Hướng dẫn Soạn bài 'Trưa tha hương' - Ngữ văn lớp 7 trang 63 sách Cánh diều tập 2

Tác phẩm 'Trưa tha hương' của nhà văn Trần Cư là một phần quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 7, thuộc bộ sách Cánh diều, tập 2. Tác phẩm này mang đến những góc nhìn sâu sắc về tình yêu quê hương và nỗi nhớ da diết của con người khi xa cách quê nhà.

Tài liệu Soạn văn 7: Trưa tha hương do EduTOPS biên soạn và cung cấp, giúp học sinh khám phá sâu hơn về nội dung, nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn của tác phẩm. Tài liệu này là nguồn tham khảo hữu ích để các em nắm vững kiến thức và phát triển kỹ năng phân tích văn học.

Hướng dẫn Soạn bài 'Trưa tha hương' - Mẫu 1: Phân tích chi tiết và sâu sắc

1. Chuẩn bị

- Nhà văn Trần Cư (1918 - 2002) quê tại Hải Phòng, là một trong những tác giả tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Cuộc đời và sự nghiệp của ông gắn liền với những tác phẩm giàu giá trị nhân văn và tình yêu quê hương.

- Hát ru, một nét văn hóa dân gian lâu đời, là cách các bà, các mẹ truyền thống dùng để ru con vào giấc ngủ. Những câu hát ru thường bắt nguồn từ kho tàng ca dao, đồng dao, hoặc trích từ thơ ca, hò vè dân gian, được truyền miệng qua nhiều thế hệ, từ bà sang mẹ, từ mẹ đến con, tạo nên sợi dây kết nối văn hóa bền chặt giữa quá khứ và hiện tại.

2. Đọc hiểu

Câu 1. Từ “nạo” trong câu: “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn.” mang ý nghĩa gì đặc biệt?

Tiếng võng kẽo kẹt không chỉ là âm thanh mà còn như một nhát dao khắc sâu vào tâm hồn, gợi lên cảm giác day dứt, bồi hồi khó tả.

Câu 2. Vì sao tiếng hát ru lại khiến nhân vật “tôi” cảm thấy nhớ nhà da diết?

Tiếng hát ru là sợi dây kết nối ký ức về quê hương, nơi chứa đựng những kỷ niệm ấm áp và thân thương.

Câu 3. Nhân vật “tôi” đã nhận ra điều gì sâu sắc qua tiếng hát ru?

Qua tiếng hát ru, nhân vật nhận ra rằng hạnh phúc đơn giản và bình dị vẫn luôn hiện hữu trong gia đình mình, nơi mà tình yêu thương được nuôi dưỡng từng ngày.

Câu 4. Hình ảnh quê hương hiện lên như thế nào qua tiếng hát ru trong tâm trí nhân vật “tôi”?

Quê hương hiện lên qua tiếng hát ru với những hình ảnh đẹp đẽ: làng quê với những rặng tre xanh bên cánh đồng lúa, những cô thôn nữ duyên dáng trong chiếc khăn mỏ quạ, những đêm trăng sáng trai gái hát trống quân, và không khí rộn ràng của những ngày hội làng.

3. Trả lời câu hỏi

Câu 1. Bài tùy bút 'Trưa tha hương' viết về chủ đề gì? Đề tài và bối cảnh của câu chuyện có gì đặc biệt?

• Bài tùy bút kể về: Một buổi trưa ở Chúp khiến nhân vật “tôi” bồi hồi nhớ về quê hương.
• Đề tài: Sự gần gũi và thân thuộc của quê hương
• Bối cảnh: Nhân vật “tôi” đang sống nơi đất khách quê người, bất chợt nghe tiếng hát ru vang lên, khơi dậy nỗi nhớ quê nhà da diết.

Câu 2. Tiếng hát ru đã gợi nhớ đến những hình ảnh nào trong tâm trí nhân vật “tôi”?

Tiếng hát ru đã khiến nhân vật “tôi” nhớ đến:

- Ngôi nhà và những kỷ niệm ấm áp với người thân: cha, mẹ và người vú em.

- Quê hương miền Bắc với: “Những làng quê thanh bình bên rặng tre xanh, cánh đồng lúa bát ngát, hình ảnh những cô thôn nữ duyên dáng trong chiếc khăn mỏ quạ, những đêm trăng sáng trai gái hát trống quân, những đêm chèo rộn ràng trong ngày hội làng. Tất cả đều là những nét đẹp giản dị, đầy thi vị của cuộc sống nông thôn Việt Nam.”

Câu 3. Hãy trích dẫn một số câu văn, đoạn văn thể hiện rõ cảm xúc và suy tư sâu lắng của tác giả khi nghe tiếng hát ru.

- “Tự nhiên tôi nhớ nhà. Phải chăng tôi đã gặp linh hồn của đất nước. Hình như xa lắm, đã lâu rồi, ở mãi tít phương Bắc, trong gia đình tôi cũng có những buổi trưa oi ả với tiếng võng đều đều…”

- “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ. Và ngạc nhiên sao lại nằm ở đây, ở chốn rừng rú này. Thì ra tôi đã phải đi mất hàng ngàn cây số mới nhận thấy ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi. [...]”

- “Tiếng ru đều đều hòa với tiếng võng kẽo kẹt có một cái gì đặc biệt Việt Nam - nhất là một buổi trưa ở chốn xa xôi, nghe một câu hát ru của quê hương mình, thấm thía và buồn mang mang quá!”

- “Tôi bỗng thấy tâm hồn bớt cô đơn hơn một chút. Bởi vì ở chốn xa lạ này, bên vách kia còn có một linh hồn cô đơn, lạnh lùng hơn, nhưng âm thầm, tăm tối hơn, cho nên tha hương hơn nữa…”

- “Thì ra, cho dù có đi quanh thế giới này đi nữa, trong khi Trái Đất mang ta, ta cũng mang trong lòng cả một thế giới.”

- “Dù qua không gian, qua thời gian, ta vẫn còn một chút gì riêng biệt của ta. Tiếng nói có trọ trẹ, giọng có pha, nhưng tâm hồn vẫn vậy. [...]”

Câu 4. Qua một số câu văn cụ thể trong văn bản, hãy phân tích đặc điểm của tùy bút: ngôn ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc.

- Những câu văn giàu hình ảnh giúp tái hiện sinh động khung cảnh: “Tiếng dây thừng căng thẳng cọ vào guốc võng kẽo kẹt, nghe buồn nản lạ”; “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn”; “Những làng tre xanh bên cánh đồng lúa, với các cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng sáng trai gái hát trống quân, những đêm chèo rộn ràng trong ngày hội làng…”

- Những câu văn giàu cảm xúc: “Tự nhiên tôi nhớ nhà”; “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ”; “Tôi bỗng thấy tâm hồn cô đơn hơn một chút”... thể hiện trực tiếp nỗi cô đơn, nỗi nhớ quê hương da diết.

Câu 5. Bài tùy bút giúp em hiểu thêm điều gì về điệu hát ru miền Bắc?

Điệu hát ru miền Bắc đã in sâu vào tâm hồn mỗi người, trở thành một phần ký ức đẹp đẽ, gợi nhớ về tuổi thơ và quê hương thân yêu.

Soạn bài Trưa tha hương - Mẫu 2

Câu 1. Bài tùy bút 'Trưa tha hương' viết về chủ đề gì? Đề tài và bối cảnh của câu chuyện có gì đặc biệt?

• 'Trưa tha hương' kể về nỗi nhớ quê hương của nhân vật “tôi” khi nghe tiếng hát ru ở nơi đất khách.
• Đề tài: Sự gần gũi và thân thuộc của quê hương
• Bối cảnh: Một buổi trưa yên tĩnh, nhân vật “tôi” đạp xe sang thăm Chúp bên kia bờ sông Cửu Long, nơi tiếng hát ru vang lên khơi dậy nỗi nhớ nhà.

Câu 2. Tiếng hát ru đã gợi nhớ đến những gì trong tâm trí nhân vật “tôi”?

Tiếng hát ru đã khiến nhân vật “tôi” nhớ đến gia đình, người thân và quê hương thân yêu.

Câu 3. Hãy trích dẫn một số câu văn, đoạn văn thể hiện rõ cảm xúc và suy tư sâu lắng của tác giả khi nghe tiếng hát ru.

“Tự nhiên tôi nhớ nhà. Phải chăng tôi đã gặp linh hồn của đất nước. Hình như xa lắm, đã lâu rồi, ở mãi tít phương Bắc, trong gia đình tôi cũng có những buổi trưa oi ả với tiếng võng đều đều…”

- “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ. Và ngạc nhiên sao lại nằm ở đây, ở chốn rừng rú này. Thì ra tôi đã phải đi mất hàng ngàn cây số mới nhận thấy ở giữa gia đình người cái hạnh phúc hằng ngày vẫn có ở chính trong gia đình tôi. [...]”

- “Tiếng ru đều đều hòa với tiếng võng kẽo kẹt có một cái gì đặc biệt Việt Nam - nhất là một buổi trưa ở chốn xa xôi, nghe một câu hát ru của quê hương mình, thấm thía và buồn mang mang quá!”

- “Tôi bỗng thấy tâm hồn bớt cô đơn hơn một chút. Bởi vì ở chốn xa lạ này, bên vách kia còn có một linh hồn cô đơn, lạnh lùng hơn, nhưng âm thầm, tăm tối hơn, cho nên tha hương hơn nữa…”

- “Thì ra, cho dù có đi quanh thế giới này đi nữa, trong khi Trái Đất mang ta, ta cũng mang trong lòng cả một thế giới.”

- “Dù qua không gian, qua thời gian, ta vẫn còn một chút gì riêng biệt của ta. Tiếng nói có trọ trẹ, giọng có pha, nhưng tâm hồn vẫn vậy. [...]”

Câu 4. Qua một số câu văn cụ thể trong văn bản, hãy phân tích đặc điểm của tùy bút: ngôn ngữ giàu hình ảnh và cảm xúc.

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh: “Tiếng dây thừng căng thẳng cọ vào guốc võng kẽo kẹt, nghe buồn nản lạ”; “Tiếng võng đưa kẽo kẹt như nạo vào hồn”; “Những làng tre xanh bên cánh đồng lúa, với các cô thôn nữ khăn mỏ quạ, những đêm trăng sáng trai gái hát trống quân, những đêm chèo rộn ràng trong ngày hội làng”...

- Cảm xúc: “Tự nhiên tôi nhớ nhà”; “Tôi bỗng nhớ nhà như một đứa trẻ”; “Tôi bỗng thấy tâm hồn cô đơn hơn một chút…”

Câu 5. Bài tùy bút giúp em hiểu thêm điều gì về điệu hát ru miền Bắc?

Điệu hát ru là một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc, không chỉ là âm nhạc mà còn là lời nhắn gửi yêu thương. Tiếng hát ru của bà, của mẹ đã khắc sâu vào tâm trí mỗi người những kỷ niệm ấm áp của tuổi thơ, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và truyền tải những bài học sâu sắc về cuộc sống.