Soạn bài Nam quốc sơn hà - Kết nối tri thức Ngữ văn lớp 8, trang 69 sách Kết nối tri thức tập 1

Bài thơ Nam quốc sơn hà, một kiệt tác văn học, sẽ được khám phá chi tiết trong chương trình Ngữ văn lớp 8, mang đến những bài học sâu sắc về lịch sử và văn hóa dân tộc.

EduTOPS cung cấp tài liệu Soạn văn 8: Nam quốc sơn hà, giúp học sinh nắm vững kiến thức và có thêm nguồn tư liệu tham khảo chất lượng.

1. Soạn bài Nam quốc sơn hà - Phiên bản siêu ngắn gọn và súc tích

Câu 1. Bài thơ được xem là bản “tuyên ngôn độc lập” đầu tiên của dân tộc ta. Em hiểu thế nào về khái niệm “tuyên ngôn độc lập”?

Hướng dẫn giải:

“Tuyên ngôn độc lập” là một văn bản lịch sử quan trọng, được soạn thảo nhằm tuyên bố nền độc lập của một quốc gia.

Câu 2. Từ “cư” trong nguyên tác có thể dịch là “ngự” (cai quản) hoặc “ở” (cư trú). Theo em, cách dịch nào thể hiện rõ hơn tinh thần của một bản “tuyên ngôn độc lập”? Hãy giải thích ý kiến của em.

Hướng dẫn giải:

Cách dịch “cư” thành “ngự” (cai quản) thể hiện rõ hơn tinh thần của một bản “tuyên ngôn độc lập”.

=> Khẳng định mạnh mẽ chủ quyền của dân tộc, vì trong xã hội phong kiến, vua là biểu tượng quyền lực tối cao, nắm quyền cai trị đất nước.

Câu 3. Để khẳng định chủ quyền của đất nước, tác giả đã sử dụng những lí lẽ nào?

Hướng dẫn giải:

- Sông núi nước Nam do hoàng đế nước Nam cai quản.

- Lãnh thổ, địa phận của đất nước đã được định rõ trong sách trời.

Câu 4. Theo em, câu thơ cuối cảnh cáo điều gì đối với quân xâm lược? Dựa vào đâu em khẳng định như vậy?

Hướng dẫn giải:

Câu thơ cuối cảnh cáo quân xâm lược rằng: những kẻ đi xâm lược sẽ không có kết cục tốt đẹp.

Câu 5. Câu thơ nào trong bài thơ để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Hãy giải thích lý do vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Câu thơ: Tiệt nhiên định phận tại thiên thư

- Nguyên nhân: Câu thơ thể hiện một chân lý không thể phủ nhận về chủ quyền thiêng liêng của quốc gia, dân tộc.

Câu 6. Em rút ra được bài học gì cho bản thân sau khi học xong bài thơ này?

Hướng dẫn giải:

Nhận thức: Cần nuôi dưỡng lòng yêu nước, ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và độc lập dân tộc.

2. Sơ đồ tư duy bài thơ Nam quốc sơn hà - Tóm tắt và phân tích chi tiết

3. Soạn bài Nam quốc sơn hà - Phân tích chi tiết và sâu sắc

Câu 1. Bài thơ được xem là bản “tuyên ngôn độc lập” đầu tiên của dân tộc ta. Em hiểu thế nào về khái niệm “tuyên ngôn độc lập”?

Hướng dẫn giải:

“Tuyên ngôn độc lập” là một văn kiện lịch sử quan trọng, được soạn thảo nhằm tuyên bố nền độc lập của một quốc gia. Văn kiện này thường được viết sau khi giành lại chủ quyền từ tay ngoại bang và có giá trị pháp lý cao trên trường quốc tế.

Câu 2. Từ “cư” trong nguyên tác có thể dịch là “ngự” (cai quản) hoặc “ở” (cư trú). Theo em, cách dịch nào thể hiện rõ hơn tinh thần của một bản “tuyên ngôn độc lập”? Hãy giải thích ý kiến của em.

Hướng dẫn giải:

Theo em, từ “cư” nên được dịch là “ngự” (cai quản). Khi đó, câu thơ sẽ mang ý nghĩa: sông núi nước Nam do vua nước Nam cai quản. Cách dịch này khẳng định mạnh mẽ chủ quyền của dân tộc, vì trong xã hội phong kiến, vua là biểu tượng quyền lực tối cao. Từ “ở” (cư trú) không thể hiện được ý nghĩa này.

Câu 3. Để khẳng định chủ quyền của đất nước, tác giả đã sử dụng những lí lẽ nào?

Hướng dẫn giải:

- Sông núi nước Nam do hoàng đế nước Nam cai quản: Trong xã hội phong kiến, vua là người nắm quyền lực tối cao, quyết định mọi vấn đề của đất nước, kể cả quyền sinh sát.

- Lãnh thổ, địa phận của đất nước đã được định rõ trong sách trời: Điều này khẳng định chủ quyền lãnh thổ của dân tộc ta là một chân lý không thể phủ nhận.

Câu 4. Theo em, câu thơ cuối cảnh cáo điều gì đối với quân xâm lược? Dựa vào đâu em khẳng định như vậy?

Hướng dẫn giải:

Câu thơ cuối cảnh cáo quân xâm lược rằng: Những kẻ đi xâm lược, cướp nước của dân tộc khác sẽ không có kết cục tốt đẹp.

Câu 5. Câu thơ nào trong bài thơ để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

Hướng dẫn giải:

- Câu thơ để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất: Nam quốc sơn hà Nam đế cư

- Nguyên nhân: Câu thơ không chỉ khẳng định chủ quyền lãnh thổ của dân tộc mà còn thể hiện niềm tự hào dân tộc khi đặt đất nước ngang hàng với phương Bắc.

Câu 6. Em rút ra được bài học gì cho bản thân sau khi học xong bài thơ này?

Hướng dẫn giải:

Nhận thức của bản thân sau khi đọc bài thơ: Cần nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm bảo vệ lãnh thổ và chủ quyền quốc gia.

4. Soạn bài Nam quốc sơn hà - Phiên bản ngắn gọn và súc tích

a. Đôi nét về thơ Đường luật

- Thời trung đại, nước ta đã sở hữu một nền thơ ca phong phú và đặc sắc.

- Thơ trung đại thường được sáng tác bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm.

- Có nhiều thể thơ đa dạng như: thất ngôn tứ tuyệt (4 câu, mỗi câu 7 chữ), ngũ ngôn tứ tuyệt (4 câu, mỗi câu 5 chữ), thất ngôn bát cú (8 câu, mỗi câu 7 chữ), song thất lục bát (2 câu 7 chữ kết hợp với 2 câu: một câu 6 chữ, một câu 8 chữ)...

b. Tác giả

Cho đến nay, tác giả của bài thơ vẫn chưa được xác định rõ ràng.

c. Tác phẩm Sông núi nước Nam

* Thể loại

Thơ thất ngôn tứ tuyệt: gồm bốn câu, mỗi câu bảy chữ.

* Hoàn cảnh sáng tác

- Có nhiều giai thoại về sự ra đời của bài thơ.

- Nổi tiếng nhất là truyền thuyết: Năm 1077, quân Tống do Quách Quỳ chỉ huy kéo sang xâm lược nước ta. Vua Lý Nhân Tông cử Lý Thường Kiệt đem quân chặn đánh giặc tại phòng tuyến sông Như Nguyệt. Một đêm nọ, từ trong đền thờ hai anh em Trương Hống và Trương Hát - hai vị tướng tài của Triệu Quang Phục được tôn làm thần sông Như Nguyệt - vang lên giọng ngâm bài thơ này.

* Bố cục

Gồm 2 phần chính:

• Phần 1. Hai câu đầu: Khẳng định chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc.
• Phần 2. Hai câu sau: Quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc.

d. Đọc - hiểu văn bản

* Lời khẳng định chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc

- Câu thơ 1: Nam quốc sơn hà Nam đế cư (Sông núi nước Nam vua Nam ở)

• Trong quan niệm xã hội xưa: Toàn bộ lãnh thổ, của cải vật chất và con người đều thuộc về nhà vua. Vua có quyền quyết định mọi thứ, kể cả quyền sinh sát.
• “Nam đế”: Hoàng đế nước Nam, người đứng đầu quốc gia - thể hiện sự ngang hàng với phương Bắc.

- Câu thơ 2: Tiệt nhiên định phận tại thiên thư (Vành vạch sách trời chia xứ sở)

• “Thiên thư”: Sách trời - Lãnh thổ, địa phận của đất nước đã được định rõ trong sách trời.
• Điều này khẳng định chủ quyền lãnh thổ của dân tộc ta là một chân lý không thể phủ nhận.

=> Một lời khẳng định đanh thép, đầy bản lĩnh.

* Sự quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của quốc gia, dân tộc

- Câu thơ 3: Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm (Giặc giữ cớ sao xâm phạm đến đây?)

• Câu hỏi tu từ: “như hà” - “cớ sao?” nhằm khẳng định lại chủ quyền dân tộc.
• “nghịch lỗ”: Khẳng định những kẻ xâm lược đang làm trái ý trời.

- Câu thơ 4: Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư (Chúng mày nhất định phải tan vỡ): Những kẻ đi xâm lược, cướp nước của dân tộc khác sẽ không có kết cục tốt đẹp.

=> Một lần nữa khẳng định quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ.