Hướng dẫn Soạn bài Quê hương - Ngữ văn lớp 7 trang 73 sách Kết nối tri thức tập 1: Chi tiết và sâu sắc

Bài thơ Quê hương là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 7, mang đến những cảm nhận sâu sắc về tình yêu quê hương. Tài liệu Soạn văn 7: Quê hương sẽ là người bạn đồng hành hữu ích giúp học sinh khám phá và cảm nhận trọn vẹn tác phẩm này.

Tài liệu này sẽ là nguồn tham khảo quý giá dành cho học sinh lớp 7 trong quá trình chuẩn bị bài. Hãy cùng khám phá nội dung chi tiết được chia sẻ ngay sau đây để hiểu rõ hơn về bài thơ Quê hương.

1. Hướng dẫn Soạn bài Quê hương chi tiết và sâu sắc

Câu 1. (trang 74 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy tìm trong bài thơ những chi tiết giúp nhận biết quê hương của tác giả là một làng chài ven biển.

Hướng dẫn giải:

Những chi tiết giúp nhận biết quê hương của tác giả là một làng chài ven biển: Làng tôi vốn làm nghề chài lưới, nước bao vây cách biển nửa ngày sông, dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá, khắp dân làng tấp nập đón ghe về, dân chài lưới với làn da ngăm rám nắng…

Câu 2. (trang 74 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chỉ ra hiệu quả của một số biện pháp tu từ được tác giả sử dụng để miêu tả hình ảnh con thuyền lúc ra khơi.

Hướng dẫn giải:

Biện pháp tu từ so sánh kết hợp với nhân hóa:

• “Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã/Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang”: Vẻ đẹp của con thuyền giống như một sinh thể sống động, có linh hồn, mạnh mẽ và tràn đầy sức sống.
• “Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng/Rướn thân trắng bao la thâu góp gió”: Hình ảnh cánh buồm khỏe khoắn “rướn” căng hết sức để đón gió, thể hiện tinh thần phóng khoáng, kiên cường của người dân miền biển, chính là linh hồn của làng quê.

Câu 3. (trang 74 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Hãy chọn và phân tích một số từ ngữ, hình ảnh đặc sắc trong đoạn thơ sau:

Dân chài lưới, làn da ngăm rám nắng,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ.

Hướng dẫn giải:

• Hình ảnh người dân làng chài “Làn da ngăm rám nắng”: gợi lên làn da khỏe khoắn, nhuộm nắng gió, mặn mòi của biển.
• Thân hình “nồng thở vị xa xăm”: là hương vị của biển khơi, của gió trời. Hình ảnh người dân chài hiện lên khỏe khoắn, mạnh mẽ như một tượng đài của quê hương.
• Hình ảnh con thuyền “im bến mỏi trở về nằm”: Con thuyền như một con người lao động, biết tự cảm nhận thân thể của mình sau một ngày lao động mệt mỏi.

Câu 4. (trang 74 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Khi đọc bài thơ, em cảm nhận được những vẻ đẹp nào của con người và cuộc sống nơi làng chài?

Hướng dẫn giải:

• Vẻ đẹp của con người: Khỏe khoắn, phóng khoáng, yêu lao động, gắn bó với thiên nhiên và quê hương…
• Vẻ đẹp của cuộc sống: Bình dị, sôi động và hòa quyện với thiên nhiên.

Câu 5. (trang 74 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Tình cảm của tác giả đối với quê hương được thể hiện như thế nào trong bài thơ?

Hướng dẫn giải:

Tình cảm của tác giả: Niềm yêu mến, sự cảm phục dành cho những con người lao động, cùng nỗi nhớ quê hương tha thiết và mãnh liệt.

2. Hướng dẫn Soạn bài Quê hương ngắn gọn và súc tích

Tác giả

- Tế Hanh (1921 - 2009), tên khai sinh là Trần Tế Hanh, sinh ra tại một làng chài ven biển thuộc tỉnh Quảng Ngãi.

- Ông tham gia phong trào Thơ Mới vào giai đoạn cuối (1940 - 1945) với những tác phẩm mang đậm nỗi buồn và tình yêu quê hương sâu sắc.

- Sau năm 1946, Tế Hanh tiếp tục sáng tác phục vụ cách mạng và kháng chiến với lòng nhiệt huyết.

- Ông được biết đến qua những bài thơ thể hiện nỗi nhớ thương da diết quê hương miền Nam và khát vọng đất nước thống nhất.

- Năm 1996, ông vinh dự được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật.

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Tập thơ Hoa niên (1945), Gửi miền Bắc (1955), Tiếng sóng (1960), Hai nửa yêu thương (1963), Khúc ca mới (1966)...

Tác phẩm

a. Hoàn cảnh sáng tác

- Quê hương luôn là nguồn cảm hứng lớn trong thơ Tế Hanh, và bài thơ Quê hương là tác phẩm mở đầu cho chùm thơ viết về đề tài này.

- Bài thơ được trích từ tập “Nghẹn ngào” (1939), sau đó in lại trong tập “Hoa niên” (1945).

b. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Hai câu đầu: Giới thiệu khái quát về khung cảnh làng quê.
• Phần 2: Từ “Khi trời trong, gió nhẹ, sớm mai hồng” đến “Rướn thân trắng bao la thâu góp gió…”: Miêu tả cảnh dân chài ra khơi đánh cá.
• Phần 3: Từ “Ngày hôm sau, ồn ào trên bến đỗ” đến “Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ”: Cảnh con thuyền trở về bến.
• Phần 4: Bốn câu cuối: Nỗi nhớ quê hương da diết của nhà thơ.

Đọc hiểu

a. Giới thiệu chung về cảnh làng quê

- Lời giới thiệu mở đầu “Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới”: Một làng nghề đánh bắt cá với truyền thống lâu đời.

- Vị trí “Nước bao vây cách biển nửa ngày sông”: Nằm gần bờ biển, gắn liền với biển cả.

=> Cách giới thiệu ngắn gọn, dễ hiểu và giàu hình ảnh.

b. Khung cảnh dân chài bơi thuyền ra biển đánh cá

- Thời gian: Buổi sớm mai, khi bình minh vừa ló dạng.

- Điều kiện thời tiết: Trời trong xanh, gió nhẹ nhàng.

- Con thuyền “nhẹ hăng như con tuấn mã”: Hình ảnh con thuyền dũng mãnh, sẵn sàng vượt biển khơi.

- Cánh buồm giữa biển khơi: Con thuyền như linh hồn của người dân làng chài, nổi bật giữa nền trời bao la rộng lớn.

=> Khung cảnh tràn đầy sức sống, hứa hẹn một chuyến ra khơi thành công và bội thu.

c. Khung cảnh con thuyền về bến

- Người dân: Tấp nập, vui vẻ trước thành quả lao động sau chuyến ra khơi.

- Vẻ đẹp của người dân chài với “làn da ngăm rám nắng”, thân hình “nồng thở vị xa xăm”: Sự khỏe khoắn, mang đậm hương vị của biển cả.

- Hình ảnh con thuyền “im bến mỏi trở về nằm”: Con thuyền như một con người lao động, biết tự cảm nhận thân thể mình sau một ngày làm việc mệt nhọc.

=> Bức tranh tươi sáng và sinh động về một làng quê miền biển, khắc họa hình ảnh khỏe khoắn, tràn đầy sức sống và tinh thần lao động của người dân làng chài.

d. Nỗi nhớ quê hương của nhà thơ

- Các hình ảnh của làng quê: “màu nước xanh”, “cá bạc”, “chiếc buồm vôi”, “con thuyền rẽ sóng”,… thể hiện nỗi nhớ quê hương chân thành, da diết của tác giả.

- “Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!”: Hương vị đặc trưng của miền biển, bộc lộ tình yêu sâu sắc dành cho quê hương.

3. Dàn ý phân tích bài Quê hương

(1) Mở bài

Dẫn dắt, giới thiệu về bài thơ Quê hương của tác giả Tế Hanh.

(2) Thân bài

a. Giới thiệu chung

- “Làng tôi ở vốn làm nghề chài lưới”: Giới thiệu về quê hương là nơi có truyền thống lâu đời về nghề đánh bắt cá.

- “Nước bao vây cách biển nửa ngày sông”: Vị trí gần biển, gắn liền với biển cả.

=> Cách giới thiệu ngắn gọn, dễ hiểu và giàu hình ảnh.

b. Khung cảnh dân chài bơi thuyền ra biển đánh cá

- Thời gian: Buổi sớm mai, khi bình minh vừa ló dạng.

- Điều kiện thời tiết: Trời trong xanh, gió nhẹ nhàng.

- “Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã/Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang”: Hình ảnh con thuyền dũng mãnh, sẵn sàng vượt biển khơi.

- “Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng/Rướn thân trắng bao la thâu góp gió”: Con thuyền lênh đênh giữa biển khơi, như linh hồn của làng chài.

=> Khung cảnh tràn đầy sức sống, hứa hẹn một chuyến ra khơi thành công và bội thu.

c. Khung cảnh con thuyền về bến

- Người dân: Tấp nập, vui vẻ trước thành quả lao động sau chuyến ra khơi.

- Vẻ đẹp của người dân chài với “làn da ngăm rám nắng”, thân hình “nồng thở vị xa xăm”: Sự khỏe khoắn, mang đậm hương vị của biển cả.

- Hình ảnh con thuyền “im bến mỏi trở về nằm”: Con thuyền như một con người lao động, biết tự cảm nhận thân thể mình sau một ngày làm việc mệt nhọc.

=> Bức tranh tươi sáng và sinh động về một làng quê miền biển, khắc họa hình ảnh khỏe khoắn, tràn đầy sức sống và tinh thần lao động của người dân làng chài.

d. Nỗi nhớ quê hương của nhà thơ

- Các hình ảnh của làng quê: “màu nước xanh”, “cá bạc”, “chiếc buồm vôi”, “con thuyền rẽ sóng”,… thể hiện nỗi nhớ quê hương chân thành, da diết của tác giả.

- “Tôi thấy nhớ cái mùi nồng mặn quá!”: Hương vị đặc trưng của miền biển, bộc lộ tình yêu sâu sắc dành cho quê hương.

(3) Kết bài

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Quê hương, đồng thời nhấn mạnh tình yêu quê hương sâu sắc mà tác giả gửi gắm.