Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn - Ngữ văn lớp 6 trang 21 sách Kết nối tri thức tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 6: Nếu cậu muốn có một người bạn, được biên soạn với những kiến thức sâu sắc và hữu ích, giúp học sinh nắm vững bài học một cách hiệu quả.

Nội dung chi tiết của tài liệu sẽ được EduTOPS chia sẻ ngay sau đây. Mời các bạn học sinh lớp 6 cùng khám phá và tham khảo để chuẩn bị bài học tốt nhất.

1. Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn - Hướng dẫn ngắn gọn và súc tích

1.1 Trước khi đọc - Khám phá cảm xúc và suy ngẫm về tình bạn

Câu 1. Hãy liệt kê một số từ ngữ diễn tả cảm xúc của em khi nghĩ về người bạn thân nhất. Điều gì đã gắn kết hai người trở thành đôi bạn thân thiết?

Hướng dẫn giải: 

• Một số từ miêu tả cảm xúc của em khi nghĩ về người bạn thân: yêu quý, trân trọng, cảm kích, hạnh phúc…
• Điều khiến hai người trở thành đôi bạn thân: cùng chia sẻ sở thích, hiểu nhau sâu sắc, luôn đồng hành trong mọi hoàn cảnh…

Câu 2. Em và người bạn thân ấy đã gặp gỡ và kết thân như thế nào? Hãy kể lại câu chuyện đó.

Hướng dẫn giải: 

• Làm quen trong lớp học, cùng nhau tham gia các hoạt động nhóm.
• Gặp gỡ tại nơi sinh hoạt chung như câu lạc bộ, khu vui chơi…

1.2 Đọc văn bản - Khám phá sâu sắc nội dung và ý nghĩa

Câu 1. Cáo đã hướng dẫn hoàng tử bé cách “cảm hóa” mình như thế nào? Hãy phân tích chi tiết từng bước.

Hướng dẫn giải:

Đầu tiên, bạn hãy ngồi cách xa mình một khoảng, trên thảm cỏ. Mình sẽ liếc nhìn bạn, còn bạn hãy giữ im lặng. Lời nói thường là khởi nguồn của những hiểu lầm. Nhưng mỗi ngày, bạn có thể ngồi lại gần hơn một chút.

Câu 2. Điều gì làm nên sự khác biệt giữa những bông hoa trên Trái Đất và bông hồng của hoàng tử bé?

Hướng dẫn giải:

• Những bông hồng trên Trái Đất không được ai “cảm hóa” và chúng cũng không “cảm hóa” bất kỳ ai.
• Trong khi đó, bông hồng của hoàng tử bé đã được cậu dành thời gian và tình cảm để cảm hóa.

Câu 3. Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời nào của cáo? Hãy liệt kê và giải thích ý nghĩa của chúng.

Hướng dẫn giải:

“Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần”, “Chính thời gian mà mình bỏ ra cho bông hồng của mình...”, “Mình có trách nhiệm với bông hồng của mình…”

1.3 Sau khi đọc - Suy ngẫm và phân tích sâu sắc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hoàng tử bé xuất thân từ đâu và trong hoàn cảnh nào cậu đã gặp cáo?

Hướng dẫn giải:

• Hoàng tử bé đến từ một hành tinh xa xôi.
• Cậu gặp cáo khi đang trên hành trình tìm kiếm con người và ý nghĩa cuộc sống.

Câu 2. Từ “cảm hóa” được nhắc đến bao nhiêu lần trong đoạn trích? Theo lời giải thích của cáo, em hiểu “cảm hóa” mang ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

- Từ “cảm hóa” xuất hiện 15 lần trong đoạn trích.

- “Cảm hóa” có nghĩa là tạo nên sự gắn kết đặc biệt, biến một mối quan hệ trở nên độc nhất và ý nghĩa.

Câu 3. Điều gì ở hoàng tử bé khiến cáo khao khát được trở thành bạn của cậu?

Hướng dẫn giải:

- Cuộc sống của cáo vốn đơn điệu: “Mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán”.

- Cáo nhận thấy hoàng tử bé đang tìm kiếm tình bạn và khám phá thế giới, nên cáo mong muốn được cậu cảm hóa để cuộc sống của nó trở nên ý nghĩa hơn.

Câu 4. Nếu được hoàng tử bé “cảm hóa”, cuộc sống của cáo sẽ thay đổi ra sao? Qua đó, em rút ra được bài học gì về ý nghĩa của tình bạn?

Hướng dẫn giải:

- Nếu được hoàng tử bé cảm hóa, cuộc sống của cáo sẽ trở nên rực rỡ hơn: “Mọi thứ sẽ như được ánh sáng chiếu rọi”, “Mình sẽ nhận ra tiếng bước chân của bạn khác biệt so với mọi âm thanh khác… Tiếng bước chân ấy sẽ gọi mình ra khỏi hang, tựa như một bản nhạc du dương”, “Những cánh đồng lúa mì vàng óng sẽ khiến mình nhớ đến bạn…”.

- Ý nghĩa của tình bạn: Tình bạn chân chính được hình thành khi hai người “cảm hóa” lẫn nhau, và điều đó chỉ có thể cảm nhận bằng trái tim.

Câu 5. Khi chia tay hoàng tử bé, cáo đã trải qua những cảm xúc gì? Liệu những cảm xúc ấy có khiến cáo hối tiếc vì đã kết bạn với hoàng tử bé không?

Hướng dẫn giải:

- Khi chia tay hoàng tử bé, cáo cảm thấy buồn bã vì sắp phải xa cách: “Mình sẽ khóc mất”.

- Cáo không hề hối hận vì đã kết bạn với hoàng tử bé, bởi cáo đã nhận được nhiều điều quý giá từ mối quan hệ này.

Câu 6. Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời nào của cáo “để ghi nhớ”? Hãy nêu cảm nhận của em về ý nghĩa của một trong những câu nói đó.

Hướng dẫn giải:

- Hoàng tử bé đã nhắc lại: “Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần”, “Chính thời gian mà mình bỏ ra cho bông hồng của mình...”, “Mình có trách nhiệm với bông hồng của mình…”

- Ý nghĩa: Chúng ta cần có trách nhiệm với những gì mình đã dành thời gian và tình cảm để cảm hóa.

Câu 7. Cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Theo em, bài học nào là gần gũi và ý nghĩa nhất?

Hướng dẫn giải:

Bài học ý nghĩa nhất: Tình bạn được xây dựng dựa trên sự thấu hiểu và kiên nhẫn. Mỗi người bạn đều mang một ý nghĩa đặc biệt và duy nhất trong cuộc đời chúng ta.

Câu 8. Theo em, nhân vật cáo có phải là một nhân vật trong truyện đồng thoại không? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Nhân vật cáo là một nhân vật điển hình trong truyện đồng thoại.

- Lý do: Tác phẩm Hoàng tử bé được viết cho thiếu nhi, tác giả đã sử dụng hình ảnh loài vật để nhân cách hóa nhưng vẫn giữ nguyên bản chất tự nhiên của loài cáo (săn gà, không thích con người).

Viết kết nối với đọc

Hãy tưởng tượng và viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) miêu tả cảm xúc của nhân vật cáo sau khi chia tay hoàng tử bé.

Hướng dẫn giải:

- Sau khi hoàng tử bé rời đi, cáo trở lại cánh đồng lúa mì quen thuộc.

- Hành động của cáo: ngồi yên lặng, suy nghĩ về hoàng tử bé; nhìn cánh đồng lúa mì và nhớ đến mái tóc vàng óng của cậu…

Mẫu tham khảo: Sau khi chia tay hoàng tử bé, Cáo cảm thấy một nỗi buồn sâu lắng. Nó trở về cánh đồng lúa mì một mình. Đôi mắt cáo đưa nhìn về phía chân trời xa. Màu vàng óng ả của lúa mì gợi nhớ đến mái tóc của hoàng tử bé, khiến lòng cáo dịu lại. Cáo tin rằng một ngày nào đó, nó sẽ gặp lại cậu. Nó mỉm cười, lòng tràn ngập hy vọng và hứa với lòng mình sẽ chuẩn bị một món quà đặc biệt dành tặng cậu.

2. Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn - Hướng dẫn chi tiết và đầy đủ

2.1 Những vấn đề chung - Tổng quan về tác giả và tác phẩm

a. Tác giả

- Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pe-ri (1900 - 1944) là một nhà văn nổi tiếng người Pháp.

- Ông không chỉ là một nhà văn tài ba mà còn là một phi công dũng cảm, từng tham gia Chiến tranh thế giới thứ hai.

- Phần lớn các tác phẩm của ông lấy cảm hứng từ những chuyến bay và cuộc sống đầy thử thách của người phi công.

- Văn phong của Xanh-tơ Ê-xu-pe-ri mang đậm chất trữ tình, trong sáng và giàu cảm hứng lãng mạn.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: Bay đêm, Cõi người ta, Phi công thời chiến, và đặc biệt là Hoàng tử bé…

b. Tác phẩm

* Xuất xứ

- Hoàng tử bé được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1943 và là tác phẩm nổi tiếng nhất của Ăng-toan đơ Xanh-tơ Ê-xu-pe-ri.

- Tác phẩm này từng được bình chọn là một trong những tác phẩm văn học hay nhất thế kỉ XX của Pháp và đã được dịch ra hơn 250 ngôn ngữ khác nhau.

* Tóm tắt Nếu cậu muốn có một người bạn:

Mẫu 1

Khi vừa đặt chân đến Trái Đất, hoàng tử bé bắt gặp một vườn hoa hồng rực rỡ. Cậu chợt nhận ra rằng bông hoa trên hành tinh của mình chỉ là “một bông hoa tầm thường”. Sự thật này khiến cậu vô cùng buồn bã, thất vọng, nằm dài trên cỏ và khóc. Đúng lúc đó, một con cáo xuất hiện. Cáo đã trò chuyện với hoàng tử bé về Trái Đất và giải thích ý nghĩa của việc “cảm hóa”. Nó đề nghị cậu hãy cảm hóa mình. Trước khi chia tay, cáo đã giúp cậu hiểu rằng bông hoa của cậu là duy nhất và đặc biệt vì chính cậu đã dành thời gian và tình cảm để cảm hóa nó.

Mẫu 2

Hoàng tử bé vừa đặt chân đến Trái Đất thì bắt gặp một vườn hoa hồng rực rỡ sắc màu. Cậu cảm thấy buồn bã khi nghĩ về bông hồng duy nhất trên hành tinh của mình. So với khu vườn lộng lẫy này, bông hoa của cậu chỉ là “một bông hoa tầm thường”. Khi hoàng tử bé đang nằm khóc trên bãi cỏ, một con cáo bất ngờ xuất hiện và chào hỏi cậu. Hoàng tử bé ngay lập tức mời cáo chơi cùng, nhưng cáo từ chối vì nó chưa được cảm hóa. Nó muốn cậu cảm hóa mình, nhưng hoàng tử bé lại cần phải đi tìm bạn bè và khám phá nhiều điều mới. Cáo giải thích rằng nếu cậu muốn có một người bạn, cậu phải cảm hóa nó. Cuối cùng, hoàng tử bé đã cảm hóa cáo, và họ trở thành những người bạn thân thiết. Trước khi chia tay, cáo khuyên cậu quay lại khu vườn hoa hồng để nhận ra sự khác biệt của bông hồng mà cậu yêu quý. Hoàng tử bé nghe theo lời khuyên của cáo và nhận được những bài học sâu sắc về tình bạn.

2.2 Đọc - hiểu văn bản - Phân tích chi tiết cuộc gặp gỡ giữa hoàng tử bé và cáo

a. Cuộc gặp gỡ của hoàng tử bé và con cáo

* Hoàng tử bé

- Xuất thân: Cậu đến từ một hành tinh xa xôi, nơi chỉ có một bông hồng duy nhất.

- Mục đích đến Trái Đất: Tìm kiếm bạn bè và khám phá những điều mới lạ.

- Tâm trạng trước đó: Buồn bã, cô đơn vì không tìm được bạn bè thực sự.

- Sau khi được cảm hóa: Cậu nhận ra giá trị đặc biệt của bông hồng và những thứ đã được cảm hóa hoặc cảm hóa chính mình.

- Tự căn dặn bản thân: Cậu hiểu rằng mình có trách nhiệm với những gì đã dành thời gian và tình cảm để cảm hóa.

* Con cáo

- Nguồn gốc: Cáo sống trên Trái Đất, nơi có nhiều điều phức tạp và đa dạng.

- Mục đích: Cáo chưa được cảm hóa và mong muốn được hoàng tử bé cảm hóa mình.

- Tâm trạng trước đó:

• Suy nghĩ về con người: Cáo thấy họ phiền toái (có súng và đi săn), việc duy nhất họ làm là nuôi gà.
• Nhận xét về Trái Đất: Nơi đây có đủ thứ chuyện phức tạp.
• Cảm xúc: Buồn bã, chán nản vì chẳng có gì là hoàn hảo.
• Cuộc sống đơn điệu: “Mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán”.

=> Mong muốn được cảm hóa: “Bạn làm ơn hãy cảm hóa mình đi”.

- Sau khi được “cảm hóa”:

• Buồn bã: “Mình sẽ khóc mất” khi hoàng tử bé chuẩn bị rời đi.
• Nhắc nhở hoàng tử bé về trách nhiệm với những gì mình đã cảm hóa.

c. Ý nghĩa của cuộc trò chuyện

- Mối quan hệ giữa cảm hóa và tình bạn:

• “Cảm hóa” - một khái niệm đã bị lãng quên từ lâu.
• Nó có nghĩa là “tạo nên sự gần gũi, thân thiết…”

=> Tình bạn được hình thành dựa trên nền tảng của sự “cảm hóa”.

- Cách thức để cảm hóa: Cần sự kiên nhẫn mỗi ngày, từng bước tiến lại gần nhau một cách lặng lẽ, bởi lời nói thường là nguồn gốc của hiểu lầm.

- Ý nghĩa của việc “cảm hóa”:

• Với cáo: Cuộc sống của nó sẽ được “chiếu sáng”, nó sẽ nhận ra tiếng bước chân của hoàng tử bé khác biệt so với mọi âm thanh khác, khiến nó chui ra khỏi hang thay vì trốn tránh. Sau khi được cảm hóa, lúa mì - thứ vốn chẳng có ý nghĩa gì với cáo - sẽ gợi nhớ đến hoàng tử bé mỗi khi nó nhìn thấy. Dù buồn khi chia tay, cáo vẫn nhận được nhiều điều quý giá.
• Với hoàng tử bé: Cậu nhận ra ý nghĩa đặc biệt của bông hồng - “nó đã cảm hóa mình”. Khi quay lại vườn hồng, cậu thấy bông hoa của mình là duy nhất. Cậu hiểu rằng những điều cốt lõi phải được cảm nhận bằng trái tim và mình có trách nhiệm với những gì đã cảm hóa.

d. Nội dung

Đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn khám phá cách thức chân chính để xây dựng tình bạn. Tình bạn được hình thành dựa trên sự thấu hiểu và kiên nhẫn. Mỗi người bạn đều mang một ý nghĩa đặc biệt và duy nhất trong cuộc đời mỗi người.

e. Nghệ thuật

Ngôi kể thứ nhất, sử dụng nhiều ẩn dụ tinh tế, lối kể chuyện gần gũi và giàu cảm xúc…

3. Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn ngắn nhất - Tóm tắt và phân tích cô đọng

I. Mở bài

Giới thiệu khái quát về Hoàng tử bé và đoạn trích “Nếu cậu muốn có một người bạn”.

II. Thân bài

1. Cuộc gặp gỡ của hoàng tử bé và con cáo

a. Hoàng tử bé

- Xuất thân: Cậu đến từ một hành tinh xa xôi, nơi chỉ có một bông hồng duy nhất.

- Mục đích đến Trái Đất: Tìm kiếm bạn bè và khám phá những điều mới lạ.

- Tâm trạng trước đó: Buồn bã, cô đơn vì không tìm được bạn bè thực sự.

- Sau khi được cảm hóa: Cậu nhận ra giá trị đặc biệt của bông hồng và những thứ đã được cảm hóa hoặc cảm hóa chính mình.

- Tự căn dặn bản thân: Cậu hiểu rằng mình có trách nhiệm với những gì đã dành thời gian và tình cảm để cảm hóa.

b. Con cáo

- Nguồn gốc: Cáo sống trên Trái Đất, nơi có nhiều điều phức tạp và đa dạng.

- Mục đích: Cáo chưa được cảm hóa và mong muốn được hoàng tử bé cảm hóa mình.

- Tâm trạng trước đó:

• Suy nghĩ về con người: Cáo thấy họ phiền toái (có súng và đi săn), việc duy nhất họ làm là nuôi gà.
• Nhận xét về Trái Đất: Nơi đây có đủ thứ chuyện phức tạp.
• Cảm xúc: Buồn bã, chán nản vì chẳng có gì là hoàn hảo.
• Cuộc sống đơn điệu: “Mình săn gà, con người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán”.

=> Mong muốn được cảm hóa: “Bạn làm ơn hãy cảm hóa mình đi”.

- Sau khi được “cảm hóa”:

• Buồn bã: “Mình sẽ khóc mất” khi hoàng tử bé chuẩn bị rời đi.
• Nhắc nhở hoàng tử bé về trách nhiệm với những gì mình đã cảm hóa.

2. Ý nghĩa của cuộc trò chuyện

- Mối quan hệ giữa cảm hóa và tình bạn:

• “Cảm hóa” - một khái niệm đã bị lãng quên từ lâu.
• Nó có nghĩa là “tạo nên sự gần gũi, thân thiết…”

=> Tình bạn được hình thành dựa trên nền tảng của sự “cảm hóa”.

- Cách thức để cảm hóa: Cần sự kiên nhẫn mỗi ngày, từng bước tiến lại gần nhau một cách lặng lẽ, bởi lời nói thường là nguồn gốc của hiểu lầm.

- Ý nghĩa của việc “cảm hóa”:

• Với cáo: Cuộc sống của nó sẽ được “chiếu sáng”, nó sẽ nhận ra tiếng bước chân của hoàng tử bé khác biệt so với mọi âm thanh khác, khiến nó chui ra khỏi hang thay vì trốn tránh. Sau khi được cảm hóa, lúa mì - thứ vốn chẳng có ý nghĩa gì với cáo - sẽ gợi nhớ đến hoàng tử bé mỗi khi nó nhìn thấy. Dù buồn khi chia tay, cáo vẫn nhận được nhiều điều quý giá.
• Với hoàng tử bé: Cậu nhận ra ý nghĩa đặc biệt của bông hồng - “nó đã cảm hóa mình”. Khi quay lại vườn hồng, cậu thấy bông hoa của mình là duy nhất. Cậu hiểu rằng những điều cốt lõi phải được cảm nhận bằng trái tim và mình có trách nhiệm với những gì đã cảm hóa.

III. Kết bài

Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Nếu cậu muốn có một người bạn, nhấn mạnh thông điệp về tình bạn và sự cảm hóa.