Văn mẫu lớp 10: Phân tích tác phẩm Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam - Dàn ý chi tiết và 7 bài văn mẫu đặc sắc

Phân tích tác phẩm Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam - Tổng hợp 7 bài văn mẫu đặc sắc kèm hướng dẫn viết chi tiết. Những bài phân tích này sẽ giúp học sinh dễ dàng tiếp cận, hiểu sâu tác phẩm và trau dồi kỹ năng viết văn một cách hiệu quả.

TOP 7 bài phân tích Dưới bóng Hoàng Lan do EduTOPS biên soạn, bao gồm cả bài ngắn gọn và bài chi tiết. Tác phẩm không chỉ khơi dậy nỗi niềm đồng cảm nơi những người con xa xứ mà còn khẳng định giá trị bền vững trong nền văn học Việt Nam. Bên cạnh đó, bạn đọc có thể tham khảo thêm các bài phân tích tâm trạng nhân vật Thanh và dàn ý chi tiết phân tích tác phẩm.

Dàn ý phân tích tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

1. Mở bài:

• Giới thiệu tác giả Thạch Lam
• Giới thiệu tác phẩm Dưới bóng hoàng lan

2. Thân bài:

2.1. Nội dung chính và chủ đề của văn bản:

- Nội dung chính: Tác phẩm kể về chuyến trở về quê nhà của nhân vật Thanh sau thời gian dài làm ăn xa nhà. Trong không gian thân thuộc, những ký ức ngọt ngào ùa về. Sau vài ngày sum họp, Thanh lại lên đường, nhưng trong lòng luôn nhớ lời hứa sẽ trở về thường xuyên.

- Chủ đề: Tình cảm gia đình và giá trị của mái ấm trong cuộc sống mỗi người.

2.2. Phân tích nội dung:

* Tâm trạng của nhân vật Thanh khi vừa trở về nhà:

- Khung cảnh yên bình của khu vườn và ngôi nhà khiến Thanh xúc động sâu sắc:

Cảm giác của Thanh khi bước vào khu vườn: "mát rượi cả người", nghẹn ngào không nói nên lời, chỉ thốt lên tiếng gọi nhẹ nhàng "Bà ơi".

Mọi ồn ào, xô bồ bên ngoài dường như dừng lại trước cửa nhà.

=> Đó là cảm xúc nghẹn ngào của người con xa quê lâu ngày được trở về với mái ấm thân thương.

* Tâm trạng của Thanh khi ở bên bà:

- Niềm vui và xúc động dâng trào khi được gặp lại người bà kính yêu.

- Cảm giác nhỏ bé khi đứng bên bà:

• Sự tương phản giữa dáng người thẳng của Thanh và dáng lưng còng của bà đã khắc họa rõ nét nỗi xúc động trong lòng anh. Dù đã trưởng thành, Thanh vẫn luôn cảm thấy mình thật nhỏ bé khi ở bên bà.
• Mỗi lần trở về, Thanh đều tìm thấy sự bình yên và thư thái vì biết rằng bà luôn chờ đợi anh.
• Mùi hương hoàng lan thoang thoảng gợi nhớ những ký ức tuổi thơ.

- Xúc động trước tình yêu thương của bà:

• Nghe tiếng bà bước vào, Thanh giả vờ ngủ.
• Nằm yên, không dám cử động, chờ đến khi bà rời khỏi phòng.

=> Thanh cảm nhận được tình yêu thương của bà, lòng dâng trào cảm xúc, suýt khóc.

* Cảm xúc của Thanh đối với Nga:

- Bất ngờ khi nghe giọng nói quen thuộc của Nga:

• Chăm chú quan sát vẻ xinh xắn của Nga.
• Vui vẻ dùng bữa cùng Nga, có lúc tưởng chừng cô là em gái của mình.

- Ngại ngùng:

• Nhớ lại hình ảnh đôi chân nhỏ xinh, lấm tấm cát của Nga ngày xưa rồi mỉm cười.
• Dắt Nga đi dạo vườn, cảm nhận mùi hoàng lan thoảng trong mái tóc cô.
• Nghe Nga nói, Thanh không biết đáp lại thế nào, chỉ lặng lẽ vít cành hoa trong tay để Nga tìm.

- Tình cảm dịu dàng:

Nắm lấy tay Nga, giữ yên trong tay mình.

=> Cảm giác ngọt ngào, ấm áp lan tỏa trong tâm hồn.

* Tâm trạng của Thanh trong buổi sáng lên tỉnh:

- Bâng khuâng, lưu luyến:

• Cảm giác vừa vui vừa buồn lẫn lộn.
• Nghĩ về ngôi nhà thân yêu và hình bóng Nga.

2.3. Đánh giá:

a. Về nội dung:

- Tác phẩm mang đến cho độc giả cảm nhận sâu sắc về sự bình yên của mái ấm gia đình và quê hương.

Đồng thời, tác phẩm còn ngợi ca vẻ đẹp thiêng liêng của tình cảm gia đình.

b. Về nghệ thuật:

- Ngôn ngữ tinh tế, giàu cảm xúc.

- Cách kể chuyện nhẹ nhàng, khéo léo kết hợp giữa quá khứ và hiện tại.

- Giọng văn tha thiết, tràn đầy tình cảm.

3. Kết bài: Khẳng định giá trị nghệ thuật và ý nghĩa nhân văn của tác phẩm.

Phân tích truyện Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 1

Thạch Lam, một cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn, đã để lại nhiều tác phẩm nổi tiếng, in đậm dấu ấn trong lòng độc giả, như Gió đầu mùa, Hai đứa trẻ, Ngày mới,…

Văn chương của Thạch Lam thường mang nội dung giản dị, ẩn chứa vẻ đẹp của đời sống thường nhật, thu hút độc giả bởi sự bình yên mà nó mang lại cho tâm hồn.

Truyện ngắn Dưới bóng hoàng lan cũng mang đậm phong cách nghệ thuật của Thạch Lam. Tác phẩm kể về chuyến về quê của Thanh, gặp lại bà và hồi tưởng kỷ niệm tuổi thơ dưới bóng cây hoàng lan, cùng mối tình chớm nở với Nga, người bạn hàng xóm.

Tôi vô cùng yêu thích tác phẩm này, bởi nó mang đến những cảm xúc đặc biệt, khác biệt so với những gì tôi từng đọc.

Mở đầu truyện, tôi cảm nhận được niềm hạnh phúc vô bờ của Thanh khi trở về nhà sau thời gian dài xa cách. Khung cảnh yên bình của mái ấm hiện ra trước mắt Thanh và độc giả.

Ngôi nhà của Thanh với con đường lát gạch Bát Tràng, bức tường hoa và hương lá tươi mát từ khu vườn đã khiến mọi ồn ào của cuộc sống dừng lại ở bậc cửa. Thanh gọi bà, và bà từ vườn bước ra, chống gậy trúc.

Bà đã già, mái tóc bạc phơ, nhưng tình cảm bà cháu vẫn ấm áp. Dù Thanh đã trưởng thành, nhưng trong mắt bà, anh vẫn là cậu bé ngày nào, được bà yêu thương, chăm sóc từng li từng tí.

Bà bảo Thanh vào nhà tránh nắng, dọn giường cho cháu nghỉ ngơi, rồi nhẹ nhàng buông màn, quạt muỗi cho cháu. Những cử chỉ yêu thương ấy khiến Thanh xúc động đến nghẹn ngào.

Tình cảm bà cháu giữa Thanh và bà khiến tôi vô cùng xúc động, như một tình mẫu tử thiêng liêng, là điểm tựa tinh thần vững chắc cho Thanh giữa cuộc sống xô bồ.

Nằm ngắm khu vườn xanh mát, hồi tưởng kỷ niệm tuổi thơ với cây hoàng lan, Thanh cảm thấy bình yên hơn bao giờ hết. Tiếng người dưới bếp cùng bà nấu cơm khiến anh giật mình nhớ ra đó là Nga.

Nga, cô bạn hàng xóm cùng Thanh lớn lên, giờ đây xinh xắn trong tà áo trắng và mái tóc đen nhánh. Thanh coi Nga như người thân, thậm chí có lúc ngỡ cô là em gái mình.

Khi hai người dạo bước dưới bóng hoàng lan, hồi tưởng kỷ niệm nhặt hoa ngày xưa, Thanh cảm nhận được tia nắng vương trên tóc Nga và trái tim anh rung động nhẹ nhàng. Sau bữa cơm, họ lại ra vườn, và Thanh nghe Nga nói: “Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá.”

Một tình yêu đẹp đã chớm nở dưới bóng hoàng lan. Tôi cảm nhận được niềm hạnh phúc dịu dàng trong tình cảm của Thanh và Nga, nhẹ nhàng mà sâu lắng. Đến tối, khi tiễn Nga về, Thanh đã nắm tay cô thật lâu, bày tỏ tình cảm chân thành.

Khoảnh khắc ấy, Thanh đã cảm nhận được hương vị ngọt ngào của tình yêu. Tình cảm giữa họ đến nhẹ nhàng như cơn gió, khiến độc giả cũng cảm nhận được vẻ đẹp của mối tình đầu trong sáng, như chính những ký ức tuổi trẻ của mình.

Hôm sau, Thanh lại lên tỉnh, mang theo chiếc vali đầy ắp quà quê bà chuẩn bị. Anh buồn vì phải xa nhà nhưng cũng vui vì biết rằng nơi ấy luôn có bà chờ đợi, và giờ đây còn có thêm Nga, người thương của anh. Những điều này chắc chắn sẽ tiếp thêm sức mạnh cho Thanh trên hành trình lập nghiệp xa nhà.

Truyện ngắn Dưới bóng hoàng lan của Thạch Lam mang đến cho độc giả cảm giác bình yên với cốt truyện nhẹ nhàng, xoay quanh tình thân gia đình và tình yêu đôi lứa, dưới sự chứng kiến của cây hoàng lan thân thuộc.

Đọc tác phẩm, tôi cảm thấy tâm hồn như được gột rửa bởi từng câu văn giản dị mà sâu lắng của Thạch Lam. Qua đó, tôi nhận ra rằng bình yên không ở đâu xa, mà hiện hữu ngay trong những điều nhỏ bé, thân thuộc xung quanh ta. Hãy trân trọng cuộc sống và yêu thương những người bên cạnh mình nhiều hơn.

Phân tích Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 2

"Dưới bóng hoàng lan" của Thạch Lam là một truyện ngắn nhẹ nhàng, tinh tế nhưng không kém phần sâu sắc. Nhân vật Thanh để lại ấn tượng mạnh mẽ với tình yêu quê hương, tình cảm gia đình và mối tình trong sáng, hồn nhiên.

Thanh mồ côi cha mẹ từ nhỏ, bà là người thân duy nhất nuôi dưỡng anh. Tình cảm và nỗi nhớ anh dành cho bà vô cùng sâu đậm. Thạch Lam đã khéo léo miêu tả diễn biến tâm trạng của Thanh khi trở về quê, từ đó gợi lên những giá trị nhân văn sâu sắc.

Thanh gắn bó sâu sắc với quê hương. Khi trở về, anh đắm mình trong không gian yên bình, mát mẻ của ngôi nhà thân thuộc. Từ con đường lát gạch Bát Tràng đến cây hoàng lan, tất cả đều khiến anh xúc động, nghẹn ngào. Tình yêu quê hương hiện rõ trong từng cảm xúc của nhân vật.

Tình cảm gia đình của Thanh cũng được thể hiện rõ nét. Anh kính trọng và biết ơn bà, người đã chăm sóc, dạy dỗ anh từ nhỏ. Tiếng gọi "Bà ơi" nghẹn ngào sau bao ngày xa cách, hình ảnh bà hiền từ khiến anh cảm thấy được che chở, bảo vệ.

Thanh còn là một người tinh tế, dịu dàng trong mối tình với Nga, cô bạn hàng xóm. Từ những kỷ niệm tuổi thơ dưới bóng hoàng lan, họ gặp lại nhau với tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng. Thanh chăm chú quan sát Nga, hồi tưởng quá khứ và không ngần ngại nắm tay cô, để yên trong lòng bàn tay mình.

Nhân vật Thanh hiện lên gần gũi qua hành động và diễn biến tâm trạng. Cốt truyện nhẹ nhàng nhưng chứa đựng nhiều giá trị tốt đẹp: tình yêu quê hương, tình cảm gia đình và tình yêu đôi lứa trong sáng. Tất cả khiến Thanh dễ dàng đi vào lòng người đọc.

Với "Dưới bóng hoàng lan", Thạch Lam khẳng định tài năng và sự tinh tế của mình. Tác phẩm kéo gần khoảng cách giữa độc giả và nhân vật, khơi gợi lòng đồng cảm nơi những người con xa xứ, đồng thời khẳng định giá trị vững bền trong nền văn học Việt Nam.

Phân tích bài Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 3

Thạch Lam, dù chỉ xuất hiện trên văn đàn Việt Nam khoảng 10 năm, nhưng ông vẫn được coi là một nhà văn có tầm vóc. Các tác phẩm của ông mang đến cho độc giả những cảm xúc nhẹ nhàng, thấm đẫm chất thơ và trữ tình. Trong đó, “Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn tiêu biểu, kể về chuyến trở về quê của nhân vật Thanh sau hai năm xa cách, qua đó thể hiện tình cảm sâu sắc giữa bà và cháu, cũng như mối tình trong sáng giữa Thanh và Nga, cô bạn hàng xóm. Tác phẩm không chỉ thành công về nội dung mà còn đặc sắc về nghệ thuật, tiêu biểu cho phong cách văn xuôi của Thạch Lam.

Truyện ngắn thường tập trung vào một mảnh đời, một vài biến cố trong cuộc sống nhân vật, qua đó khắc họa tính cách và tâm lý của họ. Tuy nhiên, với Thạch Lam, cốt truyện trở nên mờ nhạt, thay vào đó là những “truyện không có cốt truyện”. “Dưới bóng hoàng lan” là một tác phẩm như vậy, không có mở đầu hay kết thúc rõ ràng, nhưng lại để lại dư vị ngọt ngào, vương vấn trong lòng người đọc.

“Dưới bóng hoàng lan” kể về Thanh, một chàng trai mồ côi, trở về quê sau hai năm xa cách. Anh gặp lại ngôi nhà cũ, khu vườn xưa với cây hoàng lan, người bà hiền hậu và Nga, cô bạn hàng xóm từng chơi đùa cùng anh thuở nhỏ. Câu chuyện nhẹ nhàng nhưng ẩn chứa những tình cảm đẹp đẽ, bình dị mà sâu sắc.

Sau thời gian xa nhà, Thanh trở về và đắm mình trong không gian yên bình dưới bóng hoàng lan. Anh được sống trong tình yêu thương của bà và những rung cảm đầu đời với Nga. Quê hương trong mắt Thanh là một không gian thơ mộng, với con đường gạch Bát Tràng, bức tường rêu phủ, và hương hoàng lan thoang thoảng. Tất cả đã đưa anh trở về với những điều bình dị, thân thuộc.

“Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn không có cốt truyện rõ ràng, nhưng giàu chất thơ và trữ tình. Câu chuyện được kể bằng ngôi thứ ba, giúp diễn tả tâm trạng và cảm xúc của nhân vật một cách khách quan. Ngôn ngữ miêu tả giàu hình ảnh và cảm xúc đã đưa người đọc trở về với khung cảnh yên bình của nông thôn Việt Nam.

Dưới ngòi bút tinh tế của Thạch Lam, hình ảnh những người phụ nữ hiện lên đầy tình thương và nỗi nhớ. Cảnh vật và tình cảm trong tác phẩm bình dị nhưng đậm đà, trìu mến. Chính vì vậy, “Dưới bóng hoàng lan” được đánh giá là một trong những truyện ngắn thanh tao và trang nhã nhất của Tự lực văn đoàn và nền văn học Việt Nam.

Phân tích Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 4

Thạch Lam, một trong những cây bút tiêu biểu của nhóm Tự lực văn đoàn và là nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam giai đoạn 1930-1945. Dù sáng tác không nhiều, nhưng mỗi tác phẩm của ông đều thấm đượm giá trị nhân văn sâu sắc, phản ánh cuộc sống bình dị qua ngòi bút tinh tế. Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một tác phẩm tiêu biểu, giúp ta hiểu rõ hơn về phong cách và tư tưởng của Thạch Lam.

“Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam, với cốt truyện nhẹ nhàng và bối cảnh làng quê gần gũi. Tác phẩm mang đến cho người đọc hương vị của tình người, những cảm xúc giản dị nhưng sâu lắng, có sức lay động mạnh mẽ đến tâm hồn.

Truyện kể về nhân vật Thanh trong chuyến trở về quê hương, thăm bà và gặp lại những người thân yêu. Thanh, một chàng trai mồ côi từ nhỏ, lớn lên trong sự chở che và yêu thương của bà. Ngôi nhà nhỏ với bà là nơi chứa đựng những ký ức tuổi thơ đầy ấm áp.

Khi Thanh trở về, ngôi nhà vẫn yên tĩnh và không thay đổi, như tình yêu thương bền vững của bà dành cho anh. Sự tĩnh lặng của không gian khiến Thanh xúc động, gợi lên trong anh biết bao kỷ niệm và cảm xúc khó tả.

Qua những dòng đầu tiên, ta thấy được tình yêu quê hương da diết của Thanh, cùng sự gắn bó thiêng liêng với ngôi nhà và người bà. Mỗi lần trở về, Thanh luôn cảm thấy bồi hồi, hạnh phúc khi được sống lại những khoảnh khắc ấm áp bên bà.

Văn phong của Thạch Lam nhẹ nhàng nhưng sâu lắng, đưa người đọc hòa mình vào cảm xúc của nhân vật. Chỉ qua một câu nói đơn giản của bà: “Đi vào trong nhà không nắng cháu”, ta cảm nhận được tình yêu thương bao la, sự quan tâm tỉ mỉ của bà dành cho Thanh.

Dù đã trưởng thành, Thanh vẫn cảm thấy mình như một đứa trẻ khi ở bên bà. Tình cảm gia đình, đặc biệt là tình bà cháu, thật thiêng liêng và cao quý, khiến con người ta cảm thấy nhỏ bé và được yêu thương vô điều kiện.

Trở về nhà sau hai năm xa cách, Thanh như được sống lại những ngày thơ ấu. Ngôi nhà và tình yêu của bà vẫn nguyên vẹn, không bị thời gian làm phai mờ. Đó là sự bền vững của tình cảm gia đình, thứ tình cảm không gì có thể thay thế được.

Tình yêu nhẹ nhàng giữa Thanh và Nga cũng là một điểm nhấn đặc biệt trong truyện. Qua những cử chỉ nhỏ như việc Thanh cài lên tóc Nga bông hoa hoàng lan, ta cảm nhận được sự lãng mạn và tinh tế trong tình cảm của họ. Dù chưa có lời tỏ tình, nhưng tình yêu ấy vẫn đủ sức lay động lòng người.

Chất thơ trong truyện còn được thể hiện qua nhân vật người bà. Dù xuất hiện không nhiều, nhưng qua những lời nói và hành động quan tâm, ta thấy được tình yêu thương vô bờ bến của bà dành cho Thanh. Từ việc sửa gối chiếu đến nấu ăn cho cháu, bà luôn dành trọn tình cảm cho đứa cháu yêu quý.

Đối với Thanh, bà là người che chở, yêu thương anh vô điều kiện. Còn với bà, Thanh dù có lớn khôn đến đâu vẫn là đứa cháu nhỏ cần được chăm sóc. Tình cảm ấy giản dị nhưng thật thiêng liêng và cao quý.

Từng cử chỉ của bà đều khiến người đọc xúc động. Ánh mắt trìu mến, nụ cười hiền từ của bà là cả một trời yêu thương, khiến Thanh cảm động đến nghẹn ngào. Qua đó, người đọc như được trở về với những ký ức đẹp đẽ bên người bà của mình.

“Dưới bóng hoàng lan” là một truyện ngắn nhẹ nhàng nhưng đầy tinh tế, mang đến cho người đọc cảm giác thư thái và ấm áp. Tác phẩm khơi gợi những tình cảm sâu kín trong lòng mỗi người: tình yêu quê hương, tình cảm gia đình và tình yêu đầu đời.

Dưới bóng hoàng lan phân tích - Mẫu 5

Nhà văn Nguyễn Tuân từng nhận xét về Thạch Lam: "Văn của ông giàu hình ảnh, tinh tế, mang phong cách thanh thản, bình dị mà sâu sắc... Đó là kết tinh của một tâm hồn nhạy cảm và từng trải." Đọc truyện ngắn "Dưới bóng hoàng lan", độc giả như được đắm mình trong không gian bình yên, nơi tình người và ký ức tuổi thơ hòa quyện.

Truyện kể về Thanh, một chàng trai trở về thăm bà sau thời gian dài xa nhà. Khung cảnh ngôi nhà và khu vườn quen thuộc gợi lại trong anh những kỷ niệm ấu thơ. Đặc biệt, cuộc gặp gỡ với Nga, người bạn thuở nhỏ, đã khơi dậy một mối tình chớm nở. Dù không có cốt truyện phức tạp, tác phẩm vẫn cuốn hút nhờ văn phong đẹp đẽ và giàu cảm xúc, khắc họa sâu sắc giá trị của tình cảm gia đình.

Cảm xúc của Thanh khi trở về nhà là sự bình yên và hạnh phúc. Anh cảm nhận được sự khác biệt giữa không gian yên tĩnh trong vườn và sự ồn ào bên ngoài. Ánh sáng lọt qua vòm cây, mùi lá non phảng phất, và bóng tối dịu mát trong nhà khiến anh thấy lòng nhẹ nhõm. Tất cả như một lời nhắc nhẹ nhàng về sự ấm áp của gia đình.

Khi gặp lại bà, Thanh cảm thấy mình như trở về tuổi thơ. Dù đã trưởng thành, anh vẫn cảm nhận được sự chở che từ bà. Hình ảnh bà sửa gối, phủi bụi, và chăm sóc anh khiến anh xúc động. Mùi hương hoàng lan gợi nhớ ký ức về những ngày thơ ấu bên bà, khiến tâm hồn anh như được tắm mát trong dòng suối yêu thương.

Tình yêu thương của bà dành cho Thanh được thể hiện qua từng cử chỉ nhỏ. Khi bà săn sóc, buông màn, và xua muỗi cho anh, Thanh cảm động đến nghẹn ngào. Anh nằm yên, lặng lẽ cảm nhận tình thương vô bờ ấy, như thể không muốn phá vỡ khoảnh khắc thiêng liêng này.

Bên cạnh tình cảm gia đình, tình yêu giữa Thanh và Nga cũng được khắc họa tinh tế. Những kỷ niệm thơ ấu và cảm xúc ngọt ngào của tình yêu chớm nở khiến câu chuyện thêm phần lãng mạn. Thanh ngượng ngùng nhưng tràn đầy hạnh phúc khi được ở bên Nga, cùng cô đi dưới bóng hoàng lan và chia sẻ những khoảnh khắc đẹp đẽ.

Khi trở lại tỉnh, Thanh cảm thấy lưu luyến khôn nguôi. Anh ngoảnh lại nhìn ngôi nhà và cây hoàng lan, lòng đầy bâng khuâng. Anh biết rằng bà và Nga vẫn sẽ đợi chờ, vẫn giữ nguyên tình yêu thương dành cho anh. Đó là sự bền vững của tình cảm gia đình và tình yêu đầu đời.

Hình ảnh cây hoàng lan không chỉ là biểu tượng của ký ức tuổi thơ mà còn là hình ảnh người bà tần tảo, luôn che chở cho Thanh. Cây hoàng lan chứng kiến sự trưởng thành của anh và mối tình đẹp đẽ với Nga, như bà luôn dõi theo và yêu thương cháu.

Với ngôn từ tinh tế và giọng văn nhẹ nhàng, Thạch Lam đã đưa người đọc trở về với tuổi thơ tươi đẹp, nơi tình yêu thương gia đình và quê hương luôn hiện hữu. Tác phẩm như một lời nhắc nhẹ nhàng về giá trị của những điều giản dị nhưng thiêng liêng trong cuộc sống.

Phân tích bài Dưới bóng hoàng lan - Mẫu 6

Thạch Lam, một trong những cây bút xuất sắc của văn xuôi Việt Nam, đã để lại nhiều tác phẩm giá trị, trong đó có truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan”. Tác phẩm không xoay quanh một cốt truyện cụ thể mà khéo léo gợi lên những suy tư sâu lắng. Thời gian như ngưng đọng, không gian tĩnh lặng hé mở những bi kịch đời người, đòi hỏi người đọc phải thật tinh tế mới cảm nhận được. Đó chính là nét độc đáo và sức hấp dẫn của tác phẩm.

Truyện kể về Thanh, một chàng trai mồ côi, sống cùng bà trong ngôi nhà nhỏ. Sau hai năm xa cách, Thanh trở về thăm bà. Tiếng gọi “bà ơi” vang lên, và từ trong nhà, một cái bóng nhẹ xuất hiện – đó là con mèo của bà. Thanh mỉm cười, vuốt ve nó và hỏi: “Bà mày đâu?”. Khoảnh khắc ấy gợi lên sự thân thuộc và ấm áp của gia đình.

Mỗi lần trở về, Thanh đều cảm thấy bồi hồi, xúc động trước sự không đổi của ngôi nhà. Thời gian như ngừng trôi, không gian yên tĩnh, và mọi thứ vẫn nguyên vẹn như ngày anh rời đi. Khu vườn với con đường rêu phủ, ánh sáng lọt qua vòm cây, và mùi lá non phảng phất khiến anh thấy lòng nhẹ nhõm. Hình ảnh bà với mái tóc bạc phơ và cô bé Nga xinh xắn bên cạnh càng làm anh xao xuyến. Không gian náo nhiệt bên ngoài dường như dừng lại trước cổng nhà, nhường chỗ cho sự bình yên và thư thái.

“Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi”

Quê hương trong tâm hồn Thanh là nơi nuôi dưỡng tâm hồn anh. Với nhiều người, về quê là nghĩa vụ, nhưng với Thanh, đó là những khoảnh khắc bình yên nhất. Anh tránh xa sự ồn ào của đô thị để tìm về nơi chốn thân thương, nơi có bà và cô bé Nga hàng xóm. Những kỷ niệm về Nga, cô bé hồn nhiên với mái tóc đen buông trên cổ nhỏ, khiến anh tự hỏi liệu đó có phải là tình yêu. Những lời nói giản dị của Nga: “Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá”, khiến Thanh xúc động. Anh không biết nói gì, chỉ nhẹ nhàng vít cành hoa lan xuống để Nga tìm hoa. Trong đêm khuya, khi sắp chia tay, Thanh cầm tay Nga, để yên trong tay mình, và Nga khẽ nói: “Thôi, em về”. Khoảnh khắc ấy in sâu trong tâm trí anh, cùng hình ảnh người bà hiền từ với mái tóc bạc phơ, luôn yêu thương và chăm sóc anh.

Có sự đối lập giữa dáng đi thẳng thắn của Thanh và dáng đi khom khom của bà, nhưng điều đó không tạo ra khoảng cách mà ngược lại, khiến anh cảm thấy được che chở. Thanh giả vờ ngủ để được bà chăm sóc, anh không dám động đậy, chỉ muốn tận hưởng tình yêu thương ấy. Thạch Lam không viết những điều vô thưởng vô phạt. “Dưới bóng hoàng lan” ẩn chứa nỗi buồn thầm kín, một niềm tiên cảm về cuộc đời tác giả và cả hoàn cảnh đất nước thời bấy giờ.

Nỗi buồn ấy không thể nhìn thấy nhưng hiện hữu rõ ràng. Khi ra về, Thanh đứng lại nhìn cây hoàng lan và các cây khác trong vườn. Anh dặn bác Nhân: “Bảo tôi có lời chào cô Nga nhé”. Mối tình không lời ngỏ, không tiễn đưa, chỉ còn lại những mảnh ký ức tan tác. Thanh cúi nhìn bóng mình lay động trong lòng bể, như một mảnh trời xanh vỡ vụn.

Chất thơ trong truyện còn được thể hiện qua hình ảnh biểu tượng – cây hoàng lan. Đó không chỉ là cây trong vườn mà còn là hình ảnh người bà tần tảo, luôn che chở cho Thanh. Bà như cây lan, tỏa bóng mát và hương thơm dịu nhẹ, chở che cho cả mối tình đầu của Thanh và Nga. Cây hoàng lan chứng kiến tuổi thơ của hai người, như bà đã chứng kiến sự trưởng thành của Thanh trong vòng tay yêu thương.

Tác phẩm đưa người đọc trở về với tuổi thơ, với hình ảnh người bà ấm áp và quê hương thân thuộc. Nó nhắc nhở chúng ta về những kỷ niệm gắn liền với tuổi thơ, về nơi chốn mà ta luôn mong được trở về.

Phân tích tác phẩm Dưới bóng Hoàng Lan - Mẫu 7

Thạch Lam, một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam trước năm 1945, nổi tiếng với lối viết truyện ngắn nhẹ nhàng, sâu lắng và đậm chất trữ tình. Tác phẩm của ông không chú trọng vào cốt truyện mà tập trung khắc họa đời sống nội tâm của nhân vật, tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt. Truyện ngắn “Dưới bóng hoàng lan” là một minh chứng tiêu biểu cho phong cách viết độc đáo này.

Nhân vật chính của truyện là Thanh, một chàng trai mồ côi cha mẹ từ nhỏ, sống cùng bà. Khi trưởng thành, anh đi làm xa và chỉ trở về quê trong những dịp nghỉ phép. Tác phẩm tập trung khai thác cảm xúc của Thanh: tình yêu thương dành cho bà, tình cảm với cô bé hàng xóm Nga, và tình yêu quê hương. Truyện không có những tình tiết kịch tính hay mâu thuẫn gay gắt, mà chỉ đơn thuần là một buổi về quê bình dị. Chính điều này đã mang đến cho người đọc cảm giác bình yên, nhẹ nhàng, thấm đẫm chất trữ tình và ý nghĩa sâu sắc về tình người.

Mở đầu truyện, Thạch Lam khéo léo tạo nên sự đối lập giữa không gian bên ngoài và bên trong khu vườn nhà. Bên ngoài là sự ồn ào, nắng gắt của phố thị, còn bên trong là sự mát mẻ, yên tĩnh của ngôi nhà. Không gian này như một nơi trú ẩn, giúp Thanh gạt bỏ những mệt mỏi, xô bồ của cuộc sống thành thị. Qua đó, tác giả ngầm khẳng định rằng nhà là nơi bình yên và hạnh phúc nhất trên đời.

Thanh lớn lên trong sự chăm sóc của bà, nhưng khi trưởng thành, anh phải rời xa quê hương để đi làm. Ngôi nhà vắng bóng anh càng trở nên hoang vắng, neo người. Khi trở về, Thanh cảm nhận được sự yên tĩnh đến lạ lùng. Mọi thứ trong nhà vẫn nguyên vẹn như ngày anh rời đi, từ đồ đạc đến không gian, như thể thời gian đã ngừng trôi. Điều này khiến anh xúc động và nhận ra rằng dù đi xa đến đâu, ngôi nhà vẫn là nơi anh thuộc về.

Khi gặp lại bà, Thanh không khỏi xúc động. Tiếng gọi “bà ơi” vang lên, và hình ảnh bà hiện ra với mái tóc bạc phơ, dáng người gầy còng nhưng vẫn đầy yêu thương. Bà chăm sóc anh từng li từng tí, khiến anh cảm thấy mình như trở lại thời thơ ấu, được che chở và vỗ về. Tình cảm gia đình, đặc biệt là tình bà cháu, được khắc họa một cách chân thực và cảm động, nhắc nhở chúng ta về giá trị của những điều giản dị nhưng thiêng liêng trong cuộc sống.

Cây hoàng lan trong khu vườn trở thành biểu tượng của ký ức và tình yêu thương. Nó chứng kiến sự trưởng thành của Thanh, từ một cậu bé đến một chàng trai trưởng thành. Mùi hương hoàng lan dịu nhẹ như tưới mát tâm hồn Thanh, giúp anh tìm lại sự bình yên và thư thái. Cây hoàng lan cũng là nhân chứng cho mối tình chớm nở giữa Thanh và Nga, cô bé hàng xóm ngày nào nay đã trở thành một thiếu nữ xinh đẹp.

Thanh và Nga gặp lại nhau trong sự thân thuộc và ấm áp. Những kỷ niệm tuổi thơ ùa về, khiến cả hai cảm thấy gần gũi như ngày xưa. Trong bữa cơm, họ trò chuyện vui vẻ, và những ánh mắt ý nhị, âu yếm khiến lòng Thanh tràn đầy hạnh phúc. Tình cảm giữa hai người nảy nở một cách tự nhiên, nhẹ nhàng như hương hoa lan tỏa trong không gian. Thanh cảm nhận được sự rung động trong trái tim mình, và anh muốn trở về nhà nhiều hơn để được ở bên Nga.

Sáng hôm sau, Thanh phải trở lại tỉnh để tiếp tục công việc. Lòng anh đầy lưu luyến, nửa buồn vì phải xa bà và ngôi nhà thân yêu, nửa vui vì biết rằng mình sẽ sớm trở lại. Câu chuyện kết thúc trong sự nhẹ nhàng, nhưng những thông điệp về tình yêu thương, sự gắn bó với quê hương và gia đình vẫn còn mãi trong lòng người đọc, như hương hoa lan thoang thoảng, khó phai.

“Dưới bóng hoàng lan” là một tác phẩm giàu cảm xúc, khắc họa tình yêu thương gia đình, tình yêu quê hương và tình đầu trong sáng. Với lối viết nhẹ nhàng, tinh tế, Thạch Lam đã mang đến cho người đọc những khoảnh khắc bình yên và sâu lắng. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện về một chuyến về quê, mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của những điều giản dị nhưng vô cùng quý giá trong cuộc sống.