Tác phẩm 'Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt' - Trích từ 'Thương nhớ mười hai', Tác giả Vũ Bằng

Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt là một phần trong tập tùy bút đầy cảm xúc 'Thương nhớ mười hai' của nhà văn Vũ Bằng, mang đến những cảm nhận sâu sắc về thiên nhiên và con người.

EduTOPS mang đến tài liệu chi tiết giới thiệu về tác giả Vũ Bằng và đoạn trích 'Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt', giúp độc giả hiểu sâu hơn về giá trị văn học và ý nghĩa nhân văn của tác phẩm.

1. Trải nghiệm nghe đọc tác phẩm 'Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt'

2. Khái quát về cuộc đời và sự nghiệp của nhà văn Vũ Bằng

- Vũ Bằng (1913 - 1984) chào đời tại Hà Nội, mang trong mình dòng máu quê hương từ làng Lương Ngọc, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương.

- Ông là một cây bút tài hoa, nổi tiếng với thể loại tùy bút, bút ký và truyện ngắn, đặc biệt là trước thời điểm Cách mạng tháng Tám năm 1945.

- Sau năm 1954, Vũ Bằng chuyển vào Sài Gòn sinh sống, vừa cống hiến cho nghề báo, vừa sáng tác văn chương và tham gia hoạt động cách mạng.

- Năm 2007, ông được vinh danh với Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp xuất sắc của ông cho nền văn học nước nhà.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm:

• Bút ký: Miếng ngon Hà Nội (1960), Miếng lạ miền Nam (1969), Thương nhớ mười hai (1972)...
• Tiểu thuyết: Lọ văn (tập văn trào phúng, 1931), Một mình trong đêm tối (tiểu thuyết, 1937), Truyện hai người (tiểu thuyết, 1940), Tội ác và hối hận (tiểu thuyết, 1940)...
• Các tập truyện: Quých và Quác (truyện thiếu nhi, 1941), Ba truyện mổ bụng (tập truyện, 1941)...

3. Khám phá tác phẩm 'Tháng Giêng, mơ về trăng non rét ngọt'

3.1 Nguồn gốc và xuất xứ tác phẩm

“Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt” là tác phẩm mở đầu trong tập tùy bút đầy cảm xúc “Thương nhớ mười hai” của nhà văn Vũ Bằng.

3.2 Bối cảnh ra đời của tác phẩm

• Tác phẩm được sáng tác trong giai đoạn đất nước bị chia cắt, khi tác giả đang sống trong vùng kiểm soát của Mỹ - Ngụy, xa cách quê hương.
• Qua tác phẩm, nhà văn đã thể hiện nỗi nhớ quê hương, gia đình tha thiết cùng khát khao cháy bỏng được trở về khi đất nước thống nhất, hòa bình.

3.3 Cấu trúc và bố cục tác phẩm

Bố cục gồm ba phần chính:

• Phần 1: Từ đầu đến “người mê luyến mùa xuân”. Khắc họa tình yêu và sự gắn bó của con người với mùa xuân.
• Phần 2: Tiếp theo đến “bướm ra ràng mở hội liên hoan”. Miêu tả khung cảnh và không khí đặc trưng của mùa xuân.
• Phần 3: Phần còn lại. Tái hiện vẻ đẹp của mùa xuân sau ngày rằm tháng giêng.

3.4 Nội dung chính của tác phẩm

Tác phẩm khắc họa cảnh sắc thiên nhiên và không khí mùa xuân của Hà Nội cùng miền Bắc, được tái hiện qua nỗi nhớ thương sâu lắng của một người con xa quê.

Đặc sắc nghệ thuật

Tác phẩm sử dụng hình ảnh so sánh độc đáo, kết hợp với nhiều biện pháp tu từ đặc sắc...

4. Dàn ý phân tích Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt

(1) Mở bài

Giới thiệu về nhà văn Vũ Bằng, tác phẩm “Thương nhớ mười hai” và đoạn trích “Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt”.

(2) Thân bài

a. Tình cảm của con người với mùa xuân

- Mùa xuân được yêu quý một cách tự nhiên, như một lẽ tất yếu của cuộc sống.

- Tác giả sử dụng hình ảnh so sánh: “ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, mẹ yêu con, cô gái còn son nhớ chồng” để khẳng định tình yêu mùa xuân là điều không thể phủ nhận.

=> Tình yêu mùa xuân là quy luật tự nhiên, luôn tồn tại trong tâm hồn mỗi người.

b. Cảnh sắc và không khí đặc trưng của mùa xuân

- Thời tiết: mưa phùn nhẹ, gió lạnh se se.

- Âm thanh: tiếng nhạn kêu trong đêm tĩnh lặng, tiếng trống chèo vang vọng từ xa, câu hát tình tứ của những cô gái trẻ.

- Khung cảnh gia đình: sum họp ấm cúng, trên kính dưới nhường, trước bàn thờ với hương trầm và ánh nến lung linh.

- Không khí: sức sống trỗi dậy trong thiên nhiên và con người (nhựa sống căng tràn như máu chảy trong lộc non…).

=> Mùa xuân là biểu tượng của sự sống và sự hồi sinh.

c. Cảnh sắc mùa xuân sau rằm tháng giêng

- Tết đã qua nhưng dư âm vẫn còn, hoa đào tuy phai màu nhưng nhụy vẫn giữ được vẻ tươi tắn.

- Cỏ tháng giêng không còn xanh mướt như cuối đông, nhưng vẫn tỏa ra hương thơm nhẹ nhàng, man mác.

- Trời không còn ẩm ướt, mưa xuân nhẹ nhàng thay thế mưa phùn, bầu trời trong trẻo hơn, không còn vẻ đục mờ như trước.

- Con người trở lại với những bữa cơm gia đình đơn giản, ấm áp trong ngày thường.

- Các hoạt động vui chơi ngày Tết tạm dừng, nhường chỗ cho nhịp sống bình dị hàng ngày.

=> Cảnh vật và con người dần trở về với cuộc sống thường nhật, bình yên.

(3) Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung sâu sắc và nghệ thuật đặc sắc của đoạn trích.

5. Tháng giêng, mơ về trăng non rét ngọt

Nghe tác phẩm Mùa xuân của tôi:

Tình yêu mùa xuân là điều tự nhiên, ai cũng yêu mến mùa xuân. Tháng giêng, tháng đầu tiên của mùa xuân, càng khiến lòng người trìu mến. Ai có thể ngăn núi thương nước, bướm thương hoa, trăng thương gió? Ai cấm được trai thương gái, mẹ yêu con, hay cô gái son nhớ chồng? Chỉ khi ấy, người ta mới thôi say đắm mùa xuân.

Tôi yêu dòng sông xanh, ngọn núi tím; tôi yêu đôi mày ai như ánh trăng non. Tôi cũng ước mơ, nhưng tình yêu mùa xuân của tôi không chỉ vì thế.

Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân Hà Nội - là mùa xuân với mưa phùn nhẹ, gió lạnh se, tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, tiếng trống chèo vọng từ xa, và câu hát tình tứ của cô gái đẹp như thơ...

Người yêu cảnh, trong những khoảnh khắc trời đất mơ màng, khoác áo lông, ngậm điếu cày, bước ra ngoài, cảm nhận sự êm ái của giang hồ như nhung, không cần rượu cũng đủ say lòng - có lẽ là say sự sống.

Mùa xuân thần thánh ấy khiến người ta muốn phát điên. Ngồi yên không được. Nhựa sống trong người căng tràn như máu trong lộc nai, như mầm non cây cối, không thể nằm im, phải trồi lên thành lá non, vẫy gọi những cặp uyên ương.

Cùng mùa xuân trở lại, trái tim người ta như trẻ lại, đập mạnh hơn sau những ngày đông lạnh giá. Đường sá không còn lầy lội, chỉ còn cái rét ngọt ngào, không còn tê buốt.

Như những con vật trốn rét thấy nắng ấm lại bò ra kiếm ăn, anh cũng “sống” lại và khao khát yêu thương. Ra ngoài, thấy ai cũng muốn yêu; về nhà, lại càng thấy yêu thương hơn.

Hương trầm, đèn nến, và không khí gia đình đoàn tụ, trên kính dưới nhường, trước bàn thờ Phật, Thánh, tổ tiên, khiến lòng ấm áp lạ thường, dù không nói ra, nhưng cảm giác như hoa nở, bướm bay, hội liên hoan mở ra.

Đẹp quá, mùa xuân ơi - mùa xuân Hà Nội thân yêu, Bắc Việt thương mến. Nhưng tôi yêu nhất mùa xuân sau rằm tháng giêng, khi Tết đã qua nhưng chưa hết hẳn, đào phai mà nhụy vẫn còn, cỏ không xanh mướt như cuối đông, nhưng tỏa hương man mác.

Thường lúc ấy, trời hết nồm, mưa xuân thay mưa phùn, bầu trời không còn đục mờ. Sáng dậy, nhìn ra cửa sổ thấy vệt xanh tươi, lòng rạo rực niềm vui. Trên giàn hoa lý, ong bay đi kiếm nhị. Khoảng tám chín giờ, trời trong, ánh sáng hồng rung động như cánh ve mới lột.

Lúc ấy, thịt mỡ dưa hành đã hết, người ta trở về bữa cơm giản dị với cà om thịt thăn, lá tía tô thái nhỏ, hay bát canh trứng cua vắt chanh mát lòng. Màn điều trên bàn thờ đã hạ, trò vui Tết tạm dừng, nhường chỗ cho cuộc sống êm đềm thường nhật.