Soạn bài Những cánh buồm - Ngữ văn lớp 6 trang 28 sách Chân trời sáng tạo tập 2: Hướng dẫn chi tiết và sáng tạo

EduTOPS mang đến bài Soạn văn 6: Những cánh buồm, trích từ sách Chân trời sáng tạo, tập 2, một tài liệu hữu ích dành cho học sinh.

Tài liệu này sẽ là công cụ đắc lực giúp học sinh lớp 6 chuẩn bị bài kỹ lưỡng trước khi đến lớp. Khám phá ngay những hướng dẫn chi tiết dưới đây.

Tri thức Ngữ Văn - Khám phá và làm chủ kiến thức văn học

1.1 Tri thức đọc hiểu - Khám phá thế giới thơ ca

- Thơ, thể loại trữ tình, là tiếng lòng của nhà thơ, nơi cảm xúc và tình cảm được bày tỏ qua hình thức cấu tạo độc đáo. Thơ cách luật tuân theo quy tắc về số câu, chữ, và vần điệu, trong khi thơ tự do phá vỡ mọi khuôn khổ, mang đến sự tự do sáng tạo.

- Yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ không chỉ làm nổi bật hình ảnh mà còn tạo nên sức hút, khiến bài thơ trở nên sống động và gần gũi hơn với người đọc.

- Ngôn ngữ thơ, với sự hàm súc, giàu nhạc điệu và hình ảnh, là phương tiện để truyền tải những rung động sâu sắc và suy tư của tác giả, mở ra một thế giới cảm xúc phong phú.

1.2 Tri thức tiếng Việt - Khám phá sự phong phú của ngôn ngữ

- Từ đa nghĩa là những từ mang nhiều lớp nghĩa, bao gồm nghĩa gốc và nghĩa chuyển. Nghĩa gốc, xuất hiện đầu tiên, là nền tảng để phát triển các nghĩa khác. Nghĩa chuyển được hình thành dựa trên nghĩa gốc, tạo nên sự đa dạng trong cách sử dụng từ ngữ.

- Từ đồng âm là những từ có cách phát âm giống nhau nhưng mang nghĩa hoàn toàn khác biệt, không có mối liên hệ nào về ý nghĩa.

Soạn bài Những cánh buồm - Mẫu 1: Phân tích chi tiết và sâu sắc

(1). Mở bài

Giới thiệu khái quát về nhà thơ Hoàng Trung Thông và tác phẩm Những cánh buồm, một bài thơ giàu cảm xúc và ý nghĩa.

(2). Thân bài

a. Cảnh hai cha con đi dạo trên bãi biển

- Hoàn cảnh: Sau một đêm mưa rả rích, bầu trời và biển cả như được gột rửa, tạo nên một khung cảnh tươi mới.

- Khung cảnh bãi biển: Ánh mặt trời rực rỡ chiếu xuống mặt biển trong xanh, cát trở nên mịn màng như lụa.

- Hình ảnh cha và con: Bóng cha dài lênh khênh, bóng con tròn chắc nịch, tạo nên một sự tương phản đầy ý nghĩa.

- Cảm nhận của người cha khi lắng nghe tiếng bước chân của con, lòng cha cảm thấy sung sướng và hạnh phúc vô bờ.

b. Cuộc trò chuyện của hai cha con

- Người con tò mò hỏi cha: “Sao xa kia chỉ thấy nước, thấy trời/Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó?”.

- Đáp lại câu hỏi ngây thơ của con: “Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa/…Ở nơi đó cha chưa hề đi đến”, người cha bất chợt trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời.

- Cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo: “Cha mượn cho con buồm trắng nhé/Để con đi…” thể hiện khát khao được khám phá thế giới rộng lớn.

=> Lời chân thành của đứa con làm người cha bồi hồi cảm động. Lời của con hay cũng chính là tiếng lòng của cha khi còn là một cậu bé.

(3). Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Những cánh buồm” - Một tác phẩm giàu cảm xúc và ý nghĩa.

Soạn bài Những cánh buồm - Mẫu 2: Phân tích sâu sắc và chi tiết

2.1 Chuẩn bị đọc - Khơi gợi ký ức gia đình

Gia đình là nơi chứa đựng những kỷ niệm đáng nhớ. Hãy nhớ lại một kỷ niệm sâu sắc giữa em và người thân để chia sẻ với các bạn trong lớp, tạo nên sự gắn kết và đồng cảm.

Gợi ý:

Những kỷ niệm với gia đình: một chuyến du lịch vào kỳ nghỉ hè, đón giao thừa cùng người thân, về quê thăm ông bà… Những khoảnh khắc này sẽ làm nên những câu chuyện ý nghĩa và đáng nhớ.

2.2 Trải nghiệm cùng văn bản - Khám phá sâu sắc ý nghĩa thơ ca

Câu 1. Em hình dung như thế nào về hình ảnh người cha và con qua câu thơ “Cha dắt con đi dưới ánh mai hồng/ Nghe con bước lòng vui phơi phới”?

- Khung cảnh: Ánh mặt trời rực rỡ, biển trong xanh, cát mịn màng như tấm lụa trải dài.

- Hình ảnh cha và con: Cha dắt con đi dạo trên bờ biển, bóng cha dài lênh khênh, bóng con tròn chắc nịch, tạo nên một hình ảnh đầy yêu thương và gần gũi.

- Khi lắng nghe tiếng chân con bước, lòng cha cảm thấy sung sướng và hạnh phúc tràn đầy.

Câu 2. Câu thơ “Cha mượn cho con buồm trắng nhé/Để con đi…” thể hiện mong muốn gì của người con?

Câu thơ “Cha mượn cho con buồm trắng nhé/Để con đi…” vang lên từ sâu thẳm tâm hồn trẻ thơ. Người con khao khát được khám phá thế giới rộng lớn: được nhìn thấy cây, nhà, cửa. Đó chính là ước mơ khám phá và trí tưởng tượng phong phú của tuổi thơ.

Câu 3. Em hiểu như thế nào về câu thơ: “Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con”?

Người cha cảm thấy bồi hồi, hạnh phúc khi gặp lại chính mình trong ước mơ của con. Lời của con cũng chính là tiếng lòng của cha khi còn là một cậu bé, từng mang trong mình những ước mơ tương tự. Những ước mơ chưa thể thực hiện của người cha nay được gửi gắm trong con, tạo nên sự kết nối sâu sắc giữa hai thế hệ.

2.3 Suy ngẫm và phản hồi - Khám phá sâu sắc ý nghĩa bài thơ

Câu 1. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Những cánh buồm là một bài thơ?

- Nội dung: Bài thơ Những cánh buồm thể hiện niềm tự hào của người cha khi thấy con mình cũng ấp ủ những ước mơ cao đẹp. Qua đó, tác giả ca ngợi ước mơ khám phá cuộc sống của trẻ thơ - những ước mơ làm cho cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn.

- Hình thức: Bài thơ được chia thành 6 khổ, mỗi khổ có ít nhất 4 câu, hết một câu thơ sẽ xuống dòng và viết hoa chữ cái đầu, tạo nên nhịp điệu và cấu trúc rõ ràng.

Câu 2. Theo em, bài thơ này có gì độc đáo? Nét độc đáo ấy được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ nào?

• Từ ngữ: Nhà thơ sử dụng từ ngữ giàu liên tưởng, tạo nên sự sống động và gợi cảm.
• Hình ảnh gần gũi, quen thuộc: Cha dắt con đi, ánh mặt trời, những cánh buồm…
• Biện pháp tu từ: Ẩn dụ (ánh mặt trời, những cánh buồm, ánh nắng chảy đầy vai…); liệt kê (có cây, có cửa, có nhà…); điệp từ (bóng… bóng…, cha, con).

Câu 3. Bài thơ có chứa các yếu tố miêu tả và tự sự không? Nếu có, em hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các yếu tố đó.

- Bài thơ có chứa các yếu tố miêu tả và tự sự.

- Các yếu tố:

• Tự sự: Kể về cuộc đối thoại giữa hai cha con, tạo nên câu chuyện gần gũi và chân thực.
• Miêu tả: Hình ảnh hai cha con dắt nhau bên bờ biển dưới nền cát mịn, ánh nắng mai hồng hay hình ảnh những cánh buồm…

- Tác dụng: Giúp tác giả thể hiện tình cảm cha con một cách chân thực và sâu sắc hơn.

Câu 4. Tình cảm của hai cha con được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Điều ấy gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm gia đình?

• Bài thơ Những cánh buồm thể hiện niềm tự hào của người cha khi thấy con mình cũng ấp ủ những ước mơ cao đẹp.
• Điều đó gợi cho em suy nghĩ về tình cảm gia đình: thiêng liêng, sâu sắc, và là nền tảng cho sự phát triển của mỗi cá nhân.

Câu 5. Em nhận xét như thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thể hiện qua bài thơ.

Tình cảm, cảm xúc của tác giả được thể hiện qua bài thơ: chân thành, tha thiết, và đầy yêu thương, tạo nên sự đồng cảm sâu sắc với người đọc.

Soạn bài Những cánh buồm - Mẫu 3: Phân tích chi tiết và sâu sắc

3.1 Tác giả - Hoàng Trung Thông: Nhà thơ tiêu biểu của thơ ca cách mạng

- Hoàng Trung Thông (1925 - 1993) là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam, với những đóng góp lớn lao cho văn học nước nhà.

- Quê ông ở huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, nơi đã nuôi dưỡng tâm hồn và tài năng thơ ca của ông.

- Ông tham gia cách mạng từ trước năm 1945 và từng đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng như cán bộ văn nghệ của khu ủy Liên khu IV, tỉnh ủy viên tỉnh ủy Nghệ An, Ủy viên Tiểu ban Văn nghệ Trung ương…

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: Quê hương chiến đấu (thơ, 1955), Chặng đường mới của văn học chúng ta (tiểu luận, 1961), Những cánh buồm (thơ, 1964), Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống (tiểu luận, 1979), Hương mùa thơ (thơ, 1984)...

3.2 Tác phẩm - Những cánh buồm: Kiệt tác thơ ca đầy cảm xúc

- Bài thơ Những cánh buồm được trích từ tập thơ cùng tên, xuất bản lần đầu năm 1964 bởi NXB Văn học. Tác phẩm được đánh giá cao nhờ ngôn từ tinh tế, âm hưởng nhẹ nhàng và sức gợi cảm sâu sắc.

- Bố cục:

Gồm 2 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “Nghe con bước, lòng vui phơi phới”: Khung cảnh hai cha con đi dạo trên bãi biển, tạo nên hình ảnh đầy yêu thương và gần gũi.
• Phần 2. Còn lại: Cuộc trò chuyện giữa hai cha con, thể hiện ước mơ và khát vọng khám phá thế giới của trẻ thơ.

3.3 Đọc - hiểu văn bản - Khám phá sâu sắc ý nghĩa bài thơ

a. Cảnh hai cha con đi dạo trên bãi biển

- Hoàn cảnh: Sau một đêm mưa rả rích, bầu trời và biển cả như được gột rửa, tạo nên một khung cảnh tươi mới và trong lành.

- Khung cảnh bãi biển: Ánh mặt trời rực rỡ chiếu xuống mặt biển trong xanh, cát trở nên mịn màng như tấm lụa trải dài.

- Hình ảnh cha và con: Bóng cha dài lênh khênh, bóng con tròn chắc nịch, tạo nên một sự tương phản đầy ý nghĩa và gần gũi.

- Cảm nhận của người cha: Lắng nghe tiếng chân con bước, lòng cha cảm thấy sung sướng và hạnh phúc tràn đầy, như được truyền thêm năng lượng từ sự ngây thơ và hồn nhiên của con.

b. Cuộc trò chuyện của hai cha con

- Người con tò mò hỏi cha: “Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời/Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó”. Câu hỏi ngây thơ nhưng chứa đựng sự tò mò và khát khao khám phá thế giới.

- Đáp lại câu hỏi ngây thơ của con: “Theo cánh buồm đi mãi đến nơi xa... Nhưng nơi đó cha chưa hề đi đến”. Người cha bất chợt trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời, như nhớ về những ước mơ chưa thực hiện của mình.

- Cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo: “Cha hãy mượn cho con những cánh buồm trắng kia nhé/Để con đi...”: Khát khao được khám phá thế giới rộng lớn, thể hiện trí tưởng tượng phong phú và ước mơ bay xa của trẻ thơ.

=> Lời chân thành của đứa con làm người cha bồi hồi cảm động. Lời của con hay cũng chính là tiếng lòng của cha khi còn là một cậu bé, từng mang trong mình những ước mơ tương tự.