Soạn bài Đồng dao mùa xuân - Ngữ văn lớp 7 trang 40 sách Kết nối tri thức tập 1: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 7: Đồng dao mùa xuân, một nguồn tri thức quý giá dành cho bạn đọc.

Tài liệu này sẽ là trợ thủ đắc lực cho học sinh lớp 7 trong việc chuẩn bị bài học. Hãy cùng khám phá chi tiết ngay sau đây.

1. Hướng dẫn chi tiết Soạn bài Đồng dao mùa xuân

1.1 Trước khi đọc

Câu 1. (trang 39 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Khi nghe nhắc đến thể thơ bốn chữ, điều gì hiện lên đầu tiên trong tâm trí bạn? Bạn đã từng đọc những bài thơ bốn chữ nào? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về một bài thơ bốn chữ mà bạn yêu thích.

Hướng dẫn giải:

- Khi nghe nhắc đến thể thơ bốn chữ, điều đầu tiên hiện lên trong tâm trí tôi là một thể thơ ngắn gọn, súc tích nhưng giàu cảm xúc.

- Một số bài thơ bốn chữ tiêu biểu như: Con chim chiền chiện (Huy Cận), Lượm (Tố Hữu), Hạt gạo làng ta (Trần Đăng Khoa)...

- Cảm nhận về bài thơ Lượm (Tố Hữu): Bài thơ khắc họa hình ảnh chú bé liên lạc nhỏ tuổi nhưng đầy dũng cảm. Với dáng người nhỏ nhắn “loắt choắt”, chiếc xắc “xinh xinh” và đôi chân nhanh nhẹn “thoăn thoắt”, Lượm hiện lên như một biểu tượng của lòng yêu nước và sự hy sinh thầm lặng. Hình ảnh Lượm băng qua mặt trận đầy nguy hiểm, “đạn bay vèo vèo”, khiến người đọc không khỏi xúc động và khâm phục tinh thần dũng cảm của cậu bé. Lượm không chỉ là một nhân vật trong thơ mà còn là hình ảnh đẹp đẽ về thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến.

Câu 2. (trang 40 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ.

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ hiện lên với vẻ giản dị, mộc mạc nhưng ẩn chứa một tinh thần dũng cảm, kiên cường. Họ là những người sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, mang trong mình lý tưởng cao đẹp và tình yêu quê hương sâu sắc.

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. (trang 40 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy phân tích số tiếng trong mỗi dòng thơ, cách gieo vần và nhịp điệu của bài thơ.

Hướng dẫn giải:

• Số tiếng trong mỗi dòng thơ: bốn
• Vần thơ: vần chân (lính - bình, diều - chiều, lửa - nữa, xanh - lành, gian - ngàn, lành - xanh)
• Nhịp thơ: 2/2

Câu 2. (trang 40 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hình ảnh người lính trong những năm tháng chiến tranh ác liệt được khắc họa như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Hình ảnh người lính “chưa một lần yêu, cà phê chưa uống, vẫn còn mê thả diều” cho thấy họ là những chàng trai trẻ, chưa có nhiều trải nghiệm cuộc sống nhưng đã sẵn sàng hy sinh tuổi thanh xuân để bảo vệ Tổ quốc.

Câu 3. (trang 40 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hình ảnh người lính nằm lại nơi chiến trường xưa được tác giả tưởng tượng như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Trong tưởng tượng của tác giả, người lính nằm lại nơi chiến trường với chiếc ba lô con cóc đơn sơ, làn da xanh xao vì sốt rét rừng, nhưng nụ cười vẫn hiền lành, phảng phất sự thanh thản và lòng dũng cảm.

1.3 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 41 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Cách chia khổ thơ trong bài có điểm gì đặc biệt? Tác dụng của cách chia này là gì?

Hướng dẫn giải:

• Bài thơ gồm 9 khổ, phần lớn mỗi khổ có 4 dòng, riêng khổ 1 có 3 dòng và khổ 2 có 2 dòng.
• Tác dụng: Cách chia này giúp nhấn mạnh và làm nổi bật nội dung, cảm xúc của từng phần trong bài thơ.

Câu 2. (trang 41 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy nhận xét về số tiếng trong mỗi dòng thơ, cách gieo vần và nhịp điệu của bài thơ.

Hướng dẫn giải:

• Số tiếng trong mỗi dòng thơ: bốn
• Vần thơ: vần chân (lính - bình, diều - chiều, lửa - nữa, xanh - lành, gian - ngàn, lành - xanh)
• Nhịp thơ: 2/2

Câu 3. (trang 41 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Khi đọc bài thơ, ta như được nghe một câu chuyện về cuộc đời người lính. Bạn hãy hình dung và kể lại câu chuyện đó.

Hướng dẫn giải:

Bài thơ giống như một câu chuyện kể về hành trình của người lính từ những ngày đầu bước vào chiến trường, trải qua những năm tháng gian khổ, đến khi hòa bình lập lại, người lính ấy đã hy sinh và mãi mãi nằm lại nơi chiến trường xưa.

Câu 4. (trang 41 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy tìm những chi tiết khắc họa hình ảnh người lính. Qua các chi tiết đó, hình ảnh người lính hiện lên với những đặc điểm gì?

Hướng dẫn giải:

• Những chi tiết khắc họa hình ảnh người lính khi mới vào chiến trường: chưa một lần yêu; cà phê chưa uống; vẫn còn mê thả diều.
• Những chi tiết khắc họa hình ảnh người lính khi đã hy sinh: chiếc ba lô con cóc; làn da xanh xao; nụ cười hiền lành; anh ngồi lặng lẽ; anh ngồi rực rỡ mắt như suối biếc.

=> Hình ảnh người lính hiện lên với đặc điểm: tuổi đời còn rất trẻ, chưa có nhiều trải nghiệm, tính cách nhân hậu nhưng dũng cảm, có lý tưởng và giàu lòng yêu nước.

Câu 5. (trang 41 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy nêu cảm nhận của em về tình cảm của đồng đội và nhân dân dành cho người lính đã hy sinh được thể hiện trong bài thơ.

Hướng dẫn giải:

- Tình đồng đội gắn bó thể hiện qua câu thơ “Anh thành ngọn lửa/Bạn bè mang theo”, đó là sự chia sẻ, đồng cam cộng khổ trong chiến đấu, cũng như nỗi xót xa, tiếc thương khi chứng kiến đồng đội hy sinh.

- Tình cảm nhân dân dành cho người lính thể hiện qua câu thơ “Dài bao thương nhớ/Mùa xuân nhân gian”, đó là nỗi nhớ thương, sự mong chờ và lòng biết ơn sâu sắc dành cho những người lính đã hy sinh vì Tổ quốc.

Câu 6. (trang 41 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Theo em, nhan đề bài thơ “Đồng dao mùa xuân” có ý nghĩa như thế nào?

Hướng dẫn giải:

- “Đồng dao”: là thể loại thơ ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam, thường được hát khi làm đồng, làm ruộng.

- “Mùa xuân”: Mùa khởi đầu của một năm, tượng trưng cho sức sống mãnh liệt và sự tái sinh của vạn vật.

- Nhan đề “Đồng dao mùa xuân” mang ý nghĩa biểu tượng về bài đồng dao ca ngợi người lính, về sự bất tử của các anh đối với đất nước. Hình ảnh người lính sống mãi trong trái tim nhân dân như mùa xuân trường tồn cùng vũ trụ. Qua đó, tác giả muốn ca ngợi và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với những người lính trẻ đã hy sinh tuổi xuân của mình để tạo nên mùa xuân vĩnh cửu cho dân tộc và đất nước.

Viết kết nối với đọc

Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh người lính trong bài thơ.

Hướng dẫn giải:

- Mẫu 1: Bài thơ “Đồng dao mùa xuân” của Nguyễn Khoa Điềm đã khắc họa hình ảnh người lính với vẻ đẹp của tuổi trẻ và sự hy sinh cao cả. Họ là những chàng trai trẻ, còn nhiều mộng mơ, “chưa một lần yêu, cà phê chưa uống, vẫn còn mê thả diều”. Thế nhưng, họ đã dũng cảm bước vào chiến trường, mang trong mình lý tưởng cách mạng và tình yêu quê hương sâu sắc. Khi đất nước hòa bình, những người lính ấy đã hy sinh, để lại tuổi thanh xuân của mình nơi chiến trường. Họ trở thành bất tử, sống mãi trong lòng nhân dân như mùa xuân vĩnh cửu của đất nước. Qua đó, tác giả đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với những người lính trẻ đã hy sinh vì Tổ quốc.

- Mẫu 2: Bài thơ “Đồng dao mùa xuân” của Nguyễn Khoa Điềm đã tái hiện hình ảnh người lính với sự chân thực và xúc động. Họ là những chàng trai trẻ, còn nhiều hồn nhiên và mộng mơ, “chưa một lần yêu, cà phê chưa uống, vẫn còn mê thả diều”. Nhưng khi bước vào chiến trường, họ trở nên kiên cường, dũng cảm, sẵn sàng đối mặt với hiểm nguy. Dù tuổi đời còn trẻ, họ đã hy sinh tuổi xuân của mình để bảo vệ đất nước. Hình ảnh người lính trong bài thơ không chỉ là biểu tượng của sự hy sinh mà còn là hiện thân của mùa xuân bất tử, sống mãi trong lòng nhân dân và dân tộc. Qua đó, tác giả đã khắc họa thành công vẻ đẹp tâm hồn và sự cao cả của những người lính trẻ.

2. Hướng dẫn Soạn bài Đồng dao mùa xuân ngắn gọn

2.1 Tác giả

- Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943.

- Quê quán: thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

- Ông sinh ra trong một gia đình có truyền thống yêu nước và cách mạng.

- Năm 1955, Nguyễn Khoa Điềm ra Bắc học tại trường học sinh miền Nam.

- Sau khi tốt nghiệp khoa Văn, trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964, ông trở về miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo và sáng tác thơ.

- Sau khi đất nước thống nhất, ông tiếp tục hoạt động chính trị và văn nghệ tại Thừa Thiên - Huế.

- Ông từng tham gia Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa III, giữ chức Tổng thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, Bí thư Trung ương Đảng, và Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương.

- Sau Đại hội X của Đảng, ông về nghỉ hưu tại Huế và tiếp tục sáng tác thơ.

- Năm 2000, ông được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

- Nguyễn Khoa Điềm thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

- Thơ của ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và những suy tư sâu lắng của một trí thức về đất nước và con người Việt Nam.

- Các tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: Đất ngoại ô (thơ, 1972), Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974), Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986), Thơ Nguyễn Khoa Điềm (tuyển chọn, 1990), Cõi lặng (thơ, 2007)...

2.2 Tác phẩm

a. Thể thơ

Bài thơ được viết theo thể thơ bốn chữ, một thể thơ ngắn gọn nhưng giàu nhịp điệu và cảm xúc.

b. Nhan đề

Nhan đề “Đồng dao mùa xuân” mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, là bài đồng dao ca ngợi người lính và sự bất tử của họ đối với đất nước. Hình ảnh người lính sống mãi trong lòng nhân dân như mùa xuân vĩnh cửu của vũ trụ. Qua đó, tác giả bày tỏ lòng biết ơn và sự trân trọng đối với những người lính trẻ đã hy sinh tuổi xuân của mình để tạo nên mùa xuân bất tử cho dân tộc và đất nước.