Soạn bài Chùm truyện cười dân gian Việt Nam - Ngữ văn lớp 8 (Kết nối tri thức, trang 108, tập 1)

Tài liệu Soạn văn 8: Chùm truyện cười dân gian Việt Nam do EduTOPS biên soạn, mang đến những kiến thức sâu sắc và hữu ích, giúp học sinh khám phá vẻ đẹp văn hóa dân tộc qua những câu chuyện hài hước và giàu ý nghĩa.

Học sinh lớp 8 có thể tham khảo tài liệu này để chuẩn bị bài học một cách nhanh chóng và hiệu quả. Nội dung chi tiết sẽ được cập nhật ngay sau đây, giúp các em nắm vững kiến thức và áp dụng vào bài học một cách tốt nhất.

Soạn bài: Khám phá Chùm truyện cười dân gian Việt Nam

Trước khi đọc

Hãy kể tên những truyện cười mà em đã từng nghe hoặc đọc. Chọn một câu chuyện em thấy hài hước nhất và chia sẻ lại với mọi người.

- Một số truyện cười nổi tiếng như: Lợn cưới áo mới, Treo biển, Tam đại con gà, Nhưng nó phải bằng hai mày,...

- Kể truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày: Ngày xưa, có một anh học trò dốt nát nhưng luôn khoe khoang mình văn hay chữ tốt. Một người tin lời liền mời anh về dạy học cho con mình. Một hôm, khi dạy đến chữ “kê” trong sách Tam thiên tự, thầy không biết chữ đó là gì. Bị học trò hỏi gấp, thầy đành trả lời đại: “Dủ dỉ là con dù dì”. Lo sợ bị phát hiện, thầy dặn học trò đọc nhỏ lại để không ai nghe thấy.

Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Các truyện Lợn cưới, áo mới, Treo biển, Nói dóc gặp nhau phê phán những tính xấu nào của con người?

• Lợn cưới, áo mới: tính khoe khoang
• Treo biển: thiếu chính kiến
• Nói dóc gặp nhau: tính khoác lác

Câu 2. Đối thoại của hai nhân vật trong truyện Lợn cưới, áo mới có gì đặc biệt? Trong tình huống đó, cách hỏi và trả lời thông thường sẽ như thế nào?

- Thông thường người ta chỉ hỏi: “Có thấy con lợn nào chạy qua đây không?” và trả lời là: “Tôi chẳng thấy con lợn nào cả”.

- Nhưng trong hoàn cảnh một anh muốn khoe áo mới, một anh muốn khoe có con lợn để làm đám cưới thì lời nói nhằm vào chữ “mới”, “cưới”. Các thông tin “lợn cưới, áo mới” là không cần thiết, nhằm mục đích chính là khoe khoang.

Câu 3. Tính cách anh chàng có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết nào?

Tính cách anh chàng có áo mới trong truyện Lợn cưới, áo mới được thể hiện qua những chi tiết: mặc áo mới ra cửa đứng mong có người đi qua sẽ khen; đứng từ sáng tới chiều, phanh vạt áo để gây sự chú ý; trả lời thừa thông tin về chiếc áo mới khi có người hỏi về con lợn cưới.

Câu 4. Nhà hàng bán cá trong truyện Treo biển đã hành động như thế nào trước những lời nhận xét của mọi người? Nếu là chủ của nhà hàng thì em sẽ làm gì trước những lời nhận xét đó?

- Nhà hàng bán cá bỏ dần các chữ trên biển khi có người nhận xét.

- Nếu là chủ nhà hàng, em sẽ lắng nghe những lời nhận xét, nhưng không mù quáng nghe theo mà phải có sự suy nghĩ, xem xét các lời nhận xét và có sự tiếp thu lời nhận xét đúng đắn.

Câu 5. Ở truyện Treo biển, sự lặp lại tình huống bị chê - gỡ biển nhiều lần có tác dụng gì?

Sự lặp lại tình huống bị chê - gỡ biển nhiều lần là một thủ pháp nghệ thuật. Nếu tình huống này chỉ xảy ra một lần thì có thể hiểu rằng nhà hàng biết tiếp thu ý kiến và điều chỉnh thông tin ở biển hiệu. Nhưng tình huống lặp lại nhiều lần và kết cục là cái biển bị cất đi, tức là nhà hàng không có chính kiến, dù việc sử dụng biển là không hề sai và thừa.

Câu 6. Có điều gì khác thường ở lời nói của hai nhân vật trong truyện Nói dóc gặp nhau?

- Truyện Nói dóc gặp nhau chủ yếu xoay quanh cuộc đối thoại giữa hai nhân vật: một anh chàng vừa trở về làng sau thời gian đi làm ăn xa và một anh chàng nổi tiếng nói dóc trong làng.

- Anh chàng đi xa kể về chiếc ghe (thuyền) dài vô tận, trong khi anh chàng nói dóc trong làng lại khoe về cái cây cao chọc trời. Cả hai câu chuyện đều phi thực tế và vô lý. Kiểu nói dóc này thường được gọi là “nói trạng”. Khả năng của người nói dóc là tạo ra những điều không tưởng, phi logic. Lời nói của cả hai nhân vật đều thể hiện sự bịa đặt và hư cấu.

Câu 7. Theo em, trong Nói dóc gặp nhau, chi tiết nào tạo ra sự bất ngờ cho truyện?

- Truyện Nói dóc gặp nhau có chi tiết gây bất ngờ ở phần kết:

• Anh chàng đi xa nghe xong liền phản bác: Làm gì có cây cao đến thế?/Không thể tin được.
• Anh chàng nói dóc trong làng cười lớn: Nếu không có cây cao thế thì lấy đâu ra gỗ để đóng chiếc ghe của anh?

=> Anh chàng đi xa khoe khoang về những chuyện phi thường nhưng lại bị anh chàng trong làng bóc mẽ. Bản thân anh chàng đi xa cũng không thể chấp nhận lời nói dóc của người kia nên đã phản bác. Điều này cho thấy chính anh ta cũng thừa nhận rằng câu chuyện của mình là “không thể tin được”. Anh chàng nói dóc trong làng đã dùng chiêu “gậy ông đập lưng ông” để khiến anh chàng đi xa tự phủ nhận lời nói của mình.

- Ý nghĩa: Truyện cảnh tỉnh rằng lời nói dối sớm muộn cũng bị lật tẩy, và trong thiên hạ luôn có người giỏi hơn mình.

Câu 8. Đối với thói hư tật xấu của con người, truyện cười có thể đả kích, lên án hoặc giễu cợt nhẹ nhàng, giáo dục một cách kín đáo. Em có nhận xét gì về sắc thái của tiếng cười trong mỗi câu chuyện ở bài học này?

Sắc thái của tiếng cười trong mỗi câu chuyện ở bài học này chủ yếu là phê phán thói hư tật xấu, với hình thức giễu cợt nhẹ nhàng nhưng sâu sắc.

Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 7 - 9 câu) trình bày suy nghĩ của em về một tính cách đáng phê phán được nói đến trong những truyện cười trên.

Gợi ý:

Mẫu 1

Truyện Nói dóc gặp nhau đã phê phán thói quen nói dóc, một tính cách xấu khá phổ biến trong xã hội. Anh chàng đi làm ăn xa trở về làng, nhân cơ hội kể về những điều mình chứng kiến. Tuy nhiên, anh ta lại nói dóc, kể về chiếc ghe “dài không thể đo được”. Nghe vậy, anh chàng nói dóc trong làng cũng không chịu thua, liền kể về cái cây cao chọc trời. Cả hai câu chuyện đều phi thực tế. Điều thú vị là chính anh chàng đi xa cũng không chấp nhận được lời nói dóc của người kia và đã phản bác. Điều này cho thấy anh ta cũng thừa nhận rằng câu chuyện của mình là “không thể tin được”. Anh chàng nói dóc trong làng đã dùng chiêu “gậy ông đập lưng ông” để khiến anh chàng đi xa tự phủ nhận lời nói của mình. Kết thúc truyện mang lại tiếng cười hài hước, đồng thời phê phán thói nói dóc và cảnh tỉnh rằng lời nói dối sớm muộn cũng bị lật tẩy. Truyện đã để lại cho tôi bài học sâu sắc về sự trung thực.

Mẫu 2

Truyện cười Lợn cưới, áo mới phê phán thói khoe khoang - một tính cách xấu phổ biến trong xã hội. Những người mang tính cách này thường có xu hướng phô trương những gì mình sở hữu, đặc biệt là về vật chất. Mục đích của họ là thỏa mãn bản thân, mong muốn nhận được sự ngưỡng mộ và khen ngợi từ người khác. Tuy nhiên, thói khoe khoang thường dẫn đến những hệ lụy tiêu cực. Người khoe khoang dễ trở nên kiêu căng, tự mãn, và dần dần mắc phải căn bệnh háo danh, chỉ chú trọng hình thức bề ngoài. Họ thường bỏ qua việc trau dồi trí tuệ và tâm hồn, trong khi vẻ hào nhoáng bên ngoài sẽ nhanh chóng phai nhạt theo thời gian. Vật chất không tồn tại mãi mãi, và thói khoe khoang chỉ khiến người khác cảm thấy khó chịu, xa lánh. Do đó, chúng ta cần tránh xa thói xấu này để hoàn thiện bản thân và xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp hơn.