Hướng dẫn Soạn bài Thần Trụ Trời - Ngữ văn lớp 10 trang 26 sách Cánh Diều tập 1: Phân tích chi tiết và bài học ý nghĩa

Văn bản Thần Trụ Trời mang đến một cách lí giải độc đáo và sâu sắc về nguồn gốc vũ trụ, khơi gợi trí tưởng tượng và sự tò mò. EduTOPS xin giới thiệu bài Soạn văn 10: Thần Trụ Trời, trích từ sách Cánh Diều, tập 1, giúp học sinh khám phá và hiểu rõ hơn về tác phẩm này.

Tài liệu này là nguồn tham khảo quý giá dành cho học sinh lớp 10, cung cấp kiến thức chi tiết và bài tập bổ ích. Mời các bạn cùng khám phá nội dung được trình bày dưới đây.

1. Hướng dẫn Soạn bài Thần Trụ Trời ngắn gọn và súc tích

Câu 1. Hãy nêu các sự kiện chính trong truyện. Sự kiện nào liên quan trực tiếp đến ý nghĩa của Thần Trụ Trời?

Hướng dẫn giải:

- Các sự kiện chính:

• Thần dùng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành một cột lớn để chống trời.
• Trời được nâng lên cao, tách khỏi đất, tạo thành hai phần riêng biệt.
• Thần phá cột, ném đất đá khắp nơi, tạo thành núi non, đảo, đồi, cao nguyên. Chỗ thần đào đất trở thành biển cả.

- Sự kiện liên quan đến ý nghĩa của Thần Trụ Trời: Thần phá cột và ném đất đá khắp nơi, tạo nên địa hình tự nhiên.

Câu 2. Phân tích trí tưởng tượng phong phú của nhân dân qua các chi tiết hoang đường, kì ảo trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

Một số chi tiết hoang đường, kì ảo đáng chú ý:

• Thần có thân hình khổng lồ, mỗi bước chân đi từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác.
• Thần dùng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành cột chống trời.
• Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo, đồi, cao nguyên.
• Thần đào sông, tát biển, tạo nên các địa hình tự nhiên.

Câu 3. Truyện Thần Trụ Trời giải thích những hiện tượng gì? So sánh cách giải thích này với các truyện đã học ở lớp 6 như Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm.

Hướng dẫn giải:

- Truyện Thần Trụ Trời giải thích: sự hình thành trời đất, các hiện tượng tự nhiên và địa hình.

- So sánh với các truyện đã học ở lớp 6 như Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm:

• Giống: sử dụng yếu tố kì ảo để giải thích hiện tượng.
• Khác: tập trung giải thích quá trình tạo lập thế giới và các hiện tượng tự nhiên.

Câu 4. Hãy vẽ hoặc miêu tả bằng lời hình ảnh Thần Trụ Trời dựa trên trí tưởng tượng và hình dung của em.

Hướng dẫn giải:

Học sinh tự thực hiện phần vẽ hoặc miêu tả theo ý tưởng cá nhân.

Câu 5. Phần kết của truyện liệt kê tên bảy vị thần liên quan đến việc giải thích nguồn gốc các sự vật và hiện tượng tự nhiên. Theo em, còn có những vị thần nào khác? Hãy đặt tên cho vị thần đó.

Hướng dẫn giải:

Theo trí tưởng tượng, có thể có thêm các vị thần như: Thần Gió, Thần Mưa, Thần Sấm, Thần Sét…

2. Hướng dẫn Soạn bài Thần Trụ Trời ngắn gọn và đầy đủ ý nghĩa

2.1 Chuẩn bị

- Thần thoại là thể loại văn học dân gian xuất hiện sớm nhất, kể về các vị thần và nhân vật sáng tạo thế giới. Những câu chuyện này mang tính hoang đường, tưởng tượng, phản ánh cách nhận thức và giải thích của con người nguyên thủy về tự nhiên và xã hội.

- Một số thần thoại tiêu biểu của Việt Nam: Thần Mặt Trời, Thần Lúa, Nàng Bân…

2.2 Đọc hiểu

Câu 1. Hãy chú ý đến bối cảnh khi Thần Trụ Trời xuất hiện.

Hướng dẫn giải:

Bối cảnh: Vũ trụ chưa hình thành, chưa có muôn vật và loài người; Trời đất chỉ là một vùng hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo.

Câu 2. Thần Trụ Trời đã thực hiện những hành động gì?

Hướng dẫn giải:

- Thần dùng đầu đội trời lên; đào đất, đập đá; đắp thành một cột lớn để chống trời.

- Thần một mình miệt mài đắp cột, cột đá càng cao, trời càng được đẩy lên. Từ đó, trời và đất tách ra làm hai.

- Khi trời đã cao và khô ráo, thần phá cột, ném đất đá khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo; đất tung tóe tạo thành đồi, cao nguyên. Chỗ thần đào đất trở thành biển cả.

Câu 3. Mục đích giải thích của người kể được thể hiện qua những chi tiết nào?

Hướng dẫn giải:

Mục đích giải thích của người kể thể hiện qua các chi tiết: Khi trời cao và khô ráo, thần phá cột, ném đất đá khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo; đất tung tóe tạo thành đồi, cao nguyên. Chỗ thần đào đất trở thành biển cả.

=> Giải thích sự hình thành của các hiện tượng tự nhiên.

2.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Hãy nêu các sự kiện chính trong truyện. Sự kiện nào liên quan đến ý nghĩa của Thần Trụ Trời?

Hướng dẫn giải:

- Các sự kiện chính:

• Thần dùng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành một cột lớn để chống trời.
• Thần một mình miệt mài đắp cột, cột đá càng cao, trời càng được đẩy lên. Từ đó, trời và đất tách ra làm hai.
• Khi trời đã cao và khô ráo, thần phá cột, ném đất đá khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo; đất tung tóe tạo thành đồi, cao nguyên. Chỗ thần đào đất trở thành biển cả.

- Sự kiện liên quan đến ý nghĩa của Thần Trụ Trời: Thần phá cột, ném đất đá khắp nơi, tạo nên địa hình tự nhiên.

Câu 2. Phân tích trí tưởng tượng phong phú của nhân dân qua các chi tiết hoang đường, kì ảo trong văn bản.

Hướng dẫn giải:

Một số chi tiết hoang đường, kì ảo đáng chú ý:

• Thần có thân hình khổng lồ, mỗi bước chân đi từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác.
• Thần dùng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành cột chống trời.
• Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo, đồi, cao nguyên.
• Thần đào sông, tát biển, tạo nên các địa hình tự nhiên.

Câu 3. Truyện Thần Trụ Trời nhằm giải thích những hiện tượng gì? So sánh cách giải thích này với các truyện đã học ở lớp 6 như Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm.

Hướng dẫn giải:

- Truyện Thần Trụ Trời giải thích nguồn gốc của trời đất, núi non, biển cả và các hiện tượng tự nhiên khác.

- So sánh với các truyện đã học ở lớp 6 như Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm:

• Giống: Đều sử dụng yếu tố kì ảo để giải thích hiện tượng.
• Khác: Thần thoại tập trung giải thích quá trình tạo lập thế giới và các hiện tượng tự nhiên; Truyền thuyết (Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm) thường giải thích phong tục, tập quán hoặc kể về nhân vật, sự kiện lịch sử.

Câu 4. Hãy vẽ hoặc miêu tả bằng lời hình ảnh Thần Trụ Trời dựa trên trí tưởng tượng của em.

Hướng dẫn giải:

Thần Trụ Trời có thân hình khổng lồ, cơ bắp cuồn cuộn, khuôn mặt cương nghị với đôi mắt sáng rực như ánh mặt trời.

Câu 5. Trong phần kết, truyện nhắc đến bảy vị thần liên quan đến việc giải thích nguồn gốc các sự vật và hiện tượng tự nhiên. Theo em, còn có những vị thần nào khác? Hãy đặt tên cho vị thần đó.

Hướng dẫn giải:

Theo trí tưởng tượng, có thể có thêm các vị thần như: Thần Gió, Thần Mưa, Thần Sấm, Thần Sét…

3. Hướng dẫn Soạn bài Thần Trụ Trời chi tiết và đầy đủ

3.1 Đôi nét về tác phẩm

a. Thể loại

- Thần thoại là thể loại văn học dân gian xuất hiện sớm nhất, kể về các vị thần và nhân vật sáng tạo thế giới. Những câu chuyện này mang tính hoang đường, tưởng tượng, phản ánh cách nhận thức và giải thích của con người nguyên thủy về tự nhiên và xã hội.

- Không gian trong thần thoại là không gian vũ trụ nguyên sơ, được chia thành ba cõi: trời, đất và nước. Thời gian trong thần thoại là thời gian quá khứ, không xác định cụ thể.

- Nhân vật thần trong thần thoại có ngoại hình và hành động phi thường, khả năng biến hóa vô cùng.

b. Tóm tắt

Thuở ấy, vũ trụ chưa hình thành, chưa có muôn vật và loài người. Trời đất chỉ là một đám hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo. Một ông thần khổng lồ xuất hiện, dùng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành một cột lớn để chống trời. Thần một mình miệt mài đắp cột, cột đá càng cao, trời càng được đẩy lên. Từ đó, trời và đất tách ra làm hai. Khi trời đã cao và khô ráo, thần phá cột, ném đất đá khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo; đất tung tóe tạo thành đồi, cao nguyên. Chỗ thần đào đất trở thành biển rộng. Cột đó không còn, nhưng người đời sau vẫn cho rằng núi Thạch Môn ở Sơn Tây là di tích của cột chống trời. Sau Thần Trụ Trời, các vị thần khác tiếp tục công việc kiến thiết thế giới: thần làm sao, thần đào sông, thần tát biển, thần nghiền cát…

3.2 Đọc - hiểu văn bản

- Bối cảnh không gian và thời gian:

• Không gian: Vũ trụ chưa hình thành, chưa có muôn vật và loài người; Trời đất chỉ là một đám hỗn độn, tối tăm và lạnh lẽo.
• Thời gian: Không xác định, thuộc về quá khứ xa xưa.

- Nhân vật: Một ông thần khổng lồ với thân hình to lớn không thể đo đếm được, mỗi bước chân đi từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác. Thần xuất hiện trong đám mờ mịt, hỗn độn từ bao giờ không rõ…

- Hành động của Thần Trụ Trời:

• Thần đứng dậy, dùng đầu đội trời lên, đào đất, đập đá, đắp thành một cột lớn để chống trời.
• Thần miệt mài đào đắp, cột đá càng cao, trời càng được đẩy lên, tách khỏi đất, tạo thành hai phần riêng biệt.
• Khi trời đã cao và khô ráo, thần phá cột, ném đất đá khắp nơi. Mỗi hòn đá văng đi tạo thành núi, đảo; đất tung tóe tạo thành đồi, cao nguyên. Chỗ thần đào đất trở thành biển rộng.
• Cột đó không còn, nhưng người đời sau vẫn cho rằng núi Thạch Môn ở Sơn Tây là di tích của cột chống trời, còn được gọi là núi Không Lộ hay núi Khổng Lồ…
• Sau Thần Trụ Trời, các vị thần khác tiếp tục công việc kiến thiết thế giới: thần làm sao, thần đào sông, thần tát biển, thần nghiền cát…

=> Giải thích sự hình thành của các hiện tượng tự nhiên: trời, đất, núi non, biển cả…