Soạn bài Ôn tập cuối học kì II - Ngữ văn lớp 10 trang 114 sách Chân trời sáng tạo tập 2: Hướng dẫn chi tiết và đầy đủ

Nhằm giúp học sinh củng cố kiến thức một cách toàn diện, EduTOPS xin giới thiệu tài liệu Soạn văn 10: Ôn tập cuối học kì II, một nguồn tham khảo vô cùng thiết thực và bổ ích.

Hy vọng tài liệu này sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp các bạn học sinh lớp 10 chuẩn bị bài học một cách nhanh chóng, hiệu quả và đầy đủ nhất.

Soạn bài Ôn tập cuối học kì II

Câu 1. Hãy kẻ bảng gồm hai cột A và B theo mẫu dưới đây, sau đó nối tên thể loại ở cột A với đặc điểm tương ứng ở cột B; giải thích lý do bạn tạo ra các đường nối giữa hai cột.

Gợi ý:

• Truyện - có cốt truyện; sử dụng miêu tả, kể chuyện, và biểu cảm.
• Sử thi - xây dựng nhân vật và sự kiện liên quan đến lịch sử thông qua trí tưởng tượng dân gian.
• Thơ - thể hiện trực tiếp cảm xúc và tình cảm của tác giả; ngôn ngữ hàm súc, cô đọng.
• Văn bản thông tin tổng hợp - đề cập đến sự kiện và nhân vật có thật; thường kết hợp với các phương tiện phi ngôn ngữ.
• Văn bản nghị luận - tập trung vào lý lẽ và bằng chứng thuyết phục.

Câu 2. Theo bạn, cần lưu ý những yếu tố nào khi đọc hiểu văn bản thuộc các thể loại sau đây (có thể sử dụng bảng để tóm tắt các điểm cần lưu ý)?

a. Văn nghị luận

b. Thơ

c. Truyện

Gợi ý:

a. Mục đích viết, lý lẽ, và dẫn chứng…

b. Thể thơ, cách gieo vần, hình ảnh, từ ngữ, biện pháp tu từ, và cảm xúc của nhân vật trữ tình…

c. Cốt truyện, sự kiện, và nhân vật…

Câu 3. Nhận xét về tư tưởng nhân nghĩa trong Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi) và cho biết chất “hùng văn” của tác phẩm này chủ yếu bắt nguồn từ đâu.

- Tư tưởng “nhân nghĩa”:

• Kế thừa tư tưởng Nho giáo về “yên dân”: mang lại cuộc sống yên bình và hạnh phúc cho nhân dân.
• Tư tưởng mới là “trừ bạo”: vì nhân dân mà diệt trừ bạo tàn và giặc ngoại xâm.

=> Tư tưởng nhân nghĩa của Nguyễn Trãi đã khẳng định sự chính nghĩa của nghĩa quân Lam Sơn, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

- Chất “hùng văn” được thể hiện qua ngôn từ và giọng điệu mạnh mẽ.

Câu 4. Văn bản Nguyễn Trãi - nhà ngoại giao, nhà hiền triết, nhà thơ (A-ma-đu Ma-ta Mơ Bâu) giúp bạn hiểu thêm điều gì về con người anh hùng và con người nghệ sĩ trong Nguyễn Trãi? Hãy nhận xét về cách sử dụng lý lẽ và bằng chứng của tác giả bài viết này.

- Con người anh hùng: Tình yêu nước, lòng thương dân sâu sắc.

- Con người nghệ sĩ: Tình yêu thiên nhiên và sự nhạy cảm trước cái đẹp.

=> Cách sử dụng lý lẽ và bằng chứng: Rõ ràng, logic, và thuyết phục.

Câu 5. Qua việc đọc ba văn bản nghị luận Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn), Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi), và Nam quốc sơn hà - bài thơ Thần khẳng định chân lí độc lập của đất nước (theo Nguyễn Hữu Sơn), hãy nêu một số điểm khác biệt giữa:

a. Văn bản nghị luận văn học và văn bản nghị luận xã hội?

b. Văn bản nghị luận trung đại và văn bản nghị luận hiện đại?

Gợi ý:

a. Văn bản nghị luận văn học tập trung vào phân tích tác phẩm, trong khi văn bản nghị luận xã hội bàn về các vấn đề xã hội.

b. Văn bản nghị luận trung đại thường mang tính chất giáo huấn, trong khi văn bản nghị luận hiện đại có xu hướng đa dạng và phản ánh nhiều góc nhìn khác nhau.

Câu 6. Nhận xét về cách quan sát, miêu tả thiên nhiên và cảnh sinh hoạt của Nguyễn Trãi trong bài thơ Dục Thúy sơn hoặc Bảo kính cảnh giới - bài 43.

Câu 7. Chỉ ra một vài điểm khác biệt trong cách ngắt nhịp, gieo vần, sử dụng biện pháp tu từ,... để tạo âm điệu thể hiện niềm thương nhớ giữa hai bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng và Chiếc lá đầu tiên của Hoàng Nhuận Cầm.

Câu 8. Nhận xét về cách sử dụng vai kể và điểm nhìn trong hai trong số các văn bản truyện sau: Đất rừng phương Nam, Giang, Buổi học cuối cùng, Dưới bóng hoàng lan,...

Câu 9. Từ một số tác phẩm truyện và trích đoạn chèo/tuồng đã học, hãy chỉ ra ít nhất 3 điểm khác biệt về cách xây dựng nhân vật giữa hai thể loại này (có thể sử dụng mẫu bảng sau và làm vào vở):

Câu 10. Đọc đoạn trích dưới đây và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

(1) Thứ nhất, đọc sách giúp chúng ta mở mang kiến thức. (2) Sách là kho tàng tri thức vô tận của nhân loại. (3) Sách cung cấp cho chúng ta những hiểu biết ở nhiều lĩnh vực như toán học, vật lí, lịch sử, địa lí, văn học,... (4) Sách làm cho tâm hồn ta phong phú, trí óc ta rộng mở và cuộc sống của chúng ta trở nên ý nghĩa hơn. (5) Đọc sách giúp chúng ta phát triển kĩ năng ngôn ngữ. (6) Chúng ta có thể mở rộng vốn từ vựng thông qua việc đọc sách. (7) Ngoài ra, chúng ta còn có thể cải thiện khả năng viết của mình thông qua việc đọc sách. (8) Thêm vào đó, khi đọc sách thường xuyên, bạn sẽ được trau dồi các từ vựng mới cũng như cải thiện khả năng viết lách mà đôi khi chính bạn cũng không hề nhận ra điều đó.

a. Chỉ ra lỗi dùng từ trong câu (2) và sửa lại cho đúng.

b. Có thể viết lại các câu (6), (7), (8) như thế nào để văn bản trở nên ngắn gọn và súc tích hơn?

c. Chỉ ra lỗi liên kết trong đoạn trích trên và sửa lại cho đúng.