Tác phẩm Ca Huế trên sông Hương của tác giả Hà Ánh Minh, được đăng trên Báo Người Hà Nội

Ca Huế, một nét sinh hoạt văn hóa - âm nhạc đậm chất thanh lịch và tao nhã, là di sản tinh thần quý giá cần được gìn giữ và phát huy.

EduTOPS mang đến tài liệu chi tiết về tác phẩm này, mời bạn đọc khám phá và nghiên cứu sâu hơn.

1. Khám phá tác phẩm Ca Huế trên sông Hương

Nghe đọc tác phẩm: https://st.EduTOPS/data/media/2019/04/23/139154.2021123920.mp3

2. Tác giả

Bài viết “Ca Huế trên sông Hương” được sáng tác bởi nhà văn Hà Ánh Minh.

3. Tác phẩm

3.1 Xuất xứ

Tác phẩm được đăng tải trên báo “Người Hà Nội”.

3.2 Bố cục

Gồm 2 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “lí hoài nam”: Vẻ đẹp tinh tế của làn điệu dân ca Huế.
• Phần 2: Phần còn lại. Khung cảnh đêm ca Huế trên dòng sông Hương thơ mộng.

3.3 Tóm tắt

Mẫu 1

Xứ Huế nổi tiếng với những điệu hò mang đậm tâm tình, tình cảm chân thành. Mỗi câu hò, dù ngắn hay dài, đều ẩn chứa những khao khát, mong chờ tha thiết. Vào đêm khuya, du khách trên thuyền rồng dạo sông Hương sẽ được thưởng thức những làn điệu hò đầy quyến rũ. Ca Huế, kết tinh từ dòng nhạc dân gian và cung đình, thể hiện qua hai phong cách Bắc và Nam, là một thú vui tao nhã, đầy sức hút. Người con gái Huế, với nội tâm phong phú, luôn mang vẻ kín đáo, sâu lắng.

Mẫu 2

Huế nổi tiếng với nhiều điệu hò như chèo cạn, bài thai, hò đưa linh, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm... Mỗi câu hò, dù ngắn hay dài, đều chứa đựng trọn vẹn một ý tình sâu sắc. Khi đêm xuống, du khách trên thuyền rồng dạo sông Hương sẽ được đắm chìm trong những làn điệu hò. Ca Huế, bắt nguồn từ nhạc dân gian và cung đình, là một thú vui tao nhã, đầy sức quyến rũ.

3.4 Nội dung

Ca Huế là một nét sinh hoạt văn hóa - âm nhạc đậm chất thanh lịch và tao nhã, một di sản tinh thần quý giá cần được gìn giữ và phát huy.

Nghệ thuật

Tác phẩm sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ, kết hợp hình ảnh thiên nhiên gần gũi và giọng văn nhẹ nhàng, sâu lắng.

4. Dàn ý phân tích Ca Huế trên sông Hương

(1) Mở bài

Giới thiệu về tác giả Hà Ánh Minh và tác phẩm Ca Huế trên sông Hương (xuất xứ, giá trị nội dung và nghệ thuật nổi bật).

(2) Thân bài

a. Giới thiệu về Huế - cái nôi của những làn điệu dân ca

- Các làn điệu dân ca, điệu lý ở Huế:

• Các điệu hò - hò khi đánh cá trên sông ngòi, biển cả, hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm: gửi gắm một ý tình trọn vẹn.
• Chèo cạn, bài thai, hò đưa linh hồn buồn bã.
• Hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nang vung: náo nức nồng hậu tình người.
• Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện: gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh.
• Các điệu lý: lý con sáo, lý hoài xuân, lí hoài nam...

=> Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ hoài vọng thiết tha của tâm hồn Huế.

- Các dụng cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

=> Huế là mảnh đất, là cái nôi sinh ra những làn điệu dân ca. Các làn điệu phong phú và đa dạng, sâu sắc, chan chứa tình cảm.

b. Những đặc sắc của ca Huế trên sông Hương

- Cách thức biểu diễn:

• Các ca công còn rất trẻ, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp, nữ mặc áo dài, khăn đóng duyên dáng.
• Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt như ngón nhấn, mổ, vỗ, vả, ngón bấm, dây, chớp, búng, ngón phi, ngón rãi.
• Dàn nhạc cất lên tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt làm nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.

=> Thanh lịch, tinh tế, mang nét dân tộc.

- Cách thưởng thức:

• Thời gian: đêm khuya, màn sương dày đặc bao phủ, thành phố lên đèn lấp lánh như sao sa.
• Không gian: con thuyền nhẹ nhàng trôi trên dòng sông Hương lấp lánh ánh trăng, gợn sóng nhẹ.
• Cách thức: trực tiếp thưởng thức và quan sát các nhạc công biểu diễn.

- Nguồn gốc của ca Huế: sự kết hợp hài hòa giữa dòng nhạc dân gian mộc mạc và ca nhạc cung đình trang trọng, uy nghi, mang đậm thần thái của nhạc thính phòng.

- Thể điệu của ca Huế: đa dạng từ sôi nổi, tươi vui đến buồn cảm, bâng khuâng, tiếc thương, ai oán… Lời ca nhẹ nhàng, trang trọng, trong sáng, gợi lên tình người, tình đất nước, vẻ đẹp của trai hiền, gái lịch.

=> Ca Huế vừa mang vẻ trang trọng, uy nghi, vừa sôi nổi, đầy cảm xúc. Thưởng thức ca Huế là một thú vui tao nhã, đậm chất văn hóa.

(3). Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung sâu sắc và nghệ thuật tinh tế của văn bản “Ca Huế trên sông Hương”.

5. Ca Huế trên sông Hương

Xứ Huế nổi tiếng với những điệu hò, từ hò đánh cá trên sông ngòi, biển cả, đến hò lúc cấy cày, gặt hái, trồng cây, chăn tằm. Mỗi câu hò Huế, dù ngắn hay dài, đều chứa đựng trọn vẹn một ý tình sâu sắc. Ngôn ngữ địa phương được sử dụng nhuần nhuyễn, đặc biệt trong các câu hò đối đáp, thể hiện sự tài hoa và phong phú. Các điệu hò như chèo cạn, bài thai, hò đưa linh buồn bã, hò giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung đều mang đậm tình người. Hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện gần gũi với dân ca Nghệ Tĩnh. Hò Huế thể hiện lòng khao khát, nỗi mong chờ thiết tha của tâm hồn Huế. Ngoài ra, các điệu lý như lý con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam cũng làm phong phú thêm kho tàng âm nhạc Huế.

Đêm xuống, thành phố lên đèn lấp lánh như sao sa. Màn sương dày đặc bao phủ, cảnh vật chìm trong màu trắng đục. Tôi, như một lữ khách đam mê giang hồ với tâm hồn thi sĩ, bước xuống con thuyền rồng, xưa kia chỉ dành cho vua chúa. Trước mũi thuyền là không gian rộng rãi để ngắm trăng, giữa thuyền là sàn gỗ bóng loáng với mui vòm lộng lẫy, xung quanh được chạm khắc hình rồng uy nghi. Trong khoang thuyền, dàn nhạc gồm đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo và cặp sanh nhịp nhàng.

Các ca công trẻ tuổi, nam mặc áo dài the, quần thụng, đầu đội khăn xếp; nữ mặc áo dài duyên dáng với khăn đóng. Huế chính là cái nôi của chiếc áo dài Việt Nam, những chiếc áo dài đầu tiên hiện được lưu giữ tại Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế.

Trăng lên, gió nhẹ nhàng mơn man. Dòng sông Hương lấp lánh ánh trăng, con thuyền nhẹ nhàng trôi. Đêm nằm trên dòng sông thơ mộng, lòng người rộn ràng chờ đợi những giai điệu ca Huế.

Không gian yên tĩnh bỗng bừng lên với âm thanh của dàn hòa tấu, bắt đầu bằng bốn nhạc khúc lưu thủy, kim tiền, xuân phong, long hổ. Nhạc công sử dụng các ngón đàn điêu luyện như nhấn, mổ, vỗ, vả, bấm, day, chớp, búng, phi, rãi. Tiếng đàn lúc khoan lúc nhặt tạo nên tiết tấu xao động tận đáy hồn người.

Ca Huế hình thành từ sự kết hợp giữa dòng nhạc dân gian và ca nhạc cung đình, mang vẻ trang trọng, uy nghi, thể hiện qua hai dòng chính là điệu Bắc và điệu Nam, với hơn sáu mươi tác phẩm thanh nhạc và khí nhạc. Thưởng thức ca Huế là một thú vui tao nhã, đầy sức quyến rũ.

Đêm đã về khuya. Xa xa, bờ bên kia, chùa Thiên Mụ hiện lên mờ ảo, ngọn tháp Phước Duyên lấp lánh dưới ánh trăng. Sóng vỗ nhẹ vào mạn thuyền, hòa cùng tiếng đàn réo rắt, du dương. Các ca nhi cất lên những khúc điệu Nam buồn man mác, thương cảm, bi ai, vương vấn như nam ai, nam bình, quả phụ, nam xuân, tương tư khúc, hành vân. Cũng có những bản nhạc mang âm hưởng điệu Bắc pha lẫn điệu Nam, không vui, không buồn, như tứ đại cảnh. Thể điệu ca Huế đa dạng, từ sôi nổi, tươi vui đến buồn cảm, bâng khuâng, tiếc thương, ai oán. Lời ca nhẹ nhàng, trang trọng, trong sáng, gợi lên tình người, tình đất nước, vẻ đẹp của trai hiền, gái lịch.

Tiếng gà gáy từ làng Thọ Cương vang lên, cùng với tiếng chuông chùa Thiên Mụ điểm năm canh, nhưng trong khoang thuyền vẫn ngập tràn lời ca tiếng nhạc.

Không gian như lắng đọng, thời gian như ngừng trôi. Người con gái Huế với nội tâm phong phú, kín đáo, sâu thẳm, để lại ấn tượng khó phai.