Soạn bài Thị Mầu lên chùa - Ngữ văn lớp 10 trang 75 sách Cánh diều tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Hôm nay, EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 10: Thị Mầu lên chùa, hỗ trợ học sinh chuẩn bị bài học một cách hiệu quả và sâu sắc.

Tài liệu này là nguồn tham khảo quý giá dành cho học sinh lớp 10. Mời các bạn khám phá nội dung chi tiết được trình bày dưới đây.

1. Soạn bài Thị Mầu lên chùa ngắn gọn

Câu 1. Thị Mầu đã dùng ngôn ngữ và hành động ra sao để bộc lộ tình cảm với chú tiểu? Việc lặp lại tiếng gọi “thầy tiểu ơi!” có ý nghĩa gì trong việc thể hiện tâm tư của Thị Mầu? Bạn ấn tượng nhất với lời tỏ tình nào của Thị Mầu? Tại sao?

Hướng dẫn giải:

- Thị Mầu dùng lời lẽ ẩn ý, đầy tình tứ cùng hành động táo bạo, quyết liệt.

- Tiếng gọi “thầy tiểu ơi!” lặp lại nhiều lần: thể hiện sự đắm say, tình cảm nồng nàn.

- Ấn tượng với câu “Trúc xinh trúc mọc sân đình/Em xinh em đứng một mình chẳng xinh”: tinh tế, sâu sắc.

Câu 2. Qua ngôn ngữ và hành động của Tiểu Kính trong đoạn trích, bạn có nhận định gì về nhân vật này?

Hướng dẫn giải:

Tiểu Kính là người chính trực, điềm đạm và lạnh lùng.

Câu 3. Dưới đây là một số trích dẫn ngôn ngữ của tác giả dân gian (thể hiện qua tiếng đế) và nhân vật Thị Mầu:

Bạn có đồng ý với cách đánh giá của tác giả dân gian (qua tiếng đế) về Thị Mầu và thái độ, suy nghĩ của cô ấy không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến: đồng tình.

- Lý do: Thị Mầu có tính cách lẳng lơ, không phải mẫu người phụ nữ chuẩn mực theo quan niệm xưa.

Câu 4. Theo bạn, nhân vật Thị Mầu là người như thế nào? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng) nêu nhận xét của mình về nhân vật này.

Hướng dẫn giải:

- Thị Mầu: Mang vẻ đẹp rực rỡ nhưng lại có tính cách lẳng lơ và thiếu suy nghĩ.

- Đoạn văn: Học sinh tự triển khai ý tưởng và viết.

Câu 5. Bạn biết những tác phẩm văn học nào được lấy cảm hứng từ hình tượng Thị Mầu trong vở chèo Quan Âm Thị Kính?

Hướng dẫn giải:

Các tác phẩm văn học: Thị Màu (Anh Ngọc), Này em Thị Mầu (Ngân Vịnh),...

2. Soạn bài Thị Mầu lên chùa - Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

2.1 Chuẩn bị - Hướng dẫn chi tiết và hiệu quả

Hình ảnh Thị Mầu lên chùa trong bức ảnh để lại ấn tượng: Thị Mầu toát lên vẻ đẹp rực rỡ và duyên dáng.

2.2 Đọc hiểu - Khám phá chi tiết và sâu sắc

Câu 1. Thị Mầu lên chùa có điểm gì khác biệt so với thông lệ thường thấy?

Hướng dẫn giải:

Người thường lên chùa vào ngày mười bốn hoặc rằm, nhưng Thị Mầu lại lên chùa từ ngày mười ba.

Câu 2. Trong lời giới thiệu với chú tiểu, Thị Mầu đặc biệt nhấn mạnh thông tin gì?

Hướng dẫn giải:

Thị Mầu đặc biệt nhấn mạnh rằng cô ấy chưa lấy chồng trong lời giới thiệu với chú tiểu.

Câu 3. Thị Mầu có thực sự quan tâm đến việc vào lễ Phật không?

Hướng dẫn giải:

Thị Mầu không hề quan tâm đến việc lễ Phật, mà chỉ tập trung vào việc tán tỉnh chú tiểu.

Câu 4. Phép so sánh trong lời của Thị Mầu có gì đặc sắc?

Sử dụng lối nói ví von so sánh để thể hiện khát khao yêu đương mãnh liệt của Thị Mầu:

“Thầy như táo rụng sân đình
Em như gái rở, đi rình của chua”

Hướng dẫn giải:

Cây táo mọc ở sân đình thường cao, sau mùa xuân chín rụng. Vì ít được chăm sóc lại già cỗi nên táo vừa chua, vừa chát. Gái rở chỉ người phụ nữ mang bầu, thường bị nghén và thèm của chua.

=> Gái rở đang thèm của chua mà gặp được táo ở sân đình, càng làm nổi bật sự khao khát và mong muốn mãnh liệt của nhân vật này.

Câu 5. Những câu hát trong phần này đều tập trung thể hiện điều gì? Câu “Trúc xinh [...] chẳng xinh!” có gì khác biệt so với ca dao?

Hướng dẫn giải:

- Những câu hát tập trung thể hiện nỗi khao khát tình yêu mãnh liệt của Thị Mầu.

- Câu “Trúc xinh [...] chẳng xinh!” có sự khác biệt so với ca dao:

• Câu ca dao: “Trúc xinh trúc mọc đầu đình/Em xinh em đứng một mình cũng xinh”: Ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ, dù đơn độc vẫn toát lên sự xinh đẹp.
• Trong “Thị Mầu lên chùa”: Người phụ nữ chỉ xinh đẹp khi có đôi có cặp.

Câu 6. Đoạn trích có những chỉ dẫn sân khấu nào? Tác dụng của các chỉ dẫn đó đối với người đọc là gì?

Hướng dẫn giải:

• Một số chỉ dẫn: ra nói, hát, xứng danh, đế, hát ghẹo tiểu, Tiểu Kính bỏ chạy… (Các chỉ dẫn được đặt trong dấu ngoặc đơn)
• Tác dụng: Giúp người đọc hình dung rõ hành động của nhân vật, từ đó hiểu sâu hơn nội dung vở chèo.

2.3 Trả lời câu hỏi - Phân tích chi tiết và sâu sắc

Câu 1. Thị Mầu đã sử dụng ngôn ngữ và hành động như thế nào để bày tỏ tình cảm với chú tiểu? Việc lặp lại tiếng gọi “thầy tiểu ơi!” có ý nghĩa gì trong việc thể hiện tâm tư của Thị Mầu? Bạn ấn tượng nhất với lời tỏ tình nào của Thị Mầu? Tại sao?

Hướng dẫn giải:

- Thị Mầu đã sử dụng ngôn ngữ và hành động như thế nào để bày tỏ tình cảm với chú tiểu:

• Ngôn ngữ: Khen ngợi vẻ đẹp của chú tiểu “Người đâu mà đẹp như sao băng thế nhỉ?; Người đâu đến ở chùa này?/Cổ cao ba ngấn, lông mày nét ngang…”; lời lẽ ẩn ý, đầy tình tứ “Thầy như táo rụng sân đình/Em như gái rở, đi rình của chua”; trêu đùa “Này thầy tiểu ơi, ăn với em miếng giầu đã nào, rồi để mõ đấy, em đánh cho”.
• Hành động: Nắm tay Tiểu Kính, đòi quét chùa giúp…

- Tiếng gọi “thầy tiểu ơi!” lặp lại nhiều lần nhằm thể hiện sự say đắm và tình cảm nồng nàn của Thị Mầu dành cho chú tiểu.

- Ấn tượng với câu “Trúc xinh trúc mọc sân đình/Em xinh em đứng một mình chẳng xinh”: Lời tỏ tình khéo léo, bộc lộ khát khao hạnh phúc lứa đôi.

Câu 2. Qua ngôn ngữ và hành động của Tiểu Kính trong đoạn trích, bạn có nhận định gì về nhân vật này?

Hướng dẫn giải:

Tiểu Kính là người chính trực, điềm đạm và lạnh lùng.

Câu 3. Dưới đây là một số trích dẫn ngôn ngữ của tác giả dân gian (thể hiện qua tiếng đế) và nhân vật Thị Mầu:

Bạn có đồng ý với cách đánh giá của tác giả dân gian (qua tiếng đế) về Thị Mầu và thái độ, suy nghĩ của cô ấy không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Ý kiến: Đồng tình.

- Lý do: Nhân vật Thị Mầu được xây dựng với tính cách lẳng lơ, không phải mẫu người phụ nữ chuẩn mực theo quan niệm xưa. Những lời đánh giá trên góp phần làm nổi bật tính cách của nhân vật.

Câu 4. Theo bạn, nhân vật Thị Mầu là người như thế nào? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng) nêu nhận xét của mình về nhân vật này.

Hướng dẫn giải:

- Thị Mầu: Xinh đẹp nhưng lại có tính cách lẳng lơ và thiếu suy nghĩ.

- Đoạn văn: Nhân vật Thị Mầu được khắc họa với những nét tính cách đặc biệt. Cô đã dám vượt qua những rào cản của Nho giáo để thể hiện khát khao tình yêu của mình. Mặc dù những hành động trong đoạn trích “Thị Mầu lên chùa” cho thấy sự lẳng lơ và mù quáng của cô trước tình yêu, nhưng Thị Mầu vẫn dám sống thật với cảm xúc của mình trong một xã hội hà khắc với phụ nữ. Cô chủ động trong tình yêu, không tuân theo sự sắp đặt của gia đình và không sợ dư luận. Nhân vật này cũng mang đến một thông điệp nhân văn sâu sắc về sự tự do và khát vọng cá nhân.

Câu 5. Bạn biết những tác phẩm văn học nào lấy cảm hứng từ hình tượng nhân vật Thị Mầu trong vở chèo Quan Âm Thị Kính?

Hướng dẫn giải:

Các tác phẩm văn học lấy cảm hứng từ hình tượng Thị Mầu: Thị Màu (Anh Ngọc), Này em Thị Mầu (Ngân Vịnh), Cô Thị Mầu (Trần Đăng Khoa), Hát với Thị Màu (Đoàn Thị Lam Luyến)...