Soạn bài Trong lời mẹ hát - Chân trời sáng tạo: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 8 trang 13, sách Chân trời sáng tạo tập 1

Bài thơ Trong lời mẹ hát của nhà thơ Trương Nam Hương là một tác phẩm nổi bật trong chương trình Ngữ văn lớp 8, mang đến những cảm xúc sâu lắng và ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 8: Trong lời mẹ hát, cung cấp hướng dẫn chi tiết và bài học ý nghĩa. Hãy cùng khám phá ngay sau đây.

Sơ đồ tư duy bài thơ Trong lời mẹ hát - Hướng dẫn chi tiết và sáng tạo

Hướng dẫn soạn bài Trong lời mẹ hát chi tiết và đầy đủ nhất

Tác giả

Trương Nam Hương, sinh ngày 23 tháng 10 năm 1963 tại Huế, là một nhà thơ với nhiều đóng góp nổi bật cho nền văn học Việt Nam.

Ông tốt nghiệp Khoa Ngữ văn tại Trường Đại học Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, nơi ông đã trau dồi và phát triển tài năng văn chương của mình.

Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: Khúc hát người xa xứ, Ban mai xanh, Ngoảnh lại tháng năm, Thơ tình Trương Nam Hương, Thơ với tuổi thơ, và Ra ngoài ngàn năm.

Tác phẩm

1. Xuất xứ

Bài thơ Trong lời mẹ hát được trích từ tập thơ Ban mai xanh, xuất bản bởi NXB Đồng Nai năm 1994.

2. Bố cục

• Phần 1 (Khổ 1, 2): Lời ru của mẹ gợi nhớ những kỷ niệm tuổi thơ êm đềm.
• Phần 2 (Khổ 3, 4, 5, 6, 7): Hình ảnh người mẹ từ thời trẻ trung đến khi tuổi già.
• Phần 3 (Khổ cuối): Lời ru như đôi cánh nâng đỡ con bay xa, trưởng thành.

3. Thể thơ

Bài thơ được viết theo thể thơ sáu chữ, tạo nhịp điệu nhẹ nhàng và sâu lắng.

4. Cảm hứng chủ đạo

Tác phẩm thể hiện tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc và lòng biết ơn dành cho người mẹ.

Đọc hiểu

1. Lời ru của mẹ chứa những kỷ niệm tuổi thơ

Khổ thơ đầu tiên khắc họa hình ảnh người mẹ dịu dàng, đong đưa đứa con trên chiếc võng quen thuộc.

Trong lời ru của mẹ, hiện lên những hình ảnh thân thương của làng quê: cánh đồng xanh mướt, cánh cò trắng bay lượn, màu vàng rực rỡ của hoa mướp, tiếng gà cục tác, lá chanh xanh mát, lũy tre huyền thoại, dây trầu xanh mướt, vầng trăng sáng và hương cau thơm ngát.

=> Tất cả đều mang đậm hồn quê hương, gợi nhớ về một miền ký ức thân thương.

2. Hình ảnh người mẹ từ lúc còn trẻ đến khi già đi

Mẹ hiện lên qua hình ảnh lam lũ, vất vả với công việc giã gạo nặng nhọc.

Tấm áo bạc phếch của mẹ là minh chứng cho cuộc đời đầy gian nan, nhọc nhằn mà mẹ đã trải qua.

Thời gian trôi qua, mái tóc xanh mượt ngày nào của mẹ giờ đã điểm bạc, như dấu hiệu của tuổi già đang dần đến.

Cuộc đời vất vả đã đè nặng lên đôi vai gầy guộc của mẹ, khiến người con không khỏi xót xa, thương cảm.

Khi mẹ già đi, cũng là lúc con lớn lên, trưởng thành và bước vào đời với bao hoài bão, ước mơ.

=> Người con đã bộc lộ tình yêu thương, lòng biết ơn sâu sắc dành cho mẹ.

3. Lời ru chắp cánh cho con bay xa, trưởng thành

Lời ru của mẹ trở thành nguồn sức mạnh, chắp cánh cho con bay xa, vươn tới những chân trời mới.

Dù con đi đâu, mẹ vẫn luôn dõi theo, động viên và chờ đợi con trở về trong vòng tay ấm áp của mẹ.

=> Tình mẫu tử thiêng liêng, chân thành và sâu sắc.

Hướng dẫn soạn bài Trong lời mẹ hát ngắn gọn và súc tích

Chuẩn bị đọc

Hãy chia sẻ với bạn bè một bài thơ hoặc ca dao về mẹ mà em yêu thích và cảm nhận sâu sắc.

Gợi ý:

Một số bài thơ nổi tiếng về mẹ như Bầm ơi (Tố Hữu), Con yêu mẹ (Xuân Quỳnh), Con cò (Chế Lan Viên)...

Ca dao:

Chiều chiều ra đứng ngõ sau
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.

*

Mẹ già như chuối ba hương,
Như xôi nếp một, như đường mía lau.

*

Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!

Trải nghiệm cùng văn bản

Câu 1. Khổ thơ này gợi cho em nhớ đến những lời hát ru nào?

Một số lời hát ru quen thuộc như:

Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về
Cò về thăm quán cùng quê
Thăm cha thăm mẹ cò về thăm anh.

*

Con cò, cò bay lả, lả, bay la
Bay từ từ cửa phủ,
Bay ra, ra cánh đồng
Tình tính tang, là tang tính tình
Duyên tình rằng, ấy duyên tình ơi,
Rằng có nhớ, nhớ hay chăng?
Rằng có biết biết hay chăng

*

Con cò mà đi ăn đêm,
Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao.
Ông ơi, ông vớt tôi nao,
Tôi có lòng nào ông hãy xáo măng.
Có xáo thì xáo nước trong,
Đừng xáo nước đục đau lòng cò con.

Câu 2. Điều mà con “nghe” được trong lời mẹ hát ở khổ thơ này có gì khác biệt so với bảy khổ thơ trước đó?

Trong bảy khổ thơ đầu, lời hát của mẹ tập trung miêu tả vẻ đẹp của quê hương, đất nước.

Ở khổ thơ này, lời hát của mẹ mang ý nghĩa nhắc nhở, động viên con nuôi dưỡng ước mơ và nỗ lực vì tương lai.

Suy ngẫm và phản hồi

Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ.

Thể thơ: Sáu chữ

Câu 2. Vẽ sơ đồ bố cục của bài thơ? Nét độc đáo của cách bố cục ấy là gì?

Bố cục của bài thơ:

• Phần 1 (Khổ 1, 2): Lời ru của mẹ chứa đựng những kỷ niệm tuổi thơ.
• Phần 2 (Khổ 3, 4, 5, 6, 7): Hình ảnh người mẹ từ thời trẻ trung đến khi tuổi già.
• Phần 3 (Khổ cuối): Lời ru chắp cánh cho con bay xa, trưởng thành.

=> Nét độc đáo trong bố cục là sự phát triển theo thời gian của nhân vật con, từ thuở ấu thơ đến khi trưởng thành.

Câu 3. Chỉ ra nét đặc sắc trong các hình ảnh Chòng chành nhịp võng ca dao và Vầng trăng mẹ thời con gái, / Vẫn còn thơm ngát hương cau.

• Chòng chành nhịp võng ca dao: Gợi hình ảnh mẹ đu võng ru con, kết hợp với âm điệu trầm bổng của lời hát ru.
• Vầng trăng mẹ thời con gái, / Vẫn còn thơm ngát hương cau: Khắc họa vẻ đẹp rạng ngời của người mẹ thời trẻ.

Câu 4. Em hình dung như thế nào về hình ảnh người mẹ được miêu tả từ khổ thơ thứ ba đến khổ thơ thứ bảy? Cách khắc họa hình ảnh người mẹ có gì độc đáo?

• Hình ảnh người mẹ hiện lên với vẻ đẹp thời con gái như “vầng trăng”, tần tảo trong lao động, giã gạo nuôi con, tấm áo bạc phếch, mái tóc điểm bạc, lưng còng vì thời gian. Dù vất vả, lời ru của mẹ vẫn ngọt ngào, thơm thảo, chứa đựng tình yêu thương vô bờ.
• Độc đáo: Hình ảnh mẹ gắn liền với lời ru, song hành cùng tình cảm của con dành cho mẹ.

Câu 5. Vần trong bài thơ là vần cách hay vần liền? Dựa vào đâu để xác định như vậy?

Vần cách, dựa vào cấu trúc vần trong các câu thơ của bài.

Câu 6. Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ và cho biết tác dụng của vần, nhịp, cách sử dụng hình ảnh trong việc thể hiện cảm hứng đó.

• Cảm hứng chủ đạo: Tình yêu thương, sự gắn bó sâu sắc dành cho người mẹ.
• Tác dụng của vần, nhịp, hình ảnh: Góp phần thể hiện rõ nét tình cảm thiêng liêng của con dành cho mẹ.

Câu 7. Theo em, nhan đề Trong lời mẹ hát có vai trò như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ?

Nhan đề đã khéo léo thể hiện tư tưởng và chủ đề của tác phẩm. Trong lời mẹ hát gợi mở đối tượng trung tâm của bài thơ - lời ru của người mẹ, qua đó làm nổi bật tình mẫu tử thiêng liêng.

Câu 8. Cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ này có gì khác với cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ khác mà em biết?

Văn bản Trong lời mẹ hát thể hiện tình yêu thương và lòng biết ơn dành cho mẹ thông qua những hình ảnh bình dị, gần gũi và đặc biệt là lời ru. Tác giả không trực tiếp bày tỏ cảm xúc, nhưng từng câu chữ, hình ảnh đều toát lên tình cảm sâu sắc, thể hiện sự tinh tế và tài năng của Trương Nam Hương.