Soạn bài Hê-ra-clét đi tìm táo vàng - Ngữ văn lớp 10 trang 13 sách Cánh Diều tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Download.vn mang đến bài Soạn văn 10: Hê-ra-clét đi tìm táo vàng, trích từ sách Cánh Diều, tập 1, một tài liệu học tập chất lượng dành cho học sinh.

Tài liệu này là nguồn tham khảo quý giá dành cho học sinh lớp 10, giúp các em hiểu sâu hơn về tác phẩm. Chi tiết nội dung được trình bày rõ ràng dưới đây.

1. Kiến thức Ngữ văn: Nền tảng và sự phát triển tư duy văn học

1.1 Thần thoại và sử thi: Khám phá nguồn gốc và ý nghĩa văn hóa

- Thần thoại, thể loại cổ xưa nhất trong kho tàng truyện kể dân gian, là những câu chuyện mang tính huyền ảo, tưởng tượng về các vị thần và nhân vật sáng tạo vũ trụ. Chúng phản ánh cách nhận thức và giải thích của con người nguyên thủy về tự nhiên và xã hội.

- Sử thi, những tác phẩm tự sự đồ sộ, được kể bằng văn vần hoặc văn xuôi kết hợp văn vần, khắc họa hình tượng người anh hùng kỳ vĩ và những sự kiện trọng đại, gắn liền với đời sống tinh thần của cộng đồng thời cổ đại.

1.2 Không gian, thời gian, cốt truyện, nhân vật, lời người kể chuyện và lời nhân vật: Yếu tố cấu thành nên thần thoại và sử thi

- Không gian trong thần thoại mang tính vũ trụ nguyên thủy, được phân chia thành ba cõi: trời, đất và nước. Thời gian thần thoại thuộc về quá khứ xa xôi, không xác định rõ ràng.

- Không gian sử thi gắn liền với cộng đồng, bao gồm thiên nhiên và xã hội. Thời gian sử thi là quá khứ đầy biến động, gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc.

- Cốt truyện: Một chuỗi sự kiện được sắp xếp theo trình tự logic, tạo thành mâu thuẫn và đẩy cao trào, cuối cùng được giải quyết để kết thúc câu chuyện.

- Nhân vật thần thoại sở hữu ngoại hình và khả năng siêu nhiên, có thể biến hóa khôn lường. Nhân vật anh hùng sử thi mang tài năng, phẩm chất phi thường, sẵn sàng hy sinh vì cộng đồng trong những cuộc chiến vĩ đại.

- Trong thần thoại và sử thi, lời người kể chuyện đóng vai trò thuật lại câu chuyện một cách khách quan và sinh động.

1.3 Sửa lỗi dùng từ: Nâng cao hiệu quả giao tiếp

- Để giao tiếp đạt hiệu quả cao, người nói hoặc người viết cần sử dụng từ ngữ chính xác và phù hợp.

- Để sử dụng từ đúng và hay, cần khắc phục các lỗi phổ biến sau:

• Dùng từ sai hình thức ngữ âm hoặc chính tả, thường do nhầm lẫn giữa các âm gần giống nhau.
• Dùng từ sai nghĩa do không hiểu rõ ý nghĩa thực sự của từ.

2. Soạn bài Hê-ra-clét đi tìm táo vàng ngắn gọn: Tóm tắt và phân tích chi tiết

Câu 1. Mỗi phần trong văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng kể về sự việc gì? Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clét đã phải trải qua những cuộc thử thách nào nữa?

Hướng dẫn giải:

- Các sự việc trong mỗi phần:

• Phần 1: Nguồn gốc của cây táo vàng
• Phần 2: Hê-ra-clét chiến đấu với Ăng-tê
• Phần 3: Giải cứu Prô-mê-tê
• Phần 4: Hê-ra-clét gặp thần Át-lát để nhờ lấy táo vàng

- Những thử thách phải trải qua: Giao chiến với cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế

Câu 2. Chỉ ra những chi tiết hoang đường, tưởng tượng trong đoạn trích. Em hiểu ý nghĩa của mỗi chi tiết ấy như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Chi tiết hoang đường, tưởng tượng:

• Hê-ra-clét quật ngã Ăng-tê xuống đất, hắn lại bật dậy, tiếp tục chiến đấu.
• Ban ngày buồng gan của Prô-mê-tê bị con đại bàng ăn, ban đêm lại mọc lại được.
• Thần Át-lát khom lưng, giơ vai chống đội bầu trời.
• Hê-ra-clét thay Át-lát chống đội bầu trời.

- Ý nghĩa: Các vị thần sở hữu sức mạnh phi thường, vượt xa giới hạn của con người.

Câu 3. Nhân vật Hê-ra-clét trong đoạn trích là người như thế nào? Hãy phân tích đặc điểm của nhân vật này qua một số biểu hiện cụ thể.

Hướng dẫn giải:

- Hê-ra-clét: Sở hữu sức mạnh phi thường, trí tuệ vượt trội và trái tim nhân hậu.

- Phân tích:

• Đánh nhau với tên khổng lồ Ăng-tê, chống đội bầu trời.
• Hê-ra-clét trải qua rất nhiều thử thách khó khăn, nguy hiểm nhưng chàng không bỏ cuộc.
• Phát hiện âm mưu Át-lát và tương kế tựu kế.
• Giải thoát cho thần Prô-mê-tê

Câu 4. Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về điều gì? Theo em, ngày nay câu chuyện Hê-ra-clét đi tìm táo vàng có còn sức hấp dẫn không? Tại sao?

Hướng dẫn giải:

- Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về nguồn gốc của vũ trụ, vạn vật và con người.

- Câu chuyện Hê-ra-clét vẫn còn hấp dẫn. Vì truyện gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa.

Câu 5. Chi tiết, hình ảnh nào của văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Hãy vẽ hoặc mô tả bằng lời chi tiết, hình ảnh đó.

Hướng dẫn giải:

- Chi tiết, hình ảnh ấn tượng nhất: học sinh tự lựa chọn

- Mô tả hoặc vẽ: học sinh tự lựa chọn để thực hiện

Câu 6. Từ đoạn trích trên, em hãy giải thích về các điển tích: Ăng-ghê và Đất Mẹ, Prô-mê-tê bị xiềng.

Hướng dẫn giải:

- Ăng-ghê và Đất Mẹ: khi giao đấu, nếu chân chạm đất, Ăng-tê sẽ được thần đất mẹ Gai-a truyền cho sức mạnh bất tử.

- Prô-mê-tê bị xiềng: Prô-mê-tê bị thần Dớt trừng phạt, cho lũ tay sai đao phủ đóng đanh xiềng Prô-mê-tê vào núi đá, sai một con đại bàng mỏ quắm, móng nhọn, ngày ngày tới mổ bụng, ăn gan Prô-mê-tê.

3. Soạn bài Hê-ra-clét đi tìm táo vàng chi tiết: Phân tích sâu sắc và toàn diện

3.1 Chuẩn bị: Tóm tắt và phân tích nội dung văn bản

- Tóm tắt nội dung văn bản:

Thử thách cuối cùng mà Ơ-ri-xtê giao cho Hê-ra-clét là đoạt quả táo vàng của các tiên nữ E-xpê-rít. Cây táo vàng, vốn là món quà của nữ thần đất Gai-a tặng Hê-ra nhân ngày kết hôn với thần Dớt, được canh giữ bởi rồng trăm đầu La-đông và ba tiên nữ Nanh-phơ. Trên hành trình, Hê-ra-clét đối mặt với nhiều thử thách: giao chiến với cha con thần chiến tranh A-rét, tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, vượt qua cực bắc, sa mạc, và chiến đấu với gã khổng lồ Ăng-tê. Đến Ai Cập, chàng suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế nhưng vẫn kiên cường tiếp tục. Cuối cùng, Hê-ra-clét đến núi Cô-ca-doơ, cứu thần Prô-mê-tê và được chỉ cách lấy táo vàng nhờ thần Át-lát. Hê-ra-clét đã khôn ngoan vượt qua âm mưu của Át-lát, mang táo vàng trở về.

- Nhân vật chính: Hê-ra-clét. Điểm nổi bật: Con riêng của thần Dớt, sở hữu sức mạnh và tài năng phi thường.

- Thông điệp: Lòng dũng cảm và tinh thần quyết tâm là yếu tố không thể thiếu trong hành trình vượt qua thử thách của con người.

3.2 Đọc hiểu: Phân tích chi tiết và ý nghĩa văn bản

Câu 1. Chú ý điểm đặc biệt của khu vườn có cây táo vàng.

Hướng dẫn giải:

- Một khu vườn thâm nghiêm, nằm không xa nơi thần Át-lát đang gánh vác bầu trời.

- Khu vườn được bảo vệ bởi con rồng La-đông với một trăm cái đầu, không bao giờ ngủ.

- Được ba chị em tiên nữ E-xpê-rít trông coi.

Câu 2. Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clét với Ăng-tê được miêu tả như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clét và Ăng-tê diễn ra vô cùng quyết liệt và đầy kịch tính:

• Ba lần Hê-ra-clét quật ngã Ăng-tê xuống đất, tưởng chừng hắn đã bị đánh bại, nhưng chỉ trong chớp mắt, Ăng-tê lại đứng dậy tiếp tục chiến đấu.
• Hê-ra-clét đã khám phá ra điểm yếu của Ăng-tê, tận dụng nó và giành chiến thắng.

Câu 3. Chú ý hình ảnh mang tính biểu tượng “Prô-mê-tê bị xiềng”.

Hướng dẫn giải:

Ý nghĩa: Hình ảnh này tượng trưng cho sức mạnh phi thường, sự kiên cường và ý chí bất khuất của người anh hùng Prô-mê-tê.

Câu 4. Chú ý chi tiết Hê-ra-clét giơ lưng chống đỡ bầu trời thay cho thần Át-lát.

Hướng dẫn giải:

Khi ghé vai chống đỡ bầu trời, Hê-ra-clét cảm nhận được sức nặng khủng khiếp. Dù sức mạnh phi thường, chàng vẫn loạng choạng, mồ hôi đầm đìa. Chi tiết này cho thấy sức khỏe và sức bền của Át-lát thật đáng kinh ngạc. Đồng thời, nó cũng thể hiện tình yêu thương chân thành mà nữ thần A-tê-na dành cho người con trai yêu quý của thần Dớt.

Câu 5. Cuộc đấu trí giữa Hê-ra-clét và thần Át-lát có ý nghĩa gì?

Hướng dẫn giải:

Cuộc đấu trí giữa Hê-ra-clét và thần Át-lát không chỉ thể hiện trí tuệ sắc sảo của Hê-ra-clét mà còn hé lộ mong muốn sâu kín của Át-lát.

Câu 6. Từ hình ảnh nào trong đoạn trích mà ở môn Địa lí, các tập bản đồ được gọi là Át-lát?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh: Át-lát khom lưng, giơ vai chống đỡ bầu trời.

3.3 Trả lời câu hỏi: Phân tích và giải đáp chi tiết

Câu 1. Mỗi phần trong văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng kể về sự việc gì? Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clét đã phải trải qua những cuộc thử thách nào nữa?

Hướng dẫn giải:

- Mỗi phần trong văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng kể về sự việc:

• Phần 1: Kể về nguồn gốc của cây táo vàng
• Phần 2: Cuộc chiến của Hê-ra-clét với Ăng-tê
• Phần 3: Giải cứu Prô-mê-tê
• Phần 4: Hê-ra-clét gặp thần Át-lát để nhờ lấy táo vàng.

- Các đoạn tóm tắt nội dung lược trích cho biết Hê-ra-clét đã phải trải qua những cuộc thử thách: Giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, đi tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, băng qua cực bắc, băng qua sa mạc, suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế.

Câu 2. Chỉ ra những chi tiết hoang đường, tưởng tượng trong đoạn trích. Em hiểu ý nghĩa của mỗi chi tiết ấy như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- Chi tiết hoang đường, tưởng tượng:

• Ba lần Hê-ra-clét quật ngã Ăng-tê xuống đất, tưởng Ăng-tê chết nhưng chỉ thoáng chốc, hắn lại bật dậy tiếp tục chiến đấu.
• Buồng gan của Prô-mê-tê bất tử: Ban ngày bị đại bàng ăn, ban đêm lại mọc lại.
• Thần Át-lát khom lưng, giơ vai chống đội bầu trời.
• Hê-ra-clét thay Át-lát chống đội bầu trời.

- Ý nghĩa: Sức mạnh phi thường và sự bất tử của các vị thần, giúp câu chuyện trở nên hấp dẫn và kỳ ảo hơn.

Câu 3. Nhân vật Hê-ra-clét trong đoạn trích là người như thế nào? Hãy phân tích đặc điểm của nhân vật này qua một số biểu hiện cụ thể.

Hướng dẫn giải:

- Hê-ra-clét sở hữu sức mạnh phi thường, ý chí kiên cường, trí tuệ hơn người và trái tim nhân hậu.

- Phân tích:

• Sức mạnh phi thường thể hiện qua việc đánh bại tên khổng lồ Ăng-tê và chống đỡ bầu trời.
• Ý chí, nghị lực: Hành trình dài đằng đẵng với nhiều thử thách như giao chiến với hai cha con thần chiến tranh A-rét, tìm thần biển Nê-rê để hỏi đường, vượt qua cực bắc, sa mạc, suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế… nhưng chàng không từ bỏ.
• Mưu trí hơn người: Phát hiện âm mưu của Át-lát và khôn khéo tìm cách thoát khỏi bẫy.
• Trái tim nhân hậu: Giải thoát thần Prô-mê-tê khỏi sự trừng phạt.

Câu 4. Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về điều gì? Theo em, ngày nay câu chuyện Hê-ra-clét đi tìm táo vàng có còn sức hấp dẫn không? Tại sao?

Hướng dẫn giải:

- Đoạn trích phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về: nguồn gốc của vũ trụ, vạn vật và con người.

- Câu chuyện Hê-ra-clét vẫn còn hấp dẫn. Vì truyện chứa đựng những yếu tố tưởng tượng kỳ ảo và gửi gắm nhiều thông điệp ý nghĩa đến người đọc.

Câu 5. Chi tiết, hình ảnh nào của văn bản Hê-ra-clét đi tìm táo vàng để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Hãy vẽ hoặc mô tả bằng lời chi tiết, hình ảnh đó.

Hướng dẫn giải:

- Chi tiết, hình ảnh ấn tượng nhất: Hê-ra-clét giơ lưng chống đỡ bầu trời thay cho thần Át-lát.

- Mô tả: Hê-ra-clét giơ lưng chống đỡ bầu trời. Dù sức mạnh phi thường, chàng vẫn loạng choạng. Gân cốt chàng căng ra, mồ hôi đổ như tắm.

Câu 6. Từ đoạn trích trên, em hãy giải thích về các điển tích: Ăng-ghê và Đất Mẹ, Prô-mê-tê bị xiềng.

Hướng dẫn giải:

- Ăng-ghê và Đất Mẹ: Khi giao đấu, nếu chân chạm đất, Ăng-tê sẽ được thần đất mẹ Gai-a truyền cho sức mạnh bất tử.

- Prô-mê-tê bị xiềng: Prô-mê-tê bị thần Dớt trừng phạt, bị xiềng trên đỉnh núi cao chót vót thuộc dãy Cô-ca-dơ. Thần Dớt sai đao phủ đóng đinh xiềng Prô-mê-tê vào núi đá và sai một con đại bàng mỏ quắm, móng nhọn, ngày ngày đến mổ bụng, ăn gan của thần. Tuy nhiên, buồng gan của Prô-mê-tê bất tử, ban ngày bị ăn, ban đêm lại mọc lại nguyên vẹn. Prô-mê-tê kiên cường chịu đựng cực hình mà không khuất phục thần Dớt.