo đến “xứng với lòng ta mong mỏi”. Phạm Bân dũng cảm kháng chỉ của vương để cứu người bệnh nguy kịch trước.
• Phần 3: Còn lại. Kết quả hạnh phúc và sự công nhận dành cho bậc lương y chân chính.