Soạn bài Ôn tập và tự đánh giá cuối học kì II - Ngữ văn lớp 10 trang 116 sách Cánh diều tập 2: Hướng dẫn chi tiết và bài tập thực hành

Hôm nay, EduTOPS xin giới thiệu đến các bạn bài Soạn văn 10: Ôn tập và tự đánh giá cuối học kì II, nằm trong sách Cánh diều, tập 2. Bài viết này sẽ giúp các bạn hệ thống lại kiến thức và chuẩn bị tốt cho kỳ thi sắp tới.

Kính mời các bạn học sinh lớp 10 cùng khám phá nội dung chi tiết và bổ ích được chúng tôi trình bày ngay sau đây. Đây sẽ là nguồn tài liệu quý giá giúp các bạn tự tin hơn trong kỳ thi cuối kỳ.

Nội dung ôn tập - Hệ thống kiến thức trọng tâm và bài tập thực hành chi tiết

Đọc hiểu văn bản - Phương pháp và kỹ năng cần thiết

Câu 1. Hãy tạo bảng hoặc sơ đồ phân loại các bài đọc hiểu theo thể loại và kiểu văn bản đã học trong sách Ngữ văn 10, tập hai. Tham khảo và hoàn thành bảng dưới đây.

Câu 2. Liệt kê tên các văn bản đọc hiểu tiêu biểu cho từng thể loại truyện trong sách Ngữ văn 10, tập hai và nêu đặc điểm cơ bản cần lưu ý khi đọc mỗi thể loại đó.

Gợi ý:

• Kiêu binh nổi loạn: Truyện tiểu thuyết chương hồi.
• Hồi trống Cổ Thành: Tiểu thuyết diễn nghĩa lịch sử

=> Đặc điểm: Dung lượng lớn, chia thành nhiều chương, hồi. Mỗi hồi đều có tiêu đề khái quát nội dung được trình bày.

• Người ở bến sông Châu: Truyện ngắn

=> Đặc điểm: Ngắn gọn, súc tích và hàm chứa nhiều ý nghĩa hơn so với các tác phẩm dài như tiểu thuyết.

Câu 3. Nêu đặc điểm chung về nội dung và hình thức của các văn bản thơ được học trong sách Ngữ văn 10, tập hai. Phân tích ý nghĩa của những chủ đề được đề cập trong các bài thơ. Xác định những yếu tố cần chú ý khi đọc hiểu các văn bản thơ này.

- Đặc điểm chung:

• Nội dung đáp ứng các chức năng thẩm mĩ, giáo dục...
• Sự hài hòa giữa nội dung và nghệ thuật.

- Phân tích: Tình yêu quê hương, đất nước; Lòng tự hào dân tộc…

- Điểm chú ý: Thể thơ, từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu, cách gieo vần, biện pháp tu từ…; Tình cảm, tư tưởng được gửi gắm trong bài thơ…

Câu 4. Nhận xét về đặc điểm của các văn bản nghị luận văn học được học trong sách Ngữ văn 10, tập hai. Phân tích yêu cầu và ý nghĩa của việc đọc hiểu các văn bản nghị luận này.

- Đặc điểm: Sử dụng lí lẽ để đánh giá vấn đề, đồng thời tìm ra những giá trị thuyết phục người khác nghe theo quan điểm, ý kiến cá nhân của mình.

- Phân tích: Giúp người đọc hiểu sâu sắc hơn về văn bản nghị luận, từ đó nắm bắt được ý nghĩa và giá trị của tác phẩm.

Câu 5. Cấu trúc của bài Thơ văn Nguyễn Trãi bao gồm những nội dung gì? Văn bản 'Nguyễn Trãi, người anh hùng của dân tộc' của Phạm Văn Đồng đóng vai trò như thế nào trong bài học này? Hãy nhận xét về các tác phẩm của Nguyễn Trãi (nội dung và hình thức thể loại) được học trong bài.

Viết - Kỹ năng và phương pháp rèn luyện hiệu quả

Câu 6. Liệt kê tên các kiểu văn bản nghị luận được rèn luyện viết trong sách Ngữ văn 10, tập hai; nhận xét sự khác biệt giữa các kiểu văn bản viết được rèn luyện ở Ngữ văn 10, tập hai so với Ngữ văn 10, tập một.

Câu 7. Chỉ ra điểm giống nhau và khác nhau về yêu cầu viết (mục đích và nội dung) của bài nghị luận Phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học và Nghị luận về một vấn đề xã hội đã học. Hoàn thành yêu cầu của bài tập vào vở theo bảng dưới đây:

- Phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học

• Mục đích: Phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học giúp chúng ta hiểu sâu hơn về giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm đó.
• Nội dung: Cần phân tích, đánh giá tác phẩm ở cả phương diện nội dung và nghệ thuật theo yêu cầu đề bài; Tìm hiểu mối quan hệ giữa tác phẩm, tác giả và bối cảnh ra đời của nó.

- Nghị luận về một vấn đề xã hội

• Mục đích: Thuyết phục người đọc, người nghe hiểu rõ về tư tưởng, quan điểm của bạn đối với một vấn đề xã hội.
• Nội dung: Người viết cần đưa ra dẫn chứng, lí lẽ, lập luận cụ thể và logic để minh chứng và giải thích vấn đề xã hội đó.

Câu 8. Nêu một số vấn đề xã hội mà em thấy có thể viết bài nghị luận để phát biểu ý kiến của mình. Giải thích vì sao đó là vấn đề xã hội cần được quan tâm và bày tỏ quan điểm.

Nói và nghe - Kỹ năng giao tiếp và thuyết trình hiệu quả

Nêu các nội dung chính được rèn luyện trong kĩ năng thuyết trình và thảo luận ở sách Ngữ văn 10, tập hai. Những nội dung thuyết trình và thảo luận này có mối liên hệ chặt chẽ như thế nào với nội dung đọc hiểu và viết?

- Các nội dung gồm:

• Giới thiệu, đánh giá về một tác phẩm truyện
• Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề
• Giới thiệu, đánh giá vẻ đẹp của tác phẩm văn học
• Thuyết trình và thảo luận về một vấn đề xã hội

- Những nội dung thuyết trình và thảo luận liên quan chặt chẽ với nội dung đọc hiểu: Giúp người học củng cố và mở rộng kĩ năng về nội dung đọc hiểu, từ đó nâng cao khả năng phân tích và đánh giá văn bản.

Tiếng Việt - Nghệ thuật sử dụng ngôn từ và biện pháp tu từ

Câu 10.

a. Nêu một số biện pháp tu từ có trong Bài 6 và phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ mà em thấy nổi bật trong các bài thơ đã học ở Bài 6.

b. Nêu một ví dụ về biện pháp tu từ chêm xen chưa được học trong sách giáo khoa (Bài 6) và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ đó.

Tự đánh giá cuối học kì II - Hướng dẫn chi tiết và bài tập thực hành

I. Đọc hiểu - Phân tích và cảm nhận văn bản

a. Đọc bài thơ sau, ghi vào vở chữ cái đầu phương án trả lời đúng của mỗi câu hỏi (từ 1 đến 5) và làm bài tập câu 6.

Câu 1. Bài thơ Thương vợ là lời của ai, nói về ai?

A. Vợ nhà thơ Trần Tế Xương nói về chồng

B. Vợ nhà thơ Trần Tế Xương tự nói về mình

C. Người chồng nói về người vợ của mình

D. Nhà thơ Trần Tế Xương tự nói về mình

Câu 2. Bài thơ nêu trên có đặc điểm như thế nào?

A. 8 câu, không có hình ảnh

B. 8 câu, mỗi câu 7 chữ

C. 8 câu, không có nhịp

D. 8 câu, không có vần

Câu 3. Câu thơ nào sau đây sử dụng biện pháp tu từ ẩn dụ?

A. Cha mẹ thói đời ăn ở bạc

B. Có chồng hờ hững cũng như không

C. Một duyên hai nợ âu đành phận

D. Lặn lội thân cò khi quãng vắng

Câu 4. Câu thơ nào sau đây sử dụng thành ngữ?

A. Quanh năm buôn bán ở mom sông

B. Nuôi đủ năm con với một chồng

C. Năm nắng mười mưa dám quản công

D. Eo sèo mặt nước buổi đò đông

Câu 5. Điểm giống nhau giữa bài thơ trên với các bài Tự tình (Bài 2) (Hồ Xuân Hương); Cảm xúc mùa thu (Đỗ Phủ); Thu điếu (Nguyễn Khuyến) là gì?

A. Viết về tình cảm với quê hương.

B. Viết về đề tài người phụ nữ.

C. Viết về thiên nhiên, mùa thu

D. Làm theo thể thơ Đường luật.

Câu 6. Nêu nội dung chính của bài thơ trên trong 4 - 5 dòng

B. Đọc đoạn trích sau và làm các bài tập ở bên dưới:

Câu 1. Văn bản trên viết về vấn đề gì? Tóm tắt trong khoảng 3 – 4 dòng.

Câu 2. Nêu các biểu hiện cụ thể giúp em nhận biết được phương thức biểu đạt chính của văn bản trên.

Câu 3. Đoạn trích trên được triển khai theo kiểu diễn dịch, quy nạp hay tổng - phân - hợp? Em dựa vào đâu để xác định cấu trúc ấy?

Câu 4. Viết 6 - 8 dòng nêu cảm nghĩ của em về nội dung và hình thức của đoạn trích trên.

II. Viết - Kỹ năng phân tích và đánh giá văn học

Chọn một trong hai đề sau để viết thành bài văn ngắn:

Đề 1: Phân tích, đánh giá nội dung và hình thức một trong các tác phẩm văn xuôi đã học trong Ngữ văn 10, tập hai.

Đề 2: Phân tích bài thơ Thương vợ của tác giả Trần Tế Xương đã nêu ở trên.