Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống: Hướng dẫn chi tiết Ngữ văn lớp 6 trang 78 sách Kết nối tri thức tập 2

Trái Đất, ngôi nhà chung của nhân loại, mang trong mình một ý nghĩa vô cùng thiêng liêng và quan trọng. EduTOPS hân hạnh giới thiệu tài liệu học tập Soạn văn 6: Trái Đất - cái nôi của sự sống, nằm trong bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, tập 2, giúp các em khám phá sâu hơn về hành tinh xanh của chúng ta.

Các bạn học sinh lớp 6 sẽ được hỗ trợ chuẩn bị bài học một cách nhanh chóng và đầy đủ nhất. Nội dung chi tiết và hấp dẫn sẽ được chúng tôi cập nhật ngay sau đây, giúp các em tiếp cận kiến thức một cách hiệu quả và thú vị.

1. Kiến thức Ngữ Văn: Nền tảng và sự phong phú của ngôn từ

1.1 Văn bản: Đơn vị giao tiếp hoàn chỉnh

Văn bản là một đơn vị giao tiếp, mang tính hoàn chỉnh cả về nội dung lẫn hình thức, tồn tại dưới dạng viết hoặc nói. Nó là công cụ để trao đổi thông tin, bày tỏ suy nghĩ và truyền tải cảm xúc một cách hiệu quả.

1.2 Đoạn văn trong văn bản: Cấu trúc và vai trò

Đoạn văn là một phần không thể thiếu trong cấu trúc văn bản, mang tính hoàn chỉnh tương đối về cả ý nghĩa lẫn hình thức. Nó bao gồm nhiều câu (đôi khi chỉ một câu) được sắp xếp xoay quanh một ý tưởng chính. Mỗi đoạn văn bắt đầu bằng chữ viết hoa lùi đầu dòng và kết thúc bằng dấu chấm câu, tạo nên sự mạch lạc và rõ ràng trong diễn đạt.

1.3 Các yếu tố và cách triển khai của văn bản: Cấu trúc và phương pháp

• Một văn bản thông tin thường bao gồm các yếu tố như: nhan đề, đề mục, và các phần nội dung liên quan.
• Mỗi văn bản thông tin được triển khai theo một cách riêng biệt, phù hợp với mục đích và đối tượng tiếp nhận.

1.4 Văn bản đa phương thức: Kết hợp ngôn ngữ và phi ngôn ngữ

Văn bản đa phương thức là loại văn bản kết hợp giữa phương tiện ngôn ngữ và các phương tiện phi ngôn ngữ như ký hiệu, sơ đồ, biểu đồ, hình ảnh… nhằm truyền tải thông tin một cách sinh động và hiệu quả.

1.5 Từ mượn và hiện tượng vay mượn từ: Sự giao thoa ngôn ngữ

• Từ mượn là những từ có nguồn gốc từ ngôn ngữ khác, được sử dụng trong tiếng Việt.
• Tiếng Việt đã vay mượn nhiều từ ngữ từ tiếng Hán và tiếng Pháp, làm phong phú thêm vốn từ vựng của mình.

2. Soạn bài Trái Đất - cái nôi của sự sống: Khám phá hành tinh xanh

2.1 Trước khi đọc: Khám phá và suy ngẫm

Câu 1. Em đã từng nghe, đọc hoặc thuộc những ca khúc, bài thơ nào viết về Trái Đất? Những tác phẩm ấy đã khơi gợi trong em những ấn tượng và cảm xúc gì? Theo em, để hiểu biết và yêu quý hơn hành tinh xanh này, chúng ta cần tìm đến những nguồn thông tin hoặc loại tài liệu nào khác?

- Những ca khúc, bài thơ:

• Một số bài thơ: Trái đất còn quay (Huy Cận), Em nghĩ về trái đất…
• Một số bài hát: Trái đất này là của chúng mình, Em yêu màu xanh…

- Cảm xúc: Trân trọng và yêu quý Trái Đất như ngôi nhà chung của nhân loại.

- Cần tìm hiểu thêm từ các nguồn thông tin khoa học, nghiên cứu về Trái Đất để có cái nhìn toàn diện hơn.

Câu 2. Người ta thường nói: “Sự sống muôn màu”. Em hiểu điều này như thế nào?

Mỗi sự vật, hiện tượng trên Trái Đất đều mang trong mình một nét độc đáo riêng, không có gì giống nhau hoàn toàn. Sự đa dạng ấy tạo nên vẻ đẹp và sự phong phú của cuộc sống.

2.2 Trong khi đọc: Khám phá sự sống đa dạng trên Trái Đất

Câu 1. Sự sống trên Trái Đất phong phú và đa dạng như thế nào?

• Có những loài sinh vật chỉ có thể quan sát được qua kính hiển vi, chẳng hạn như vi sinh vật.
• Có những loài mang kích thước khổng lồ như cây bao báp, cá voi xanh, hay các loài động vật thuộc họ khủng long…
• Vô số loài thực vật và động vật khác nhau cùng sinh sôi, phát triển trên Trái Đất…

Câu 2. Vì sao có thể khẳng định con người là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống trên Trái Đất?

• Con người sở hữu bộ não và hệ thần kinh phát triển nhất, có ý thức, tình cảm, ngôn ngữ, và khả năng tổ chức cuộc sống theo hướng tích cực.
• Con người đã trực tiếp cải tạo Trái Đất, khiến nó thay đổi để phục vụ cho nhu cầu của mình.

Câu 3. Ý cuối cùng của bài có lạc đề không?

Không lạc đề. Vấn đề được đề cập chính là sự tồn tại và vai trò của Trái Đất trong việc duy trì sự sống.

2.3 Sau khi đọc: Suy ngẫm và khám phá sâu hơn

Trả lời câu hỏi

Câu 1. Liệt kê theo hình thức gạch đầu dòng những thông tin chủ yếu mà văn bản đưa đến cho người đọc?

• Trái Đất nằm trong hệ Mặt Trời.
• Nước - yếu tố sống còn của sự sống trên Trái Đất.
• Trái Đất là nơi cư ngụ của muôn loài.
• Con người và vai trò của họ trên Trái Đất.
• Tình trạng hiện tại của Trái Đất.

Câu 2. Các bức tranh minh họa làm sáng tỏ thông tin gì trong văn bản?

Các bức tranh minh họa giúp làm rõ sự đa dạng và phong phú của sự sống trên Trái Đất.

Câu 3. Phần 2 (“Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất) tập trung thông tin về vấn đề gì? Việc nói về vấn đề đó liên quan như thế nào đối với hướng triển khai những nội dung khác ở các phần kế tiếp?

Phần 2 tập trung làm nổi bật vai trò của nước đối với sự sống trên Trái Đất. Vấn đề này có mối liên hệ chặt chẽ với các phần tiếp theo, nơi tác giả đề cập đến sự phát triển và đa dạng của sự sống nhờ vào nguồn tài nguyên nước. Đặc biệt, con người - động vật bậc cao - đã khai thác và cải tạo Trái Đất để phục vụ các mục đích khác nhau.

Câu 4. Văn bản đã nói được đầy đủ về sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất chưa? Em có thể bổ sung điều gì xung quanh vấn đề này?

Văn bản chưa đề cập đến sự ảnh hưởng của Trái Đất đối với các hành tinh khác trong hệ Mặt Trời, một khía cạnh quan trọng giúp hiểu rõ hơn về vị trí và vai trò của Trái Đất trong vũ trụ.

Câu 5. Bằng hiểu biết của mình, em hãy thêm bằng chứng để khẳng định con người là đỉnh cao sự kỳ diệu của sự sống trên Trái đất?

• Con người đã sáng tạo ra những công nghệ hiện đại phục vụ cuộc sống.
• Con người không ngừng khám phá những bí ẩn vũ trụ, vượt ra ngoài phạm vi Trái Đất.
• Con người đang từng bước chinh phục và cải tạo thiên nhiên để phục vụ nhu cầu của mình.

Câu 6. Làm rõ lý do xuất hiện câu hỏi 'Trái đất có thể chịu đựng được đến bao giờ' trong đoạn cuối của văn bản. Câu hỏi đó gợi lên trong em những suy nghĩ gì?

Câu hỏi này đặt ra một vấn đề cấp bách về sự tồn tại của Trái Đất trước những tác động tiêu cực từ con người. Nó khiến người đọc suy ngẫm về trách nhiệm bảo vệ và gìn giữ hành tinh xanh này.

Câu 7. Từ việc đọc hiểu văn bản 'Trái Đất - cái nôi của sự sống', em rút ra được kinh nghiệm gì về cách đọc một văn bản thông tin?

• Cần quan sát kỹ hình thức và cấu trúc của văn bản thông tin.
• Nắm bắt mục đích và nội dung chính mà văn bản muốn truyền tải.
• Rút ra ý nghĩa và thông điệp sâu sắc sau khi đọc văn bản…

Viết kết nối với đọc

Hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) về chủ đề 'Để hành tinh xanh mãi xanh...'

Gợi ý:

Mẫu 1

Để hành tinh xanh mãi xanh, con người cần nâng cao ý thức bảo vệ môi trường. Hiện nay, tình trạng ô nhiễm môi trường đang ở mức báo động. Diện tích rừng bị thu hẹp, nguồn nước bị ô nhiễm, không khí ngày càng độc hại… Những vấn đề này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người. Chỉ cần những hành động nhỏ như trồng thêm cây xanh, phân loại rác thải, hạn chế xả chất thải ra môi trường… cũng góp phần cải thiện môi trường sống. Mỗi người hãy chung tay hành động để bảo vệ hành tinh thân yêu của chúng ta.

Mẫu 2

Để hành tinh xanh mãi xanh, chúng ta cần chung tay bảo vệ môi trường. Hiện nay, môi trường đang phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng, từ không khí, đất đai đến nguồn nước. Rừng - lá phổi xanh của Trái Đất - đang bị tàn phá nặng nề. Những hậu quả này sẽ ảnh hưởng lớn đến tương lai của nhân loại. Vì vậy, mỗi người cần nâng cao ý thức và hành động thiết thực như trồng cây xanh, phân loại rác, hạn chế xả thải… Những việc làm nhỏ này sẽ góp phần giữ gìn màu xanh của Trái Đất. Hãy cùng nhau bảo vệ hành tinh xinh đẹp này!