Soạn bài Củng cố, mở rộng trang 70 - Kết nối tri thức 10: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 10 tập 1 sách Chân trời sáng tạo

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 10: Củng cố, mở rộng (trang 70), một nguồn tham khảo quý giá giúp học sinh chuẩn bị bài học một cách hiệu quả và sâu sắc.

Dưới đây là nội dung chi tiết dành cho học sinh lớp 10, được chúng tôi tổng hợp và chia sẻ để hỗ trợ quá trình học tập một cách tối ưu.

Soạn bài Củng cố, mở rộng (trang 70)

Câu 1. Qua bài học này, theo bạn, những yếu tố nào tạo nên vẻ đẹp của thơ ca?

Những yếu tố làm nên vẻ đẹp của thơ ca bao gồm nội dung sâu sắc và nghệ thuật sáng tạo (ngôn từ, hình ảnh, nhịp điệu…).

Câu 2. Thảo luận nhóm về một trong các chủ đề: (1) Tại sao nên đọc thơ? (2) Thế nào là một bài thơ hay?

(1) Tại sao nên đọc thơ?

• Thơ giúp con người cảm nhận được những tình cảm đẹp đẽ và sâu sắc.
• Trau dồi vốn từ, cách diễn đạt và khả năng cảm thụ văn học.

(2) Thế nào là một bài thơ hay?

• Nội dung giàu tính nhân văn và ý nghĩa sâu sắc.
• Ngôn từ trong sáng, giàu cảm xúc và hình ảnh độc đáo.

Câu 3. Đọc lại tất cả những tác phẩm thơ đã học trong bài. Sưu tầm hoặc tập hợp một số bài thơ khác cùng thể thơ hoặc cùng đề tài và ghi chép ngắn gọn những điều bạn tâm đắc khi đọc bài thơ đó.

- Một số bài thơ cùng thể thơ: Qua đèo Ngang (Bà Huyện Thanh Quan, Thất ngôn bát cú Đường luật), Đập đá ở Côn Lôn (Phan Châu Trinh, Thất ngôn bát cú Đường luật)...

- Một số bài thơ cùng đề tài: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải, mùa xuân), Sang thu (Hữu Thỉnh, mùa thu)...

=> Những bài thơ giàu cảm xúc, hình ảnh độc đáo và ý nghĩa sâu sắc…

Câu 4. Tìm đọc thêm một số bài phân tích thơ, từ đó rút ra những kinh nghiệm về cảm nhận và phân tích thơ ca.

Những kinh nghiệm về cảm nhận và phân tích thơ ca:

• Tìm hiểu hoàn cảnh sáng tác, bố cục và mạch cảm xúc của bài thơ.
• Nhận xét khái quát về bài thơ.
• Phân tích hình ảnh tiêu biểu trong từng câu thơ, khổ thơ.
• Phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ (nếu có)...

Câu 5. Hãy phân tích một bài thơ được đánh giá là hay (ngoài bài đã được phân tích trong phần Viết của bài học).

Gợi ý:

Bài thơ “Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương không chỉ ca ngợi vẻ đẹp và phẩm chất trong trắng của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa mà còn bày tỏ niềm thương cảm sâu sắc trước số phận lận đận của họ:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son”

Bài thơ mang hai lớp nghĩa. Trước hết là nghĩa tả thực - miêu tả hình ảnh bánh trôi nước. Tác giả khéo léo miêu tả hình dáng bên ngoài: màu sắc (vừa trắng), hình dáng (vừa tròn). Cùng với đó là quy trình làm bánh, từ việc luộc bánh trong nước đến khi bánh nổi lên mặt nước, báo hiệu bánh đã chín. Nhân bánh thường được làm bằng đường phên, và độ rắn hay nát của bánh phụ thuộc vào tay người nặn có khéo léo hay không. Hình ảnh tả thực chiếc bánh trôi được miêu tả một cách sinh động từ hình thức đến cách thức chế biến.

Tuy nhiên, Hồ Xuân Hương không chỉ dừng lại ở nghĩa tả thực mà còn gửi gắm ý nghĩa sâu xa về vẻ đẹp và số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa qua hình ảnh “bánh trôi nước”. Mở đầu bằng cụm từ “thân em” - một mô-típ quen thuộc trong ca dao:

“Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu”

Hay như:

“Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ, càng cay trong lòng”

Trong bài thơ “Bánh trôi nước” cũng như các bài ca dao, dân ca khác, tác giả đều xuất phát từ niềm thương cảm, xót xa cho số phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Họ là những con người nhỏ bé, cuộc đời trôi nổi, bấp bênh và không được tự quyết định số phận của mình, luôn chịu sự chi phối của người khác.

Vẻ đẹp của người phụ nữ được miêu tả qua hình ảnh “vừa trắng lại vừa tròn”, gợi lên một thân hình đầy đặn, nước da trắng hồng - chuẩn mực của cái đẹp trong xã hội xưa. Tuy nhiên, cuộc đời họ lại chứa đựng nhiều bất hạnh. Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” gợi lên một cuộc đời vất vả, đầy gian truân. Câu thơ “rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn” phản ánh số phận phụ thuộc vào người khác, không thể tự quyết định cuộc đời mình. Dù vậy, người phụ nữ trong thơ Hồ Xuân Hương vẫn giữ được tâm hồn cao quý: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”. Dù cuộc đời có khó khăn, họ vẫn giữ được tấm lòng thủy chung, son sắc và không thay đổi. Hình ảnh người phụ nữ hiện lên với đầy đủ vẻ đẹp từ ngoại hình đến tâm hồn. Bài thơ sử dụng ngôn ngữ bình dị, hình ảnh ẩn dụ, thể thơ thất ngôn tứ tuyệt cô đọng, hàm súc… nhằm làm nổi bật ý nghĩa sâu sắc mà nhà thơ muốn gửi gắm.

Như vậy, “Bánh trôi nước” là một tác phẩm giàu giá trị nhân văn sâu sắc. Qua bài thơ, chúng ta cần trân trọng và yêu thương những người phụ nữ hơn, thấu hiểu và cảm thông với những khó khăn mà họ phải đối mặt trong cuộc sống.