Soạn bài Xúy Vân giả dại - Ngữ văn lớp 10 trang 64 sách Cánh diều tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

EduTOPS mang đến bộ tài liệu Soạn văn 10: Xúy Vân giả dại, hỗ trợ học sinh chuẩn bị bài học một cách hiệu quả và sâu sắc.

Tài liệu này là nguồn tham khảo quý giá dành cho học sinh lớp 10, cung cấp nội dung chi tiết và hữu ích. Mời các bạn khám phá ngay dưới đây.

1. Soạn bài Xúy Vân giả dại ngắn gọn

Câu 1. Tác giả dân gian đã sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu nào để kể lại sự việc “Xúy Vân giả dại”?

Hướng dẫn giải:

• Lối nói: nói lệch, vỉa, nói điệu sử rầu
• Làn điệu: quá giang, con gà rừng, sắp, sa lệch, hát ngược
• Vũ điệu: múa điệu bắt nhện, xe tơ, dệt cửi.
• Chỉ dẫn sân khấu: chỉ dẫn về lời nói, hành động của nhân vật

Câu 2. Chỉ ra những lời nói, câu hát, chỉ dẫn sân khấu chủ yếu thể hiện:

a. Sự “nhập vai” là người bị điên dại của Xúy Vân.

b. Ước mơ về cuộc sống gia đình của nàng.

c. Thực tế cuộc sống của nàng trong gia đình chồng.

Hướng dẫn giải:

a.

- Tôi chắp tay lạy bạn đừng cười,
Tôi không trăng gió gặp người gió trăng,
Gió trăng thời mặc gió trăng
Ai ơi giữ lấy đạo hằng chớ quên.

- Chẳng giấu gì Xúy Vân là tôi
Tuy dại dột, tài cao vô giá,
Thiên hạ đồn rằng tôi hát hay đã lạ,
Ai cũng gọi là cô là Xúy Vân
Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương
Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại.

b.

Chờ cho bông lúa chín vàng
Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.

c.

- Con gà rừng ăn lẫn với công
Đắng cay chẳng có chịu được, ức!
Bông bông dắt, bông bông díu
Xa xa lắc, xa xa líu
Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyên.

Câu 3. Tâm trạng của Xúy Vân được thể hiện như thế nào qua tiếng gọi chờ đò, trong lời hát điệu con gà rừng, trong lời than, lời hát ngược?

Hướng dẫn giải:

Tâm trạng: day dứt, tủi hổ cùng với nỗi ấm ức, cô đơn

Câu 4. Phân tích tác dụng của một yếu tố nghệ thuật trong văn bản mà em thấy thể hiện rõ đặc trưng của sân khấu chèo.

Hướng dẫn giải:

- Diễn tả tâm trạng qua lời hát: mâu thuẫn giữa hình thức và nội tâm.

- Sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu khác nhau để thể hiện sự thay đổi trong tâm lý, tâm trạng nhân vật.

Câu 5. Theo em, nhân vật Xúy Vân đáng thương hay đáng trách? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Xúy Vân vừa đáng thương, vừa đáng trách.

- Đáng thương vì Xúy Vân phải lấy chồng theo sự sắp đặt của cha mẹ, không có tình yêu, đáng trách vì nàng đã quá cả tin để Trần Phương lừa gạt, không giữ trọn đạo nghĩa vợ chồng.

Câu 6. Nếu nhân vật Xúy Vân trong vở chèo Kim Nham sống ở thời hiện đại, theo em, nàng có thể chọn cách giải thoát bi kịch của bản thân như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Xúy Vân nhận lỗi, mong nhận được sự tha thứ.

2. Soạn bài Xúy Vân giả dại - Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

2.1 Chuẩn bị

- Văn bản kể về sự việc Xúy Vân giả dại.

- Diễn biến của sự việc:

• Xúy Vân được gả cho Kim Nhan - một học trò nghèo tỉnh Nam Định.
• Sau khi cưới vợ, Kim Nhan lên Tràng An trọ học để dùi mài kinh sử.
• Xúy Vân buồn bã trong cảnh chờ đợi, rồi bị Trần Phương, một gã nhà giàu ở Đông Ngàn tìm cách tán tỉnh, xui nàng giả điên để thoát khỏi chồng.
• Xúy Vân giả điên, Kim Nhan chạy chữa nhưng không được liền trả tự do cho nàng.
• Trần Phương lộ rõ bộ mặt, Xúy Vân đau khổ, không dám về nhà rồi bị điên thật.

- Nhân vật chính trong văn bản: Xúy Vân. Nhân vật được thể hiện qua hành động, ngôn ngữ.

- Một số biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ… Các chỉ dẫn, biện pháp đó giúp em hình dung rõ hơn về tâm trạng, bối cảnh của nhân vật.

- Nhan đề và hình ảnh gợi ấn tượng: Xúy Vân là một người phụ nữ hiền lành, xinh đẹp nhưng lại đi giả điên.

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. Cách dùng từ ngữ trong lời hát của Xúy Vân ở đoạn này có gì độc đáo?

Hướng dẫn giải:

Cách dùng từ ngữ trong lời hát của Xúy Vân nửa ngô nghê điên dại, nửa tỉnh táo, đau khổ.

Câu 2. Trong lời xưng danh, Xúy Vân kể điều gì về bản thân?

Hướng dẫn giải:

Xúy Vân đã kể về việc bản thân bị Trần Phương lừa gạt, nghe theo lời hắn giả điên để thoát khỏi chồng nhưng cuối cùng lại trở nên điên thật.

Câu 3. Xúy Vân than về điều gì? Chú ý biện pháp ẩn dụ trong đoạn hát sắp.

Hướng dẫn giải:

Xúy Vân than về nỗi nhớ người tình. Biện pháp tu từ ẩn dụ: “Con cá rô nằm trong vũng chân trâu - Để cho năm bảy cần câu châu vào” cho thấy cảnh ngộ bẽ bàng của nàng, cũng như sự ấm ức trước cảnh ngộ đó.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Tác giả dân gian đã sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu nào để kể lại sự việc “Xúy Vân giả dại”?

Hướng dẫn giải:

• Lối nói: nói lệch, vỉa, nói điệu sử rầu
• Làn điệu: quá giang, con gà rừng, sắp, sa lệch, hát ngược
• Vũ điệu: múa điệu bắt nhện, xe tơ, dệt cửi
• Chỉ dẫn sân khấu: chỉ dẫn về lời nói, hành động của nhân vật

Câu 2. Chỉ ra những lời nói, câu hát, chỉ dẫn sân khấu chủ yếu thể hiện:

a. Sự “nhập vai” là người bị điên dại của Xúy Vân.

b. Ước mơ về cuộc sống gia đình của nàng.

c. Thực tế cuộc sống của nàng trong gia đình chồng.

Hướng dẫn giải:

a.

- Tôi chắp tay lạy bạn đừng cười,
Tôi không trăng gió gặp người gió trăng,
Gió trăng thời mặc gió trăng
Ai ơi giữ lấy đạo hằng chớ quên.

- Chẳng giấu gì Xúy Vân là tôi
Tuy dại dột, tài cao vô giá,
Thiên hạ đồn rằng tôi hát hay đã lạ,
Ai cũng gọi là cô là Xúy Vân
Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương
Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại.

b.

Chờ cho bông lúa chín vàng
Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.

c.

- Con gà rừng ăn lẫn với công
Đắng cay chẳng có chịu được, ức!
Bông bông dắt, bông bông díu
Xa xa lắc, xa xa líu
Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyên.

Câu 3. Tâm trạng của Xúy Vân được thể hiện như thế nào qua tiếng gọi chờ đò, trong lời hát điệu con gà rừng, trong lời than, lời hát ngược?

Hướng dẫn giải:

Xúy Vân cảm thấy day dứt, tủi hổ trước những việc đã làm. Cùng với đó là sự ấm ức, cô đơn khi không có một người chia sẻ. Nàng rơi vào trạng thái hỗn loạn, lạc mất phương hướng.

Câu 4. Phân tích tác dụng của một yếu tố nghệ thuật trong văn bản mà em thấy thể hiện rõ đặc trưng của sân khấu chèo.

Hướng dẫn giải:

- Diễn tả tâm trạng qua lời hát: Cho thấy mâu thuẫn giữa hình thức và nội tâm.

- Sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu khác nhau để thể hiện sự thay đổi trong tâm lý, tâm trạng nhân vật.

Câu 5. Theo em, nhân vật Xúy Vân đáng thương hay đáng trách? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

Xúy Vân vừa đáng thương, vừa đáng trách. Xúy Vân đáng thương ở chỗ cuộc hôn nhân của nàng là theo sự sắp đặt của cha mẹ, không có tình yêu. Khi vừa mới lấy chồng đã phải chịu ảnh cô đơn, bởi vậy mà nàng khao khát hạnh phúc. Còn đáng trách khi nàng đã quá cả tin để Trần Phương lừa gạt, không giữ trọn đạo nghĩa vợ chồng.

Câu 6. Nếu nhân vật Xúy Vân trong vở chèo Kim Nham sống ở thời hiện đại, theo em, nàng có thể chọn cách giải thoát bi kịch của bản thân như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Xúy Vân sẽ thú nhận lỗi lầm với Kim Nham, cầu mong nhận được sự tha thứ.