Soạn bài Cô bé bán diêm - Ngữ văn lớp 6 trang 16 sách Cánh Diều tập 2: Hướng dẫn chi tiết và sâu sắc

Truyện Cô bé bán diêm là một tác phẩm văn học nổi tiếng, được đưa vào chương trình Ngữ văn lớp 6, bộ sách Cánh Diều, tập 2. Tác phẩm này không chỉ mang giá trị nhân văn sâu sắc mà còn giúp học sinh rèn luyện kỹ năng phân tích và cảm thụ văn học.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 6: Cô bé bán diêm, giúp học sinh nắm vững kiến thức và chuẩn bị bài hiệu quả trước khi đến lớp. Hãy cùng khám phá ngay!

Soạn bài Cô bé bán diêm - Mẫu 1: Phân tích chi tiết và sâu sắc

(1) Mở bài

Dẫn dắt và giới thiệu về tác phẩm Cô bé bán diêm, một câu chuyện giàu giá trị nhân văn và cảm xúc.

(2) Thân bài

a. Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa

- Hoàn cảnh:

• Mẹ mất, bà nội - người yêu thương nhất cũng vừa qua đời.
• Cô bé phải sống với người bố và bị ép đi bán diêm để kiếm tiền.

- Thời điểm bán diêm: đêm giao thừa lạnh giá và khắc nghiệt.

- Không gian bán diêm: cửa sổ các nhà sáng rực, phố xá ngập tràn mùi ngỗng quay thơm phức.

- Hình ảnh cô bé bán diêm:

• Ngồi nép vào một góc tường, giữa hai ngôi nhà.
• Lo sợ nếu không bán được diêm sẽ bị bố đánh khi trở về.
• Thu đôi chân lại để chống chọi với cái lạnh nhưng vẫn không đỡ hơn.
• Đôi bàn tay cứng đờ vì giá rét.

=> Sự nghèo khổ không chỉ về vật chất mà còn là sự thiếu vắng tình yêu thương và sự bao bọc từ gia đình.

b. Các lần em bé quẹt que diêm và tưởng tượng thành sự thật

Cô bé đã trải qua 4 lần quẹt diêm, mỗi lần đều mang đến những hình ảnh tưởng tượng đầy cảm xúc:

- Lần thứ nhất: mơ ước có lò sưởi - khát khao được sưởi ấm trong cái lạnh cắt da.

- Lần thứ hai: mơ ước căn phòng có bàn ăn, trên bàn có ngỗng quay - khát khao được no bụng và thoát khỏi cơn đói.

- Lần thứ ba: mơ ước có cây thông Noel - mong muốn được hòa mình vào không khí ấm áp của đêm giao thừa như bao người khác.

- Lần thứ tư: mơ ước được gặp lại bà - khao khát được yêu thương, che chở và thoát khỏi sự cô đơn.

- Lần cuối cùng: quẹt toàn bộ số diêm còn lại - để được gặp lại bà và cùng bà đến một thế giới hạnh phúc, không còn đau khổ.

=> Những mong ước của cô bé đều xuất phát từ nhu cầu chính đáng của một đứa trẻ: được ấm no, hạnh phúc và yêu thương.

c. Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm

- Thời gian: sáng sớm hôm sau, khi đêm giao thừa lạnh giá đã qua.

- Không gian: một góc tường lạnh lẽo, nơi cô bé đã nép mình suốt đêm.

- Hình ảnh: một cô bé với đôi má hồng, đôi môi mỉm cười, nhưng đã chết cóng trong giá rét.

- Lý do: không có ai quan tâm hay giúp đỡ; gia đình thì thờ ơ, lạnh nhạt với số phận của em.

=> Tố cáo một xã hội thờ ơ, vô cảm trước nỗi đau của những con người nhỏ bé và yếu thế.

(3) Kết bài

Khẳng định giá trị nhân văn sâu sắc và nghệ thuật kể chuyện đặc sắc của tác phẩm Cô bé bán diêm.

Soạn bài Cô bé bán diêm - Mẫu 2: Phân tích sâu sắc và chi tiết

2.1 Chuẩn bị

* Trả lời câu hỏi trong SGK:

- Các sự kiện chính và diễn biến nội dung câu chuyện:

• Hoàn cảnh đáng thương của cô bé bán diêm trong đêm giao thừa lạnh giá.
• Cô bé lần lượt quẹt các que diêm, mỗi lần quẹt là một ước mơ hiện ra.
• Lần thứ nhất: lò sưởi ấm áp xuất hiện.
• Lần thứ hai: bàn ăn thịnh soạn với ngỗng quay thơm phức.
• Lần thứ ba: cây thông Noel rực rỡ ánh đèn.
• Lần thứ tư: hình ảnh người bà hiền hậu mỉm cười.
• Lần cuối cùng: quẹt toàn bộ số diêm còn lại để được gặp bà và cùng bà đến nơi hạnh phúc.
• Cái chết thương tâm của cô bé trong đêm lạnh.

- Các nhân vật trong truyện: cô bé bán diêm, người bà, người bố.

• Cô bé bán diêm: hiền lành, ngoan ngoãn, chịu nhiều thiệt thòi.
• Người bà: hiền từ, nhân hậu, là nguồn an ủi duy nhất của cô bé.
• Người bố: độc ác, thờ ơ với số phận của con gái.

- Những chi tiết kì ảo: mỗi lần quẹt diêm, cô bé nhìn thấy những khung cảnh kỳ diệu (lò sưởi, bàn ăn, cây thông Noel, người bà) như một cách thoát khỏi thực tại khắc nghiệt.

- Ý nghĩa, thông điệp của truyện: truyện gửi gắm thông điệp về tình yêu thương, sự đồng cảm giữa con người, đồng thời phê phán lối sống thờ ơ, vô cảm của xã hội.

- Đôi nét về tác giả:

• An-đéc-xen (1805 - 1875) là nhà văn người Đan Mạch nổi tiếng với những câu chuyện dành cho trẻ em.
• Nhiều tác phẩm của ông được lấy cảm hứng từ truyện cổ tích, nhưng cũng có những sáng tác độc đáo do chính ông sáng tạo.
• Một số tác phẩm tiêu biểu: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu…

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. Những chi tiết nào cho biết thời gian và địa điểm em bé xuất hiện?

• Thời điểm bán diêm: đêm giao thừa lạnh giá, khắc nghiệt.
• Không gian bán diêm: cửa sổ các nhà sáng rực, phố xá ngập tràn mùi ngỗng quay thơm phức.

Câu 2. Hãy chú ý những hình ảnh hiện lên mỗi lần em bé quẹt que diêm trong phần 2.

Những hình ảnh hiện lên mỗi lần em bé quẹt diêm:

• Lần thứ nhất: lò sưởi ấm áp.
• Lần thứ hai: căn phòng có bàn ăn thịnh soạn với ngỗng quay.
• Lần thứ ba: cây thông Noel rực rỡ ánh đèn.
• Lần thứ tư: người bà hiền hậu mỉm cười.
• Lần cuối cùng: được gặp lại bà và cùng bà đến nơi hạnh phúc.

=> Đó đều là những hình ảnh trong mơ, phản ánh khát khao và ước mơ của cô bé.

Câu 3. Giấc mơ nào của em bé được thể hiện qua bức tranh này?

Giấc mơ của em bé: được gặp lại và sống cùng với người bà - nguồn yêu thương duy nhất của em.

Câu 4. Chú ý kết thúc của câu chuyện.

Kết thúc của câu chuyện là cái chết thương tâm của cô bé bán diêm:

• Thời gian: sáng sớm hôm sau, khi đêm giao thừa đã qua.
• Không gian: một góc tường lạnh lẽo, nơi cô bé nép mình suốt đêm.
• Hình ảnh: Một cô bé với đôi má hồng, đôi môi mỉm cười, nhưng đã chết cóng trong giá rét.
• Lý do: Không có ai quan tâm hay giúp đỡ; gia đình thì thờ ơ, lạnh nhạt.

=> Tố cáo một xã hội thờ ơ, vô cảm trước nỗi đau của những con người nhỏ bé và yếu thế.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Thời gian, địa điểm diễn ra câu chuyện cho biết điều gì về cảnh ngộ của em bé?

- Thời điểm bán diêm: đêm giao thừa lạnh giá, khắc nghiệt.

- Không gian bán diêm: cửa sổ các nhà sáng rực, phố xá ngập tràn mùi ngỗng quay thơm phức.

- Hình ảnh cô bé bán diêm:

• Ngồi nép vào một góc tường, giữa hai ngôi nhà.
• Lo sợ nếu không bán được diêm sẽ bị bố đánh khi trở về.
• Thu đôi chân lại để chống chọi với cái lạnh nhưng vẫn không đỡ hơn.
• Đôi bàn tay cứng đờ vì giá rét.

- Điều đó cho thấy cảnh ngộ của cô bé bán diêm: Sự nghèo khổ không chỉ về vật chất mà còn là sự thiếu vắng tình yêu thương và sự bao bọc từ gia đình.

Câu 2. Hãy tìm những chi tiết hiện thực và mộng ảo mà nhà văn đã sáng tạo ra để khắc hoạ hoàn cảnh và mơ ước của cô bé bán diêm. Qua đó, em có nhận xét gì về nhân vật này?

- Lần quẹt diêm thứ nhất:

• Mộng ảo: một lò sưởi ấm áp với những hình nổi bằng đồng bóng loáng.
• Hiện thực: tuyết phủ kín mặt đất, gió bấc thổi vun vút.

- Lần quẹt diêm thứ hai:

• Mộng ảo: một căn phòng ấm cúng với bàn ăn thịnh soạn, khăn trải bàn trắng tinh, bát đĩa bằng sứ quý giá và một con ngỗng quay thơm phức.
• Hiện thực: những bức tường lạnh lẽo và tối tăm.

- Lần quẹt diêm thứ ba:

• Mộng ảo: một cây thông Noel lớn, được trang trí lộng lẫy với ánh đèn rực rỡ.
• Hiện thực: bầu trời đêm đầy sao lấp lánh.

- Lần quẹt diêm thứ tư:

• Mộng ảo: bà đang mỉm cười hiền hậu.
• Hiện thực: bà biến mất, để lại cô bé trong cô đơn và lạnh lẽo.

=> Cô bé bán diêm tuy có hoàn cảnh đáng thương nhưng sở hữu một tâm hồn trong sáng, nhân hậu. Em luôn khao khát được sống trong tình yêu thương và sự bao bọc của gia đình.

Câu 3. Theo em, ý nghĩa của câu chuyện trên là gì?

Ý nghĩa câu chuyện: Truyện Cô bé bán diêm mang giá trị nhân văn sâu sắc, thể hiện tình yêu thương và sự đồng cảm với những số phận bất hạnh, đặc biệt là trẻ em.

Câu 4. Em hãy tìm một số chi tiết trong văn bản để chứng tỏ truyện Cô bé bán diêm có đặc điểm của truyện cổ tích (Gợi ý: kiểu nhân vật; cách kết thúc truyện; ý nghĩa...).

- Kiểu nhân vật: nhân vật bất hạnh, đại diện cho những số phận nhỏ bé và yếu thế.

- Kết thúc có hậu: Hình ảnh cô bé chết nhưng vẫn mỉm cười - nụ cười khi được đoàn tụ với bà, thể hiện ước mơ về một thế giới hạnh phúc và bình yên.

- Yếu tố tưởng tượng, kì ảo: những hình ảnh hiện ra sau mỗi lần quẹt diêm, phản ánh khát khao và ước mơ của cô bé.

- Ý nghĩa: bài học về tình yêu thương, sự đồng cảm và lòng nhân ái giữa con người.

Câu 5. Cảnh ngộ đau khổ và cái chết của cô bé bán diêm gợi cho em liên tưởng đến những bạn nhỏ bất hạnh hoặc kém may mắn nào trong cuộc sống? Hãy nêu một việc tốt mà em có thể làm để giúp đỡ những bạn ấy?

• Những bạn nhỏ mồ côi cha mẹ, bị bỏ rơi, hoặc sống trong cảnh nghèo khó.
• Một số việc làm như: ủng hộ sách vở, quần áo, đến thăm và động viên các bạn, hoặc tham gia các hoạt động từ thiện.

Soạn bài Cô bé bán diêm - Mẫu 3: Phân tích chi tiết và sâu sắc

3.1 Tác giả

- An-đéc-xen (1805 - 1875) là nhà văn người Đan Mạch nổi tiếng với những câu chuyện dành cho trẻ em, mang đậm giá trị nhân văn và sự sáng tạo.

- Nhiều tác phẩm của ông được lấy cảm hứng từ truyện cổ tích, nhưng cũng có những sáng tác độc đáo do chính ông sáng tạo nên.

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Cô bé bán diêm, Bầy chim thiên nga, Nàng tiên cá, Bộ quần áo mới của hoàng đế, Nàng công chúa và hạt đậu…

3.2 Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

Truyện được xuất bản lần đầu tiên năm 1848 trong phần năm của quyển Nye Eventyr (Những truyện cổ tích mới) với nhan đề Den Lille Pige Med Svovlstikkerne (Cô gái bé nhỏ với những que diêm).

b. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Lúc này đôi bàn tay em đã cứng đờ ra”: hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa lạnh giá.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Họ đã về chầu thượng đế”: các lần em bé quẹt que diêm và mộng tưởng thành sự thật.
• Phần 3. Còn lại: cái chết thương tâm của cô bé bán diêm.

c. Tóm tắt

Trong đêm giao thừa rét mướt, một cô bé đầu trần, chân đi đất, bụng đói nhưng phải đi bán diêm. Cô bé ấy đã mồ côi mẹ và ngay cả bà nội - người yêu thương em nhất cũng đã qua đời. Em không dám về nhà vì sợ bố sẽ đánh em. Vừa lạnh vừa đói, cô bé ngồi nép vào một góc tường rồi khẽ quẹt một que diêm để sưởi ấm. Que diêm thứ nhất cho em cảm giác ấm áp như ngồi bên lò sưởi. Em vội quẹt que diêm thứ hai, một bàn ăn thịnh soạn hiện lên. Đến quẹt que diêm thứ ba thì một cây thông Noel. Quẹt que diêm thứ tư được thắp lên, lần này là bà nội với khuôn mặt hiền từ hiện ra. Những ảo ảnh đó nhanh chóng tan đi sau sự vụt tắt của que diêm. Em vội vàng quẹt hết cả bao diêm để mong níu bà nội lại. Cuối cùng, cô bé bán diêm đã chết rét trong đêm giao thừa lạnh giá.

3.3 Đọc - hiểu văn bản

a. Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm giao thừa

- Hoàn cảnh:

• Mẹ mất, bà nội - người yêu thương nhất cũng vừa qua đời.
• Cô bé phải sống với người bố và bị ép đi bán diêm để kiếm tiền.

- Thời điểm bán diêm: đêm giao thừa lạnh giá và khắc nghiệt.

- Không gian bán diêm: cửa sổ các nhà sáng rực, phố xá ngập tràn mùi ngỗng quay thơm phức.

- Hình ảnh cô bé bán diêm:

• Ngồi nép vào một góc tường, giữa hai ngôi nhà.
• Lo sợ nếu không bán được diêm sẽ bị bố đánh khi trở về.
• Thu đôi chân lại để chống chọi với cái lạnh nhưng vẫn không đỡ hơn.
• Đôi bàn tay cứng đờ vì giá rét.

=> Sự nghèo khổ không chỉ về vật chất mà còn là sự thiếu vắng tình yêu thương và sự bao bọc từ gia đình.

b. Các lần em bé quẹt que diêm và tưởng tượng thành sự thật

Cô bé đã trải qua 4 lần quẹt diêm, mỗi lần đều mang đến những hình ảnh tưởng tượng đầy cảm xúc:

• Lần thứ nhất: mơ ước có lò sưởi - khát khao được sưởi ấm trong cái lạnh cắt da.
• Lần thứ hai: mơ ước căn phòng có bàn ăn thịnh soạn với ngỗng quay - mong muốn được no bụng.
• Lần thứ ba: mơ ước có cây thông Noel - mong muốn được hòa mình vào không khí ấm áp của đêm giao thừa.
• Lần thứ tư: mơ ước được gặp lại bà - khao khát được yêu thương, che chở.
• Lần cuối cùng: quẹt toàn bộ số diêm còn lại - để được gặp lại bà và cùng bà đến một thế giới hạnh phúc.

=> Những mong ước của cô bé đều xuất phát từ nhu cầu chính đáng của một đứa trẻ: được ấm no, hạnh phúc và yêu thương.

c. Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm

• Thời gian: sáng sớm hôm sau, khi đêm giao thừa lạnh giá đã qua.
• Không gian: một góc tường lạnh lẽo, nơi cô bé đã nép mình suốt đêm.
• Hình ảnh: một cô bé với đôi má hồng, đôi môi mỉm cười, nhưng đã chết cóng trong giá rét.
• Lý do: không có ai quan tâm hay giúp đỡ; gia đình thì thờ ơ, lạnh nhạt với số phận của em.

=> Tố cáo một xã hội thờ ơ, vô cảm trước nỗi đau của những con người nhỏ bé và yếu thế.