Văn mẫu lớp 7: Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh - Dàn ý chi tiết và 11 bài văn mẫu đặc sắc nhất

Bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh là một tác phẩm nổi bật trong chương trình Ngữ văn lớp 7, mang đến những cảm xúc sâu lắng và gần gũi với tuổi thơ.

EduTOPS mang đến tài liệu Bài văn mẫu lớp 7: Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh, bao gồm dàn ý chi tiết và 11 bài văn mẫu đặc sắc, giúp học sinh nắm vững kiến thức và phát triển kỹ năng viết.

Dàn ý phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh

I. Mở bài

Giới thiệu khái quát về nhà thơ Xuân Quỳnh và tác phẩm “Tiếng gà trưa”, một bài thơ đầy cảm xúc và gần gũi với tuổi thơ.

II. Thân bài

1. Những rung cảm ban đầu của cháu khi nghe tiếng gà trưa

- Hoàn cảnh: Người cháu đang trên đường hành quân, bắt gặp một xóm làng nhỏ và dừng chân nghỉ ngơi.

- Âm thanh: Tiếng gà “cục tác cục ta” vang lên giữa trưa yên tĩnh.

- Tâm trạng: Điệp từ “nghe” kết hợp với ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “xao động nắng trưa”, “bàn chân đã mỏi”, và “trở về tuổi thơ”.

=> Tiếng gà trưa trở thành âm thanh gọi về những kỉ niệm tuổi thơ.

2. Tiếng gà trưa gợi về những kỉ niệm tuổi thơ

- Kỉ niệm tuổi thơ bên người bà lần lượt hiện ra qua dòng hồi tưởng của người cháu:

- Hình ảnh: Con gà mái mơ với thân hình đốm trắng, con gà mái vàng với bộ lông óng ánh như màu nắng. Đó là những hình ảnh thân thuộc, gần gũi với làng quê.

- Kỉ niệm: Người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng. Đó là những nỗi lo âu hồn nhiên rất con trẻ.

- Hình ảnh:

• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

=> Thể hiện tình cảm yêu thương, lo lắng mà người bà dành cho đứa cháu, một tình cảm thiêng liêng và sâu sắc.

3. Những suy tư của người cháu từ tiếng gà trưa

- Ý nghĩa của tiếng gà trưa: gợi nhớ về những hạnh phúc và kỉ niệm đẹp đẽ bên người bà.

- Nghệ thuật điệp từ “vì”:

• “lòng yêu tổ quốc”: tình yêu đất nước
• “xóm làng thân thuộc”: tình yêu quê hương
• “bà ơi cũng vì bà”: tình cảm gia đình

=> Mục đích chiến đấu cao cả và thiêng liêng, xuất phát từ tình yêu quê hương, gia đình và đất nước.

III. Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung sâu sắc và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Tiếng gà trưa, một tác phẩm giàu cảm xúc và ý nghĩa.

Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh - Tác phẩm giàu cảm xúc và ý nghĩa

Mẫu 1

Nhà thơ Xuân Quỳnh, một tên tuổi nổi tiếng trong nền thơ ca Việt Nam, đã để lại nhiều tác phẩm mang đậm dấu ấn cá nhân, trong đó nổi bật là bài thơ Tiếng gà trưa.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người cháu đang trên đường hành quân. Giữa trưa, khi dừng chân nghỉ ngơi bên một xóm nhỏ, người cháu nghe thấy tiếng gà gáy. Âm thanh quen thuộc ấy đã gợi nhớ về những kỉ niệm thân thương:

“Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Điệp từ “nghe” được sử dụng để nhấn mạnh nỗi niềm xúc động, bồi hồi của người cháu. Tiếng gà không chỉ làm dịu đi cái nắng trưa, xua tan mệt mỏi mà còn khơi gợi những kỉ niệm tuổi thơ sống bên người bà.
Một tuổi thơ tuy nghèo khó nhưng tràn đầy tình yêu thương và sự chăm sóc của bà:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”

Người chiến sĩ nhớ lại hình ảnh những ổ rơm hồng đầy trứng, những con gà mái mơ, gà mái vàng với màu sắc rực rỡ. Đặc biệt là kỉ niệm xem trộm gà đẻ trứng bị bà mắng. Lời mắng yêu của bà và sự ngây thơ của đứa cháu thể hiện tình cảm bà cháu sâu nặng và thiêng liêng.

Hình ảnh người bà tần tảo, giàu đức hy sinh vẫn in đậm trong tâm trí người chiến sĩ:

“Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp”

Đôi bàn tay bà chắt chiu từng quả trứng cho gà ấp thật đẹp đẽ. Khi mùa đông đến, bà lại lo lắng vì sợ trời sương muối làm đàn gà chết, cuối năm không có gà bán để mua quần áo mới cho cháu:

“Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Tiếng gà trưa đã gợi lên trong lòng người cháu những suy tư về hạnh phúc:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Hạnh phúc với người chiến sĩ nằm ở những khoảnh khắc đời thường. Không chỉ suy tư về hạnh phúc, người cháu còn nghĩ về hiện tại và mục đích chiến đấu của mình:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Biện pháp tu từ “vì” được sử dụng để nhấn mạnh mục đích chiến đấu. Đó là vì tình yêu đất nước - “vì lòng yêu Tổ quốc”, vì tình yêu quê hương - “yêu xóm làng thân thuộc”, và quan trọng nhất là vì người bà - “Bà ơi, cũng vì bà”. Tiếng gọi “Bà ơi” vang lên đầy trìu mến và yêu thương.

Tiếng gà trưa đã khơi gợi những kỉ niệm tuổi thơ và tình cảm thiêng liêng giữa bà và cháu. Bài thơ là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Xuân Quỳnh, thể hiện sâu sắc tình cảm gia đình và quê hương.

Mẫu 2

Nhà thơ Xuân Quỳnh, một tên tuổi nổi tiếng trong nền thơ ca Việt Nam, đã để lại nhiều tác phẩm đặc sắc, trong đó nổi bật là bài thơ Tiếng gà trưa.

Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người cháu đang trên đường hành quân xa nhà. Khi dừng chân bên một xóm nhỏ, tiếng gà vang lên đã khơi gợi những kỉ niệm tuổi thơ:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Nhà thơ sử dụng biện pháp điệp ngữ - từ “nghe” kết hợp với các hình ảnh “xao động nắng trưa”, “bàn chân đỡ mỏi”, “gọi về tuổi thơ” để nhấn mạnh cảm xúc bồi hồi, nhớ nhung về những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng”

Người cháu nhớ nhất là kỉ niệm về một lần xem gà đẻ trứng và bị bà phát hiện, trách mắng. Đó là lời trách yêu, mắng yêu xuất phát từ tình yêu thương vô bờ của người bà:

“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

…

Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Hình ảnh người bà hiện lên trong những câu thơ tiếp theo thật chân thực. Bà mang dáng vẻ giản dị, mộc mạc. Cuộc đời của bà luôn ân cần, hy sinh cho con cháu. Bà chăm cho đàn gà mau lớn, lo đàn gà chết nếu lạnh giá. Bà luôn mong trời đừng làm sương muối, mong cho đàn gà lớn nhanh để cuối năm bán đi lấy tiền sắm sửa quần áo cho cháu.

“Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”

Người bà hiện lên qua những sự vật quen thuộc - cái quần chéo go ống rộng dài quết đất, cái áo cánh trúc bâu đi qua nghe sột soạt. Người cháu khẳng định rằng tuổi thơ sống bên bà tuy khó khăn nhưng tràn đầy hạnh phúc:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Khổ thơ cuối viết về mục đích chiến đấu của người cháu khi tham gia cách mạng:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Từ “vì” được điệp lại bốn lần, khẳng định mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ. Người cháu chiến đấu trước hết vì lòng yêu quê hương, đất nước, nhưng cũng vì tình yêu thương dành cho bà. Cháu mong bà được sống trong bình yên, hạnh phúc khi tuổi đã cao. Bài thơ ngũ ngôn ngắn gọn, giọng thơ giàu cảm xúc, kết hợp với các biện pháp tu từ, đã thể hiện sâu sắc thông điệp mà tác giả muốn truyền tải.

“Tiếng gà trưa” mang đậm dấu ấn phong cách của Xuân Quỳnh, từ những điều bình dị gửi gắm tình cảm chân thành, ấm áp và sâu lắng.

Mẫu 3

Bài thơ “Tiếng gà trưa” của nhà thơ Xuân Quỳnh đã khơi gợi những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ, đồng thời thể hiện tình cảm bà cháu sâu nặng và thiêng liêng.

Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ ngắn gọn nhưng giàu cảm xúc. Âm thanh tiếng gà vốn rất quen thuộc ở làng quê Việt Nam. Nhân vật trữ tình trong bài là người chiến sĩ đang trên đường hành quân, dừng chân bên một xóm nhỏ để nghỉ ngơi. Bất chợt, tiếng gà vang lên gợi nhớ về kỉ niệm tuổi thơ:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Xuân Quỳnh sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ - từ “nghe” được lặp lại ba lần, kết hợp với các hình ảnh “xao động nắng trưa”, “bàn chân đỡ mỏi”, “gọi về tuổi thơ” để nhấn mạnh cảm xúc xúc động, bồi hồi của người chiến sĩ.

Dòng cảm xúc trào dâng mãnh liệt khiến những kỉ niệm tuổi thơ bỗng chốc ùa về:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng”

Hình ảnh con gà mái mơ, con gà mái vàng không còn xa lạ với mỗi đứa trẻ ở làng quê. Nhưng người cháu nhớ nhất là kỉ niệm xem trộm gà đẻ trứng bị bà mắng:

“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”

Lời trách mắng của bà xuất phát từ tình yêu thương và sự quan tâm. Đứa cháu tin là thật, lo lắng chạy về nhà lấy gương soi.

“Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Không chỉ kỉ niệm tuổi thơ hiện về, người cháu còn nhớ đến hình ảnh người bà tần tảo, vất vả chăm sóc đàn gà. Bà mong trời đừng sương muối để đàn gà mau lớn, cuối năm bán lấy tiền sắm quần áo mới cho cháu. Nhớ về bà, người cháu nhớ đến những vật dụng giản dị gắn bó với bà:

“Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”

Người cháu cảm thấy tuổi thơ sống bên bà thật hạnh phúc. Dù khó khăn, vất vả nhưng vẫn không thể nào quên:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Tiếng gà trưa mang theo hạnh phúc và ước mơ của cháu về một cuộc sống bình yên, ấm no. Cuối cùng, bài thơ cho người đọc thấy được mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Tác giả sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ, từ “vì” được lặp lại bốn lần, khẳng định mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ. Người cháu chiến đấu vì tình yêu quê hương, đất nước; vì mong muốn mang lại cuộc sống bình yên cho mọi người, đặc biệt là bà.

Với ngôn từ giản dị, hình ảnh gần gũi, Xuân Quỳnh đã khắc họa những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ chốn thôn quê, đồng thời thể hiện tình cảm bà cháu trong bài thơ một cách chân thành và cảm động qua tác phẩm “Tiếng gà trưa”.

Mẫu 4

Xuân Quỳnh là một nhà thơ nữ xuất sắc của nền văn học hiện đại. Bà thường viết về những điều bình dị, gần gũi trong cuộc sống hàng ngày. Thơ của bà mang giọng điệu sôi nổi, trẻ trung, mạnh mẽ và giàu chất trữ tình. Bài thơ "Tiếng gà trưa" được viết vào thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, trong đó nổi bật là tình cảm bà cháu sâu sắc và thắm thiết.

Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ với sự biến đổi linh hoạt. Cách gieo vần liền ở những câu hai và ba xen kẽ với vần giãn cách. Thể thơ này phù hợp để kể lại những ký ức và kỷ niệm:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Tiếng gà cục tác buổi trưa để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người chiến sĩ. Nó gắn liền với những kỷ niệm tuổi thơ sâu sắc. Trong vô vàn âm thanh của làng quê, người chiến sĩ nghe rõ nhất tiếng gà cục tác. Vào một buổi trưa hè tại một làng quê vắng vẻ, trên đường hành quân, người chiến sĩ được tiếp thêm sức mạnh từ tiếng gà trưa. Điệp từ “nghe” được đặt ở ba câu đầu liên tiếp để nhấn mạnh cảm xúc mà tiếng gà trưa mang lại. Với lối ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, lấy thính giác thay cho thị giác, tiếng gà trưa đã làm xao động cả không gian và lòng người. Tiếng gà trưa đánh thức những kỷ niệm tuổi thơ. Cách hiểu nghĩa của hai câu thơ “Nghe xao động nắng trưa”, “Nghe gọi về tuổi thơ” thiên về nghĩa bóng, trong khi câu thơ “Nghe bàn chân đỡ mỏi” thiên về nghĩa đen. Cách đảo trật tự ở các câu không giống nhau làm cho âm điệu thơ thay đổi, tránh sự nhàm chán và diễn tả sự bồi hồi, xao xuyến của tâm hồn. Tiếng gà trưa được cảm nhận bằng nhiều giác quan và bằng cả tâm hồn.

Những câu thơ mở đầu không có ẩn ý, hoàn toàn giản dị như một bài đồng dao, nhưng chúng làm lòng người đọc nhẹ nhàng hơn vì sự trong trắng, sinh động và thân thiết. Những kỷ niệm tuổi thơ sau mỗi câu thơ “Tiếng gà trưa” lại được gợi lên:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái tơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng”

Sau một câu kể là một câu tả, câu tả có kết cấu sóng đôi và lặp lại từ “này” để chỉ và lưu ý người nghe tưởng tượng. Các tính từ “hồng”, “trắng”, “óng” đều là gam màu tươi sáng, gợi lên bức tranh đàn gà lộng lẫy. Tác giả còn sử dụng biện pháp so sánh: “Lông óng như màu nắng” để gợi lên vẻ đẹp rực rỡ. Tác giả tạo ra sự bất ngờ trong bài thơ khi không miêu tả tiếng gà trưa mà nói đến sự xuất hiện bất ngờ của “ổ rơm hồng những trứng” - một phép lạ mà tiếng gà trưa mang lại.

Mẫu 5

Xuân Quỳnh (1942 - 1988) là một nhà thơ nữ được nhiều người yêu mến. Thơ của bà trẻ trung, sôi nổi và giàu chất trữ tình. Xuất thân từ nông thôn, Xuân Quỳnh thường viết về những đề tài bình dị, gần gũi trong cuộc sống đời thường như tình mẹ con, bà cháu, tình yêu, tình quê hương và đất nước. Trong số đó, bài thơ “Tiếng gà trưa” là một tác phẩm nổi bật.

Bài thơ được viết trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ trên phạm vi cả nước. Sau những thất bại ở chiến trường miền Nam, giặc Mỹ điên cuồng mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng máy bay và bom đạn, nhằm tàn phá hậu phương lớn của tiền tuyến. Trong bối cảnh đó, hàng triệu thanh niên đã lên đường với khí thế “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, lòng đầy nhiệt huyết và hy vọng. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một người chiến sĩ trẻ đang cùng đồng đội hành quân vào Nam chiến đấu. Tiếng gà trưa đã gợi nhớ về những kỷ niệm tuổi thơ và tình bà cháu, làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương, đất nước.

Bao trùm bài thơ là nỗi nhớ da diết, cồn cào. Nhớ nhà là tâm trạng thường trực của những người lính trẻ, vừa rời ghế nhà trường đã cầm súng ra đi. Nỗi nhớ ấy thật giản dị và cụ thể. Chỉ một tiếng gà trưa nghe thấy khi dừng chân bên xóm nhỏ đã gợi lên cả một trời thương nhớ. Tiếng gà làm xao động nắng trưa và cũng làm xao xuyến lòng người. Điệp từ “nghe” được lặp lại ba lần, thể hiện sự rung cảm sâu sắc trong tâm hồn người chiến sĩ:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ
Cục... cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Quê nhà hiện lên rõ nét trong tâm trí, và những kỷ niệm tuổi thơ lần lượt sống dậy qua những hình ảnh thân thương. Tiếng gà trưa gợi nhớ đến ổ rơm hồng những trứng của những chị gà mái mơ, mái vàng xinh xắn. Tiếng gà cũng khiến người cháu nhớ đến người bà kính yêu, một đời tần tảo. Kỷ niệm về đứa cháu tò mò xem gà đẻ, bị bà mắng: “Gà đẻ mà mày nhìn/ Rồi sau này lang mặt” khiến cháu lo lắng chạy về lấy gương soi. Giờ đây, người cháu đã trưởng thành, ao ước được trở về thời thơ ấu để nghe tiếng mắng yêu của bà, nhìn thấy bóng dáng quen thuộc của bà khum tay soi trứng, chắt chiu từng mầm hy vọng.

Suốt một đời lam lũ, bà chẳng bao giờ nghĩ đến bản thân mà chỉ lo cho cháu. Bà mong đàn gà thoát khỏi dịch bệnh mỗi khi mùa đông tới: “Để cuối năm bán gà/Cháu được quần áo mới”. Ao ước của cháu có được bộ quần áo mới còn nguyên vẹn, thơm mùi vải mới, được nhân lên gấp bội trong lòng bà. Hạnh phúc gia đình giản dị mà thiêng liêng, cùng bao khát vọng tuổi thơ, dường như gói gọn trong tiếng gà trưa:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc,
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Thông qua nỗi nhớ được khơi dậy từ tiếng gà trưa, Xuân Quỳnh đã miêu tả tâm hồn trong sáng, hồn nhiên và tình cảm yêu thương, kính trọng bà của một đứa trẻ nông thôn. Tình bà cháu thắm thiết đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của người chiến sĩ đang trên đường hành quân chiến đấu bảo vệ quê hương, đất nước:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Khổ thơ cuối là lời tâm sự chân thành của người cháu chiến sĩ gửi về người bà kính yêu ở hậu phương. Từ tình cảm cụ thể là tình bà cháu đến tình yêu Tổ quốc, yêu quê hương, tất cả đều được thể hiện qua ngôn từ giản dị, mộc mạc như lời ăn tiếng nói hàng ngày. Chính sự giản dị ấy đã tạo nên sức lay động sâu sắc, bởi nhà thơ đã nói lên những điều thiêng liêng nhất trong tâm hồn mỗi người.

Đọc bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh, chúng ta một lần nữa nhận ra chân lý mà nhà văn Nga I-li-a Ê-ren-bua từng đúc kết: “Dòng suối đổ vào sông, sông đổ vào dải trường giang Vôn-ga, con sông Vôn-ga đi ra bể. Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc”.

Mẫu 6

Bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh được sáng tác vào thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tác phẩm khắc họa những kỷ niệm tuổi thơ thân thương gắn liền với người bà mà tác giả vô cùng yêu quý. Âm thanh tiếng gà trưa không chỉ gợi nhớ về tuổi thơ mà còn làm bừng sáng hiện tại và tương lai bởi tình yêu tha thiết với quê hương, đất nước.

Cũng như nhiều tác phẩm khác trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bài thơ này hướng đến chủ đề chung của văn học thời kỳ đó: lòng yêu nước và tinh thần chiến đấu của nhân dân. Tác phẩm mang đậm kỷ niệm riêng của nhà thơ, nhưng hình tượng trung tâm lại là người chiến sĩ đang trên đường hành quân ra tiền tuyến. Cái tôi riêng của người nghệ sĩ hòa quyện với cái ta chung của cả dân tộc, tạo nên sự gần gũi mà vẫn cao cả, thiêng liêng, lay động lòng người.

Cảm hứng của tác giả được khơi gợi từ tiếng gà nhảy ổ khi dừng chân bên một xóm nhỏ trên đường hành quân. Tất cả kỷ niệm ùa về từ một âm thanh quen thuộc - tiếng gà mái cục tác buổi trưa. Tiếng gà gợi nhớ những hình ảnh đẹp đẽ của tuổi thơ: những con gà mái mơ, mái vàng, người bà yêu thương, và ước mơ giản dị có được bộ quần áo mới từ tiền bán gà. Tiếng gà trưa đồng hành cùng người chiến sĩ, khắc sâu thêm tình yêu quê hương, đất nước.

Không rõ “xóm nhỏ” cụ thể là đâu, nhưng tiếng gà rất thực, khiến người chiến sĩ xúc động sâu sắc. Điệp từ “nghe” được lặp lại ba lần, như những dư âm kỳ diệu của tiếng gà. Tiếng gà làm xao động không gian, xua tan cái oi ả của buổi trưa, làm dịu bớt mệt mỏi và đánh thức những kỷ niệm ngọt ngào thời thơ ấu. Đoạn thơ mở ra không khí thanh bình, trái ngược với những đau thương mà người lính phải đối mặt hàng ngày.

Những khổ thơ tiếp theo gọi về kỷ niệm tuổi thơ. Ba khổ thơ, cùng điệp từ “tiếng gà trưa”, khiến những kỷ niệm thân thương ùa về. Qua các câu thơ, người đọc như được sống lại những ngày tháng êm đềm trong tình yêu thương của bà. Tuổi thơ ấy được dệt nên bởi hình ảnh những chị gà mái mơ, mái vàng, chuyện nhìn gà đẻ bị bà mắng yêu, và ước mơ giản dị có được quần áo mới.

Càng đọc, những rung động về tuổi thơ trong trẻo càng dâng lên tha thiết. Qua những dòng thơ êm dịu, hình ảnh người bà hiện lên thật đẹp đẽ, hiền từ như một bà tiên. Bà dành trọn tình yêu và sức lực cho đứa cháu nhỏ, chắt chiu từng quả trứng, từng chú gà con như nâng niu hạnh phúc và ước mơ giản dị của cháu. Hình ảnh đứa cháu xúng xính trong bộ quần áo mới thật cảm động, không chỉ là niềm vui của cháu mà còn là tình yêu thương vô bờ của bà.

Xuân Quỳnh sử dụng thể thơ ngũ ngôn với sự sáng tạo linh hoạt. Điệp ngữ “tiếng gà trưa” và “nghe” kết nối các phần của bài thơ, điểm nhịp cho từng cung bậc cảm xúc. Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng, lời thơ đầy xúc động.

Tiếng gà trưa trở thành tiếng nói của quê hương, của tình thân, của cả dân tộc và đất nước. Từ những kỷ niệm tuổi thơ thấm đẫm tình bà cháu, cảm hứng bài thơ mở rộng, hướng đến tình yêu đất nước, nhắc nhở người chiến sĩ cầm chắc tay súng, bảo vệ sự bình yên cho gia đình, quê hương và những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ.

Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh - Tác phẩm giàu cảm xúc và ý nghĩa

Mẫu 1

Từ lâu, ta đã biết đến tiếng thơ vừa sôi nổi, vừa đằm thắm và tha thiết của Xuân Quỳnh. Đến với bài thơ “Tiếng gà trưa”, ta lại một lần nữa bắt gặp điệu cảm xúc ấy. Bài thơ là sự bộc lộ tình yêu quê hương, đất nước chân thành và sâu lắng của nhà thơ qua hình tượng tiếng gà trưa. Đó là âm thanh gọi về những kỷ niệm, cảm xúc thiêng liêng và nơi chốn bình yên cho tâm hồn con người.

Tiếng gà trưa là âm thanh giản dị, quen thuộc của làng quê Việt Nam. Nó gợi về cuộc sống yên bình, lao động vui tươi và ấm áp của người nông dân quanh năm sau lũy tre làng. Với cảm xúc mới mẻ và nồng nàn, Xuân Quỳnh đã thổi vào thứ âm thanh ấy vẻ đẹp thiêng liêng của tuổi thơ và tâm hồn người lính hành quân. Tiếng gà làm xao động cái nắng trưa trên đường hành quân.

Âm thanh ấy khiến người lính như sống lại thời thơ ấu đẹp đẽ của mình, tiếp thêm sức mạnh cho đôi chân bớt mỏi và làm lòng anh xúc động dạt dào. Với ý nghĩa đó, tiếng gà trưa trở thành tiếng gọi của quê hương, gia đình, xóm làng, in đậm trong lòng người lính ra trận và trở thành hành trang tinh thần của họ.

“Cục...cục tác cục ta
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Trong hai mươi sáu câu thơ tiếp theo, câu thơ “Tiếng gà trưa” được nhắc lại ba lần, gọi về bao kỷ niệm thân yêu. Tiếng gà trưa vọng lại, người chiến sĩ nhớ về người bà thân yêu, chắt chiu từng quả trứng hồng và đàn gà đông đúc.

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng”

Tiếng gà trưa cất lên nơi xóm nhỏ, người chiến sĩ nhớ về người bà thân yêu. Tuổi thơ sống bên bà có biết bao kỷ niệm đáng nhớ, từ sự tò mò của trẻ thơ khi xem gà đẻ trứng đến lời mắng yêu của bà:

“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Nổi bật qua những câu thơ ấy là hình ảnh người bà chắt chiu, dành dụm yêu thương cháu. Bà luôn ân cần, hy sinh để mong có được đàn gà tốt, giúp cháu có những bộ quần áo mới, dù nhỏ bé nhưng thấm đẫm tình yêu thương.

Đoạn thơ giản dị mà gần gũi, những chi tiết tác giả miêu tả gắn bó thân thuộc với quê hương, làng xóm. Đó là những kỷ niệm không bao giờ phai nhạt trong tâm trí tuổi thơ. Nỗi lo của bà thật cảm động, sợ đàn gà chết vì sương muối và cháu không có áo mới.

“Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”

Cháu nhớ mãi sau mỗi lần bán gà, bà lại ra chợ mua cho cháu bộ quần áo thật đẹp. Tình yêu thương nồng hậu bà dành trọn cho cháu, cho con. Tuổi thơ sống bên bà là quãng đời đầy ắp kỷ niệm khó quên. Lần thứ tư, “tiếng gà trưa” lại cất lên, gọi về những giấc mơ của người lính trẻ.

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Âm thanh xao động của tiếng gà trưa, bình dị mà thiêng liêng, đã khơi gợi tình cảm đẹp đẽ trong lòng người chiến sĩ hành quân ra trận. Tiếng gà ấy như tiếng gọi của quê hương, đất mẹ thân yêu. Không chỉ là âm thanh của một con vật, nó còn là tiếng gọi của tuổi thơ, của tình yêu thương, của những ký ức tươi đẹp và trong sáng đã theo cháu suốt cuộc đời. Tiếng gà cứ ám ảnh, vang vọng mãi trong lòng nhà thơ, trong những giấc mơ tuổi nhỏ.

Âm thanh ấy đã đi sâu vào tiềm thức đứa cháu nhỏ, dịu dàng mà xúc động thiêng liêng, bởi nó gắn liền với tình bà cao cả. Đó cũng là lý do để người cháu sống và cống hiến:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Điệp từ "vì" được lặp lại bốn lần, nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người chiến sĩ. Đó là vì tổ quốc thân yêu, vì xóm làng quen thuộc nơi chôn rau cắt rốn của tuổi thơ. Nhưng đất nước, quê hương mênh mông ấy cũng hiện hữu trong dáng bà thầm lặng, hi sinh, gắn liền với tiếng gà trưa quen thuộc. Hai tiếng "bà ơi" vang lên tha thiết, đằm thắm, vừa xúc động thiêng liêng, vừa cháy bỏng mãnh liệt.

Bài thơ “Tiếng gà trưa” là một nốt trầm sâu lắng, da diết của người lính trên bước đường hành quân gian khổ. Tiếng gà ấy còn là tên gọi khác của kỷ niệm, của hồi ức, của tình bà cháu thiêng liêng bất diệt. Với cách sử dụng linh hoạt điệp từ và những hình ảnh giản dị mà xúc động, Xuân Quỳnh đã truyền tải trọn vẹn tình cảm của mình đến độc giả.

Mẫu 2

Theo thời gian, mọi thứ có thể thay đổi, nhưng có một điều không bao giờ phai nhạt: đó là những rung động từ kỷ niệm tuổi thơ mà mỗi người đều mang trong mình. Đối với Xuân Quỳnh, kỷ niệm ấy là tiếng gà “Cục...cục tác cục ta” trong những năm tháng sống êm đềm bên người bà kính yêu. Từ tình cảm tha thiết dành cho bà, người đọc cảm nhận sâu sắc tình yêu quê hương, đất nước mà nhà thơ muốn gửi gắm.

Bài thơ được sáng tác vào năm 1968, thời kỳ đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ ác liệt và gian khổ. Trong hoàn cảnh đó, nhà thơ đã chọn một điểm gợi cảm xúc: trên con đường hành quân:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”

Như một lời kể về chuyến hành trình đầy cảm xúc, trên con đường hành quân, khi đi qua một xóm nhỏ, tiếng gà vọng ra đã khơi gợi cả một vùng trời bâng khuâng. Tiếng gà vừa cất lên thì:

“Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Từ "nghe" được điệp lại ba lần, đặt ở đầu ba câu thơ, như bật lên niềm xúc cảm xao xuyến khó tả trong lòng người. Tiếng gà dường như có sức mạnh kỳ diệu, khiến nắng trưa như xao động, hay có lẽ chính lòng người xao động làm nắng như ngả sang.

Chỉ cần nghe tiếng gà, bao mệt nhọc trên đường hành quân như tan biến, bởi ký ức tuổi thơ ùa về, làm bàn chân đỡ mỏi. Khi ấy, mọi hình ảnh tuổi thơ như hiện ra trong tâm trí tác giả:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng:
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt.
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”

Kỷ niệm tuổi thơ bên bà là những cô gà mái mơ “khắp mình hoa đốm trắng” cùng “lông óng như màu nắng”. Rồi cả tiếng bà mắng: “Nhìn gà đẻ sẽ lang mặt” đều là những hình ảnh không thể phai nhòa trong ký ức Xuân Quỳnh. Kỷ niệm ấy còn là tình cảm chắt chiu thầm kín của bà:

“Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp”

Hình ảnh người bà “tay khum soi trứng” thật đẹp, thật hiền từ. Đó là hình ảnh của một người bà tần tảo, chu đáo, sớm hôm lo cho đàn gà đẻ trứng, cũng là lo cho gia đình thân yêu.

“Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới

Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh chúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”

Mọi hy vọng của bà đều đặt vào đàn gà. Bà lo trời sương muối, đàn gà không chịu được, và chỉ mong cuối năm bán gà có tiền mua quần áo mới cho cháu. Hình ảnh những bộ quần áo được đổi bằng tiền bán gà, bằng sự tần tảo sớm hôm của bà, thật đặc biệt: chiếc quần chéo go rộng đến quét đất, chiếc áo chúc bâu rộng thùng thình, khi đi lại nghe sột soạt.

Những món đồ ấy tuy bình dị nhưng vô cùng thân thương, trìu mến. Đó không chỉ là quần áo mà còn là công sức, tình yêu thương thầm lặng của bà dành cho cháu. Tình cảm ấy luôn ẩn giấu trong tiếng gà trưa:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Từ tình cảm gia đình cụ thể, Xuân Quỳnh đã khái quát lên tình yêu lớn lao, rộng rãi hơn: tình yêu tổ quốc:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Ta như hình dung ra tâm trạng người lính từ những kỷ niệm tuổi thơ, khi quay về thực tại trên con đường hành quân, trở nên giàu lòng hăng hái với giọng thơ tràn đầy sinh khí. Xuân Quỳnh khẳng định mục đích chiến đấu hôm nay là vì tổ quốc, vì bà, và vì kỷ niệm tuổi thơ êm đềm của mình.

“Ổ trứng hồng tuổi thơ” không chỉ là kỷ niệm mà còn biểu tượng cho sự êm đềm, thanh bình của làng quê. Khi giặc Mỹ đến, chúng đã phá tan sự yên bình ấy. Nhà thơ khẳng định mình chiến đấu hôm nay chính là để bảo vệ quê hương, bảo vệ sự yên bình của mọi mái nhà trên tổ quốc.

Bài thơ với ngôn từ và hình ảnh giản dị nhưng dễ dàng đi sâu vào lòng người. Ta cảm nhận rõ nét tình cảm thắm thiết giữa hai bà cháu, hòa quyện trong tình yêu quê hương, đất nước.

Mẫu 3

Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ xuất sắc, trưởng thành từ cuộc kháng chiến chống Mỹ. Thơ của bà là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ giàu cảm xúc, với những tình cảm ấm áp, bình dị và đời thường. Bài thơ "Tiếng gà trưa", ra đời vào những năm đầu của cuộc kháng chiến, là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho hồn thơ Xuân Quỳnh.

Âm thanh tiếng gà trưa là âm thanh bình dị, gần gũi với người dân quê Việt Nam. Nó chất chứa bao ý nghĩa và tình cảm, và với người chiến sĩ trong bài thơ “Tiếng gà trưa” cũng vậy.

Khổ thơ mở đầu bài thơ đã khắc họa rõ nét, chân thực và sâu sắc âm thanh của tiếng gà trưa trên đường hành quân.

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ”

Hai câu thơ mở đầu gợi ra hoàn cảnh xuất hiện của tiếng gà. Đó là thời điểm dừng chân bên một xóm nhỏ trên chặng đường hành quân dài. Trong hoàn cảnh ấy, người chiến sĩ nghe thấy tiếng gà trưa “Cục... cục tác... cục ta” - một âm thanh gần gũi, quen thuộc, gợi lên bao cảm xúc và kỷ niệm.

“Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Bằng nghệ thuật ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và điệp từ “nghe” lặp lại, ba câu thơ làm bật lên niềm xúc động, bồi hồi của nhân vật trữ tình khi nghe tiếng gà trưa. Âm thanh ấy làm vơi đi cái nắng, vất vả trên đường hành quân, thay vào đó là những kỷ niệm tuổi thơ ùa về.

Trong năm khổ thơ tiếp theo, tiếng gà trưa gợi về trong người chiến sĩ bao kỷ niệm đẹp đẽ, trong sáng và hồn nhiên của tuổi thơ bên người bà yêu mến. Trước hết, đó là những kỷ niệm tuổi thơ:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
“Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”

Những năm tháng tuổi thơ bên bà nơi làng quê yên bình đã in sâu vào trái tim cháu. Khi tiếng gà trưa vang lên, những kỷ niệm ấy lại ùa về. Đó là hình ảnh những ổ rơm hồng đầy trứng, những con gà mái mơ, mái vàng với màu sắc độc đáo. Tuổi thơ ấy còn có tiếng mắng của bà và sự ngây ngô, hồn nhiên của cháu sau mỗi lần bị mắng.

Điều đáng nhớ nhất trong những năm tháng tuổi thơ của cháu chính là hình ảnh người bà tần tảo, vất vả nhưng đầy yêu thương, luôn quan tâm, chăm sóc cháu. Nhớ về bà, cháu nhớ đến lời mắng của bà, lời mắng ấy chứa đựng bao mong ước của bà dành cho cháu. Bà mắng vì bà luôn mong cháu lớn lên sẽ thật đẹp, và đó chính là tình yêu thương vô bờ bến mà bà dành cho cháu.

Nhớ về bà, cháu nhớ đến hình ảnh bà chắt chiu, dành dụm từng quả trứng:

“Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp”

Hình ảnh "tay bà khum soi trứng", chắt chiu từng quả trứng cho gà ấp, gợi lên hình ảnh một người bà tần tảo, chịu thương chịu khó, luôn cố gắng tiết kiệm và dành dụm trong cuộc sống đầy lo toan và vất vả. Người bà trong tâm trí người cháu còn hiện lên với biết bao nỗi lo lắng mỗi khi mùa đông đến.

“Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Khổ thơ này đã thể hiện rõ nỗi lo lắng và mong ước của người bà. Bà luôn lo lắng mỗi khi mùa đông đến, thời tiết giá lạnh và sương muối sẽ khiến đàn gà bị bệnh. Đó là nỗi lo thường trực, lặp đi lặp lại trong bà mỗi năm. Cùng với nỗi lo ấy là mong ước của bà: bà mong thời tiết thuận lợi để đàn gà lớn lên khỏe mạnh, cuối năm bà có thể bán chúng để mua cho cháu quần áo mới đón Tết. Nỗi lo của bà xuất phát từ tình yêu thương vô bờ dành cho cháu.

Nếu trong sáu khổ thơ đầu, âm thanh tiếng gà trưa gợi về kỉ niệm tuổi thơ, thì hai khổ thơ cuối lại mang đến những suy tư sâu sắc. Trước hết là suy tư về hạnh phúc:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Âm thanh tiếng gà trưa và hình ảnh "ổ trứng hồng sắc trứng" là những hình ảnh bình dị, gần gũi trong tâm trí người con quê Việt. Chúng gợi lên cuộc sống yên bình, ấm no và gắn liền với kỉ niệm tuổi thơ của người cháu về người bà yêu quý. Với cháu, "giấc ngủ hồng sắc trứng" là giấc mơ về những điều bình dị nhưng trở thành hạnh phúc tuyệt vời nhất. Hạnh phúc không xa xôi mà hiện hữu ngay trong những điều giản đơn nhất của cuộc sống.

Không chỉ suy tư về hạnh phúc, người cháu còn suy ngẫm về hiện tại và mục đích chiến đấu của mình:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Trong khổ thơ cuối, tác giả sử dụng điệp từ "vì" lặp lại bốn lần cùng thủ pháp liệt kê, từ khái quát đến cụ thể, nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người cháu: vì Tổ quốc, vì xóm làng, vì bà và vì tiếng gà cục tác - những kỉ niệm tuổi thơ.

Tóm lại, bằng thể thơ năm chữ với hình ảnh gần gũi, chân thực và cách diễn đạt tự nhiên, bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh đã gợi về những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình cảm bà cháu sâu sắc. Qua đó, tác giả khẳng định rằng tình cảm gia đình làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương, đất nước.

Mẫu 4

Xuân Quỳnh là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Thơ của bà thường mang đậm chất trữ tình, thể hiện những khao khát và tình cảm bình dị, gần gũi với đời sống. Một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của bà là bài thơ “Tiếng gà trưa”.

Ở làng quê Việt Nam, tiếng gà trưa là một âm thanh quen thuộc, gắn liền với cuộc sống bình dị của người dân. Trong bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh, âm thanh này đã trở thành cầu nối gợi nhớ về những kỉ niệm tuổi thơ. Người cháu, trên đường hành quân, dừng chân bên xóm nhỏ và bất chợt nghe tiếng gà trưa vang lên, đánh thức những kí ức xưa:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Biện pháp điệp ngữ với từ “nghe” cùng các hình ảnh ẩn dụ như “xao động nắng trưa”, “bàn chân đỡ mỏi”, và “gọi về tuổi thơ” đã khắc họa rõ nét cảm xúc của người chiến sĩ khi nghe tiếng gà. Những kỉ niệm ấm áp, đẹp đẽ của tuổi thơ lần lượt hiện lên trong tâm trí người cháu:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng”

Người cháu nhớ lại những lần tò mò xem bà đẻ trứng và bị bà mắng. Với sự ngây thơ của một đứa trẻ, cháu tin lời bà và lo sợ mặt mình sẽ bị lang, liền chạy về lấy gương soi:

“Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”

…

Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Nhà thơ đã khắc họa hình ảnh người bà một cách chân thực và cảm động. Bà luôn ân cần, hi sinh và chịu thương chịu khó để nuôi đàn gà, mong cuối năm bán được gà để mua quần áo mới cho cháu. Cả cuộc đời bà là những chuỗi ngày lo toan, vất vả vì con cháu:

“Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt”

Tuổi thơ sống bên bà tuy không đủ đầy về vật chất nhưng tràn ngập tình yêu thương và hạnh phúc. Điều đó đã in sâu vào tâm trí người cháu, trở thành kí ức không thể nào quên:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Tiếng gà trưa không chỉ là một âm thanh bình thường mà còn là biểu tượng của những ước mơ và kỉ niệm tuổi thơ. Qua bài thơ, người đọc thấy được mục đích chiến đấu của người chiến sĩ: vì quê hương, vì gia đình, và vì những kí ức đẹp đẽ của tuổi thơ.

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Tiếng gà trưa không chỉ là âm thanh quen thuộc mà còn mang theo bao kỉ niệm ấm áp về người bà. Trong khổ thơ cuối, điệp từ “vì” được lặp lại bốn lần, nhấn mạnh mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ. Người cháu chiến đấu không chỉ vì tình yêu Tổ quốc, xóm làng mà còn vì bà, vì những kí ức tuổi thơ gắn liền với tiếng gà trưa và ổ trứng hồng. Tình yêu thương, lòng biết ơn và kính trọng dành cho bà đã trở thành động lực lớn lao trong hành trình của người cháu.

Tóm lại, bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh đã khắc họa thành công tình cảm bà cháu sâu sắc và chân thành. Qua những hình ảnh gần gũi, giản dị, bài thơ không chỉ gợi lên những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ mà còn đem đến cho người đọc nhiều cảm xúc và suy ngẫm về tình yêu thương gia đình, quê hương.

Mẫu 5

Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam hiện đại. Thơ của bà thường tập trung vào những tình cảm giản dị, gần gũi với đời sống. Bài thơ “Tiếng gà trưa” là một tác phẩm tiêu biểu, thể hiện rõ nét phong cách sáng tác của bà.

Tiếng gà trưa là một âm thanh quen thuộc, gắn liền với cuộc sống bình dị của làng quê Việt Nam. Trong khổ thơ mở đầu, tác giả đã khắc họa một cách chân thực và sâu sắc âm thanh này trên chặng đường hành quân của người chiến sĩ:

“Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ”

Trên chặng đường hành quân dài và vất vả, người chiến sĩ dừng chân bên một xóm nhỏ và nghe thấy tiếng gà trưa vang lên: “Cục... cục tác... cục ta”. Âm thanh ấy đã gợi nhớ về biết bao kỉ niệm tuổi thơ:

“Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ”

Điệp từ “nghe” được lặp lại nhiều lần đã làm nổi bật cảm xúc bồi hồi, xúc động của người chiến sĩ khi nghe tiếng gà trưa. Âm thanh ấy không chỉ làm dịu đi cái nắng trưa oi ả mà còn đánh thức những kỉ niệm tuổi thơ sống bên người bà yêu quý.

Trong những câu thơ tiếp theo, người chiến sĩ đã hồi tưởng lại những kỉ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ:

“Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng”

Tuổi thơ sống bên bà tuy gian khó nhưng tràn đầy hạnh phúc. Người chiến sĩ nhớ về hình ảnh những ổ rơm hồng đầy trứng, những con gà mái mơ với đốm trắng và gà mái vàng lông óng ánh như nắng. Đặc biệt, kỉ niệm xem trộm gà đẻ trứng và bị bà mắng yêu đã khắc sâu trong tâm trí người cháu. Lời mắng yêu của bà và sự ngây thơ của cháu thể hiện tình cảm bà cháu sâu nặng và thiêng liêng.

Điều đáng nhớ nhất trong kí ức tuổi thơ của cháu chính là hình ảnh người bà tần tảo, chắt chiu từng quả trứng để nuôi đàn gà, mong cuối năm bán được gà để mua quần áo mới cho cháu:

“Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp”

Trong kí ức của cháu, đôi bàn tay bà chắt chiu từng quả trứng cho gà ấp là hình ảnh đẹp đẽ và đầy xúc động. Đó là đôi bàn tay của một đời lao động vất vả, luôn hy sinh vì con cháu.

“Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”

Bà luôn lo lắng mỗi khi mùa đông đến, sương muối phủ kín khiến đàn gà dễ đổ bệnh. Vì thế, bà mong trời đất thuận hòa, thời tiết ổn định để đàn gà lớn lên khỏe mạnh, cuối năm bà có thể bán chúng để mua cho cháu bộ quần áo mới đón Tết.

Đến hai khổ thơ tiếp theo, tiếng gà trưa đã gợi lên trong tâm trí người cháu những suy ngẫm sâu sắc về hạnh phúc:

“Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng”

Với người cháu, hạnh phúc không phải điều gì xa vời mà hiện hữu ngay trong những điều giản dị, bình thường nhất của cuộc sống. Không chỉ dừng lại ở đó, tiếng gà trưa còn gợi lên trong cháu những suy tư về hiện tại và mục đích chiến đấu của mình:

“Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”

Xuân Quỳnh đã sử dụng điệp từ “vì” để nhấn mạnh mục đích chiến đấu của người cháu. Khi trưởng thành, cháu tham gia chiến đấu để bảo vệ Tổ quốc - “vì lòng yêu Tổ quốc”, vì tình yêu quê hương - “vì xóm làng thân thuộc”. Và trên hết, cháu chiến đấu vì bà - “Bà ơi, cũng vì bà”. Tiếng gọi “Bà ơi” vang lên đầy trìu mến, thể hiện tình yêu thương sâu sắc. Cháu chiến đấu để mang lại cuộc sống bình yên cho bà và giữ gìn những kỉ niệm tuổi thơ gắn liền với tiếng gà trưa.

Tiếng gà trưa không chỉ khơi gợi kỉ niệm tuổi thơ mà còn làm sâu sắc thêm tình cảm bà cháu. Qua đó, bài thơ khẳng định rằng tình cảm gia đình là nền tảng làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương, đất nước.