Soạn bài Chiều sương - Chân trời sáng tạo: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 11 trang 7, sách Chân trời sáng tạo tập 2

Tài liệu Soạn văn 11: Chiều sương do EduTOPS biên soạn mang đến những kiến thức sâu sắc và thiết thực, hỗ trợ tối đa cho việc học tập của học sinh.

Học sinh lớp 11 có thể tham khảo nội dung chi tiết và đầy đủ của tài liệu được cung cấp ngay dưới đây.

1. Soạn bài Chiều sương siêu ngắn

Câu 1. Nêu nội dung bao quát của văn bản. Nhận xét về cách đặt nhan đề truyện của tác giả.

Hướng dẫn giải:

- Nội dung bao quát: cuộc gặp gỡ và trò chuyện của chàng trai với ông Nhiệm Bình thuật lại câu chuyện đi biển của một nhóm bạn chài.

- Cách đặt nhan đề “Chiều sương”: ngắn gọn, giàu hình ảnh và biểu tượng.

Câu 2. Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số sự kiện chính và các chi tiết diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của các nhân vật:

Hướng dẫn giải:

Câu 3. Xác định người kể chuyện và điểm nhìn trong văn bản "Chiều sương". Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn như vậy, có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm?

Hướng dẫn giải:

- Người kể chuyện:

• Phần 1: chàng trai, ngay phần này cũng có nhiều câu là lời của lão Nhiệm Bình.
• Phần 2: lão Nhiệm Bình

- Điểm nhìn:

• Phần 1: chàng trai, lão Nhiệm Bình
• Phần 2: lão Nhiệm Bình, đôi khi dịch chuyển sang một số bạn chài khác,

Câu 4. Tìm một số chi tiết, hình ảnh nói lên quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản. Làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa những quan niệm này.

Hướng dẫn giải:

- Tương đồng: không xa lánh, ghê sợ cõi âm mà coi đó là một phần của cuộc sống.

- Khác biệt:

• Chàng trai: không tin vào ma quỷ, coi đó chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng.
• Dân làng: âm dương không phân biệt ranh giới, tin vào sự tồn tại song song của hai thế giới.

Câu 5. Phân tích tác dụng của việc đan xen các yếu tố thực và ảo trong văn bản truyện.

Hướng dẫn giải:

Tác dụng: tạo tính hấp dẫn cho văn bản, giúp người đọc cảm nhận được sự vất vả của những ngư dân, đồng thời thể hiện rõ tư tưởng và thông điệp sâu sắc của tác giả.

Câu 6. Có ý kiến cho rằng truyện chủ yếu viết về “ma”, về “thuyền ma”, về tai ương nơi biển cả và cuộc sống nhọc nhằn của dân chài, nhưng không gợi lên sự lạnh lẽo, ghê sợ mà vẫn toát ra một không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Hướng dẫn giải:

Ý kiến: đồng tình với nhận định trên vì tác phẩm đã khéo léo kết hợp yếu tố kỳ ảo với tình cảm nhân văn, tạo nên sự ấm áp và lạc quan.

Câu 7. Câu chuyện về chiếc thuyền của Xin Kính năm xưa và lão Nhiệm Bình cùng chàng trai trẻ hôm nay gợi cho bạn suy nghĩ gì về thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả?

Hướng dẫn giải:

Con người mang ơn và trân trọng biển cả, coi biển như một người bạn, một phần không thể thiếu trong cuộc sống của mình.

2. Hướng dẫn soạn bài Chiều sương chi tiết và đầy đủ nhất

2.1 Trước khi đọc

Từ nhan đề truyện, bạn hãy dự đoán nội dung văn bản nói về điều gì?

Hướng dẫn giải:

Nhan đề “Chiều sương” gợi ra hình dung về thời gian nghệ thuật trong truyện, mang đến cảm giác mơ hồ, bí ẩn và chất chứa nhiều suy tư.

2.2 Đọc văn bản

Câu 1. Cảnh vật ở làng chài vào chiều xuân hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của ai?

Hướng dẫn giải:

Cảnh vật hiện lên qua cái nhìn và cảm nhận của nhân vật trữ tình trong truyện: một chàng trai.

Câu 2. Từ đây trở đi, người kể chuyện là ai? Người nghe chuyện là ai?

Hướng dẫn giải:

• Người kể chuyện: lão Nhiệm Bình
• Người nghe chuyện: chàng trai

Câu 3. Các chi tiết ở đoạn này cho thấy điều gì trong cuộc sống lao động của ngư dân?

Hướng dẫn giải:

Cuộc sống lao động vất vả, lam lũ của ngư dân.

Câu 4. Các ngư dân sắp được chứng kiến điều gì?

Hướng dẫn giải:

Dự đoán: các ngư dân sắp được chứng kiến cảnh người đuối nước.

Câu 5. Sự xuất hiện chiếc thuyền của ông Xin Kính có ý nghĩa gì trong câu chuyện?

Hướng dẫn giải:

Tạo ra sự kết nối mạch lạc với phần sau của truyện, giúp câu chuyện trở nên liền mạch và hấp dẫn hơn.

2.3 Sau khi đọc

Câu 1. Nêu nội dung bao quát của văn bản. Nhận xét về cách đặt nhan đề truyện của tác giả.

Hướng dẫn giải:

- Nội dung bao quát của văn bản: Vào một buổi chiều sương lãng đãng, chàng trai đã nghe ông Nhiệm Bình thuật lại câu chuyện đi biển của một nhóm bạn chài (trong đó có ông). Chuyến đi đã gặp một trận bão tố lớn, họ suýt mất mạng. Trên đường trở về, trong không gian mù mịt mờ sương, họ đã gặp một chiếc thuyền ma, mà sau này họ mới biết người trên thuyền đã bỏ mạng sau trận bão tố đó.

- Cách đặt nhan đề “Chiều sương”: ngắn gọn, gợi ra thời gian nghệ thuật đã diễn ra sự việc.

Câu 2. Kẻ bảng sau vào vở, liệt kê một số sự kiện chính và các chi tiết diễn tả cảm xúc, suy nghĩ của các nhân vật:

Hướng dẫn giải:

Câu 3. Xác định người kể chuyện và điểm nhìn trong văn bản "Chiều sương". Việc lựa chọn người kể chuyện và điểm nhìn như vậy, có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng của tác phẩm?

Hướng dẫn giải:

- Người kể chuyện:

• Phần 1: chàng trai, ngay phần này cũng có nhiều câu là lời của lão Nhiệm Bình.
• Phần 2: lão Nhiệm Bình

- Điểm nhìn:

• Phần 1: chàng trai, lão Nhiệm Bình
• Phần 2: lão Nhiệm Bình, đôi khi dịch chuyển sang một số bạn chài khác,

Câu 4. Tìm một số chi tiết, hình ảnh nói lên quan niệm về cõi âm và mối liên hệ giữa cõi dương và cõi âm của chàng trai và của những người dân làng chài trong văn bản. Làm rõ những điểm tương đồng và khác biệt giữa những quan niệm này.

Hướng dẫn giải:

- Tương đồng: không xa lánh, ghê sợ cõi âm, người đã khuất

- Khác biệt:

• Chàng trai: không tin vào ma quỷ
• Dân làng: âm dương không phân biệt ranh giới, người đã khuất là người quen do không có cảm giác xa lạ, một số kiêng kỵ khi đi biển

Câu 5. Phân tích tác dụng của việc đan xen các yếu tố thực và ảo trong văn bản truyện.

Hướng dẫn giải:

Tác dụng: tạo tính hấp dẫn cho văn bản, cho người đọc thấy được sự vất vả của những ngư dân, thể hiện rõ tư tưởng của tác giả - đó là quan niệm về âm dương đan xen, xem người đã khuất vẫn còn tồn tại trong đời sống dương gian và tham gia vào đời sống như một cách luyến tiếc trần gian, cũng là cách người còn sống tưởng nhớ người đã khuất.

Câu 6. Có ý kiến cho rằng truyện chủ yếu viết về “ma”, về “thuyền ma”, về tai ương nơi biển cả và cuộc sống nhọc nhằn của dân chài, nhưng không gợi lên sự lạnh lẽo, ghê sợ mà vẫn toát ra một không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan. Hãy cho biết ý kiến của bạn về nhận định trên.

Hướng dẫn giải:

• Ý kiến: đồng tình
• Nguyên nhân: không khí khá lạnh lẽo, ghê sợ khi miêu tả chuyến đi biển đầy bất trắc; không khí gần gũi, ấm áp, lạc quan khi miêu tả tình làng nghĩa xóm, tình cảm với người đã khuất.

Câu 7. Câu chuyện về chiếc thuyền của Xin Kính năm xưa và lão Nhiệm Bình cùng chàng trai trẻ hôm nay gợi cho bạn suy nghĩ gì về thái độ, tình cảm của con người đối với biển cả?

Hướng dẫn giải:

Con người mang ơn biển cả, vì biển cả đem lại nguồn tài nguyên, nguồn sống cho con người, nhưng đồng thời biển cả cũng gây tai ương bất ngờ cho những chuyến đi biển.

* Bài tập sáng tạo:

Lấy cảm hứng từ không gian “chiều sương” trong truyện hoặc cuộc trò chuyện giữa lão Nhiệm Bình và chàng trai hay hình tượng người dân chài vượt qua tai họa ở đoạn kết,... hãy làm một bài thơ, vẽ một bức tranh hay phác thảo kịch bản cho một hoạt cảnh sân khấu.

Học sinh tự làm.