Hướng dẫn Soạn bài Mây và sóng - Ngữ văn lớp 6 trang 44 sách Kết nối tri thức tập 1

Bài thơ Mây và sóng của R. Ta-go, một tác phẩm nổi tiếng, được đưa vào chương trình Ngữ văn để học sinh khám phá vẻ đẹp của ngôn từ và ý nghĩa sâu sắc ẩn chứa trong từng câu thơ.

EduTOPS mang đến tài liệu Soạn văn 6: Mây và sóng, cung cấp kiến thức bổ ích và hướng dẫn chi tiết để học sinh nắm vững bài học một cách hiệu quả.

1. Hướng dẫn chi tiết Soạn bài Mây và sóng

1.1 Trước khi đọc

Hãy tưởng tượng một lần em được mẹ cho phép sang nhà bạn chơi. Trò chơi đang vui, em say mê và muốn tiếp tục, nhưng đã đến giờ mẹ dặn phải về. Trong tình huống ấy, em sẽ hành xử như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Em nên nghe lời mẹ, trở về nhà đúng giờ. Sau đó, em có thể nhẹ nhàng xin phép mẹ để được tiếp tục sang nhà bạn chơi vào ngày hôm sau, thể hiện sự trách nhiệm và tôn trọng lời hứa.

1.2 Đọc văn bản

Câu 1. (trang 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Cảnh em bé trò chuyện với những người “trên mây” và “trong sóng”.

Hướng dẫn giải:

Em bé ngước nhìn lên bầu trời để trò chuyện với mây, lắng nghe tiếng sóng vỗ rì rào. Qua đó, ta thấy được sự ngây thơ, hồn nhiên và trí tưởng tượng phong phú của em.

Câu 2. (trang 44 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Niềm vui của em bé trong trò chơi cùng mẹ.

Hướng dẫn giải:

Tiếng cười giòn tan, ánh mắt rạng ngời và nụ cười tươi tắn của em bé đã thể hiện rõ sự hạnh phúc và thích thú khi được chơi đùa cùng mẹ.

1.3 Sau khi đọc

Trả lời câu hỏi

Câu 1. (trang 46 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Khi đọc bài thơ Mây và sóng, ta như được lắng nghe một câu chuyện kể. Theo em, ai là người kể chuyện, kể cho ai và nội dung câu chuyện là gì?

Hướng dẫn giải:

• Lời kể: Em bé đang kể cho mẹ nghe.
• Câu chuyện kể về: Cuộc trò chuyện giữa em bé với mây và sóng.

Câu 2. (trang 46 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Qua lời trò chuyện của những người “trên mây” và “trong sóng”, em cảm nhận thế giới của họ hiện lên như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Thế giới của những người “trên mây” và “trong sóng” hiện lên vô cùng kỳ diệu, giống như một giấc mơ tuổi thơ. Ở đó, trẻ em được tự do dạo chơi từ bình minh đến hoàng hôn, khám phá những điều kỳ thú trên bầu trời cao rộng và dưới lòng đại dương sâu thẳm.

Câu 3. (trang 46 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Câu hỏi “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”, “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được” thể hiện tâm trạng gì của em bé?

Hướng dẫn giải:

Những câu hỏi “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”, “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được” thể hiện sự tò mò, khát khao khám phá thế giới xung quanh của em bé, đồng thời cho thấy ước mơ được vươn tới những chân trời mới lạ.

Câu 4. (trang 46 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Vì sao em bé từ chối lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”?

Hướng dẫn giải:

Em bé từ chối lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng” vì “Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?”. Đó là nỗi lo lắng khi mẹ vẫn đang đợi em ở nhà. Dù thế giới ngoài kia có hấp dẫn đến đâu, cũng không thể sánh bằng tình yêu và niềm hạnh phúc khi được ở bên mẹ.

Câu 5. (trang 46 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Em bé đã sáng tạo ra những trò chơi gì? Em cảm nhận được gì về tình cảm mẹ con được thể hiện qua những trò chơi ấy?

Hướng dẫn giải:

- Em bé đã sáng tạo ra trò chơi:

• Em là mây, mẹ là trăng. Hai bàn tay em ôm lấy mẹ, mái nhà trở thành bầu trời.
• Em là sóng, mẹ là bến bờ kì lạ. Em lăn mãi rồi sẽ cười vỡ tan vào lòng mẹ.

- Những trò chơi đó thể hiện sự gắn bó, yêu thương sâu sắc. Dù ở bất cứ nơi đâu, em bé vẫn luôn muốn được ở bên cạnh mẹ.

Câu 6. (trang 46 SGK Ngữ văn 6 tập 1)

Văn bản “Mây và sóng” có hình thức khác với văn bản “Chuyện cổ tích về loài người” (Số tiếng trong các dòng không bằng nhau, không vần). Vì sao nó vẫn được coi là văn bản thơ?

Hướng dẫn giải:

Văn bản “Mây và sóng” vẫn được coi là một bài thơ vì:

• Viết theo kiểu thơ tự sự, không bị ràng buộc bởi luật thơ hay cách gieo vần.
• Âm điệu nhịp nhàng, hình ảnh giàu tính biểu tượng, ngôn ngữ cô đọng và sâu sắc.

Viết kết nối với đọc

Hãy tưởng tượng em đang là người trò chuyện với mây và sóng. Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) về cuộc trò chuyện ấy.

Hướng dẫn giải:

• Hoàn cảnh trò chuyện: thời gian, địa điểm.
• Cách xưng hô: tôi - các bạn.
• Nội dung cuộc trò chuyện: sóng và mây rủ em đi ngao du…

- Bài mẫu: Vào một buổi chiều hè trên bãi biển, em đang thả bước thì nghe tiếng gọi từ trên cao. Ngước nhìn, em nhận ra đó là những đám mây trắng xóa. Chúng rủ em cùng dạo chơi từ bình minh đến hoàng hôn, làm bạn với ánh trăng và bầu trời rộng lớn. Em tò mò hỏi làm sao để lên đó được. Mây mỉm cười bảo em hãy đến tận cùng trái đất, đưa tay lên trời, và sẽ được nâng lên tầng mây. Nhưng em lắc đầu từ chối vì mẹ vẫn đang đợi ở nhà. Mây gật đầu rồi nhẹ nhàng bay đi. Chẳng bao lâu sau, em lại nghe tiếng sóng vỗ rì rào mời gọi. Sóng kể về những chuyến ngao du từ sáng sớm đến chiều tà. Em hỏi làm sao để ra ngoài đó được. Sóng chỉ em hãy đến mép biển, nhắm mắt lại, và làn sóng sẽ đưa em đi. Nhưng em lại từ chối, vì điều tuyệt vời nhất với em là được ở bên mẹ.

2. Soạn bài Mây và sóng siêu ngắn

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Đọc bài thơ Mây và sóng, ta như được nghe kể một câu chuyện. Theo em, ai đang kể chuyện với ai và kể về điều gì?

Hướng dẫn giải:

• Lời kể: con kể cho mẹ
• Kể về: cuộc trò chuyện của con với mây và sóng.

Câu 2. Qua lời trò chuyện của những người “trên mây” và “trong sóng”, em thấy thế giới của họ hiện lên như thế nào?

Hướng dẫn giải:

Thế giới của những người “trên mây” và “trong sóng” hiện lên lung linh, kỳ thú và đầy sức hấp dẫn.

Câu 3. Câu hỏi “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”, “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được” thể hiện tâm trạng gì của em bé?

Hướng dẫn giải:

Những câu hỏi “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”, “Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được” thể hiện sự băn khoăn, tò mò và khát khao khám phá của em bé.

Câu 4. Vì sao em bé từ chối lời mời gọi của những người “trên mây” và “trong sóng”?

Hướng dẫn giải:

Nguyên nhân: vì mẹ vẫn đang đợi em ở nhà, và tình yêu dành cho mẹ lớn hơn bất kỳ lời mời gọi nào.

Câu 5. Em bé đã sáng tạo ra những trò chơi gì? Em cảm nhận được gì về tình cảm của mẹ con được thể hiện qua những trò chơi ấy?

Hướng dẫn giải:

- Em bé đã sáng tạo ra trò chơi:

• Em là mây, mẹ là trăng. Hai bàn tay em ôm lấy mẹ, mái nhà trở thành bầu trời.
• Em là sóng, mẹ là bến bờ kì lạ. Em lăn mãi rồi sẽ cười vỡ tan vào lòng mẹ.

- Những trò chơi đó thể hiện tình mẫu tử sâu sắc, gắn bó và yêu thương vô bờ.

Câu 6. Văn bản “Mây và sóng” có hình thức khác với văn bản “Chuyện cổ tích về loài người” (Số tiếng trong các dòng không bằng nhau, không vần). Vì sao nó vẫn được coi là văn bản thơ?

Hướng dẫn giải:

Văn bản “Mây và sóng” vẫn được coi là một bài thơ vì: nó mang phong cách thơ tự sự, không bị ràng buộc bởi luật thơ hay cách gieo vần; âm điệu nhịp nhàng, hình ảnh giàu tính biểu tượng, ngôn ngữ cô đọng và sâu sắc.

Viết kết nối với đọc

Hãy tưởng tượng em đang là người trò chuyện với mây và sóng. Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) về cuộc trò chuyện ấy.

Hướng dẫn giải:

• Hoàn cảnh trò chuyện: thời gian, địa điểm.
• Cách xưng hô: tôi - các bạn.
• Nội dung cuộc trò chuyện: sóng và mây rủ em đi ngao du.

3. Hướng dẫn Soạn bài Mây và sóng ngắn gọn

3.1 Tác giả, tác phẩm

a. Tác giả

- R. Ta-go (1861 -1941) tên đầy đủ là Ra-bin-đra-nát Ta-go.

- Ông là nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ.

- Quê quán: sinh ở Can-cút-ta, bang Ben-ga, trong một gia đình quý tộc.

- Ông làm thơ từ rất sớm, tham gia vào các hoạt động chính trị, xã hội.

- Sự nghiệp sáng tác: để lại cho nhân loại gia tài văn hóa đồ sộ: 52 tập thơ, 42 vở kịch, 12 bộ tiểu thuyết, khoảng 100 truyện ngắn, trên 1500 bức họa và số lượng ca khúc cực lớn.

- Một số tác phẩm tiêu biểu: Tập thơ Người làm vườn, tập Trăng non, tập Thơ dâng…

- Phong cách sáng tác: Thơ của ông thể hiện tinh thần dân tộc và dân chủ sâu sắc, tinh thần nhân văn cao cả và chất trữ tình triết lí nồng đượm; sử dụng thành công những hình ảnh thiên nhiên mang ý nghĩa tượng trưng, hình thức so sánh, liên tưởng về thủ pháp trùng điệp.

- Năm 1913, Ta-go trở thành tác giả người châu Á đầu tiên nhận được giải thưởng Nô-ben về văn học.

b. Tác phẩm

* Hoàn cảnh sáng tác

Bài thơ “Mây và sóng” được in trong tập Trăng non - tập thơ R. Ta-go viết cho trẻ thơ. Ban đầu, tập thơ được viết bằng tiếng Ben-gan (Bengal) có tên là Trẻ thơ, về sau ông dịch ra tiếng Anh và đổi thành Trăng non.

* Bố cục

Gồm 2 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm”: Cuộc trò chuyện của em bé với mây và mẹ.
• Phần 2. Còn lại: Cuộc trò chuyện của em bé với sóng và mẹ.

3.2 Đọc hiểu

a. Cuộc trò chuyện của em bé với mây và mẹ

- Em bé ngước nhìn lên bầu trời, tưởng tượng mình đang chơi với mây, với bình minh vàng, vầng trăng bạc… cuộc sống trên mây thật hấp dẫn, thú vị đối với một đứa trẻ như em.

- Cậu bé kể lại cuộc vui của mình với mẹ, và mẹ em đang lắng nghe con kể. Tuy hình ảnh người mẹ không hiện diện trực tiếp trong thơ nhưng lại hiện hữu, dõi theo con xuyên suốt cả bài thơ.

- Chơi vui nhưng trong tâm trí, suy nghĩ của bé luôn hướng về mẹ yêu:

“Mẹ đang đợi mình ở nhà
Làm sao có thể rời mẹ mà đến được”

=> Có niềm hạnh phúc nào hơn khi được bên cạnh mẹ mình, những người yêu thương mình cho được, mặc dù bên ngoài biết bao điều hay, hấp dẫn đang đợi.

- “Con là mây, mẹ là trăng”: tình mẫu tử thiêng liêng ấy càng được biểu hiện sâu đậm, con luôn bên mẹ như trăng với mây, ví mẹ như trăng ôm ấp con qua bao tháng ngày.

b. Cuộc trò chuyện của em bé với sóng và mẹ

- Cuộc đối thoại của những người trong sóng thủ thỉ cùng em về một cuộc chơi, mặc sóng vẫy gọi, chào mời nhưng em quyết định không đi vì mẹ muốn em ở nhà, em không thể nào rời mẹ.

- Với em, mẹ là nguồn sóng, là niềm vui, là nụ cười của em. Mẹ luôn là phật sống của đời con, mẹ cho con tình yêu cao quý, mẹ là lý trí của đời con.

- “Con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ”: Lòng mẹ bao dung như bến bờ. Hình ảnh bến bờ để sóng lăn, lăn mãi rồi sẽ cười tan như hình ảnh mẹ luôn vỗ về, ôm ấp con. Mẹ bây giờ như là bờ đê để con ước ao bao điều.

- Cậu bé khẳng định: “Và không ai trên thế gian này/Biết mẹ con ta ở chốn nao”.

=> Dù thế gian có thay đổi nhưng tình mẹ con vẫn mãi muôn đời theo thời gian.

4. Dàn ý bài Mây và sóng

(1) Mở bài

Dẫn dắt, giới thiệu về bài thơ Mây và sóng của Ta-go.

(2) Thân bài

a. Cuộc trò chuyện của em bé với mây và mẹ

- Em bé ngước nhìn lên bầu trời, tưởng tượng mình đang chơi với mây, với bình minh vàng, vầng trăng bạc… cuộc sống trên mây thật hấp dẫn, thú vị đối với một đứa trẻ như em.

- Cậu bé kể lại cuộc vui của mình với mẹ, và mẹ em đang lắng nghe con kể. Tuy hình ảnh người mẹ không hiện diện trực tiếp trong thơ nhưng lại hiện hữu, dõi theo con xuyên suốt cả bài thơ.

- Chơi vui nhưng trong tâm trí, suy nghĩ của bé luôn hướng về mẹ yêu: “Mẹ đang đợi mình ở nhà”; “Làm sao có thể rời mẹ mà đến được?”

=> Có niềm hạnh phúc nào hơn khi được bên cạnh mẹ mình, những người yêu thương mình cho được, mặc dù bên ngoài biết bao điều hay, hấp dẫn đang đợi.

- “Con là mây, mẹ là trăng”: tình mẫu tử thiêng liêng ấy càng được biểu hiện sâu đậm, con luôn bên mẹ như trăng với mây, ví mẹ như trăng ôm ấp con qua bao tháng ngày.

b. Cuộc trò chuyện của em bé với sóng và mẹ

- Cuộc đối thoại của những người trong sóng thủ thỉ cùng em về một cuộc chơi, mặc sóng vẫy gọi, chào mời nhưng em quyết định không đi vì mẹ muốn em ở nhà, em không thể nào rời mẹ.

- Với em, mẹ là nguồn sóng, là niềm vui, là nụ cười của em. Mẹ luôn là phật sống của đời con, mẹ cho con tình yêu cao quý, mẹ là lý trí của đời con.

- “Con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ”: Lòng mẹ bao dung như bến bờ. Hình ảnh bến bờ để sóng lăn, lăn mãi rồi sẽ cười tan như hình ảnh mẹ luôn vỗ về, ôm ấp con. Mẹ bây giờ như là bờ đê để con ước ao bao điều.

- Cậu bé khẳng định: “Và không ai trên thế gian này biết mẹ con ta ở chốn nào”.

=> Dù thế gian có thay đổi nhưng tình mẹ con vẫn mãi muôn đời theo thời gian.

(3) Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Mây và sóng, đồng thời nhấn mạnh ý nghĩa sâu sắc của tình mẫu tử thiêng liêng được thể hiện qua tác phẩm.