Soạn bài 'Và tôi vẫn muốn mẹ' - Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 11 (Trang 41, Tập 2): Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 11: Và tôi vẫn muốn mẹ, trích từ bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tập 2, giúp học sinh khám phá sâu sắc tác phẩm văn học đầy cảm xúc này.

Bài soạn này sẽ đồng hành cùng các em học sinh lớp 11, cung cấp những hướng dẫn chi tiết và đầy đủ để chuẩn bị bài học một cách hiệu quả. Hãy cùng khám phá nội dung bên dưới để hiểu rõ hơn về tác phẩm.

Soạn bài Và tôi vẫn muốn mẹ: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Trước khi đọc: Khám phá và chuẩn bị tâm thế

Câu 1. Hãy chia sẻ câu chuyện cảm động về tình mẫu tử mà bạn từng biết qua các tác phẩm nghệ thuật như văn học, sân khấu, điện ảnh,...

Một số tác phẩm tiêu biểu như: Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng, Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi,...

Câu 2. Qua thực tế cuộc sống xung quanh, bạn nhận thấy những hậu quả nào mà chiến tranh gây ra đối với đời sống con người?

- Nhiều người đã hy sinh anh dũng, trong khi một số khác phải chịu đựng thương tật và di chứng nặng nề.

- Tài sản, của cải bị tàn phá và mất mát nghiêm trọng.

- Gia đình tan nát, người thân ly tán, để lại nỗi đau khó nguôi ngoai.

Đọc văn bản: Khám phá và phân tích chi tiết

Câu 1. Thời điểm và những sự kiện ban đầu được lưu giữ trong kí ức của nhân vật.

• Thời điểm: học xong lớp một vào tháng Năm năm bốn mốt, bố mẹ tiễn tôi đi trại hè đội viên Gô-rô-đi-sa (Gorodisha) gần Min-xcơ (Minsk).
• Sự kiện: mới bơi được một lần, hai ngày sau chiến tranh, đưa lên tàu và chở đi, máy bay Đức bay trên đầu còn chúng tôi hò reo.

Câu 2. Những hình ảnh mà nhân vật chứng kiến trên đường đi trại hè đội viên.

Hình ảnh: máy bay ném bom, những người lính bị thương nằm la liệt.

Câu 3. Hoàn cảnh của chuyến đi có gì khác thường?

Min-xcơ đã cháy rụi và bị quân Đức chiếm đóng.

Câu 4. Ấn tượng về nạn đói và chuyện ăn uống của con người trong cảnh đói khát.

Không chỉ trại mồ côi đói khát, mà những người xung quanh chúng tôi cũng chịu cảnh thiếu thốn vì mọi thứ đều được chuyển ra tiền tuyến.

Câu 5. Trạng thái tinh thần của những đứa trẻ khi thiếu vắng mẹ.

Lập tức khóc òa, tất cả đều gào khóc không nguôi.

Câu 6. Kết quả chờ đợi ba mẹ và niềm khát khao cháy bỏng của nhân vật.

Họ đã mất tích đâu đó trong một trận bom. Khi tôi đã năm mươi mốt tuổi, có hai con, tôi vẫn khát khao được gặp mẹ.

Sau khi đọc: Phân tích và suy ngẫm

Câu 1. Hãy tóm lược nội dung được kể lại trong văn bản và chỉ ra những điểm nhấn quan trọng của câu chuyện.

- Năm 1941, “tôi” là một đứa trẻ tám tuổi, tạm biệt bố mẹ để đi trại hè đội viên. Trên đường đi, gặp phải trận bom của phát xít Đức, “tôi” cùng các bạn phải rời trại hè, đến một vùng hậu phương không có chiến tranh. Ở đây, mọi người đều thiếu thốn, đói khát đến mức phải giết con ngựa già chuyên chở đồ đạc, ăn chồi mầm và vỏ cây. Đến lớp Ba, “tôi” trốn khỏi trại, được một gia đình ông bà cưu mang. Trong lòng “tôi” luôn khao khát tìm lại mẹ. Mãi đến sau này, khi đã năm mươi mốt tuổi và có hai con, “tôi” vẫn khát khao được gặp mẹ.

- Điểm nhấn quan trọng: Các sự kiện liên quan đến mẹ được khái quát trong nhan đề văn bản. Mẹ luôn hiện diện trong mọi khoảnh khắc đau thương của nhân vật “tôi”. Mong muốn gặp lại mẹ trở thành nỗi ám ảnh thường trực, nhưng chiến tranh đã cướp đi tất cả những người thân yêu.

Câu 2. Chỉ ra những yếu tố tạo nên tính xác thực của các sự kiện được nhân vật kể lại cũng như trạng thái tâm lí của nhân vật trước các sự kiện đó.

- Người kể chuyện có tên tuổi và nghề nghiệp cụ thể.

- Câu chuyện kể về tuổi thơ của người kể, thời điểm kể chuyện là khi người kể đã năm mươi mốt tuổi.

- Truyện được kể ở ngôi thứ nhất, những sự kiện được kể lại gắn liền với trải nghiệm trực tiếp của người kể.

Câu 3. Phân tích một số chi tiết, hình ảnh tạo nên bức tranh cuộc sống đặc biệt được tái hiện trong văn bản. Chi tiết, hình ảnh nào đã thực sự gây ấn tượng mạnh với bạn? Vì sao?

- Phân tích:

• Máy bay đánh bom, “tất cả màu sắc đều biến mất”, lần đầu tiên biết đến từ “chết chóc”.
• Trên tàu, những đứa trẻ chứng kiến cảnh nhiều người lính bị thương, rên la vì đau đớn.
• Triền miên trong đói khát, người ta giết thịt cả con ngựa già thân thiết, ăn cây cỏ sống qua ngày.
• Trong trại trẻ mồ côi, hàng chục đứa bé khóc đòi mẹ, hễ ai vô tình nhắc tới từ “mẹ”, tất cả lại gào khóc không nguôi.
• Khi học lớp Ba, “tôi” trốn trại đi tìm mẹ, đói lả kiệt sức và được ông già cưu mang.
• Hàng chục năm trôi qua, vẫn khao khát gặp lại mẹ.

- Chi tiết ấn tượng: Trong trại trẻ mồ côi, hàng chục đứa bé khóc đòi mẹ, hễ ai vô tình nhắc tới từ “mẹ”, tất cả lại gào khóc không nguôi.

- Nguyên nhân: Chi tiết này khiến người đọc cảm thấy đồng cảm, thương xót cho những đứa trẻ nhỏ phải xa mẹ, nhớ mẹ đến nỗi chỉ cần nghe thấy từ “mẹ” đã òa khóc.

Câu 4. Toàn bộ câu chuyện được kể bởi một người vì chiến tranh mà đã phải nếm trải những ngày tháng đau thương ở tuổi ấu thơ, tác giả chỉ là người ghi lại. Vậy trong việc tạo lập văn bản này, tác giả đóng vai trò gì? Phân tích thái độ của tác giả khi ghi lại các sự kiện mà nhân chứng kể lại.

- Tác giả đóng vai trò quan trọng trong việc tạo lập văn bản, thể hiện qua việc lựa chọn ngôn từ, giọng kể, cách sắp xếp sự việc, sáng tạo chi tiết và hình ảnh giàu ý nghĩa. Dù người kể chuyện thuộc ngôi thứ nhất xưng “tôi”, lời kể không còn là lời nguyên bản của người thợ làm tóc, mà được nhà văn sáng tạo lại.

- Thái độ của tác giả: thể hiện sự đồng cảm sâu sắc với những nỗi đau và mất mát mà nhân chứng đã trải qua.

Câu 5. Theo bạn, những yếu tố nào có khả năng tạo nên sức lay động của văn bản đối với người đọc? Thông điệp mà bạn nhận được từ văn bản “Và tôi vẫn muốn mẹ…” là gì?

• Yếu tố: câu chuyện chân thực, tình huống éo le, sự việc đầy cảm xúc, nhân vật giàu tính nhân văn,...
• Thông điệp: chiến tranh là nguồn cơn của mọi bất hạnh, cần phải đấu tranh và ngăn chặn nó để bảo vệ hạnh phúc và sự bình yên.

Kết nối đọc - viết: Phân tích và suy ngẫm sâu sắc

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích ý nghĩa hai câu cuối trong văn bản: “Tôi đã năm mươi mốt tuổi, tôi có hai con. Và tôi vẫn còn muốn mẹ”.

Gợi ý:

Trong văn bản Và tôi vẫn muốn mẹ, hai câu cuối: “Tôi đã năm mươi mốt tuổi, tôi có hai con. Và tôi vẫn còn muốn mẹ” để lại ấn tượng sâu sắc. Câu văn thể hiện khao khát mãnh liệt và tâm sự thầm kín của nhân vật “tôi”. Khao khát có mẹ không chỉ là mong ước được sống trong tình yêu thương của gia đình mà còn là nỗi nhớ về một tuổi thơ bị chiến tranh cướp mất. Qua đó, câu văn phản ánh hậu quả nặng nề mà chiến tranh để lại, đồng thời nhắc nhở chúng ta rằng: có những nỗi đau và ký ức sẽ mãi không thể nguôi ngoai, dù thời gian có trôi qua bao lâu đi chăng nữa.