Văn mẫu lớp 10: Khám phá nghệ thuật độc đáo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Kèm sơ đồ tư duy và 4 bài phân tích mẫu

Văn mẫu lớp 10: Khám phá nghệ thuật độc đáo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Tổng hợp 4 bài phân tích mẫu xuất sắc cùng hướng dẫn viết chi tiết. Tài liệu này sẽ là nguồn tham khảo quý giá, giúp học sinh nâng cao kỹ năng cảm thụ và phân tích văn học một cách sâu sắc.

TOP 4 bài phân tích nghệ thuật trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên được trình bày mạch lạc, logic với đầy đủ dạng bài ngắn gọn và chi tiết. Tài liệu này không chỉ giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết văn chuyên nghiệp mà còn cung cấp nhiều góc nhìn đa chiều về tác phẩm. Bên cạnh đó, bạn có thể tham khảo thêm các bài phân tích như: Hành động đốt đền của Ngô Tử Văn và nhiều bài văn mẫu khác tại chuyên mục Văn 10 - Kết nối tri thức.

Sơ đồ tư duy khám phá nghệ thuật độc đáo trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Những nét đặc sắc nghệ thuật trong tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

* Nghệ thuật kể chuyện độc đáo với kết cấu kịch tính, lôi cuốn:

+ Việc giới thiệu chi tiết về quê quán, tên tuổi, tính cách nhân vật tạo nên sự chân thực và sống động cho câu chuyện.

+ Nhân vật được khắc họa qua hành động bất ngờ và quyết liệt: đốt đền, tạo ấn tượng mạnh và thu hút người đọc ngay từ đầu.

+ Kịch tính được xây dựng từ hành động đốt đền của Ngô Tử Văn, đạt đỉnh điểm tại phiên tòa và được giải quyết thỏa đáng nhờ những chứng cứ rõ ràng.

(Sử dụng các chi tiết trong sách để minh họa cho từng ý, tránh lạc sang phân tích nội dung.)

* Sự xuất hiện của các yếu tố thần kỳ, một nét nghệ thuật đặc trưng của thể loại truyền kỳ trong tác phẩm.

- Vai trò của yếu tố kỳ ảo:

+ Các yếu tố kỳ ảo được đan xen khéo léo với yếu tố hiện thực. Chuyện thần tiên, ma quỷ, cõi âm, cõi trần, Diêm Vương, quỷ sứ, và con người cùng tồn tại. Yếu tố kỳ ảo chỉ là phương tiện để truyền tải nội dung và cảm hứng hiện thực, giúp câu chuyện thêm phần sinh động và hấp dẫn.

- Nghệ thuật trong văn bản "Chức phán sự ở đền Tản Viên" mang đậm phong cách của thể loại truyền kỳ trong toàn bộ tác phẩm "Truyền kỳ mạn lục". (Ví dụ: truyện "Chuyện người con gái Nam Xương")

Dàn ý phân tích nghệ thuật đặc sắc trong Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Dàn ý số 1

I. Mở bài:

- Giới thiệu khái quát về tác giả Nguyễn Dữ, tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên và vấn đề nghệ thuật cần phân tích.

II. Thân bài:

* Nghệ thuật kể chuyện với kết cấu giàu kịch tính, sử dụng nhiều chi tiết hấp dẫn, cách dẫn dắt khéo léo, logic và lối kể chuyện sinh động, cuốn hút.

- Mở đầu câu chuyện bằng cảnh Ngô Tử Văn tắm rửa sạch sẽ, khấn vái rồi "châm lửa đốt đền". Hành động này khiến mọi người xung quanh "lắc đầu lè lưỡi, lo sợ thay cho Tử Văn".

=> Tạo sự tò mò, đặt ra hàng loạt câu hỏi như: Tại sao Tử Văn đốt đền? Vì sao mọi người lại lo sợ? Điều này thu hút độc giả tiếp tục khám phá câu chuyện.

- Xây dựng các nút thắt từ nhỏ đến lớn, dẫn dắt đến cao trào kịch tính, khiến độc giả hồi hộp chờ đợi cách Nguyễn Dữ giải quyết tình huống:

+ Sau khi đốt đền, Ngô Tử Văn bỗng "thấy trong mình khó chịu, đầu lảo đảo, bụng run run, rồi cả người nổi lên cơn sốt nóng sốt rét". Sau đó, chàng bị tên tướng giặc họ Thôi đe dọa và thách thức.

+ Thổ thần xuất hiện, mách nước cho Tử Văn về việc tên yêu quái đã kiện chàng ở Minh ti, giúp chàng chuẩn bị tinh thần đối phó.

+ Nửa đêm, bệnh tình của Tử Văn trở nặng, chàng bị bắt xuống Minh ti. Trên đường đi, những cảnh tượng rùng rợn hiện ra, sống động và đầy ám ảnh, mở ra trong tâm trí người đọc những liên tưởng đặc sắc về cõi âm. Chi tiết như "...gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương. Hai bên cầu có đến mấy vạn quỷ Dạ Xoa đều mắt xanh tóc đỏ, hình dáng nanh ác...".

+ Tại điện Diêm Vương, Ngô Tử Văn bình tĩnh, khẳng khái đối đáp với cả Diêm Vương và tên tướng giặc họ Thôi, "lời lẽ cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào".

=> Nút thắt dần được gỡ bỏ khi Diêm Vương nghi ngờ sự "thật thà" của hồn ma tên tướng giặc.

- Giải quyết nút thắt: Diêm Vương sai người điều tra rõ ngọn ngành, cho gọi Thổ Thần thật đến. Cuối cùng, câu chuyện được mở nút, mọi việc sáng tỏ, kẻ có tội bị trừng phạt, Tử Văn được minh oan và cho sống lại.

* Chi tiết hoang đường kỳ ảo được đan xen:

- Sự giao thoa giữa ba cõi trần-tiên-ma tạo nên sức hút mãnh liệt cho người đọc. Những chi tiết kỳ ảo như cảnh tượng rùng rợn ở cõi âm, sự xuất hiện của các nhân vật dưới điện Diêm Vương làm tăng tính kịch tính, mở ra một không gian truyện độc đáo và đầy lôi cuốn.

- Việc xây dựng các nhân vật kỳ ảo như hồn ma tên tướng giặc họ Thôi, Diêm Vương, Thổ công thể hiện ý tưởng của tác giả về mối liên hệ chặt chẽ giữa thế giới thực và ảo. Mỗi nhân vật đại diện cho một thế lực trong xã hội, không chỉ đúng với cõi trần gian mà còn phản ánh sự cân bằng giữa ba cõi tiên, âm, dương.

- Sự xuất hiện của các nhân vật mang yếu tố hoang đường kỳ ảo mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc: dù sống hay chết, thế giới vẫn tuân theo trật tự, cái thiện luôn chiến thắng cái ác, và con người dù ở cõi nào cũng phải sống đúng đạo lý. Đây là thông điệp răn đe và giáo dục mà Nguyễn Dữ muốn truyền tải một cách ấn tượng.

* Xây dựng tuyến nhân vật thiện - ác tương phản rõ rệt:

- Nhân vật Ngô Tử Văn, dù chỉ là người phàm, nhưng sở hữu lòng dũng cảm, tinh thần trượng nghĩa, và sự bình tĩnh trước mọi biến cố. Khi cần thưa chuyện, chàng nói năng mạch lạc, đưa ra chứng cứ rõ ràng, thuyết phục.

- Ngược lại, hồn ma tên tướng giặc đại diện cho cái ác, giả nhân giả nghĩa, nói dối trắng trợn, và cuối cùng bị đánh bại bởi sự thẳng thắn, mạnh mẽ của Ngô Tử Văn.

- Sự tương phản giữa thiện và ác được thể hiện rõ nét qua lời nói, hành động, và nội tâm của nhân vật (đặc biệt là Ngô Tử Văn), giúp độc giả có cái nhìn đa chiều và khách quan hơn về từng nhân vật.

III. Kết bài:

- Nêu cảm nhận chung về giá trị nghệ thuật và ý nghĩa của tác phẩm.

Dàn ý số 2

I. Mở bài

- Giới thiệu tác giả Nguyễn Dữ và tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên: Nguyễn Dữ là nhà văn nổi tiếng thế kỷ XVI, và “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một trong 20 truyện xuất sắc nhất trong tập Truyền kỳ mạn lục.

- Khái quát vai trò của các yếu tố nghệ thuật: Bên cạnh nội dung sâu sắc, các yếu tố nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên sự đặc sắc và hấp dẫn của tác phẩm.

II. Thân bài

1. Kết cấu kịch tính, lôi cuốn.

- Kết cấu truyện được chia thành 4 phần rõ rệt, mỗi phần mang một nội dung riêng biệt nhưng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau:

• Phần mở đầu: Tác giả giới thiệu trực tiếp tính cách nhân vật, dẫn dắt người đọc vào hành động chính của câu chuyện.
• Phần thắt nút: Hành động đốt đền tà của Tử Văn.
• Phần phát triển: Tử Văn lên cơn sốt, gặp tên tướng giặc và thổ thần, sau đó bị bắt xuống âm phủ để chịu tội.
• Phần cao trào: Diêm Vương chấp nhận yêu cầu đối chất của Tử Văn.
• Phần mở nút: Tên tướng giặc bị trừng phạt, Tử Văn được minh oan và trở thành quan phán sự.

- Kết cấu truyện lôi cuốn, hấp dẫn:

• Tử Văn dám thực hiện hành động mà ai cũng phải lắc đầu lè lưỡi - đốt đền tà, khiến người đọc hồi hộp chờ đợi diễn biến tiếp theo.
• Tử Văn nằm mộng gặp hồn ma tên tướng giặc đến đe dọa, nhưng chàng vẫn thản nhiên, ung dung, coi như không có chuyện gì xảy ra. Điều này khiến người đọc càng thêm tò mò về những hành động tiếp theo của cả hai nhân vật.
• Tử Văn nằm mộng gặp thổ công, được chỉ rõ lai lịch và tội ác của tên Bách hộ họ Thôi, đồng thời được mách nước cách đối phó. Diễn biến này giúp người đọc hình dung rõ hơn về câu chuyện và mong chờ những tình tiết tiếp theo.
• Cuộc đấu tranh dưới Minh ti vô cùng gay cấn với hai giai đoạn rõ rệt: Ban đầu, Tử Văn yếu thế trước sự giảo biện và gian dối của tên tướng giặc, nhưng sau đó tình thế đảo ngược khi Diêm Vương bắt đầu nghi ngờ, tên tướng giặc lộ rõ bản chất hèn kém, và Tử Văn tự tin giành chiến thắng.

→ Kết cấu truyện vô cùng lôi cuốn, khiến người đọc không thể rời mắt khỏi những tình tiết hấp dẫn của câu chuyện.

2. Sử dụng các yếu tố thần kì

a. Các nhân vật kì ảo

- Hồn ma tên tướng giặc:

• Là tên tướng bại trận của Bắc triều, lang thang ở Nam quốc.
• Cướp đền thổ công, hành hạ dân lành, chuyên làm những việc tàn ác.
• Che mắt thượng đế, đút lót các quan lại tham lam.
• Khi bị Tử Văn đốt đền, hắn trơ tráo đến đe dọa, bắt chàng phải dựng lại ngôi đền.
• Dưới Minh ti, hắn tỏ ra nhún nhường, đáng thương, nhưng thực chất là giả dối, xảo trá nhằm buộc tội Tử Văn.
• Tham sống sợ chết, giả nhân giả nghĩa.

- Thổ công:

• Mặc áo vải, đội mũ đen, dáng vẻ nhàn nhã.
• Có lai lịch hiển hách, được Diêm Vương công nhận: “Người cư sĩ, trung thuần lẫm liệt, có công với tiên triều...”.
• Hiền lành, nhún nhường và là nạn nhân của hồn ma tên tướng giặc.
• Dẫn đường chỉ lối giúp Tử Văn thắng kiện dưới Minh ti.

- Diêm Vương:

• Là người đứng đầu Minh Ti, nắm quyền lực tối cao.
• Ban đầu bị hồn ma tên tướng giặc lừa gạt, mắng nhiếc Tử Văn.
• Sau đó tỉnh táo, sáng suốt, xem xét mọi việc và phán xét công bằng.

- Các nhân vật quỷ, Dạ Xoa góp phần tạo nên không khí rùng rợn, sống động cho thế giới âm phủ.

- Tử Văn: Trải qua cái chết và sự hồi sinh, sau đó sống ở cõi tiên. Yếu tố kỳ ảo song hành cùng hành trình đấu tranh giành công lý và thành quả của Ngô Tử Văn.

→ Các nhân vật kỳ ảo xuất hiện chủ yếu từ cõi âm, mang đến sự lôi cuốn, thú vị và sinh động đặc sắc cho tác phẩm.

b. Không gian kỳ ảo

- Giấc mơ của Ngô Tử Văn: Không gian kết nối cõi âm và cõi trần, nơi Tử Văn gặp gỡ hồn ma tên tướng giặc và Thổ công. Đây cũng là không gian để Tử Văn tạm rời cõi trần đến cõi âm.

- Không gian Minh ti: Được miêu tả chi tiết với con sông, cây cầu dài hơn nghìn thước, gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương.

→ Gợi cảm giác rùng rợn, kinh hãi. Tuy nhiên, chính không gian này làm nổi bật khí phách bình tĩnh, can đảm của Ngô Tử Văn.

⇒ Sử dụng yếu tố kỳ ảo đan xen với hiện thực, tăng tính huyền bí, thiêng liêng cho câu chuyện, khiến câu chuyện trở nên sinh động, ly kỳ, hấp dẫn và đầy kịch tính, bên cạnh những hiện thực được phản ánh.

3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

• Ngô Tử Văn, nhân vật chính, được xây dựng qua cách giới thiệu trực tiếp, lời nói và hành động.
• Hồn ma tên tướng giặc họ Thôi, nhân vật phản diện, được khắc họa qua hành động, việc làm và lời nói.
• Xây dựng hai tuyến nhân vật thiện - ác đối lập rõ nét.

4. Cách kể chuyện

• Sử dụng lời kể của người dẫn chuyện, lời đối thoại của nhân vật và lời bình.
• Cách kể chuyện tự nhiên, kịch tính, thu hút người đọc.
• Những lời bình thể hiện thái độ và đánh giá của tác giả, góp phần định hướng người đọc.

III. Kết bài

• Khái quát lại những đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm.
• Khẳng định giá trị nghệ thuật đã góp phần làm nên nội dung đặc sắc, từ đó thấy được mối quan hệ mật thiết giữa nội dung và nghệ thuật.

Nghệ thuật Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 1

“Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên” là một tác phẩm nổi tiếng trong kho tàng văn học trung đại Việt Nam. Không chỉ mang đến những bài học đạo đức sâu sắc, truyện còn chứa đựng nhiều yếu tố nghệ thuật đặc sắc, được tác giả sử dụng một cách linh hoạt và tinh tế, nhằm nhấn mạnh thêm thông điệp giáo dục gửi đến hậu thế.

“Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên” trích từ tập “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ, kể về Ngô Tử Văn - một người cương trực, thẳng thắn, dám đứng lên chống lại cái xấu, cái ác để bảo vệ cuộc sống bình yên cho dân làng. Chàng dũng cảm đốt ngôi đền bị hồn ma tên tướng giặc phương Bắc chiếm giữ, và mạnh mẽ tố cáo tội ác của hắn trước Diêm Vương. Nhờ đó, công lý được thực thi, cuộc sống người dân trở lại yên ổn. Ngô Tử Văn được phong làm quan Phán sự đền Tản Viên, còn hồn ma tên tướng giặc phải chịu hình phạt thích đáng.

Nghệ thuật kể chuyện của Nguyễn Dữ được thể hiện tài tình qua cách xây dựng tình huống, dẫn dắt và giải quyết vấn đề một cách khéo léo. Ngay từ đầu, hành động đốt đền của Ngô Tử Văn đã thu hút sự tò mò của độc giả, kéo theo chuỗi sự kiện liên tiếp: chàng lâm bệnh, bị đưa xuống âm phủ, tham gia phiên tòa xét xử của Diêm Vương,... Những nút thắt được gỡ bỏ, Ngô Tử Văn được minh oan, còn tên tướng giặc phải chịu hình phạt. Mạch truyện logic và liền mạch giúp độc giả dễ dàng tiếp cận và nhận ra những bài học đạo đức quý giá mà tác giả muốn truyền tải.

Nguyễn Dữ còn khéo léo sử dụng các yếu tố hư cấu, kỳ ảo để làm nổi bật đặc trưng của thể loại truyền kỳ. Các nhân vật như Ngô Tử Văn, tên tướng giặc, Thổ công và Diêm Vương đại diện cho ba cõi trần - ma - tiên theo quan niệm dân gian. Sự kết nối giữa thế giới thực và ảo càng làm rõ quan niệm “ở hiền gặp lành” và “ác giả ác báo”. Cái thiện luôn chiến thắng cái ác, và trật tự xã hội sẽ được duy trì dù ở bất cứ đâu. Đây là thông điệp sâu sắc mà tác giả muốn gửi gắm, đồng thời làm tăng thêm sức hấp dẫn cho tác phẩm.

Việc xây dựng hai tuyến nhân vật thiện - ác đối lập cũng góp phần làm nổi bật tư tưởng chủ đề. Nếu hồn ma tên tướng giặc đại diện cho sự xấu xa, lộng hành, thì Ngô Tử Văn là hiện thân của công lý. Tính cách cương trực, thẳng thắn của chàng được giới thiệu ngay từ đầu, và mọi hành động sau đó đều nhất quán với hình tượng nhân vật. Các nhân vật như Thổ công và Diêm Vương đại diện cho thần linh, luôn hỗ trợ người tốt và trừng phạt kẻ xấu. Bản chất của họ được thể hiện rõ qua từng lời nói và hành động, giúp độc giả hiểu sâu hơn về thông điệp của tác phẩm.

Tóm lại, “Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên” đã thành công cả về nội dung và nghệ thuật. Tác phẩm không chỉ là bài học về cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, mà còn là minh chứng cho tài năng nghệ thuật và tư tưởng đạo đức của Nguyễn Dữ. Chính vì vậy, truyện vẫn được đông đảo bạn đọc yêu thích và đón nhận cho đến ngày nay.

Nghệ thuật đặc sắc Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 2

“Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một trong những truyện xuất sắc nhất trong tập “Truyền kỳ mạn lục” của Nguyễn Dữ. Thành công của tác phẩm không chỉ nằm ở nội dung phong phú, hấp dẫn và giá trị đa chiều, mà còn ở những yếu tố nghệ thuật đặc sắc được sử dụng một cách tinh tế.

Nét nghệ thuật đầu tiên phải kể đến là sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện thực và kỳ ảo. Để tạo tính chân thực, tác giả đã giới thiệu nhân vật và sự việc một cách cụ thể, thậm chí cả thời gian và địa điểm cũng được nêu rõ: “Ngô Tử Văn tên là Soạn, người huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang”, “Năm giáp Ngọ, có người ở thành Đông Quan vốn quen biết với Tử Văn, một buổi sớm đi ra ngoài cửa tây vài dặm,…”. Những chi tiết hiện thực này giúp câu chuyện trở nên đáng tin cậy, tạo niềm tin nơi người đọc.

Tuy nhiên, để tăng thêm sức hấp dẫn, tác giả đã khéo léo đan xen yếu tố kỳ ảo. Theo bước chân của Ngô Tử Văn, người đọc được gặp hồn ma tên Bách hộ họ Thôi, chứng kiến sự xảo trá và đe dọa của hắn nhằm làm lung lay ý chí của Tử Văn. Không chỉ vậy, người đọc còn được dẫn xuống cõi âm ti tăm tối, nơi có cây cầu dài hơn nghìn thước bắc qua con sông lớn với “gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương”. Thế giới ma quỷ hiện ra trước mắt với “mấy vạn quỷ Dạ Xoa đều mắt xanh, tóc đỏ, hình dáng nanh ác”, cùng cung điện thăm thẳm của Diêm Vương. Sự miêu tả chi tiết và sinh động này khiến người đọc không khỏi rùng mình, sợ hãi. Yếu tố kỳ ảo được đan cài khéo léo với hiện thực, vừa làm tăng tính hấp dẫn, vừa phản ánh tinh thần chung của Nguyễn Dữ trong “Truyền kỳ mạn lục”: lấy cái “ảo” để nói cái “thực”.

Kết cấu truyện cũng là một điểm nhấn đặc sắc. Truyện được xây dựng với kết cấu li kỳ, nhiều tình tiết hấp dẫn, giống như một vở kịch có mở đầu, thắt nút, cao trào và kết thúc. Các phần của truyện liên kết chặt chẽ, đỉnh điểm là cảnh Diêm Vương phán xét tội lỗi của Tử Văn khi chỉ nghe lời khai một phía. Tuy nhiên, tình thế căng thẳng được giải quyết khi Tử Văn trình bày sự việc và Diêm Vương cử người điều tra. Tên Bách hộ họ Thôi bị vạch trần bộ mặt gian xảo và bị trừng trị thích đáng, còn Tử Văn nhận được phần thưởng xứng đáng cho sự thẳng thắn, cương trực của mình. Kết thúc có hậu này là nét đặc trưng của truyện truyền thống.

Tính cách nhân vật cũng được xây dựng một cách sinh động, mỗi nhân vật đại diện cho một kiểu người trong xã hội. Ngô Tử Văn mang những phẩm chất cao đẹp của một bậc quân tử: cương trực, thẳng thắn, không chấp nhận sự phi nghĩa, dám làm dám chịu. Tính cách của Tử Văn được thể hiện rõ qua hành động đốt đền tên Bách hộ họ Thôi, một hành động mà người khác cho là liều lĩnh, nhưng với Tử Văn, đó là sự dứt khoát và quả cảm. Trước sự đe dọa của hồn ma, Tử Văn vẫn bình tĩnh, không nao núng. Đứng trước Diêm Vương, chàng vẫn tự tin, cứng cỏi trình bày sự việc. Những hành động và lời nói của Tử Văn đều nhất quán với tính cách được giới thiệu ngay từ đầu: “Chàng vốn khẳng khái, nóng nảy, thấy sự tà gian thì không thể chịu được”.

Ngôn ngữ nhân vật cũng góp phần làm nổi bật tính cách. Mặc dù không được sử dụng quá nhiều, nhưng ngôn ngữ của Tử Văn thể hiện rõ sự cương trực, thẳng thắn. Ví dụ, khi bị bọn quỷ Dạ Xoa bắt đi, Tử Văn vẫn bình tĩnh nói: “Ngô Soạn này là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian, có tội lỗi gì xin bảo cho, không nên bắt phải chết một cách oan uổng”. Lời nói này cho thấy sự bình tĩnh và tinh thần đấu tranh cho lẽ phải của Tử Văn.

Các yếu tố nghệ thuật trên đã được Nguyễn Dữ kết hợp một cách hài hòa, làm nổi bật giá trị nội dung của tác phẩm. Qua đó, ta thấy được tài năng bậc thầy của Nguyễn Dữ trong nghệ thuật kể chuyện.

Nghệ thuật đặc sắc Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 3

Truyện ngắn của Nguyễn Dữ luôn mang đến những ý nghĩa sâu sắc cho cuộc sống con người. Các tác phẩm của ông đến nay vẫn giữ nguyên giá trị, không chỉ về mặt nội dung mà còn cả về nghệ thuật. Tiêu biểu trong tập “Truyền kỳ mạn lục” là tác phẩm “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên”, một truyện đặc sắc cả về nội dung lẫn nghệ thuật.

Trước hết, tác phẩm nổi bật ở mặt nội dung. “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” đã xây dựng thành công những nhân vật đại diện cho các kiểu người trong xã hội thực tế.

Nhân vật chính Ngô Tử Văn là một nho sĩ yêu cái thiện, ghét cái ác. Chàng đại diện cho khát vọng đấu tranh bảo vệ chính nghĩa, công lý và sự thật. Là người không chịu được sự sai trái, khi thấy thần miếu hoành hành, nhũng nhiễu dân lành, chàng quyết định đốt đền dù biết rằng điều đó có thể khiến chàng mất mạng. Ngay cả khi đối mặt với cái chết, trước những lời đe dọa của tên giặc phương Bắc, chàng vẫn kiên quyết không xây lại đền.

Khi hồn chàng xuống âm phủ, đối diện với hình phạt nặng nề, chàng vẫn không nhún nhường. Chàng tìm ra sự thật, giúp người có công lấy lại đền, còn tên giặc phương Bắc bị đày xuống ngục cửu u. Tử Văn trở thành quan phán sự đền Tản Viên. Hành trình của Tử Văn là hành trình bảo vệ lẽ phải, công lý. Chàng còn đại diện cho kiểu người anh hùng, sẵn sàng hi sinh vì lẽ lớn. Đời người ai cũng phải chết, nhưng cốt là để lại tiếng thơm.

Nhân vật họ Lôi và những tên quan tham đại diện cho thế lực xấu trong xã hội. Chúng không chỉ cướp bóc mà còn đồng lõa, khiến thế lực của chúng trở nên quá lớn. Người có công như ông lão không thể đấu lại chúng, chỉ biết chờ thời cơ. Trong cuộc sống, cái ác thường lớn mạnh, sống thiện thì khó, sống ác lại dễ. Đấu tranh chống lại cái ác đòi hỏi sự kiên trì và dũng cảm.

Truyện không chỉ đặc sắc về nội dung mà còn về nghệ thuật. Yếu tố kỳ ảo là nét đặc trưng của tác phẩm. Tử Văn, một người trần mắt thịt, có thể đấu tranh với hồn ma tên giặc, chết đi hai ngày rồi sống lại. Tác giả sử dụng yếu tố kỳ ảo để tăng thêm sự huyền bí, truyền thuyết cho câu chuyện, đồng thời thể hiện vị trí của con người trong vũ trụ và đời sống tâm linh của người Việt xưa.

Có thể khẳng định, “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một tác phẩm đặc sắc cả về nội dung lẫn nghệ thuật. Nguyễn Dữ đã kế thừa nghệ thuật kỳ ảo từ truyền thuyết dân gian để tạo nên tác phẩm của mình, góp phần truyền tải nội dung một cách hiệu quả đến người đọc.

Nghệ thuật đặc sắc Chuyện chức phán sự đền Tản Viên - Mẫu 4

Nguyễn Dữ là một trong những tác giả tiêu biểu của nền văn học trung đại Việt Nam. Dù số lượng tác phẩm không nhiều, ông đã mang đến làn gió mới cho văn học dân tộc với thể loại truyền kỳ, tiêu biểu là tập “Truyền kỳ mạn lục” viết bằng chữ Hán vào thế kỷ XVI. Tác phẩm của ông hướng đến giáo dục lối sống thiện lành, đấu tranh chống lại cái ác và bất công trong xã hội. “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một trong 20 truyện ngắn xuất sắc nhất của tập truyện, thể hiện rõ tư tưởng và nghệ thuật kể chuyện tài tình của Nguyễn Dữ. Thành công của truyện không chỉ nằm ở nội dung nhân văn sâu sắc mà còn ở những đặc sắc nghệ thuật được sử dụng khéo léo, nhấn mạnh thông điệp giáo dục và phê phán.

Nét nghệ thuật đầu tiên và nổi bật nhất là cách kể chuyện với kết cấu giàu kịch tính, nhiều chi tiết lôi cuốn. Nguyễn Dữ mở đầu truyện bằng cảnh Ngô Tử Văn đốt đền, một hành động gây tò mò và lo lắng cho người đọc. Từ đó, tác giả dẫn dắt câu chuyện qua các nút thắt liên tục, từ việc Tử Văn bị bệnh, gặp hồn ma tên tướng giặc, đến cuộc đối chất dưới âm phủ. Những tình tiết như cảnh rùng rợn của cõi âm, sự xuất hiện của Diêm Vương và quỷ Dạ Xoa được miêu tả sinh động, tạo nên sự hồi hộp và kịch tính. Kết thúc truyện hợp lý, viên mãn khi Tử Văn được minh oan và trở thành quan phán sự, mang lại bài học về sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác.

Yếu tố kỳ ảo là nét đặc sắc thứ hai, tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm. Sự xuất hiện của các nhân vật như hồn ma tên tướng giặc, Thổ công và Diêm Vương đại diện cho ba cõi trần - ma - tiên, thể hiện sự liên kết chặt chẽ giữa thế giới thực và ảo. Tên tướng giặc họ Thôi đại diện cho cái ác, gian xảo, trong khi Thổ công và Diêm Vương đại diện cho công lý và sự phán xét. Những chi tiết kỳ ảo không chỉ làm tăng tính hấp dẫn mà còn mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc: dù ở cõi nào, cái thiện luôn chiến thắng cái ác, và con người phải sống đúng đạo lý.

Nghệ thuật xây dựng nhân vật cũng là điểm nhấn đặc sắc. Ngô Tử Văn, nhân vật chính, được khắc họa là người cương trực, dũng cảm, sẵn sàng đấu tranh vì lẽ phải. Trái lại, hồn ma tên tướng giặc đại diện cho sự gian ác, dối trá. Sự tương phản giữa thiện và ác được thể hiện rõ qua lời nói, hành động và nội tâm của nhân vật, giúp người đọc có cái nhìn đa chiều và sâu sắc hơn về từng nhân vật.

Ngoài ra, Nguyễn Dữ còn sử dụng linh hoạt các phương thức kể chuyện, bao gồm lời kể khách quan của người dẫn chuyện, lời thoại của nhân vật và lời bình luận. Cách kể chuyện tự nhiên, linh hoạt này giúp truyện trở nên hấp dẫn và dễ tiếp cận, đồng thời làm nổi bật tư tưởng và chủ đề của tác phẩm.

Tóm lại, “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một tác phẩm xuất sắc cả về nội dung lẫn nghệ thuật. Những yếu tố nghệ thuật như kết cấu kịch tính, yếu tố kỳ ảo, và cách xây dựng nhân vật đã góp phần làm nổi bật thông điệp về sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác. Đây là minh chứng cho tài năng của Nguyễn Dữ trong việc kết hợp nội dung và nghệ thuật một cách hài hòa, tạo nên một tác phẩm văn học có giá trị lâu bền.