Soạn bài 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' - Ngữ văn lớp 11, trang 69, sách Cánh diều tập 2

Chia sẻ

Văn bản 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?' là một tác phẩm nổi bật trong chương trình Ngữ văn lớp 11, mang đến những bài học sâu sắc về văn hóa và lịch sử.

Hướng dẫn soạn bài 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' chi tiết và đầy đủ nhất.

Khám phá cách soạn bài 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' một cách hiệu quả và sáng tạo.

EduTOPS xin giới thiệu tài liệu Soạn văn 11: Ai đã đặt tên cho dòng sông?, cung cấp nguồn tham khảo hữu ích và chi tiết dành cho học sinh.

Hướng dẫn chi tiết cách soạn bài 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' trong chương trình Ngữ văn lớp 11.

1. Chuẩn bị

- Hoàng Phủ Ngọc Tường, sinh năm 1937 tại Huế, là một nhà văn nổi tiếng với những tác phẩm giàu chất trữ tình và triết lý.

- Quê gốc của ông thuộc làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, nơi đã in sâu vào tâm hồn ông những giá trị văn hóa truyền thống.

- Ông hoàn thành bậc Trung học tại Huế, sau đó theo học và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Sài Gòn (1960) và Đại học Huế (1964).

- Năm 1966, Hoàng Phủ Ngọc Tường gia nhập kháng chiến chống Mỹ, sử dụng ngòi bút như một vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh văn hóa.

- Ông từng đảm nhiệm vai trò Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Bình - Trị - Thiên và Tổng biên tập tạp chí Cửa Việt, góp phần phát triển văn hóa địa phương.

- Hoàng Phủ Ngọc Tường được biết đến như một cây bút ký tài hoa, với lối viết kết hợp hài hòa giữa trí tuệ và cảm xúc.

- Các tác phẩm của ông thể hiện sự kết hợp tinh tế giữa nghị luận sắc sảo và suy tư sâu lắng, được xây dựng từ nền tảng kiến thức phong phú về triết học, lịch sử, và địa lý.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông bao gồm: 'Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu' (1971), 'Rất nhiều ánh lửa' (1979), 'Ai đã đặt tên cho dòng sông' (1986), và 'Hoa trái quanh tôi' (1995).

2. Đọc hiểu

Câu 1. Phần 1 miêu tả sông Hương ở đâu?

Phần 1 tập trung miêu tả sông Hương ở thượng nguồn, nơi dòng sông bắt nguồn và chảy qua những vùng đất hoang sơ.

Câu 2. Nhà văn đã hình dung về sông Hương như thế nào trước khi nó chảy qua thành phố Huế?

Sông Hương được ví như một người con gái đẹp, nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hoá đầy hoa dại, mang vẻ đẹp dịu dàng và bí ẩn.

Câu 3. Đặc điểm của sông Hương khi chảy trong lòng thành phố Huế là gì?

Khi chảy qua thành phố Huế, sông Hương trở nên vui tươi hẳn lên, uốn lượn mềm mại như một tiếng “vâng” ngọt ngào của tình yêu. Dòng sông được so sánh với một người con gái đắm say tình tứ bên người mình yêu, hay như một tài nữ đánh đàn trong đêm khuya, toát lên vẻ đẹp tài hoa và lãng mạn.

Câu 4. Nét độc đáo của sông Hương sau khi rời khỏi kinh thành Huế là gì?

Sau khi rời khỏi kinh thành Huế, sông Hương hiện lên như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu, mang trong mình nỗi nhớ nhung và tình cảm sâu đậm.

Câu 5. Sông Hương hiện lên như thế nào qua các thời kì lịch sử?

Sông Hương là một nhân chứng lịch sử, chứng kiến bao thăng trầm của Huế và đất nước.
Dòng sông còn được ví như một công dân có ý thức trách nhiệm sâu sắc với quê hương, đất nước.

Câu 6. Ở đoạn cuối này, sông Hương đã được nhìn nhận từ khía cạnh nào?

Sông Hương được nhìn nhận như một dòng sông của thi ca, nguồn cảm hứng bất tận cho những sáng tác nghệ thuật.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Nhận xét về nhan đề 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?'

Nhan đề 'Ai đã đặt tên cho dòng sông?' là một câu hỏi, mang tính độc đáo và gợi mở. Câu hỏi này không chỉ thu hút sự tò mò của người đọc mà còn hướng họ đến việc khám phá nguồn gốc và ý nghĩa của dòng sông Hương. Theo truyền thuyết của người dân làng Thành Chung, dòng sông được đặt tên từ việc nấu nước trăm loài hoa để tạo nên hương thơm. Nhan đề này không chỉ thể hiện niềm tự hào của tác giả về văn hóa và lịch sử của Huế mà còn bộc lộ lòng biết ơn đối với những thế hệ đi trước đã gìn giữ và phát triển vùng đất này.

Câu 2. Hãy chỉ ra đặc điểm và vẻ đẹp của hình tượng sông Hương trong văn bản trên theo bảng sau:

Góc nhìn	Đặc điểm	Vẻ đẹp
Địa lí	Sông Hương ở thượng nguồn	Lúc ở rừng già: “bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc…”. Giữa lòng Trường Sơn: “như một cô gái Di-gan phóng khoáng và hoang dại”; rừng già đã hun đúc cho “bản lĩnh gan dạ tâm hồn tự do và trong sáng” Ra khỏi rừng: “một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa và xứ sở”.	Mang vẻ hoang dại, bí ẩn nhưng cũng có lúc dịu dàng, say đắm
Sông Hương trước khi chảy qua thành phố Huế	Khi giáp mặt với thành Huế liền uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu; Tặng cho Huế điệu chảy lặng lờ, điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; dòng chảy ngập ngừng như muốn đi muốn ở…vấn vương của một nỗi lòng; Khi ra khỏi kinh thành còn quyến luyến quay trở lại gặp thành phố một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh.	Mang vẻ vui tươi, say đắm
Sông Hương giữa lòng thành phố Huế	“như một người con gái đắm say tình tứ khi bên người mình yêu”; người con gái tài hoa “tài nữ đánh đàn trong đêm khuya”	tình tứ, duyên dáng của cô gái gặp người tình nhân hàng mong đợi
Sông Hương trước khi từ biệt thành phố Huế	như một người con gái lưu luyến, thủy chung từ biệt người yêu.
Lịch sử	“soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng Nguyễn Huệ”, “ sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ mười chín với máu của những cuộc khởi nghĩa, và từ đấy sông Hương đã đi vào thời đại Cách mạng tháng Tám bằng những chiến công rung chuyển”...	như một chứng nhân lịch sử, công dân có trách nhiệm
Thơ ca	“mỗi nhà thơ đều có một khám phá riêng…”	cái nôi của âm nhạc cổ điển, không bao giờ lặp lại mình trong những tác phẩm

Câu 3. Qua việc khắc hoạ hình tượng sông Hương, nhà văn thể hiện tình cảm, thái độ gì đối với quê hương, xứ sở?

Qua hình tượng sông Hương, nhà văn bày tỏ tình yêu tha thiết và niềm tự hào sâu sắc đối với quê hương, xứ sở của mình. Dòng sông không chỉ là một phần của thiên nhiên mà còn là biểu tượng của văn hóa, lịch sử và tâm hồn con người Huế.

Câu 4. Hãy chỉ ra và làm sáng tỏ đặc điểm tùy bút thể hiện qua văn bản này (cái “tôi” độc đáo, sự kết hợp tự sự và trữ tình, ngôn ngữ giàu chất thơ).

Câu 5. Qua văn bản, người viết gửi đến bạn đọc thông điệp gì? Hãy nêu lên giá trị văn hoá mà em hiểu được từ văn bản.

Câu 6. Văn bản đem lại cho em suy nghĩ gì trong việc nhìn nhận vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên quê hương mình? Hãy viết về một cảnh đẹp của quê hương em bằng một đoạn văn (khoảng 10 – 12 dòng).